3.8.6. De niet-te-penetreren wereld van Leontien en Richard.
Wel, ze draven allemaal op: hier is dan: Leontien-graai-uit-de-kas. Dat is heel kinderachtig van die Erik om daar een sneer over te geven, maar die knul is lucht voor mij. Ik negeer zijn opmerking ook verder. Leontien van Oosterlaak dus. Nu geen treiterig gezeur: "Leontien van Oosterlaak?! Nooit van gehoord!" Lees er 2.5.8.4 en 2.6.6.4 maar eens op door. Geen zin om deel één/twee te kopen? Nou, dan laat je 't. 't Zal mij een zorg zijn. Waar waren we; o ja: ik zou dus naar die trouwerij gaan op 3 februari. Ma heeft nog met mij gewinkeld om een leuk japonnetje uit te zoeken. Ze zei: "Allereerst vind ik het leuk, om nog eens met mijn volwassen dochter te shoppen. Ten tweede: ik wil, dat je er goed uitziet. Moet je rekenen: het is ook in de kérk en ik heb van vroeger nog onthouden: dan moest je er altijd gepást uitzien. Jíj zou waarschijnlijk met iets wilds en bloots komen aanzetten en dat gaat daar écht iet. Dat soort mensen is erg streng, heb ik wel gehoord. Je moet ook nog maar eens informeren, of je geen hoed op moet. Het zou me niets verwonderen, als dat daar voorschrift was." Nou, dat hoefde dus niet, vertelde Jo. Daar was wel een tekst voor, maar die was ánders bedoeld (1 Cor. 11:5). Met een hóed kon ma me in ieder geval niet opzadelen. Wij dus naar de winkels. We liepen op het Damrak. Moe liep even bij me weg om naar een aankondiging bij een reisbureau te kijken. Opeens stond er een jongen naast me. Hij zei: "Hé schoonheid. Met mammie inkoopjes doen?!" "Bemoei je met je eigen zuipschuit van een pa," gaf ik terug. Nu niet schrikken; ik ben een gewoon Amsterdams meisje. Jullie vinden dit misschien losse taal (Ef. 5:4), maar dít met elkaar omgaan is bij ons nou eenmaal gewoon. Júllie hoeven zo niet te gaan praten; het zou toch floppen. Als je maar weet, hoe wíj onderling praten. Ik kán overigens wel anders: met zo'n keurige ma leer je dát ook wel. Met Jo bijvoorbeeld kan ik echt wel verstandig overleggen, als je zwijgen ook spreken kunt noemen. Wanneer zíj zegt: "Gods plan, Gods bedoeling is, dat wij deel krijgen aan zijn heerlijkheid," luister ik heel slim. Míjn plan, míjn bedoeling is echter, een jongen uit míjn wereld aan de haak te slaan. Ik zoek allang er zijn zoveel doetjes en typetjes - maar deze knul had het helemáál. Wát hij had, ach, leg dat nu eens uit aan mensen, zoals jullie; ik begin er maar niet aan. "Je bent goed vinnig," zei hij. "Mijn vader is overigens geen zuipschuit, maar een drankorgel. Wij tweeën zijn hier zaterdagmiddag twee uur weer. Afgesproken?!" "Kan ik niet", zei ik. "Vanwege de winkel." "Maandagmorgen tien uur dan." "O.K." Toen was híj weg en má terug. Wel, ik kreeg iets deugdzaams, ma betaalde, we dronken chique koffie bij de Bijenkorf. Ze sleepte mij nog mee naar het panopticum, kortom: het was me het middagje wél. Toen: die trouwerij. Een preek over 'het rijk van God', dat je kon binnengaan aan de hand van Jezus. Maar dan was wél voorwaarde, dat Hij geen verre figuur meer voor je was. Samen met Hem beklom je prachtige heuvels met mooie uitzichten. Ik kwam even helemaal in de sfeer. Jan en Joke zaten daar: grijze smoking naast witte trouwjapon. Zó'n gaaf stel. Helemaal nieuw gemaakt door God. En ík moest maar steeds denken aan die jongen met dat leren jack met daarop met witte viltstift geschreven: terreur chaos puin. Zijn wereld kende ik, daarnaar verlangde ik. Die andere wereld van 'bekeerden, die dieper gingen met God, mensen, die je kon kennen aan hun bescheidenheid en liefde', boezemde mij angst in. Ik overwoog mijn gedachten achteraf over het geld, dat ik toch echt wel gestólen had. In een flits was er déze inval geweest: zou er heus een God bestaan, die me tegenhield van deze dieverij, zodat ik nét mijn vingers niet brandde. Ik had zelfs even het plan gehad om de winkelchef alles op te biechten. De idee, hoe heb ik het zelfs maar kunnen dénken. Ik snap het wel een beetje: mijn grootouders zijn van de Veluwe naar Amsterdam verhuisd, mijn moe heeft nog iets van dat typische van dáár, zelfs ík nog een beetje. Daarom ben ik tóch weer éven verschillend van de rest van mijn groep. Daarom kan ik mij ook handhaven aan de kas, waar ik 'de anderen' tegenkom. Daarom kan ik 'die anderen' zelfs zo wat begrijpen. Jo kon ik ook wel vólgen. Toch hoorde ze bij 'hen', ook al vóór haar bekering. Overigens word ik altijd zo móe van dat denken over moeilijke dingen. Dáárin ben ik er écht een van mijn groep. Soms denk ik, dat ik erg stom ben. Hoewel, er zijn 'bij ons' nóg stommere. Een voorbeeld: één van ons, Rob, komt laatst in de zaak met allemaal hakenkruisen op zijn jas geschilderd. Stond -echt waar- hartstikke stoer. Een oude man maakt zich erg giftig, zegt: "Zo, jij tuint weer mooi in dat neo nazisme ik kan zo ontmoedigd worden over de onwil van de jongelui van tegenwoordig om de les van de geschiedenis te leren." Rob snapt er niets van, klopt 'm op zijn schouder, zegt want hij wil geen bonje-: "Kalm nou maar ouwe, het komt wel goed met je." Die man begint over jodenvervolging. Rob zegt: "Niet zo vlug. Dat tempo is niet vol te houden, waar héb je het toch allemaal over." "Nou," (die vent weer) "Ik strijd voor een betere wereld, maar jij roept met die hakenkruisen een heel slechte toestand terug." En Rob: "Een betere wereld, ja, dat wil jij en dat wil ik, maar het is nu eenmaal een kolere troep." Gaat die man weg, komt Rob naar me toe, zegt: "Wat wou die zeurpiet nou de sfeer verzieken met dat geklets. Liet zich opjuinen door die paar dooie hakenkruisen, je valt er in ieder geval eindelijk eens mee op." En nou kómt het: Rob snapte er niets van, ik dan wel wát. Maar ik kan dat van vroeger, van die oorlog en zo toch ook niet allemaal op een rijtje krijgen. Kijk, ik hoor tot een hele groep jongeren, die bálen van dat proberen om die ingewikkelde dingen te begrijpen. Ik geef wéér een voorbeeld: laatst op de t.v. zaten een stel kerels allemaal dingen te beweren. Zitten er ook twee gezellige punkmeiden bij. Die zeggen opeens: "Wij gaan weg dát gezwám." Nou, die kletsers kwaad hè; begrepen het niet. Maar ík wél: die kinderen spraken míjn taal. Zij begrepen dat georeer niet. Nou, dat niet begrijpen hè, dat was tóen met die man, dat was ook zo met Jokes nieuwe ideeën, dat was ook zo met die soortement dominee op die trouwerij. Het was een jonge vent. Toch moest ik even later wéér zeggen: "Hoor 'm nou: 'de vreugde van Gods koninkrijk is anders dan wat plezier van alle dag. Je kunt dat niet duidelijk maken aan mensen, die buiten staan'." Dát had ik nu weer wél door: hij wou zeggen, dat all die andere mensen zich druk maken en blij zijn met heel andere dingen dan wij, gewone jongens en meisjes. En die heel andere dingen noemde hij dan: "Gods Koninkrijk", wel een beetje vreemd. Met één ding was ik het beslist niet eens. Hij zei zoiets, dat er een tegenstelling was tussen christenen en niet-christenen. Dat is volgens mij niet goed. Christenen én niet-christenen zijn voor ons 'de anderen'. Het échte verschil is tussen 'de anderen' en 'ons'. 'Zij' zijn een pot nat: christen of niet. Wel, het was verder leuk hoor. Er was nog een aardige jongen, wel een tikje oud. 26 was ie, denk ik, ene Karel Hartog of zo iets. Even dacht ik nog: zou dát wat zijn, maar ik ben 19, dus Later wist ik het allemaal weer precies. Hij begon ook al weer, fris van de lever: "Jammer, dat je het allemaal niet zo goed kon volgen. Moet je eens jezelf voorstellen, dat je op de bank vóór je safeloket staat en je bent je code vergeten. Je was vlakbij. Maar; geeft niet hoor; God kan je een helderder inzicht geven." Nou, toen heb ik gedacht: "Bank safe ik ben nog te sloom voor een girorekening. Dág Karel, krijg nou rap de zenuwen." Ik heb nog wel even doorgepraat, maar loosde hem toch maar weer gauw. Hij met z'n 'diepten van licht' en weet ik wat niet allemaal.
Maandag ben ik voor het eerst met Richard wezen stappen. Als je praat over 'leuk', dát was nou leuk! Hij was echt zo'n levendige knul hè. Stond telkens stil om druk met z'n armen boven zijn hoofd te zwaaien. Ook tilde hij me midden op de Kalverstraat op en droeg me een poosje. Een oude gek deelde op de Nieuwendijk bloemen uit: Richard deed zo echt gezellig met dat warhoofd mee. Ik vertelde hem veel voer de ervaringen van de laatste tijd. Ook over die dominee kreeg ik het, die had gezegd, dat buitenstaanders het koninkrijk van God niet konden binnengaan. Hij stond stil, riep: "Discriminatie!", verstrakte toen en zei: "En waaróm niet?!" Ik raakte van mijn stuk, stotterde: "Nou, die man zei je lacht me niet uit hoor- hij zei, dat Jezus jou lief had, maar als je Hem niet ook liefhad, dan bleef je zelf buiten." Hij werd stil, zei daarna: "Hé, dat heb ik méér gehoord. Laatst, op de Dam, een vent met een baard, zegt tegen me: 'Jij moet met andere gedachten gevuld worden. Je stribbelt nu wel tegen, je vindt het zo'n raar idee, maar Jezus heeft je lief. Hij wil je helpen om die andere vulling te krijgen.'." Maar toen lachte hij dat jong kan toch láchen: "Larie; gepraat van 'de anderen'. Ze willen makke lammetjes van ons maken. Kom op meid, ik weet een tent, waar ze elke honderdste biefstuk gratis geven. Dat is het soort geluk, dat ík zoek. Díe vulling staat me aan." Het werd een prima morgen. Maandag zie ik hem weer.
Vanavond, koopavond, was Jan nog in de winkel. Hij zei: "Hoe is het". Ik: "Best" en hij: "Kom je nog eens in de kapel?" Maar toen heb ik toch mooi geantwoord: "Nee, dat is wel goed over. Dat gaat me toch écht boven de pet. Ik hóu er ook niet van. En ik heb er geen behoefte aan." Hij ging, een andere klant kwam er al aan. In een flits dacht ik zóveel: - God had zulke mooie plannen met mij gehad - Jezus had mijn vriend willen zijn - Ergens was een prachtig land en daar had Hij me willen brengen - Écht blij zou ik zijn geworden - Ook ánders, maar niet als 'de anderen' - Ríjk zou ik zijn geworden, al was het dan niet in geld. Maar nu was het te laat voor iets nieuws om vol van te zijn. Ik híeld immers niet van Jezus. Ik hád Hem niet lief.
En ik wás toch eenzaam en ongelukkig! En werktuigelijk gingen mijn vingers over de toetsen
3.8.5 Hoe wolken van verwarring vluchtten voor de zon.
Nou, hier Carla van Zoelen weer welke Carla! welke Carla ?! Zeg, je bent wél vriendelijk. Je weet toch wel, uit 2.2.8.5, 2.4.6.6, 2.5.8.2 en vooral uit 2.6.4.2. Pás je er voor, deel twee te kopen? Al goed, ik kan er inkomen: kort dan even: ik heb op kantoor gezeten bij Joke. Later ging ik naar een andere afdeling. Ik woonde dan weer wél, dan weer níet- samen met Kees Ruitenbeek, je weet wel, die grote, zware vent. Hij kan zo domgoeiig lachen, maar houd hem in de gaten. Jan en Joke sleepten mij mee in hun bekering. Het was echter al gauw weer over, want ik ben een mens van het ogenblik (Matt. 13:21), net een blikken keteltje: zó heet, zó koud. Later vlamde het vuur toch weer op.
Hoe het nu tussen mij en Kees is? Niets meer geworden. Hij zou weer bij me komen wonen. Op die woensdag echter, tijdens de receptie bij de trouwerij van Jan en Joke, zei hij: "Het spijt me honnepon, maar we moesten maar definitief kappen. Jij bent, zoals je bent en ík: nou gewoon Kees Ruitenbeek hè. Je moet toch zelf ook gezien hebben, dat het niet gáát tussen ons. En nu je toch verder wilt met dat geloof echt: het kan niet! Ik kan dit niet verdrágen, ik loop er gewoon van weg, ik ga er van over mijn nék. Ik heb er heus over nagedacht, maar ik moet rúst hebben aan m'n kop. Vroeger had je mij nodig, omdat je bang was in het donker (2.5.8.2), maar dáárvoor ben ik óók uitgediend." Ik zei nog zoiets van: "Maar we hebben bij tussenpozen- bijna twéé jaar als man en vrouw geleefd. Betekent dat dan niets voor je?!" Hij had echter zijn woordje al weer klaar: "Natuurlijk betekent dat véél voor me. Je was altijd geweldig. Ik moet nog maar zien, of ik het ooit beter krijg. Maar dat één van ons daardoor een plicht voor het een of ander zou krijgen; het zou me eerlijk gezegd een beetje tegenvallen, als je dat bedoelde. Dat is toch burgerlijk gepraat! Dat stadium waren we toch voorbíj! Ik blijf je dankbaar, meer kan ik er echt niet van zeggen. En overigens, er komt nog iets bij: ik ga in de off shore. Goud te verdienen daar, maar veel op zee uiteraard en ik móet een waladres hebben in Den Helder. Is ook al in orde. Kom nou meid, Carla'tje nou, geen gejank op zo'n feest. Ik weet wel, ik had dit ook niet moeten zéggen op een feest, maar ik heb het zo razend druk, de kogel móest nu door de kerk. Dit moest afgehandeld worden. Ik moet nou weg hoor, je vindt best wel iets beters dan mij." Ach, hij zal nog wel iets meer gezegd hebben en hij gaf me nog een afscheidskus, maar zo verdween hij toch uit m'n leven. Wat deed dat zeer. Ik had hem bemind, liefgehad, 'houden van' is zo zwakjes. Ik blééf echter nog even en probeerde wat te lachen en gezellig te doen, ondanks mijn wanhopige hart. Dat oude echtpaar, dat bij Jo en Jan op de trap woont, kwam bij me zitten, familie De Waal. "Wat een feest hè," zeiden ze. "Er beginnen al wat mensen te vertrekken. Zullen wij nog wat nakaarten over het bruidspaar? U hebt ze gekend, zoals ze wáren, u bent immers een huisvriendin, meenden wij te begrijpen. Kent u ze nog zoals ze nú zijn?" Ik was echter zó vol van wat gebeurd was, dat ik er tegen deze vrijwel volslagen vreemden over begon te vertellen met een hoge, opgewonden, schelle stem. Niemand had het overigens in de gaten. We zaten in een erker. Wat een bof, dat ik de gezelligheid niet kon verstoren. Ze luisterden, tot ik mijn hart had uitgestort. Toen zeiden ze lieve dingen over het feit, dat je sommige omstandigheden in het leven moest aanvaarden. Ze probeerden troostend te zeggen, dat de vrouwen soms niet de mannen kregen, die ze wilden en omgekeerd. "God echter," zei die oude baas, "had iets veel beters met je voor. Als ik er God om bad," ging hij verder "dan zou er vast en zeker een andere man in mijn leven komen. Ik kreeg nu de tijd, niet gestoord door iemand, die toch niet echt van Jezus wilde weten. Tijd om me helemaal te herstellen van elke zonde, die toch wél in mijn leven had doorgewerkt." En zijn vrouw zei iets over nieuw geestelijk leven, dat God in je wilde laten ontstaan. Lief wel, niet ter zake doende, goed bedoeld, niet geschikt om de krijsende pijn in mijn hart weg te nemen. En toch, hoe gek ook, een béétje opluchtend. Even later nam ik afscheid: "Kees ging al eerder weg," zei Joke. "Ja," antwoordde ik. "Hij heeft een baan in de olie, is druk druk woont nu op zo'n platform of in Den Helder." "Dus jullie relatie?" (zij weer) "Is goed naar de knoppen," (ik). "En ergens begrijp ik iets niet. Van de goeiige Kees was niets meer over. Zo zo meedogenloos. Het komt door jullie bekering. Jullie zijn er door gelouterd. Het denken erover heeft Kéés verhard en ík ben er door verbrand. Ik zei het vanavond nog tegen Jan: 'Ik ben hier te zwak voor'. En nu ben ik ook nog Kees echt helemáál kwijt." Even was ik bang, dat ze zoiets zou zeggen als: "Meid kop op .geen handvol, maar een land vol." Dat zijn van die wrede troostwoorden (Spr. 12:10). Dom, zo'n angst. Ze kuste mij, zei zachtjes: "Ik begrijp ook niet alles daarnet sprak ik hem nog. Toen klonk hij beslist positief. Hoe dan ook: tussen jou en Kees waren er toch te veel obstakels, maar van Gods kant zijn die er nooit. Van jouw kant nu ook niet meer? Ga je Hem de kans geven om iets nieuws in je te laten ontstaan. De verwarring er úit. Dát is, wat nu verbrandt. Zijn rust er ín, dat is, wat straks ook jóu loutert. Waarschuw me, als je gedachten goed en vrolijk worden. Dan is God aan het werk om je opnieuw te laten geboren worden." Ik ben naar huis gegaan, heb gezegd: "Heer, als ik nú kan slapen, is het een wonder!" Als een blok víel ik in slaap, zonder een lampje nodig te hebben. De volgende dag heb ik die Gert opgebeld, die toen had gepreekt. Zijn naam en nummer stonden in een of ander boekje. Ik snapte sommige dingen helemaal niet van wedergeboorte en zo. Hij was ook wat verwonderd, zei toen: "Joke is daar misschien zélf heel erg mee bezig (die meneer De Waal ken ik niet zo) daarom begon ze erover Maar Carla: (zo was je naam toch hè?) heb jij je al naar God tóegekeerd?!" "O ja," zei ik. "Hij sprak tegen mij en ik sprak tegen Hem." "Zou je het fijn vinden om nu samen met mij door de telefoon te bidden?!" "En of." (Ik weer). Hij zei een paar dingen over Jezus en God. Ik sprak ze na, zei het toen allemaal nóg eens met mijn eigen woorden. Hij luisterde stil. "Je wordt een stérk, bóuwend kind van God," nam hij daarna de draad weer op: "Maar in je leven ligt een balk, die een deur gesloten houdt: je verwarring en angst. Je weet wel, diezelfde angst voor het onbekende, die je al sinds je schooljaren hebt: in de naam van Jezus bind ik de boze macht, die je door middel daarvan opjaagt. Je bent bekeerd; kies nu ook een samenkomst. Bekeerd zijn is nog niet hetzelfde als 'kind van God' zijn. Nú heb je als volgend geluk de wedergeboorte nodig. Dát bedoelde Joke. Die wedergeboorte leer je onder andere- in de gemeente, door het omgaan dáár met ándere gelovigen, die ook nog maar op weg zijn. God heeft je lief. Zijn liefde zoekt jóu. Je zúlt Hem liefhebben én je medegelovigen én alle mensen (2 Petr. 1:7). "Ook Kees?!" vroeg ik, want daarvan was hij al op de hoogte. "Nú is je liefde omgeslagen in haat," sloot hij: "Maar die haat gaat verdwijnen."
Toen was ik aan mijzelf overgelaten en alle volgende dagen, van vrijdag tot vrijdag heb ik overdag gewerkt als in een droom, mechanisch. Van de collega's om mij heen was ik mij haast niet bewust. Ze riepen soms: "Wat mankeert je?" Maar tenslotte lieten ze mij betijen. En 's nachts, die angst, die is ontstaan vlak na mijn kinderjaren: - het gevoel, er niet tegen op te kunnen - de radeloosheid over dat hele onbekende bedreigende leven, dat vóór je lag - de huiver om uit de beschermende kring van school en huis te moeten komen - de onwil om volwassen te worden. Die angst, die zich vastzette als een gezwel, een trauma, een obsessie, nadat ik op een keer was weggelopen. Rondzwervende, had ik toen de naarste dingen beleefd. Die gekmakende paniek laaide door mij heen, nacht na nacht. Toch was er iets vreemds, het was als met koorts. Wanneer ik díe heb, kan ik mij als het ware 'er omheen vouwen' dan denk ik: "Lekker, bránd maar koorts; brand me maar schóón." En 's morgens word ik dan wakker: fris als een hoentje. Dit was duizendmaal erger en heel anders. Toch voelde ik de hele tijd, dat ik er door zou komen. Die withete, folterende angst 'at zichzelf op' in die zeven vreselijke nachten. Wanneer golf na golf over mij heen spoelde, zei ik zacht de versjes van Jezus op, die ik nog wist van de kinderevangelisatie (2.5.8.2). Dan was het net, of ik op een allerlaatste stukje rots bleef staan en kon blíjven staan. En wéér zo'n breker van kille wanhoop, nameloze verbijstering, gapende leegte, roosterend vuur ik riep: "Jezus is hier, Jezus is hier alles is mogelijk, want Jezus is hier." En wanneer ook déze golf wegebde, stond ik nog steeds op dat stukje rots en die richel brokkelde niet af.
Toch had ik steun nodig. Ik woon zo'n eeuwig eind bij de Donkers met hun kapel vandaan. Hier vlakbij verzamelt 'hun soort' in de aula van een HTS. Daarheen ben ik zondag gevlucht. Zulke fijne mensen daar. Van de preek heb ik niets gehoord. Het was wel een imponerende man. Sneeuwwit haar, doordringende ogen, ondanks zijn hoge leeftijd een heer en een kérel. Zijn vrouw bad met mij. Kleine, goedverzorgde, oude dame. Zulke warme, liefdevolle ogen en die hándoplegging! Wilde, kromgetrokken, gloeiende gedachten spróngen als het ware door mijn schedel heen tegen die koele, zachte handen óp. Ze vielen weer terug in mijn hoofd: getemd, rechtgemaakt, afgekoeld lách er maar om Tot en met de nacht van woensdag op donderdag gingen die nachtelijke beproevingen door. Donderdagavond ben ik naar hun bijbelstudie geweest. Dítmaal sprak die vrouw. Nu bad die mán met mij. Hij zei wat wonderlijks bestraffends tegen 'iets ín mij'. En opeens zag ik die vrees, die zelfkwelling, als iets, níet van mijzelf. Er kwam een herinnering bij me boven. Als heel jong meisje had ik eens gemeen geroddeld van een vriendin en het nooit rechtgezet. Door de gezindheid, waaruit die roddel was voortgekomen, had ik tóen dat wezensvreemde naar mij toe gelokt. Ik vroeg God nú, na al die jaren, om vergeving. Opeens kreeg ik een inzicht. Ik zág de ellendige benauwdheid, die mij kwelde. Ik zág, hoe nauw die met mijn diepste wezen verweven was. Maar: hij hoorde er niet bíj. Hij kón losgemaakt worden. Die beklemming, die druk, was wel ín mij, maar niet ván mij (Rom. 7:17). Toen die prediker de naam van Jezus noemde, zág ik, hoe die woekerplant van mijn leven lósgescheurd werd. Naar mijn plaats lopende, wist ik, dat ik er dóór was. Hartelijkheid verkwikte mij (Matt. 4:11) na het verschrikkelijke gevecht, een week lang. Een aardige, beetje alternatieve jongeman informeerde vriendelijk, hoe het ging. Ik heb hem maar even toegeknikt, zag zijn blik vól begrip. De nacht daarna heb ik voor het eerst weer goed geslapen. Vandaag op kantoor grapjes gemaakt: "Hè hè ze komt weer bij," zeiden de anderen. Vanavond heb ik Jo en Jan opgebeld. Allereerst heb ik het goede nieuws doorgegeven, dat mijn gedachten goed en vrolijk geworden wáren. Blij heb ik verteld van het happy end. Ze juichten, vertelden ook van hun kant weer fijne dingen van hun buren, beneden en naast en van Lien, die ik ook wel ken. De wolken om mij heen, de sluiers, die mijn denken verward maakten, zijn verschéurd. Fijn heerlijk uit de kunst. Ik wou, dat alle mensen zo iets mee konden maken (Jes. 25:7).
Suzan: zo dikwijls heb ik gedacht: wat doen wij toch fóut? Je hebt bijna je hele leven achter je rustig ambtenarenbestaan. Op de vijfenzestigste verjaardag van je man pensioen: elk jaar hoger, nu al elf jaar. Toch op de achtergrond: dat verdriet om die ruzie. Langzamerhand wordt het een obsessie, omdat je het enig nodige niet doet: een hand uitsteken ter verzoening. Op zo'n manier kom je zélf ook niet vrij (Matt. 6:15). En dan opeens- zijn er mensen die je helpen, die je door hun houding en belevenissen een inlichting geven namens God: "Ruim dat oude zeer óp (1 Cor. 5:7). Post een brief! Schrijf daarin: 'Lieve Ferdy en Carolien, willen jullie ons vergeven, dat wij dertig jaar zijn blijven mokken. Kan het nog goed worden tussen ons. Wíj willen Wees niet bang, dat wij naar Nieuw Zeeland zullen komen. Met deze brief steken wij onze hand uit. Eén vredesuitende brief van jullie terug méér dan die handdruk vragen wij niet '." Toen die brief weg was voelde ik mij zo blij, of er feest was. Wout ook: hij kan soms zo zo knorrepotterig zijn; en nú: ik heb gewoon een níeuwe vént gekregen. Laatst liep hij zelfs door het huis te zingen: "Wat krijgen we nou?" vroeg ik. "Meid", zei hij, "Ik ben bezig, wedergeboren te worden." "Ik ook", antwoordde ik. En toen gewoon, of ik een soort pinksterjuf' was: "Prijs God." En we lachten, we láchten! (Ps. 126:1). We wisten alles zo precies. Wout kende de hele kerkorde en kon meespreken over allerlei kwesties. Ik had altijd mijn bezwaren tegen de nieuwe berijming. Nú is er echter een nieuw fundament gelegd. Die oude vastigheden we vergeten ze gewoon (Philipp. 3:. E laatste zondag van januari kondigde dominee een collecte aan voor het Werelddiakonaat. Hij had het over de armen en dat wij, rijke mensen uit het westen, maar steeds de beste plaatsen in bleven nemen (Luk. 14:7). Het was allemaal zo aan de oppervlakte. Er zat zoveel meer in dan hij gaf. Maar ik ergerde mij niet, dat snel geïrriteerde van vroeger (Pr. 7:9) had plaats gemaakt voor een nooit gekende mildheid. Ik maakte van die kerkbank een plaats van gebed. Ik vroeg aan God of dominee meer 'heenwijzend' kon gaan preken. Ik bad ook: "Heer, wij zullen een giro stúren, want we zíjn 'rijk'. Wilt U ons echter ook geestelijk rijk maken. Wij willen ook iets kunnen doen, wanneer 'geestelijke armen' ons hun nood, hun gebrek klagen. Heer, ik wil van nu aan allerlei verouderde gedachten over boord gooien Ondanks mijn vijfenzeventig wil ik van U het nieuwe denken leren." Ik voelde mij van tóen af nóg vrolijker. Wil je wél geloven: zelfs de reuma gloeit niet meer zo venijnig door mij heen (Spr. 17:22).
Toch van de week- pakte opeens de angst me bij de keel als Ferdy nu eens níet schrijft .. .onze brief heeft daar voor eind januari kunnen zijn zul je de nieuwe blijdschap dn vást kunnen houden. En nu vrijdagavond- was er opeens iets als een rotsvaste zekerheid: die retourbrief kómt niet; je zult het met de zegen van je eigen stap moeten doen. Toen ben ik naar boven gelopen; trof Jo alleen thuis. "Jan doet de boodschappen", zei ze. "Het werk op kantoor is zwaar, ik moet mij 's avonds een beetje ontzien." Er was iets hulpzoekends in haar stem, maar dat realiseerde ik mij pas, toen ik alweer buiten stond. "Jo", zei ik, "Je weet alles van Ferdy en Carolien en de brief ;;; en ik voet het zo zeker: er komt géén brief terug! We gingen zó vooruit in ons geloof. Zullen wij het ook volhouden, als we maar moeten wachten en wachten (Spr. 13:12)." "Zullen wij samen bidden?" antwoordde zij. "Wij, u en ik, willen samen heel sterk, dat jullie op je oude dag nog- gaan groeien. Dat vragen wij samen (Matt. 18:19) en dan zúllen jullie toch groeien Ps. 92:15)." "En bidden wij níet voor die brief", probeerde ik nog. "Nee", zei ze "daarin heb ik nu geen inzicht." En zoals we samen gebéden hebben: toch nog, heel onverwacht voor die brief óók:
Overwegingen: - Eén feit: belangrijker dan duizend voornemens.3.8.4.1 - Dynamiet onder het verdriet.3.8.4.2
3.8.4.1 Eén feit: belangrijker dan duizend voornemens.
Hier Wout de Waal weer; van 2.6.4.1, tweede helft. Lees nog maar eens door: man 76, vrouw 75, ruzie met de kinderen, erg eenzaam. Door het nieuwe begin, dat de buren de Donkers- maakten, geanimeerd, ondanks onze leeftijd, om iets nieuws te gaan doen. Bijvoorbeeld: een brief schrijven aan onze zoon Ferdy in Nieuw Zeeland. Hij zit daar al sedert 1951. Wij horen nooit iets van hem en van zijn vrouw Carolien. Suzan was het er de 24e helemaal mee eens, dat wíj aan hén moesten schrijven. Dat heb ik maandag direct gedaan. Diezelfde dag ging de brief per luchtpost weg. Een van onze vrienden, met wie hij een hoogst enkele keer nog wél schrijft, had gelukkig het adres voor ons. En nu maar wachten. Het is nu al de twaalfde februari, de post is net geweest en nog maar steeds niets. Het is echter goed, dat het even duurt. Ik heb in de afgelopen dagen helemaal geleerd, alles te vergeven van dat abrupte weggaan-met-ruzie. Er zit geen enkele bezeerdheid meer. Dat lucht zo op. Dat is zo genezend. Ik heb de laatste jaren allerlei vreemde krampjes. Dei zijn helemaal weg, sinds ik deze oude zaak nieuw heb aangepakt (Mal. 4:2). Een gesprek tijdens de receptie met de ouders van Joke deed ons ook zó goed (2.6.4.9). Suzan zegt: "Bekeerd was ik al láng en lang, maar dit wéten: 'er is een verzoenende brief geschreven' maakt het pas mogelijk om echt blij te zijn met God (Matt. 5:23). Het is of er op mijn leeftijd- iets in mij geboren is, dat helemaal door mij heen dringt. Wil je wel geloven, dat het voor mij niet eens alléén belangrijk is, wat Ferdy gaat doen! Ik laat hem gewoon vrij. Dat wij hebben geschreven: dat is het punt." Wat Suzan voelt, is ook voor míj van toepassing. In de bijbel staat ergens, dat je over álle ergernissen heen groeit, als je sómmige daarvan kunt loslaten. Ik wond mij altijd zo op over demonstraties hè. Die kan ik nu zo rustig aanzien. In plaats van dwaze opwinding (Pred. 7:9) komt nu wijze voorbede in mij op. Toen ik laatst weer zo'n stel een spoorbaan zag blokkeren, voelde ik gewoon liefde voor die twens. In de geestelijke strijd heb ik nu eindelijk eens een overwinning bevochten. Ik voel mij, of ik een lauwerkrans draag. Dwaas eigenlijk om het na dertig jaar ook nog eens schrijven van een verzoenende brief als een victorie aan te merken. Jullie, jongeren, zullen mijn koppigheid niet kunnen begrijpen. Laat het mij uitleggen: ik ben van een generatie, waarin het gewoonte was, dat de ouders altijd gelijk kregen. Als dat níet gebeurde, was de scheiding leenslang. Dus: voor míjn doen tóch een overwinning. Ik ga echter niet op mijn 'lauweren' rusten. Ik ga verder, want mijn gezondheid is verbeterd. Daaruit heb ik weer wat geleerd met mijn hart, wat ik allang met mijn hoofd wist: woede, haat, zelfs geërgerdheid al, tasten om zo te zeggen, je botten aan (Spr. 14:30). Het was fout van mij, dat jarenlange gekop. Ik maakte mijzelf oud-vóór-mijn-tijd door mijn gekanker en geklaag. Ik voelde mij tachtig, toen ik zestig was. Tot voor kort voelde ik mij honderd (Ps. 32:3). Ik heb God om vergeving gevraagd en in plaats van een versleten, vleugellamme oude kraai, voel ik mij nu een herboren, jonge adelaar, die best nog eens heel geweldig kon gaan vliegen (Jes. 4):31). En ik héb al een beetje gevlogen: op die bruiloft van Jan en Joke was ook een bezoekster, die zat met een uite verkering; Suzan en ik hebben al iets kunnen helpen.
Erik: Mensen, ik houd het kort. Jullie kunnen al die lui rond Jan en Joke toch niet uit elkaar houden. Hoeft ook helemaal niet. Allemaal overbodige flauwekulinformatie. Ik ga geen lange verhalen vertellen pas op voor de lui, die zó beginnen ha ha, grapje. Laat dit voldoende zijn: ik ben programmeur en ook verder een tamelijk gewone kerel. Dat moet voor jullie wel een opluchting zijn. Jullie hebben zoveel types de revue zien passeren: - Lien, nou ja, beetje wild - Carla, beetje gék (2.6.4.2) - Leontientje-graai-uit-de-kas (2.6.6.4) - Zweverige Karel (2.6.4.5) - Tobberige Helma (2.6.4.6) - Knoeierige Jeroen (2.6.4.6) - Fanatieke Lotty (2.6.4.7) Het gevaar bestaat, dat je gaat denken: "Jezus is er zeker alleen maar voor de buitenissigen. Hoor ik als gewoon mens-zonder-veel-poespas wel bij Hem thúis?!" Kijk, en dan kom je bij zo iemand als ik op bekend terrein: ik ben ook iemand van het midden. Goed, ik heb in vroeger jaren een beetje drugs gebruikt, maar sommige van jullie andere 'gewonen'- ook. Ik héb wel eens een brommer gestolen en te gelde gemaakt; je zult de fatsoenlijken de kóst moeten geven, met zulke jeugdherinneringen. Ik héb vandalisme gepleegd, maar enkelen van júllie ook. Jullie en ik; we zijn tamelijk vroeg in de pas gaan lopen met het bestel. Dáárdoor zijn wij gewone mensen-zonder-poespas. Toch zijn er lui, die met recht kunnen zeggen: "Nee in die Erik herken ik mij ook niet. Ik heb de dingen, die hij noemt, nooit gedaan, zelfs niet in mijn jeugd." Wel; in de bijbel gaat het ergens over een wérkelijk gave knul: - nooit iemand in elkaar geslagen - geen toestanden met rissen meisjes - nooit urenlang gekletst in kantoortijd - nooit andermans woorden verdraaid - nooit zijn ouders gek gepest - nooit collega's dwars gezeten (Matth. 19:18-20) en die had Jezus toch ook nodig (:21). Dus de fijnste mensen onder jullie ook. Nu ja, dit komt er wat belérend uit. Zo vroom ben ik écht niet hoor ik houd ietsjes afstand.
Ik zeg nóg eens, ik houd het kort. In de sam zag ik eind januari, vlak voor ik naar Mallorca ging, toch een schat van een kind! Ik kon zó zien, dat zij ook 'daarvandaan' kwam, maar raakte haar uit het oog kwijt. En dan loop je woensdag in Palma en daar zít ze. Een babbeltje, een gesprek, ze was bijna, wat ik zocht. Ik knap altijd af op een bepaald soort vrouwen; het quasi onbeholpen, zich hulpeloos voordoende type. Ook het soort, dat nooit tegenspel biedt, de ja-en-amen-roepster, irriteert me. Dat verlaat-kinderlijke, klagelijke, hád ze wel een beetje. Wanneer we gingen wandelen, wilde ik wel eens klimmen. Je kon braaf een slingerend paadje volgen, dan kwam je er óók. Maar ik wou rechtdóór, écht klauteren. En dan kon ze wel eens jammerend en smekend kijken met die reebruine ogen van haar. Soms leek het wel of ze bang was om tegen te spreken. Maar het was toch ook wel weer zó, dat ze dat zélf al door had. Ze is behoorlijk intelligent, doet iets bij een stichting, die bemiddelt tussen gemeenten en projectontwikkelaars, echt niet misselijk. Die slimheid heeft haar vast en zeker laten ontdekken, dat infantiel beamende typetjes het echt niet altijd bij iedereen doen. Ze vertelde ook, dat ze vroeger erg besluiteloos was: ze wou naar de zon, maar ging nooit. Ze zegt, dat ze al een heleboel heeft geleerd van God, ook meer besluitvaardigheid. Maar dat kán helemaal niet. Ze was nog maar eenmaal in de kapel geweest, voor wij dat gesprek hadden. Volgens mij ís ze nog niet bekeerd, maar ik laat dat nu even zo.
Na dit eerste gesprek kreeg ik in de gaten, dat ik best met haar mee mocht, haar kamer in. Ik heb het niet gedaan, hoewel ik heus wel eens zulke kamers bén binnengegaan. Waarom niet? : In de kapel geven ze je, wat dit betreft, een heel andere kijk op de dingen. Dat was het echter niet alléén: ik kreeg deze idee: forceren maakt haar ongelukkig, belemmert een genezingsproces. Het leek verder wel, of iemand mij tegenhield (Ps. 34:. Even overwoog ik namelijk het luchtige zinnetje: "We drinken zeker nog wat bij jou?" Die woorden wilden mij echter niet uit de mond komen.
De laatste avond heb ik gezegd: "Lientje, zouden wij de kennismaking niet wat meer blíjvend maken?" Op 'trouwen' doelde ik écht nog niet direct. Ze zei echter stralend: "Ik wist de eerste avond al, dat ik 'ja' zou zeggen, wanneer je mij 'vroeg'." Toen schrok ik toch wel even. Ik heb het daarom ook tóen bij een kus-voor-de-deur gelaten. Zondag na de dienst hebben we nog lang gepraat. Ze deed me toch een bóekje open over haar manier van leven tot dan toe. Het zweet brak me uit moest ik met háár in zee!? Uit beleefdheid nou ja, hoe noem je dat- heb ik mijn eigen ondeugende dingen een tikje aangezet. Anders viel ze zo erg uit de toon. Maar lékker zat het mij niet. Toch besloot ik dóór te zetten. Waarom?! Ik zou het níet kunnen zeggen. Ze is lief, ze is Indisch maar samenwonen ga ik níet. Even de boot afhouden.
Wel, vandaag samen op stap. Vrijdag koopavond. Staan we voor Scholtensmeubel. Moest ze zo nodig huisinrichtingen bekijken. Een stem: "Wel, wel; wie staan daar arm-in-arm slaapkamers te keuren?!" Was het Jan Donker! En Lien direct: "Zag je ons niet in de sam, zondag!? O nee, jullie zaten erg voorin en wij waren al gauw weg. We hadden nog zoveel te praten. Maar we zijn het nu zó eens!" Jan weer: "Wat een dag. Vanmorgen vertelden de buren ons van hun bekering en nu komen júllie met het nieuws van jullie verkering. En jij Lien hebt God ook nog gevonden! Toe maar, het kan niet op." En zo juichten ze nog wat verder. En ík ik stond erbij en ik keek ernaar.
Hai, hier Lien jullie zijn misschien benieuwd, hoe ik het maak, sedert jullie voor het laatst van mij hoorden op 24 januari. Wat een verbeelding hè, om een haar of jullie zeggen: Lien? wie is nou Lien Lien Smid? Géén idee! Nu ja, lees mijn verhaal (2.6.4.1) maar eens na, gesteld, dat het je íets kan schelen. Dan ben je weer helemaal bijgepraat. Het is nu vrijdagavond 12 februari. Wat is er allemaal gebeurd in die nog niet eens drie weken. Het laatste was dus, dat ik naar huis reed en opeens zo ontmoedigd raakte. Het enige, wat jullie daarna over mij gehoord hebben, is ter gelegenheid van die trouwerij op 3 februari. Ik had beloofd om te helpen, zou eerst níet komen, later weer wél (2.6.4.9). Nou, daar gaat ie dan: Even onderbreken: Lien weet niet, dat wij uit de verslagen van Schreeuwschrik en Klankvol (2.6.6.1, 2.6.6.2) nog wat achtergrondinformatie hebben. Maar goed, dat is niet van direct belang. toen ik thuiskwam, was alles zó koud, zó grijs, de verwarming stond laag, de muren leken op mij toe te komen. De telefoon ging: een hijger Ik voelde mij zó bedreigd. Ik had echter nog een restje van blijdschap tijdens die samenkomst over. Daardoor had ik het benul om mijn bijbel te pakken. Natuurlijk héb ik een bijbel. Je zou er van staan te kijken, in welke alternatieve milieus allemaal dat boek staat te wachten op zijn kans. Nou, die kans kreeg het bij mij die middag. Ik sloeg het zo maar ergens open. Daar las ik over God, die als een Adelaar over zijn jongen waakt. Ik voelde mij opeens net, of Hij mij op zijn vleugels droeg (Deut. 32:11).
Zeg lui, hier moet ik toch echt even Liens relaas onderbreken. Maak er geen regel van om te doen, zoals zíj op dit moment deed: de bijbel zo maar ergens open laten vallen. Het kwam dan nu goed uit. Maar eigenlijk, nou ja, ik ben misschien een béétje zwaar op de hand, dan gebruik je de bijbel enigszins als een toverboek. Nou ja, kijk maar wat je hiermee doet.
Wat kon mij deren! Geen gehijg en geen gedreig; ik was veilig (Ps. 4:9). Als vanzelf zei ik: Jezus, wilt U mij alle domme dingen vergeven en mij schoonspoelen van alle vuil (1 Joh. 1:9). Ik beroep mij op uw offer voor mij (Hebr. 9:26). Ik pleit op Uw bloed (1 Joh. 1:7). Bij U wil ik horen. Ik kende die formulering nog zon beetje uit Bogor en die morgen had ik iets dergelijks gehoord. Men kan dus niet zeggen,dat ik zo heel precies begreep, wat ik nu eigenlijk zei. En toch: opeens wist ik, dat er iets van mij verwacht werd, en durfde ik tot een eigen inzet te komen. Ik bad wéér tot Jezus en vroeg Hem om raad. Hoe moest ik nu verder mijn leven inrichten. Wat moest ik het allereerst aanpakken. Er kwam een gedachte bij me op; waarom had ik zo dikwijls gehuild, zon diep verdriet gehad, dat ik er niet van eten kón. Dit antwoord kreeg ik. Uit mijn eigen zielenleven, maar zó nieuw: Je hebt je werkelijke karakter weggedrukt. Het leek zo gemakkelijk om het kindvrouwtje uit te hangen; je had alles mee: je figuur, je oogopslag, je stem. En verder wou je altijd zo lief begrijpend, kritiekloos overkomen. Je was bang om haaiig en kritisch gevonden te worden. Door die instelling maakte je jezelf echter kwetsbaar. Je ziet de averij, die je daardoor hebt opgelopen. Geef je persoonlijkheid nu eens in handen van de Heer voor herstel. Laat Hem dat overtollige aandoenlijke, onvolwassen bangelijke wegdoen. Kind, je bent zevenentwintig; het laatste pueriele kan er nu toch onderhand wel eens áf. Ik gehoorzaamde, bad: Heer, wilt U mij helpen om niet langer mij als een speelpop te laten gebruiken door jan-en-alleman. Heer, ik wíl niet meer zoeken naar nepbescherming door mensen, maar naar zelfstandigheid met U.
Wel, dat was zondag hè; en maandag, zon januaridag weer. Je kent dat wel: - striemende regen, koude wind - rondwervelend papierafval - waterplassen op oneffen trottoirs Hopeloos! Een collega, net terug uit Spanje, was zongebruind. Hele verhalen had hij over een terras in Calpe, blauwe lucht, zoele wind. Iets binnenin spoot mij vol met zelfbeklag. Een stem leek te sissen: en jij hebt nog wel ándere zon gekend. Maar ik voelde mij plotseling flink, nieuw. Ik zei in mezelf: Jezus, U helpt mij ook van dít heimwee af en wat lét mij om te boeken voor Alicante. En toen heb ik een daad gesteld. Vrije dagen genoeg. En: er was een charterplaats vrij. Op de zevenentwintigste zat ik al in het vliegtuig voor zeven dagen zon in Mallorca. Want dát werd het. Natuurlijk was er wel weer die stem, die zei: Meisje, je bent veel te weerloos. Met al die hotels en die vakantievierende mannen is het allemaal véél te gevaarlijk. Je gaat dáár echt helemaal kapot hoor! Uit mijn jeugdtraining herinnerde ik mij echter, dat de duivel je soms ophitste, soms ook afremde. Wanneer het hem uitkwam, zei hij ook wel eens; Blijf zitten waar je zit en verroer je niet. Ik wilde met zijn praatjes nu niets meer te maken hebben. Mijn vroegere, klagerige, onvervulbare verlangens naar de zon had ik omgevormd tot een dapper, vervulbaar uitzien naar blauwe lucht en helder licht. Toen ik in Palma uitstapte, heb ik uitbundig gewuifd naar de beroepsfotograaf, die iedere passagier kiekte. Blij groette ik met die armzwaai de nieuwe mogelijkheden. Ik had gedaan, wat ik kon. Het kindvrouwtje in mij was bezig dood te gaan, de durfster, die naar de zon wóu en dan ook gíng, begon te leven. En ik voelde: ik krijg ook moed om waar nodig- mijn tánden eens te laten zien. In mijn jeugd, in de kerk in Bogor, had Jezus een heleboel blikken vól vreugde voor mij klaargezet. Nu eindelijk- begon ik ze ópen te trekken. Nu begon ik pas te zien, hoe Hij de Zoon van de levende God- leven ís en leven gééft.
s Avonds op het terras van het hotel, piekerde ik toch even spijtig over alle verloren jaren. Ik bracht het bij God. Er kwam wéér een níeuwe blijdschap. God zou al die jaren vergoeden (Joel 2:25). Helemaal en helemaal zouden ze uit mijn herinnering worden weggedaan. Ik dacht aan een bijbelverhaal, iets over magere koeien, die dikke koeien opaten en ze bléven mager (Gen 41:2). Het omgekeerde moest ook kunnen: goede jaren, die slechte jaren opaten en toch goed bléven. Het werd zo fijn daar op dat terras. Ik was zo oppervlakkig gezien- heel eenzaam achter de resten van mijn visschoteltje. Maar ik was niet alléén. Heel gek: geen man maakte avances, terwijl er toch genoeg voorbij flaneerden. Ik zou ze niet hebben verdrágen op dat ogenblik en Jezus beschermde mij. Dit was echt een rustplaats, waar Hij me had gebracht (Matt. 11:2. Het was de hele dag bijna Indië geweest. Licht, warmte, de zonbeschenen bergen op de achtergrond. Ik voelde mij zó ontspannen. Ik had dit zó nodig. De grote strijd om de echte Lien te laten opstaan, moest nog komen. Deze voorbereiding was absoluut zinvol. Ooit eens had ik cursussen gevolg in toegepaste psychologie. Dat was toch wel gerommel-in-de-marge geweest, hiermee vergeleken. Nu ver weg van de club- was ik alléén met de gróte Psycholoog. Nou zeg, zoals Hij me oppepte. Het leek wel of dáár, in die zalige zeebries, achter dat glas sangria, elke verlamming van mijn zielenleven begon te wijken. De vijand had mij er altijd van áfgehouden, om te doen, wat eigenlijk vanzelfsprekend was: de zon te zoeken. Zó had hij me weggehouden van de blijdschap, die bij mijn wezen hoorde. Die blijdschap begon nú echter terug te komen.
En nu zullen jullie zeggen: Toen nou Lien, máák t nou, dit ligt er toch te dik op: maak er alsjeblieft nu niet helemáál een kerstverhaaltje van,wil je: zulke dingen gebeuren niet. ... O nee?! Maar míj overkwam het wel. Opeens een stem: Heb ik u zondag niet op een heel andere plaats ontmoet?! En: het wás die man uit de samenkomst van de vierentwintigste, die Erik! weet je wel. Ik dacht toen, dat hij geen haalbare kaart was. Maar wanneer God het spel gaat schudden, kom je wél voor verrassingen te staan. Even later zaten wij samen aan de slagroom met aardbeien. Wij praatten honderd uit. Hij was zo Indisch als het maar kan. Pa geboren Hollander- administrateur op een theeplantage. Moe: driekwart Javaanse. Samengewoond, later getrouwd. Japanse tijd. Erik was van daarná: hij is nu 29, geboren in 1952. Ze gingen weg, toen híj tien was en tóch: hij barst soms nóg van terugverlangen. Al jaren lang breekt hij er in de winter even uit. Hij is hier van máándag tot máándag. Ja, wat praat je dan allemaal hè. Ik weet alleen nog, dat hij mij heel hoffelijk naar de deur van mijn appartement bracht. Geen zoentje, geen proberen om verder te komen. Dat stelde ik zó op prijs. Daarmee won hij mijn hart. Als hij mee had wíllen gaan: ik had hem niet tegen kunnen houden. Maar mijn hele nog wankele evenwicht zou zijn verstoord. Daarna die kleine schrik: ik had beloofd te helpen met de bruiloft op 2 februari, maar dan kom ik pas terug! Telegram gestuurd. Verder de hele week met Erik. Met de toerbus de obligate tocht de bergen in. Los daarvan heerlijk door Palma gezworven. Gezwómmen zelfs nog, maar kóud! heuvels beklommen en véél gepraat: over het geloof en over de gemeente, waar hij en Jan en Joke bij zijn en over ons zelf en die laatste avond: we hadden paella gegeten, dronken wat wijn, toen begon hij opeens: Lientje Nou hoor, ik houd er mee op: jullie lachen toch maar. Hij bracht mij wéér naar mijn kamer, ditmaal wél een kus. Wéér stond ik even later alleen een ogenblik helemaal over mijn toeren ik was zó blij, dat er niemand bij was. Ik had ja gezegd, maar dat hebben jullie natuurlijk al begrepen. Ik heb hem weggebracht naar het vliegtuig. De maandag en dinsdag waren fijn om dat alles te verwerken. Woensdag was ik bij thuiskomst zó heerlijk uitgerust, dat ik toch nog even met het bedienen op de bruiloft mee heb kunnen doen. Zondag zaten wij hand-in-hand in de kapel. Daarna heb ik op zijn kamer lekkere, door hém gezette koffie gedronken. Hij is zo handig en zo charmant en hij laat je zo fijn uitspreken. En die gave huid, die witte tanden, dat glanzende haar ah wat een kerel. We hebben weer gepraat. Ik heb hem sommige dingen uit mijn verleden verteld. Niet alles, dom eigenlijk, want hij kan zóveel van mij verdragen, die lieverd. Hij vertelde míj heel wat uit zíjn verleden; we zijn allebei behoorlijk beschadigd geweest. Voor ons allebei was de redding maar nét op tijd. Allebei zijn wij dankbaar aan Jezus. We gaan níet samenwonen. Ik roerde die mogelijkheid nog even aan: het vroeger idee om beslist nooit te willen mishagen, kwam even boven. Híj is gelukkig al weer verder. Wil alleen maar weten van trouwen, zo gauw wij helemaal zeker van onze zaak zijn de schát
Ik heb van mijn nieuwe geluk aan Jan kunnen vertellen. Wij zagen hem vanavond. Die jongen was toch ook ópgetogen. Zou het gelijk aan Joke zeggen. Was eigenlijk nog blijer met mijn bekéring dan met mijn verkering. Dat bekeerd zijn maakte immers, dat mijn naam stond opgetekend (Luc. 10:20). Sloot met een beetje typische opmerking: Lien, je blijft toch wel meer op de kaart van Jezus zetten dan op die van Erik? Ik keek geschrokken naar mijn ventje. Gelukkig was hij echt even weg met zijn gedachten, had beslist niets gehoord. Ik zei vlug: Hoezo!? De meest prima mensen kúnnen tegenvallen (Ps. 118:9), antwoordde hij: Jezus nooit(2 Tim 1:12). Even leek er een koude wind te waaien, maar toen won mijn vreugde het weer. Ik heb het mijzelf innerlijk toegefluisterd, toegeroepen, toegeschrééuwd: De zon zal blíjven schijnen. En toen was ik weer helemaal zéker
Overwegingen: - een voorlopig- happy end 3.8.3.1. - een voorlopig- gelukkig begin 3.8.3.2. - een begin met twijfels 3.8.3.3.
3.8.3.1 Een voorlopig- happy end
Jan: Vroeger was het als je het goed bekeek- elke dat huilen met de pet op. Nú is er elke dag weer feest (Spr. 15:15). Vanmorgen vrijdag- zat ik om zeven uur s morgens al wat te studeren. Ik had er zin in. Joke kwam net uit bed. De telefoon, Ab: Ha Jan; luistert Joke mee?! Jullie hebben nu toch ook zon meeluisterding? Ik ga om vijf over naar mijn werk, maar ik móest het even kwijt. Nel en ik zijn omgeturnd. Niet door jullie, maar door Jezus zélf (Joh. 4:42). Hoe dat kwam? Toch ook wel een beetje door jullie. Zó dikwijls hebben wij mensen ontmoet, die de dingen niet goed konden afwegen op hun werkelijk belang. Zij praatten dan maar wat in en uit. Maar júllie wisten, wat het belangrijkste was en wezen ons op God. Wij hebben er allebei zonder het elkaar te zeggen- over nagedacht. De hele woensdag en bijna heel de donderdag was daarmee gemoeid. Gisterenavond begon ik tegen Nel: De tv maar even uit, ik wil iets tegen je zeggen. En ik tegen jou, antwoordde zij. Maar begin jij maar. Ik beleed haar, dat ik altijd een beetje reserve tegen haar had gehouden, omdat zij van iets deftiger komaf was dan ik. Dat niet helemaal- vertrouwen had ons huwelijk geen goed gedaan. Ik wilde nu van dat oude zeer af. Ik vertelde, dat Jezus uit mijn gedachten allerlei onverwerkte, schimmelige, bedorven ideeën aan het weghalen was. Ik legde uit, hoe ik er oog voor had gekregen, dat er een grote vuilnishoop ergens in mijn leven lag. Ook zei ik, wat daarna gebeurde. Terwijl ik dat nog maar aan het ontdekken was, zo vertelde ik verder, leek het wel, of er iets op die belt begon te bloeien. Iets, dat gezond maakte, dat die mestvaalt eigenlijk weg-at. Ik weet wel, het lijkt wel boekentaal, maar láát me nu maar: ik héb er geen gewone woorden voor. Waar het op áánkomt, is dít: ik heb me woensdagmorgen vroeg bekéérd. Zonder dat ik het wist, heeft Nel zich woensdag overdág bekéérd. De hele donderdag hebben we het stil gehouden, maar s avonds hebben wij er elkaar mee verrast. Wat doet dat góed! We gaan hiermee dóór. Maar nou moet ik weg. Dadelijk over een paar minuten- komt Nel nog wel langs voor de rest: het is zo helemaal góed tussen ons. Daaag broer zus zal ik maar zeggen. En schaterend hing hij op. Nel kwam hem even later na: Is Jo nog thuis? (Ja, die had nog vijf minuten). O zég! Hebben jullie het gehóórd van Ab. Wát heeft hij verteld? Wij probeerden het wéér te geven. Toen barstte zíj los: Ik kreeg woensdag door, wat de reden kon zijn, dat Kim altijd zo onrustig is. Ik hield niet voldoende van Ab, keek op hem neer. Wanneer hij van alles en nog wat las, dacht ik: Het lukt je toch niet om zo te worden als wij thuis. Ik hield niet voldoende van Kim ook. Ik verweet dat wurm, dat ik door haar mijn baan had moeten opgeven. Woensdag huilde zij weer eens. Toen heb ik tegen Jezus gezegd: Wilt U Kim stil maken. Ze wérd rustig. Ik schrok, beloofde: Ik ga proberen meer van Ab en haar te houden. Toen schrok ik nog méér, want ik zag mijzelf opeens als zó slecht. Nee, ik teken het niet te zwart, ik leg geen te zware accenten, ik wíst, dat ik niet déugde. Ik ben dikwijls zo onzeker over van alles, maar dít wist ik nu eens héél zeker. Ik zag mijn kleien pietepeuterige gedachten, mijn schrale leventje, mijn tobberige geknies. Ik voelde mij vuil vúil! Ik heb Jezus om vergeving gevraagd. Ik heb geroepen: Bij U wil ik horen. Neem mij mee naar Úw land en Úw volk. Toen was het net, of er iets in mij gebóren werd: hoop, uitzicht. Woensagavond kon ik er tegen Ab niet over spreken. Gisterenavond zou het ook niet gelukt zijn. Maar hij begon zélf. De rest weten jullie van hém. Ik gá nu, anders komt Jo door mij te laat. O ja, hoe het verder gisterenavond was?! Wij hebben elkaar gezoend en geknuffeld. Het was net, of elke muur helemaal wegviel.
Ab: Ik heb nú een rust van binnen, die ik nooit heb gekend. Aan de rand van die rust borrelen de gedachten: Ab, jongen het is allemaal fake. Dit kán niet; dit houdt geen stand! Ik zíe, hoe de blijdschap van buitenaf wordt aangevreten. Hij is echter zo groot, hij houdt het nog wel even. Het ís geen lariekoek; ik raak dit nieuwe misschien weer éven kwijt, maar het kómt terug. Gekke ik terwijl dit genezende nog niet eens wég is, wil ik het al weer terug.
Het is nu donderdagmorgen; nu ja, eigenlijk nog volop nacht. Drie dagen is het geleden, dat Jan mij op straat aansprak. Dat was geen toeval, ik stuurde het er op áán. Meestal ga ik hem uit de weg. Hoewel, dat lukt haast niet. Het lijkt wel, of Nel of ik hem of Joke telkens weer moeten tegenkomen en even praten. Maar hoe dan ook: nu bleef ik opzettelijk staan voor de etalage, waar ik al uitgekeken wás. Ik hóópte ditmaal bewust, dat hij een praatje zou beginnen.
Hoe komt zoiets nu; wel, ik ben zoveel zekerheden kwijt geraakt. Op het werk: bijna niets te doen. Géén orders. Duimen draaien. Geruchten. Thuis: Nel bijna hysterisch door Kims gekrijs. Heeft nu weer de obsessie, dat alles anders moet staan en dat overal nieuwe bekleding op moet. Geen vastigheden meer. En de stem van Van Dalen in je oor: Ik héb een zekerheid. Niet omdat ík zo prima ben, maar omdat God zo goed is. Ik heb geen ander fundament dan Jezus. Ik heb ook geen ander fundament nódig. Dat grijpt je dan zó hè, wanneer je niets meer zeker weet. En niet alleen die Van Dalen was zo opmerkelijk bij die gelegenheid; ook zijn vrouw. Nel begon over allerlei onverklaarbare situaties in het leven, die je belemmerden. Met enkele woorden maakte die mevrouw Van Dalen duidelijk, dat er een tegenstander ís: de duivel. Hij heeft netten, waarin hij iedereen probeert te vangen en ook metterdaad vángt (Ps. 10:9). Zij wees er echter ook op, hoe je uit die netten vrij kon komen. Als iemand zijn hand om hulp naar Jezus uitstrekte, werd hij er uit getrokken (Ps. 31:5). Een fijn gesprek. Het gekke is nu dít: die lui zouden nog een keer kómen; het zou ons goed gedaan hebben. Maar in overleg met Nel heb ik het áfgewimpeld.
En nu zag ik dan Jan; en opeens kwam deze gedachte in mij op: bij hém thuis heb je die bijzondere mensen ontmoet. Probeer eens met hém aan de praat te komen. Misschien komt er iets van de sfeer van die morgen. Het lukte om tot een gesprek begin te komen. In een mum van tijd had ik verteld van mijn zorg om Nel. Het is toch niet gewoon, dat zij, zodra ik maar thuis ben, klaagt en huilt over allerlei dingen, die haar dwars zitten. Hij vroeg gelijk naar de Van Dalens. Ik vertelde, dat wij het hadden laten afweten. Ik biechtte ook op, waaróm ik het had laten overgaan. Ik was bang geweest, dat zij mij iets zouden áfpakken. Ik heb er namelijk een soort plezier in om van allerlei ideeën, die er maar zijn, iets te snoepen. Wat soefi en T.M. en leninisme een soort gulzigheid en genotzucht, waaraan ik mij een indigestie heb gegeten. Ik heb er mijn innerlijke gezondheid gewoon mee geschaad. Ik heb het toen tegen de Van Dalens niet willen bekennen. Ik wilde dat taartjes eten niet kwijt. Nu ging dat opbiechten mij zonder enige moeite af. Toen ik klaar was met mijn verhaal, bleek, dat ik Joke en hem had uitgenodigd om dinsdagavond langs te komen. Onlogisch: die familie Van Dalen had ik buiten de deur weten te houden. Hun sóórt haalde ik binnen. Ik had er overigens gewoon spijt van, dat ik nu écht weg moest. Eigenlijk had hij nog niets gezegd. Héél jammer. Want iets van die uitstraling van die mensen van Van Dalen heeft híj ook al (2 Cor. 3:1. Héél merkwaardig. Sommigen van die ploeg hebben dat iets. Het is niet een voortdurend geglimlach en blij gekijk. Dát is larie, een masker. Nee, dat iets komt van binnenuit, het is een soort charisma, een omhulling met positieve kracht. Ik denk, dat vroegere schilders dat wilden aangeven, wanneer zij om iemands hoofd zon rondje maakten, vóór ook dát weer traditie werd.
En toen begon hij tóch te praten: De duivel probeert mensen, die bij God binnen zijn, steeds weer naar buiten te praten, zei hij. Maar de vijand begint jou al uit Gods rijk úit te redeneren, voor je zelfs nog maar binnen bént weet je, wat het met jou is? Je zoekt gretig allerlei dingen op. Je hebt altijd wel tijd om iets nieuws te horen en er dan later zélf weer mee te geuren (Hand. 17:21). Ik ga dat echter niet afkraken; achter die nieuwsgierigheid zie ik een wérkelijk verlangen. Je bent op zoek naar grootse, naar sorry hoor, het klinkt wat opgefokt- naar édele gedachten. Je spert als het ware je ogen wijd open om de wézenlijk fijne en gave waarden te zíen. Eigenlijk weet je net zo goed als ik, dat je met al dat gehap en gesnap dan weer híer, dan weer dáár, nog nergens bent. Maar: het geloof ín Jezus en het geloof ván Jezus brengen je overal.
Kort daarop was het gesprek afgelopen. Ik ben naar huis gegaan, diep in gedachten. Ik verweet mijzelf, dat ik veel te openhartig tegen Jan was geweest. Maar ik had mij zó eenzaam, zó nietig, zó onbelangrijk, zó terneergeslagen gevoeld, daar voor die etalage. Ik moest naar nieuwe bekleding kijken, die ik niet nodig had én die ik niet kon betalen. Die aanschaf had zelfs niet als nut, dat Nels gejaagde gevóel er door zou worden weggenomen. En toen ik dat onnodige, onmogelijke en onnuttige overwoog, had ik mij ook nog een nietsnut gevoeld. Als er dán iemand met je wíl praten, ben je in een situatie, dat je wel móet praten. Alleen: wat had die jongen een verheven ideeën opeens. Een klein jaar geleden zag ik hem doende, een papierbak-met-paal-en-al uit het wegdek te sleuren. Toen moest hij zonodig daarmee een barricade versterken. En nu dít: Hij loopt volgens mij op zijn tenen, daar kijk ik mooi voor uit, overlegde ik nog.
En toen de volgende avond dat spúl. Hoe is het in de wereld mogelijk, dat ik die afspraak zo helemaal kon vergeten. Het zal zó gekomen zijn: toen ik thuiskwam van dat gesprek met Jan, was er telefoon: een haastklus voor de storingsdienst. Al is het slap, dát gaat gewoon dóór. Ik moest direct weer weg. Een expansievat en een overstort: allebei defect! Daardoor natuurlijk oplopende druk. Hele installatie aftappen. Tóestanden! Toen was alles uit mijn hoofd. Tot ik dinsdagavond hun deur hoorde dichtslaan. Nog vóór ze belden, herinnerde ik mij de afspraak weer. Nou, Nel giftig: begrijpelijk. Open gedaan. Expres wat getreuzeld, maar Nel kreeg een van haar beroemde huilbuien. Zó vielen we door de mand. Toch had dat slimme wijfje van mij de boel al weer gau in de hand. Er was koffie met iets lekkers. Organiseren kán ze. Als Kim een blèr opzet, wordt ze gegarandeerd ogenblikkelijk panisch. Maar Kim hield zich koest! We gingen aan het praten. Nu houd ik alles goed bíj: de krant, nieuwe films en boeken. Jan deed gewoon met mij mee. Hij probeerde het gesprek niet op iets anders te brengen. Even leek het er overigens op. Ik gaf zoals íedereen dat altijd doet- een nummertje kritiek weg op dat stel idioten, dat nú weer in Den Haag de lakens uitdeelt. Híj zei, dat we voor die lui behoorden te bidden! (1 Tim. 2:1), dat zoiets ons eigen beláng was (Jer. 29:7), dat meer in het algemeen- iedereen voor iedereen op de bres behoorde te staan, in plaats van de ander af te katten (Gen. 1:32). Hij zei, dat god blij was met voorbidders (Joh. 4:23), ze míste, wanneer ze er níet zijn (Jes. 63:5), ze respecteerde, wanneer ze er wél waren (Ex. 32:10), ook al werden ze in hun ijver bijna brutaal (Ex. 32:7-11). Dat was echter zó hoog gegrepen, dat ík er geen chocola van kon maken. Ik probeerde hem een beetje uit zijn tent te lokken met wat handzamer spul: de kernbewapening, homofilie, maar het lukte niet. Ik emmerde wat door over de sociale uitkeringen. Op het laatst werd ik haast een beetje misselijk van mijn georeer over de nieuwste loonmaatregel. Opeens zei ik zoiets tegen hen van: Nou, vooruit met de geit; een ander praatje voelen jullie j nou lékker bij jullie geloof in God en Jezus?! Ik vind, dat jullie dat zo goed kunnen uitleggen. Haast als onderwijzers dat doen voor de klas. Ze leken wat verbluft; ik geneerde mij een beetje, begon over een tweede kopje koffie om mij een houding te geven. Nel en Joke gingen samen de kamer uit. Jan ging nu tóch op mijn vraag in: Ja, we voelen ons kiplekker in de nieuwe toestand. Op het ogenblik, dat we tegen Jezus zeiden: Kunnen we het niet héél voorzicht een béétje met U proberen?!, krégen we lucht (2.3.7.9). het was net of de hekken openzwaaiden, de eerste hekken dan nog maar. Maar elke dag gaan er nieuwe slagbomen omhoog en deuren open. Joke en ik zeggen telkens weer tegen Jezus: Wilt U ons laten zien, hoe de stand is, waarin wij nog tekort komen. en : Hij láát de score zien! Opmerkingen van mensen leren wij ook helemaal goed wegen. Wij raken niet meer overstuur van te zware kritiek. Wij laten ons ook niet meer in slaap sussen door vleierij.
Ik vond hem eigenlijk heel bijzonder op dat ogenblik. Over mijzelf oordeelde ik tegelijkertijd: niets bijzonders. Ik begon een verhaal over UFOs en diepe gedachten, die daarachter konden zitten. Eén keer zou er zon UFO komen met wezens, die ons eindelijk de weg zouden wijzen. Maar terwijl ik het nog zei, voelde ik de schamelheid al. Jan en Joke hadden een God én een Jezus én een Heilige Geest, Die hun nú al de weg wezen. Toen begon Jan weer. Ik merkte, dat hij tóch de weg nog niet helemaal zag. Hé, hij had een zwakke plek. Joke viel ook weer in met van die hooggestemde taal; diep in mij gromde een irritatie. Toen ging ik in de fout. Ik begon met te zeggen, dat ze reuze luitjes waren en al zo vér gevorderd met hun denken. Dat méén de ik ook wel, maar al pratende, sloop mijn ergernis naar boven. Ik ging oude koeien uit de sloot halen. Over een familie, die ook op deze weg was en die Nel en ik hebben zíen mislukken. Ik liet hun góed weten, dat zij me nooit en nooit zouden omturnen. Ook wreef ik hém zijn zo net gebleken onzekerheid onder de neus. Daarna kréég ik me toch een schrik! Nél kwam ertussen. Zíj was al omgeturnd tenminste het leek er wel op. Als reactie op die schrik kwám er toch een bitterheid bij mij uit! Ik werd beledigend en snerend, kreeg het over het fascistoïde gedoe van sommige goeroes, laatst nog op de t.v. Ik zei, te twijfelen aan hun goede trouw. Ik verklaarde, dat ik veel te slim was om ook maar érgens in te trappen. Ik raadde hen aan om met hun gedweep op te houden.
Maar terwijl ik zat te schimpen en te mopperen, was het net of er iets van hen kalmerend op mij inwerkte. Ze hadden Kim plat gekregen. Ze kregen mij ook plat.
Toen begon Jan weer: over ontspannen zijn ging het en over het openstellen va je diepere wezen. Opruiming houden onder al die gedachten, ideeën en theorieën, waarmee mijn innerlijk overladen was. Dat innerlijk van mij was net als een veel te volle kamer, áfgeladen met kakelbonte, foeilelijke, ook nog-niet-bij-elkaar-passende prullen. De bezem erdoor en dán: nieuwe spullen, allemaal in dezelfde stijl.
Ik zweeg, kon niet anders, dacht haast, dat ik gék werd van de innerlijke spanning. En toen was daar opeens Nel met een zotte aankondiging in die geladen atmosfeer: De verrassing! ik heb ijstaart! Niets kon mij welkomer zijn op dat ogenblik dan die argeloze uitroep.
De opwinding zakte daarna. Er kwam geen gesprek meer, dat de emoties deed oplaaien. Nadat de gasten weg waren gegaan, keken we samen nog naar onze kleine schat. Daarna gingen wij naar bed. Terwijl Nel nog las, viel ik in een onrustige slaap. Later het zal woensdagmorgen twee uur zijn geweest- waren de rollen omgedraaid. Zíj sliep heerlijk, ík kon het in bed niet uithouden. Ik ben naar beneden gegaan en heb naar buiten zitten kijken. Kale takken zwiepten in de stormwind heen en weer in het vage licht van een verre lantaarn. Toen kwam er een gedachte in mij op: ik was zon kale, heen en weer gezwiepte tak. In de lente werd die tak ginds vol met mooi, groen blad. Feestelijke kaarsjes zouden er in komen; het was een kastanje. Daarna zouden er glanzende vruchten zijn. Maar ík wanneer zou ík een fris en feestelijk en vruchtbaar leven hebben? Wanneer zouden míjn kamers na leeg en schoongemaakt te zijn- gevuld worden met meubels, in fijne bij elkaar passende kleuren. Wanneer zou ik een blijde orde zien in plaats van troosteloze rotzooi. Wanneer zou ik de arbeidersjongen- mijn afgunst op Nel het burgermeisje- overwonnen hebben. Ik begon de naam van Jezus te noemen. Ik zei iets tegen Hem. Hij zei iets tegen mij. Ik vroeg om hulp. Nee, ik vroeg niet om vergeving, ik vroeg om húlp. Hij beloofde die; niet voor later en ergens anders, maar voor híer en voor nú. Hij begón ook direct met helpen: - er werd iets leeggemaakt en er kwam iets voor in de plaats - bloemen overdekten een mestvaalt - ik had Nel opeens zó lief. Tóen heb ik vergeving gevraagd waarvóór ik weet het niet onder woorden te brengen en daarná niet úit te leggen!
En zó is het gekomen. Dat nieuwe is ook gebléven. Die hele woensdag door. En nu is het donderdagnacht twee uur en ik kan weer niet slapen. En het is nóg zo.
3.8.2 Een praatje op straat, een bezoek uit de buurt en wat er uit kwam
Joke: een nogal stormachtige avond, gisteren, dinsdag. Jan was er maandag al mee thuisgekomen: "We gaan naar Ab en Nel." Natuurlijk eerst het fijne verhaal van het 'maandag weer aan het werk gaan'. Zal mij overigens wél afvallen. Hij kookt, houdt het huis schoon, en doet sommige boodschappen. Hij neemt eigenlijk alles thuis van mij over, voor zover hij niet moet leren voor dat boekhouddiploma. Hij is helemaal niet meer bang om vrouwenwerk te doen en zo uit zijn mannenrol te raken. Hij zegt: "Niets ervan. Ik geloof, dat God wil, dat ik jou help en ervoor bewaar om een sloofje te worden. Jíj werkt; ik heb tóch tijd genoeg. Wat anderen zeggen, raakt mij niet (Spr. 29:25). Wanneer ik weer werk, blijf ik je zoveel mogelijk helpen."
Maar nu over Ab en Nel. Toen hij van dat bezoek verteld had, moest hij zijn jas nog weghangen en zo. In die tijd dacht ik nog even na. Het is goed, dat wij erheen gaan. Die mensen isoleren zich. Zij rangeren zich overal een beetje uit. Zijn nergens bij aangesloten. Nu met het getob met dat kind- trekken zij zich nog méér terug. Ze zijn met de kerst nog uitgeweest, dat is waar; en zaterdag was er wat familie voor zijn verjaardag. Maar verder: op zichzélf! Om ze hierheen te krijgen maar dát had wat voeten in de aarde! Ze zijn allebei wat scherp en spotziek. Niet het soort mensen, waaromheen vrienden samen klitten. Vroeger zou mij dat een zórg zijn geweest. Ik had moeite genoeg om mijzelf overeind te houden. Nu heeft God gemaakt, dat mijn voeten veel minder uitglibberen (Ps. 25:15). Ik kan nu óóg voor een ander hebben. Ik kijk echt met verontrusting toe, wanneer ik zie, hoe ze buiten de stroom komen te staan van wat er allemaal gebeurt. Ze zitten ook nergens ín hè in geen enkele vereniging. Nu ja, hij sport dan wat. Maar: trimmen doet hij nóg alleen. Geen van beiden heeft ergens een functie als penningmeester of secretaris of gewoon lid desnoods, van iets wat-dan-ook.
Zo overlegde ik en nu hoop ik niet, dat je denkt: "Wat is die Jo bemoeiziek. Hoe wéét zij dat allemaal. Ze moet het er beslist op aangestuurd hebben." Nee, dat ís niet zo. Het is waar: wij zijn dat allemaal op die zondagmorgen en ook wel daarna aan de weet gekomen. Maar dat was geen nieuwsgierigheid, echt niet. Wij hebben alleen warme, eerlijke belangstelling. Maar het is net of wij een soort kennis beginnen te krijgen (1 Cor. 12:, waardoor wij alles veel sneller dóór hebben.
Toen Jan terug was van het boodschappen opbergen, ging hij verder met vertellen, wat Ab allemaal had gezegd, daar bij de etalage van Scholtens meubel. Over Nels veranderingszucht en het niet doorgegane bezoek van de Van Dalens (weer dat willen vereenzamen, zou je haast zeggen). Tenslotte vroeg hij: "Hoe pakken wij dit nu aan?!" Ik zei: "Wel, je geeft zelf de oplossing. Ze waren bang, dat ze door de bocht zouden gaan, als Kim door gebed stil zou worden. Ik snap niet, dat de Van Dalens ons niet getipt hebben, maar daar gáát het nu niet om: wíj gaan bidden. We hebben toch kracht, we zijn toch rechtvaardig (Jac. 5:16). Kom Jantje, geen woorden, maar daden (1 Cor. 4:20)." Wij zijn toch gaan bídden: - Voor Kim, dat ze zou ophouden met huilen. - Voor meer pít bij hem en minder onvrede bij haar. - Voor durf, zodat zij uit dat kleine gedachtewereldje met dat vaste patroon zouden kunnen komen. - Voor een voller leven, niet dat schrale; ze mochten allerlei blikken ideetjes niet vasthouden, alsof het schatten van goud waren. - Om een blij innerlijk, niet zo gebogen als nu. Ze behóórden niet zo in de war te zijn van de tijdelijke tegenspoed met hun dochtertje. - Vooral hiervoor, dat het vuil van allerlei ongezond denken van hen áf zou gaan vallen.
En zó gingen we gisterenavond op pad; het werd een vreemde avond, maar wél spannend. Die rare ontvangst: Ab zo druk pratend en over zijn woorden struikelend. Hij hield ons maar voortdurend op in de hal. Het leek wel, of hij ons binnenkomen zo lang mogelijk wilde uitstellen. Die huilbui van Nel Och, alles werd wel duidelijk, maar het was toch moeilijk om op dreef te komen. Nu ja, het lukte en Nel en ik kwamen elkaar opeens zóveel nader. Het is toch eigenlijk nog maar een kind. Ze voelt zich zo ongelukkig in het huishouden. Ze had een goede kantoorbaan, maar vond het nodig, die op te geven, toen Kim kwam. Ze sprak toen die zondagmorgen bij ons van de jaren, die zij nu verknoeide. Ze gaf er als het ware dat kind de schuld van. Ze bloeide op, toen ik haar lief aanhaalde, had even later al weer een hoog woord, wipte weg naar de keuken, riep later opgetogen: "Er komt tóch een verrassing." Daarna echter zat zij er een beetje verloren bij. Trouwens: ík had ook even niet zoveel inbreng. Het gesprek ging eerst meest tussen Jan en Ab. Ab is een beetje moeilijke gesprekspartner. Soms haast een beetje kruiperig, je steeds maar gelijk geven, dan opeens weer agressief. Eigenlijk een grillig ventje. Het ging eerst over allerlei mannenonderwerpen: ziektewet en het minimumloon en een duur gekochte voetballer, die niet voldeed. Toen kwam Ab opeens met een opmerking, dat hij toch wel graag wat meer van onze vorm van God dienen wilde horen. Hij zag in ons een soort leraren. Wij moesten even dubben over die plotselinge wending in het gesprek. Wat wás dit nu: stroopsmeerderij of belangstelling. Die 'kennis' waar ik zo-even over sprak, heb je niet altijd paraat. Terwijl wij nog aarzelden, begon hij tegen Nel al weer over een tweede maal koffie. Ik ben toen maar met háár meegegaan. In de keuken begon ze gewoon een beetje tegen mij úit te varen: "wij móchten niet onze monden houden, terwijl zíj zaten te snakken nar nieuwe ideeën." En zo had ze nog het een-en-ander.
Ik bad en dacht na en opeens zag ik Ab en haar, zoals ze kónden zijn. Jan zag Ab gisteren zo vertelde hij mij- zoals hij wás: weerloos en klein en iel. Ik zag ze samen naar hun mógelijkheden: origineel, flitsend, ad rem, boeiend, bij-de-pinken, groots eigenlijk. Ik stond versteld: nooit geweten, dat zij dit in zich hadden. Ik kreeg zo'n zin om deze mensen voor God te winnen. Ik zag het nú pas goede rekruten, prima soldaten, krachtige aanvoerders konden zij worden. Ik vertelde van onze gebeden voor hen en voor Kim. Het leek echter wel, of ze alleen maar dat over Kim hoorde. Nu en dan ga je als het ware vanzelfsprekend even kijken. Toen we wat later bij het bedje stonden, was ik helemaal wég van dat kind. Wat is zo'n wurm van dertien maanden líef om óp te vreten. Ik stond er zo verslonden naar te kijken, dat Nel als eerste mijn geheim raadde. Het gaf me toch een schok. Iedereen denkt nu nog: ze trouwen, omdat ze als gelovigen niet meer ongehuwd willen samenwonen toe, dat je de dingen van God pas echt begreep, wanneer je 'opnieuw geboren was'. "Ben jij dat dan?" vroeg Ab. "Ik weet het niet", antwoordde Jan: "Laatst zei Jo iets over een beschermende laag op je geloof (2.6.4.9). Dát zal dat 'opnieuw geboren worden' dan wel zijn. Wedergeboorte noemen ze het ook wel, maar ik weet niet, of ik dat al heb." We praatten allemaal zo'n beetje mee, maar opeens begon Ab er over, dat Jan hem toch tegenviel, omdat hij sommige dingen écht nog niet zeker wist. Hij vond echter wel, dat wij verder waren dan wij zelf dachten, hij kon ons gewoon niet meer volgen, niet meer narekenen. Het was net of wij 'van een andere planeet waren'. En toen sloeg hij echt even door. Hij, Ab, wist zijn weetje wél. Hij had leergeld betaald met mensen, die hem hadden teleurgesteld. Wíj hielden hem ook voor de gek. Nooit zou hij helemaal met ons meedoen. Al die vroomheid liep toch dikwijls uit op 'je raar toetakelen' en 'belachelijk worden'. Over huis-aan-huis aanbellen ging het en over 'niet fietsen op zondag'. Die jongen haalde nu werkelijk álles door elkaar.
Wij waren maar even stíl, bestreden innerlijk de machten van satan in de naam van Jezus (Mark. 16:17). Het ging niet tegen Ab, maar tegen duistere krachten, die hem ópjoegen (Ef. 6:12). Toen kwam Jan nog met echt wel wijze woorden. Ze luisterden. Dat was zo'n fijn, kostbaar ogenblik (Sprk. 25:11).
Maar de tijd was niet rijp voor méér. Daarom hebben wij 'de verrassing' maar genuttigd en ons advocaatje gelepeld. Ik merkte, dat ik door al die avonden met die gesprekken en die lekkere hapjes toch weer in mijn lijn bedreigd word. Maar we hebben wél blij kunnen danken. In het buurhuis, pal naast onze kamer, bleef Kim stíl.
De wedergeboorte van Jan en Joke Donker, de bekering van sommige van hun vrienden, de belevenissen van anderen van hen.
Gedachte: - Een praatje op straat, een bezoek uit de buurt en wat er áchter zat 3.8.1 - Een praatje op straat, een bezoek uit de buurt en wat er úit kwam 3.8.2 - Ab en Nel áf; Lien en Erik óp 3.8.3 - Verdriet wijkt 3.8.4 - Hoe wolken van verwarring vluchtten voor de zon 3.8.5 - De niet-te-penetreren wereld van Leontien en Richard 3.8.6 - Hoe Karel een kerel werd 3.8.7 - Hoe Jan en Joke hun identiteitsbewijs plastificeerden 3.8.8 - Voortgangsevaluatie door de projectbegeleiders 3.8.9
3.8.1 Een praatje op straat, een bezoek uit de buurt en wat er áchter zat.
Jan: al weer zowat een week geleden, die bruiloft van ons. Maar er is al weer ander nieuws te melden: zal ik je eens wat vertellen: Ik mag aan het werk! De dokter zei: "Meneer Donker, gaat u maar weer aan de gang. Het gaat zó goed met u. Het zou haast gevaarlijk zijn om u nú tegen te houden. Ik heb eerlijk gezegd- het idee, dat u dán terug zou vallen. Eerst dacht ik: 'Als ik hem naar zijn kantoor stuur, stort hij subiet in.' Nu echter vind ik: 'Dat zo gauw weer beter zijn, moet bepaald een thrill voor hem zijn.' Voor zover u nog niet helemáál o.k. bent, zal die thrill u vlug totaal boven Jan brengen. (Spreuken 13:12). Maandag a.s.: aan de slag!" Wat wás ik blij. Ik zag ook dít weer als een vrucht aan de boom van het geloof in God. Ik ontdek trouwens tegenwoordig zó vaak ach, bijna altijd- een geestelijke achtergrond. Daar bedoel ik dít mee: het is soms net, of ik afstand leer nemen. Dan zie ik allerlei dingen onder een heel andere belichting veel eh veel helderdere, lijkt het wel. Een voorbeeld: ik zie mijzelf ook niet meer als zo-maar-iemand. Vroeger voelde ik mij vaak zó onbelangrijk. Daarom voerde ik dikwijls actie om in vredesnaam maar iemand te zijn. Maar nú bén ik iemand: een vooruitgeschoven post van God in de wereld. Zo'n heerlijk idee zo hartstikke, hartstikke motiverend. En ik ben die voorpost samen met Joke. Zij is niet meer 'mijn vriendin', niet meer mijn 'duurzame relatie', maar: mijn vrouw, straks de moeder van mijn zoon. En rondom ons: zóveel wijze, fijne, hartelijke mensen, die ons raad geven.
O; toen ik bij de dokter de deur uit marcheerde, of danste weet ik veel had ik zó het idee, elke dag dichter bij God te komen. Nee ho nou ik ben nog niet in het beloofde land hoor. Maar ik ben wél op weg en ik heb er zo'n zin aan om alle mensen mee te trekken.
Dat was vanmorgen. En vanmiddag: wie zie ik op straat: een eerste gegadigde voor dat 'meetrekken'. Ik kwam Ab van Baan tegen, je weet toch wel. Wat?! Kan je al die kennissen van mij niet uit elkaar houden?! Nou: de vader van Kim. Ik had het toch eerder over hem?! (2.3.7.9, 2.5.8.1, 2.6.4.1). Hij stond terugkomend van zijn werk- een meubeletalage te bestuderen. Ik zeg: "Hé Ab; sta jij het mooi van die bekleding af te kijken?!" En hij: "Ja joh mijn vrouw wil de stoelen nieuw bekleden " (sinds ze bij ons zijn geweest, gaan we veel soepeler met elkaar om dan eerst (2.5.8.1).) "Ze is toch ongedurig tegenwoordig! Je weet toch, dat Kim altijd zo huilt! (2.3.7.9). Nou, dat werkt zó op d'r zenuwen. Och, ik begrijp haar wel, ze is gewoon hotel-de-botel. Nu wil ze de groene bekleding van de bank af en wit er op; en die groene kon nog best mee." We hadden meteen een praatje. Ik haakte direct gretig in: "Maar dat huilen van Kim? (2.6.4.1). De Van Dalens zouden toch eens bij jullie komen praten (2.6.4.9) en dat zijn reuze lui." "Dat is toen niet doorgegaan. Wij hebben ze afgebeld. We durfden het níet aan. We dachten; laten we er af zien te komen. Anders veranderen we misschien heel geleidelijk, misschien gauw, net zoals jullie. Maar hoe dan ook, we zouden het niet volhouden. Die mensen hadden zó'n zee van begrip. Daar zou je met al je tegenargumenten gewoon in verdrinken. Dus, wat hebben we gedaan: die afspraak afgezegd (Hand. 5:13). Maar soms denk ik wel eens: hádden wij ze maar laten komen. Maar ja nee toch ook weer niet ik zal je vertellen, hoe het éigenlijk zit, wat we éigenlijk dachten. Als die mensen zouden bidden hè zogezegd en Kim zou rustig worden, dan zaten wij voor ons gevoel ergens aan vást, als je begrijpt, wat ik bedoel." en zo ratelde hij maar door.
Ik wou op dat moment zó veel zeggen, deed mijn mond al open. Toen was het opeens, of ik Bart hoorde, ach, je weet wel: Bart Vonk, de voorganger van mijn gemeente (2.5.8.7). "Jan, denk er om; je zit op school bij God. Eén van zijn lessen is: wijze beperking in je woorden." En er kwam een gedachte in mij op: nu niet direct gaan preken: laat hem nu even, hij is net zo lekker op gang. En toen begon ik tóch te praten, maar een beetje vlak, niet zo gericht: "Kom toch nog eens een keer bij ons. We zullen het echt niet over dát hebben. Je weet, hoe graag Joke iets lekkers klaarmaakt. Kan zij zich weer eens úitleven." En hij: "Nee, dat is te gek. Twee keer bij jullie achter elkaar! Mijn vrouw is heus heel gastvrij. Door dat gedoe met Kim ís ze wat over haar toeren. Maar ze houdt er óók van om iets goeds te geven. Die ijstaarten van haar maar sorry: daar gaat het nu niet over. Morgen, dinsdagavond, komen jullie bij ons. Afgesproken?!" Toen het gesprek zó eigenlijk afgelopen was, bleef hij toch treuzelen. Het bleek alsnog mogelijk, om althans iets te zeggen. Uiteindelijk ging hij dan toch écht weg. Ik keek hem na en en opeens: zag ik hem in een flits, zoals hij was: - zó weerloos en hij judoot - zó klein hij is één meter tachtig - zó iel hij zal zo'n 85 kilo zijn - zó gebogen hij is een toegewijde trimmer - zó melaats van zonden die was als witte schilfers over hem heen gesprenkeld en het is een beste vakman, die weinig vloekt en oppassend leeft (Matth. 9:36). En er was zó'n begeerte in mij om hem wérkelijk weerbaar en groot en stoer en rechtop en schoon en héel te zien. Wie weet: dinsdagavond; maar we gaan niet over Jezus en God praten, hebben we net afgesproken. Hoe kan het dan, dat hij zó zou opknappen. Het zal míj benieuwen.
En nu zeggen jullie misschien: "Onzin, die vent is o.k., er is niks mis met hem, judoot, trimt, is haast niets te zwaar en is goed voor zijn werk en zijn vrouw. Het is alleen maar jouw wilde bekeringsdrift, die je dingen laat zien, die er heel niet zijn." Ik wil echt niet eigenwijs zijn, ik ga hem bepaald niet opzettelijk beïnvloeden morgenavond. Ik heb het beste met hem voor héus maar ik kan het niet helpen: zo zág ik dat nu eenmaal. Nu ja, jullie worden wel op de hoogte gehouden.
Nel: ik zit nog wat in bed met een boek. Maar van lezen komt niets. Zoveel dingen om over te denken
Vanavond om acht uur werd er gebeld. Ab schrók toch! Hij zei: "O verrek sorry hoor. Gisteren afgesproken met Jan en helemaal vergeten aan jou te zeggen." De zenuwen gierden door mijn keel. Ik had hem wel ik-weet-niet-wat kunnen doen. Maar toen er wéér gebeld werd, síste ik hem toe: "Sukkel, ga ópenmaken, en laat niets merken." Hij repte zich met een rood hoofd wég en ik probeerde gauw mijn gedachten te ordenen. T.v. uit, vlammetje bij de open haard die ligt gelukkig altijd klaar- naar de keuken hollen mij gék prakkiseren: wat zet je ze vóór. Hoe kan je zorgen, dat ze niets in de gaten hebben hoe houd je dat een hele avond vol de koffie! O ja, het apparaat was al bezig voor Ab en mij en dan naar binnen, gelijk met Jan en Jo, lachend zeggen: "Wat énig zeg, dat jullie nu eens bij óns komen!" En toen ging het masker af. Ik begon onbedaarlijk te huilen. De mannen keken bedremmeld. Joke echter was in één stap bij me. Ze sloeg haar arm om mij heen en zei: "Kind, wat ís er?!" Ik voelde mij opeens zó moe, zó uitgeput. Toch was het, of er een spanning van mij afviel. Ik hikte zo'n beetje. "Ab had niets gezegd. Het overvalt me. Ik heb niets in huis. Ik schrik me gewoon rót." Toen lachte iedereen ik lachte mee en het ijs was gebroken. Ja, en daar zaten we dan, koffie met gevulde speculaas, nóg het beste, wat ik op dat moment in huis had. Ik mopperde wat op die domme Ab, vertelde van de heerlijke pruimenvlaai, die nu hun neus voorbij ging. De schuld had híj, met zijn vergeetachtigheid. Jan: "Ik dacht Ab zéi, dat íjstaart je fort was." Opeens schoot mij te binnen, dat ik nog een stuk in de diepvries had staan van het feestje van zaterdag. Ik weer weg om het eruit te zetten. Als ze een beetje lang bleven, zou dit restje eetbaar zijn. Toen ik weer binnen kwam en ze zag zitten, had ik toch zo'n typisch idee. Net, of ik een kind was, dat vol verwachting een nieuwe school binnen stapte; elk ogenblik konen de lessen beginnen. En Jan en Joke waren onderwijzer en onderwijzeres. Ik soesde wat weg, dacht toen opeens heel fél: wat zijn ze ánders geworden. Nog tot voor kort hadden we weinig contact. De indruk, díe je kreeg, was: hij een rauwdouw, zij een kapsonesmens. En nadat ze 'daarbij' gegaan waren: "Jezus helpt ons tegen alle vijanden," zei Jan, toen wij die keer dáár waren: "Hij wil alles, wat lelijk is en ziek, mooi maken en beter." Dat was fijn om te horen, Jan. Maar waarom zeg je nú niets. Waarom zit je nú te praten over de nieuwe eisen van de werkloosheidswet ik wil iets anders horen. Ik zou Joke en jou wel vast willen pakken. Ik zou wel willen róepen: "Ik wil met jullie méédoen. God is mét jullie, als ik mee ga, zal Hij ook met míj zijn (Zach. 8:23)." Ik kan er niet meer tegenop. Kim, die in plaats van een huil-úur er zés heeft, verdeeld over de meest onverwachte tijden. Het is zo'n liefje, maar dit is zo verdrietig. Waarin schieten we toch te kórt. En toen was er Abs stem: "Hé Nel, ben je er niet helemaal bíj?! Moeten wij nog niet een tweede kopje?!" Ik schóót omhoog. He tóe, nou niet zeggen: "Wat rolbevestigend." Ik bén nu eenmaal zo, gasten vind ik zó belangrijk; het mág ze gewoon aan niets ontbreken. "Ik ga even mee", zei Joke. "Je had toch een nieuwe vaatwasser, die wil ik wel eens zien." Toen wij in de keuken stonden, brandde ik los: "Waarom zeggen jullie niets over God? Is het niet aan ons bestééd?! Zijn wij er niet goed genoeg voor?" Ze lachte, sloeg weer haar arm om mij heen, zei: "Gekkie, het zou héél goed aan jullie besteed zijn. Jullie zijn geweldig leuke mensen en je zou veelbelovende Christenen kunnen zijn: ik bedoel, Christenen, waar je veel van kunt verwachten Weet je, we wilden beslist niet over Jezus beginnen. We dachten, dat jullie daar helemaal geen oren naar zouden hebben. Daarom hebben wij iets anders gedaan, je mag driemaal raden " Ik wíst het al. Ik riep: "Kím! Al uren stil!!" "Juustem." (Joke weer): "Wij hebben voor haar gebeden. Kom, laten wij die vaatwasser nu maar vergeten. Zullen wij even bij haar gaan kijken?!" Wij liepen naar Kims kamer en daar lág ze zó lief zo helemaal óvergegeven zó tóegewijd was ze aan het slapen. Mijn hart liep vól met blijdschap. Ik zei: "Doet God zúlke dingen? Daarbij vergeleken is elk gewoon plezier helemaal niets. Met de kerst hebben wij in zo'n bungalowkamp gezeten. Dat leek het einde. Verwarmd zwemmen, terwijl de sneeuw op je hoofd dwarrelde. Maar dít is veel en veel geweldiger." Zij keek naar de peuter met zúlke stralende ogen. Het leek wel of ze mij even niet hóórde. En opeens zag ik ook dát. Ik riep: "Joke, je krijgt een baby. Ik zie het. Niet aan je figuur, maar aan je ogen." "Schenk gauw koffie in" zei ze, haast wat ontdaan, leek het; maar tóen, weer blij: "Dan praten wij daarover óók bij."
Binnen riep Jan goedmoedig: "Wát slagroom óp een bokkepootje bíj de koffie. Zeg, wat doe jij eigenlijk wanneer je de mensen wél verwacht." Daarna gingen hij en Ab weer door met hun gesprek, dat nu een andere wending had gekregen. Het ging over vliegende schotels, een hobby van die-van-mij. Ondertussen praatte Joke míj bij. Ze vertelde: "Ik was zo bang voor kinderen krijgen. Die angst bestemde mij gewoon vóór om kinderloos te blijven (2.4.6.2). En toen was er zó'n wonder in mijn leven. Gód nam die angst weg en ík gooide mijn pillen weg (2.5.8.4). En nu verwacht ik mijn eerste. Dat zeg ik expres zo, want ik verlang nu al naar een écht gezin." Ik onderbrak haar: "Idealiste; wij hébben er dan een, nou haal uit je winst. Ik was niet voor niets zo zenuwachtig, dat ik om zo'n kleinigheid daarstraks een huilbui had" Ze leek wat verwonderd, zei toen: "En daarnet heb ik je verteld, waarom Kim nu zo stil is!" En toen tegen Jan: "Jullie begonnen over UFO's en ik hoor, dat het nu al over Jezus gaat. Wij wíllen nog maar over die vaatwasser van Nel begínnen en het ging ook al over Hém. Dat houd je niet tegen, dat wíl ik trouwens ook niet. Overigens: moppig toch eigenlijk. Ik hield mijn mond erover, hoewel het bijna onmogelijk was (Hand. 4:20) en toen begon Nel zélf van alles te vragen: hoe zit dit en hoe zit dat. Toen heb ik maar verteld, dat wij voor Kim hadden gebeden. Weet je, we moeten nóg meer leren meedenken met God. Het is goed, dat je niet in het wilde weg begint. Maar wanneer Hij dan tóch een gelegenheid geeft, dan behoor je die ook te gebruiken (Col. 4:5) en zo'n gelegenheid gaf Nel mij."
Ab zei opeens: "En ík gaf Ján de gelegenheid. Zo gezegd: open doel. Maar dat wil niet zeggen Jan, dat ik het over alles met je eens was. Eén ding moet gezegd worden: in die paar maanden ben jij al ver gevorderd, broer je bent gewoon een onderwijzer in dat soort dingen." Hé, dus die gedachte had híj ook, dat je onderwijs kreeg, wanneer mensen, die bij Jezus hoorden, je de dingen vertelden, die zij hadden meegemaakt "Alleen; ik kan je lessen niet goed begrijpen. Misschien wíl ik het ook niet. Je praat hetzelfde soort Nederlands als ik. Maar het lijkt wel 'taal van een andere planeet'. Zeg, weet jij, dat ik vroeger ook wel eens zulk soort mensen heb ontmoet, zoals jullie het nu aan het worden zijn. Maar ik snap niet, hoe het kwam; zulke dingen begrijp je natuurlijk nóóit. Maar: een néérgang opeens bij die lui! En nu zijn ze weer net als vroeger; néé, minder dan toen. Zie je, daarom láát ik het bij toekijken. Ik steek mijn grote teen in het water. Ik wil desnoods wel pootjebaden. Maar mij helemaal aan die toestanden óvergeven nee, dát toch maar niet (Ez. 47:3-5)." Ik riep: "Maar wat hebben we nú dan. Zo saai, ik hóef eigenlijk geen nieuwe stoelbekleding, maar: het huishouden en zo'n klein, lastig mirakel je wordt er gewoon tureluurs van. Waarom doen we niet met Jan en Jo mee?! Ik wil wel eens een verzetje, iets héél anders. Als Kim hierdoor rustig wordt, vind ik dat heel wat waard." En hij weer: "Luister; Jan en Jo zijn me goed en best. En tóch zouden ze een slecht contact kunnen zijn. Je vindt het allemaal aardig en je gaat eens mee en dadelijk lopen wij met een gele jurk aan en ons haar in een vlechtje."
Terwijl wíj zo kiften, zaten Jan en Jo rustig en een beetje geamuseerd naar ons te kijken. Ze zeiden niets, ook toen Ab dat zei van die gele jurk en dat vlechtje. En hij zei nog meer, ik weet niet allemaal wat. Even dacht ik: nee, dit is niet leuk, ze laten over zich lopen, ze zijn niet flínk. Het geloof in Jezus maakt een slappeling van je. Maar toen begon Jan: "Je zei daarstraks: 'Hé broer', zo maar als een losse opmerking. Zal ik jou eens wat vertellen. Wanneer jij Jezus gaat volgen, word je zíjn broer en ook de mijne, maar niet op een losse manier, maar héél stevig. Je gaat niet met een gele en je gaat niet met een rode jurk lopen en niet met een vlechtje en niet met een bloemenkransje. Je hoeft niet huis-aan-huis te bellen met een tijdschrift. Je hóeft niet allemaal van die showerige dingen te doen. Wij hébben iets 'van binnen' en jíj zúlt iets 'van binnen' hebben. Uiterlijke dingen zullen niet nodig zijn."
Toen dacht ik opeens heel onlogisch- aan het stuk ijstaart. Ik herinnerde mij ook dat halve flesje advocaat, dat er nog stond. Na het smullen gingen ze vrij gauw weg. ER was geen discussie meer. Maar ik hield echt de indruk van een fijne, afgeronde avond. Wat gezegd móest worden, wás gezegd. Er kon heus niets meer bij. Samen met Ab heb ik nog lang naar slapende Kim staan kijken......
Wat ben ik toch blij, dat ik toen de goede keus deed. Die strijd van toen om die eis van God te verwerken. Eindelijk, de doorbraak: het belijden: Het is goed, o Almachtige, laat het nieuwe wezen dan meer boven ons geplaatst worden Toen: de vreselijke scheiding van de geesten en de vernieling van de planeet. Daarna de opbouw, de uiteindelijke schepping van de mens; zijn val en daarna de steeds op en neer golvende strijd om de mens. Ik heb de mensen leren liefhebben, steeds meer. Altijd maar door trachtte ik het vertrapte overeind te helpen. Wat heb ik meegestreden om toen aan die jonge priesteres in Zuid-Amerika het licht te brengen. Wat een overwinning om die ziel vanuit dat vernederde, vernietigde, verkoolde lichaam te mogen brengen in de veiligheid (1.8.4). God wil de mensen met zijn Heilige Geest geestelijk bevruchten, Hij wil hen heel maken en heerlijk. Ik heb geleerd, hetzelfde te willen als God. Zij boven ons. Zij kinderen, wij bedienden. Het doet geen pijn meer, de gedachte veroorzaakt vreugd. Maar: het lukte niet. Het bleef bij een overwinning hier, een victorie daar. Algehele verloedering konden wij voorkomen, meer ook niet. De basis voor de tegenaanval echter bleef. Jezus kwam, zag en overwon. Ik heb zijn strijd kunnen volgen, adembenemend, onvoorstelbaar. Ik heb die strijd kunnen waarnemen, totdat de nacht zich drie uur lang spreidde over dat gedeelte, dat niet te bevatten was. Toen die woorden: Het is volbracht Daarna werd alles anders. Het werd: veel nederlagen, eeuwen van neergang, maar toch: een steeds groeiend leger van mensen, die gingen ontdekken, wie ze waren in Christus. We winnen we winnen; ik begin aanvoerders te ontdekken onder die zich bewust wordende mensen, officieren voor onze engelen-detachementen.
Al eeuwen lang heb ik als werkgebied een sector van een grote stad in een land met de mensennaam: Nederland. Schreeuwschrik is de agent van satan in dat gebied. Een heel harde jongen met geslepen raadgevers, adviesbureaus in menigte, verbindingslieden, rechtstreeks met de districtscommandopost; kortom: de duivelse greep op die hele frontsector is prima georganiseerd. Wij engelen echter, winnen ook daar aan kracht. Dat blijkt op dit ogenblik in een segment vol met aardige jongelui vol sluimerende mogelijkheden. Er is daar een vrouw, die uitgesproken officierskwaliteiten heeft: Ilona Verhoeven. Maar ze zou ook officier kunnen worden in het tegenleger, dat de duivel aan het vormen is. Daarom is de strijd om haar ziel ook zo verbeten. Echter: voor Lien Smid zetten we ons toch ook hard in en Carla van Zoelen ligt ons al even na aan het hart.
Ik heb ze zo lief: Kees Ruitenbeek en Leontien van Oosterlaak en al die anderen. En ik weet, dat via al mijn helpers, raadgevers en verbindingslieden de liefde van God en Jezus uitgaat naar Helma Huigen en Jeroen Westhoven en Corry Bakker. En op dat belangrijke, heerlijke front bereikten we toch een penetratie !!! Jan Donker en Joke Willems waren de meest bereikbaren. Hun ouders baden onophoudelijk, krachtig, volhardend. Op de draagkracht van die gebeden kamen we soms vlakbij. Toen maakte de vijand die grove fout hij bracht ze voortijdig tot wanhoop en in hun diepe angst werden ze toegankelijk voor de krachten van Gods licht en liefde. Het hele veld is nu in beweging: we hebben zelfs toegang tot Ilonas brein. Voortdurend vergaderen we in juichstemming. Het schadeherstel bij Jan en Joke vordert goed; alleen die hartstocht bij hem voor vrouwen; die sluimert nu, maar dat blijft goed uitkijken.
Bij Lien en Helma en Carla is het eerste renovatiewerk gestart, rond Ilona is de strijd fel, maar de vijandelijke linies liggen zwaar onder vuur. O; ik ben zo blij; nu al; al die kostelijke mensen te zien veredelen; wat zal dat dadelijk worden, wanneer Gods rijk barstensvol loopt met koningen, wanneer elk engelenregiment volledig van mensenkader is voorzien. En: we gaan op pad naar steeds groter vreugde.
Wat besta ik toch al weer lang wat gaan mijn herinneringen bijna oneindig ver terug. Die verre, verre voortijd je wilt het wegmoffelen, maar toch ; toen die onzinnige keus, waarvoor de vijand ons plaatste, het verbreken van de banden met de verraders, het samen optrekken met de andere getrouwen. Het aanbiddelijk leiderschap van de Verhevene en altijd het grote doel: het wezen, het smerige, in een bed verwekte dier, behoort vertrapt te worden en vernederd en vernietigd en vervuld met onze gedachten en verziekt en verscheurd zo wil het de Leider. Maar de vijand wil dat wezen laten opstaan. Hij wil het herstellen en het de hoogste eer geven. Hij wil het wezen, die vervloekte mens, heel maken en gezond. Hij wil die mens met zijn geest vol maken en hem boven ons plaatsen.
Eeuwen en eeuwen om dat dwaze, bekrompen menselijke woord nu maar eens te gebruiken woedt de strijd nu al. Eerst waren wij zonder twijfel winnaar met een enkel tegengoaltje. Toen is de vervaarlijke tegenstander gekomen. Na zijn gemene inmenging maken wij meer doelpunten dan ooit en toch we hebben niet alle mensen meer in de houdgreep. Er zijn er, die opstaan en niet meer zijn neer te krijgen. Ze kloppen het stof van het op de grond liggen van zich af. Ze krijgen oog voor de gevaren, waarin ze verkeerden en voor de kansen, die ze hebben. Wanneer er veel van dit soort ellendelingen komen, zullen we naar de hardste middelen moeten grijpen. Als er onder hen zijn zullen, die zich vol zuigen met de geest van de vijand, dan zullen wij ervoor zorgen, dat er anderen verschijnen, die gedrenkt worden met de Geest van de Meester. Sponsvol zullen die van ons zijn. Als ze het toch verliezen, zullen we terugkomen en als wij het dan weer verliezen neen, neen, niet aan denken
Al eeuwen lang heb ik als werkgebied een sector van een grote stad in een land, dat de daar wonende menswormen Nederland noemen. De vijand heeft in ditzelfde gebied Klankvol de walgelijke naam alleen al gestationeerd. Smerige verrader vol vuile, vuile trucs. Natuurlijk worden wij allebei gesteund door denktanks, begeleidingsgroepen en adviseurs. Maar het veldwerk, waarin we allebei ook weer onze aides-de-camp hebben, is toch voor ons. Grimmige gevechten zijn er geweest. Maar nog nooit was het zo bar als nu. In mijn sector is er een heel bewerkelijk segment met honderden min of meer samenklittende jonge mensen. In het middelpunt daarvan Jan en Joke, vast in mijn handen, ondanks op hen gerichte gebedsbundels.
Wat is er nu gebeurd? Eén van mijn helpers pest die twee te erg. Ik zeg nog: Uitkijken nu, pas op voor Klankvol! Maar mijn assistent zegt: Hè baas ! Een klein voorschotje; ik weet wel, later kan ik maar aandrinken uit een kelk, altijd maar vol wanhoop en verbijstering; maar ik kán niet wachten. Ik ben even niet kien genoeg, neem ook een teug en Klankvol maakt van de gelegenheid gebruik! Hun radeloosheid maakt hen ontvankelijk voor de gebedssignalen en de verrader met één van zijn beste krachten penetreren. Deze twee wezens in hun terminologie Jan en Joke keren zich tot de vijand en via hen dringt die vijand diep in een hecht bolwerk door. Lien is natuurlijk direct het haasje nu ja; dat is wel zon flutoverwinning maar Carla volgt, Kees wordt bedreigd, Leontien krijgt averij en wat het allerergste is Ilona komt onder het vuur van hun artillerie te liggen! En ten diepste gaat het om Ilona, een officier in spé voor hen of voor ons; al die anderen: voetvolk, belangrijk, maar niet zo super-belangrijk als Ilona.
Daarbij dan nog het teniet doen van veel goed werk bij Helma, hier en daar nog wat deuken in de linies Jeroen, Corry; alles bij elkaar: dure slokjes! Natuurlijk op rapport. Verwijten, maar het loopt voor mij nog tamelijk goed af; een speciaal team zal in het bijzonder de situatie rond Ilona bestuderen. Voor Jan is al een leuk plan; we pakken hem via de seks, maar laten hem eerst wat betijen. Het klinkt allemaal goed, maar Klankvol zit ook niet stil. Een adviesgroep staat ook hem bij om het gewonnen terrein vast in de hand te krijgen. O, wat een toestand! Nu, in de actietijd, word ik al gefolterd hoe zal het dan zijn in de werkeloosheids-eeuwigheid, die komt
2.6.4.9 Jan en Joke; deel van Jezus plan om mensen te redden uit allerlei gevaarlijke situaties
Jan: het is voorbij. Het splinternieuwe trouwboekje ligt op tafel. De bezoekers zijn weg...Wat een dag; vanmorgen, we waren nog druk bezig met de voorbereidingen: Paul en Ina met aanhang (2.5.8.1) uit Dordrecht.
Jongens, wat zijn jullie vroeg! Ik sta net klaar om naar het station te gaan om pa en ma en Margot te halen. Nu ja, zeiden de meisjes: Ze wilden wat helpen. Lief wel, en het kwam goed uit. Lien had opeens wat, kon niet. Ik praatte nog even met Paul. Zo gek, zei hij: Helemaal geen cadeaulijstje. Ach natuurlijk; jullie hebben alles al. Ik kan er maar niet aan wennen, dat jullie zo opeens gingen trouwen. Marian begint nou ook al. Koos kwam er ook bij, zei: Ik vind het maar link, ik hoorde laatst van een stel, dat al jarenlang samenwoonde. Toen ze een boterbriefje haalden, ging het mis. Ik vond het maar een rare opmerking van een jonge snuiter, die ik net voor het eerst zag. Ik wou iets gaan zeggen, had er net uit: Zeg, doe me een lol..., maar Paul riep alweer: Denk er om Jan, geen preek. Wij voelen alleen maar voor koffie en tulband. Nou, die kwamen er al aan en ik naar het station. Ik dacht wel bij mezelf, tijdens de tocht: als het zo doorgaat, wordt het wel een mooi gekkenhuis vandaag. Maar daarna liep alles weer fijn; die warme handdruk van pa, die klapzoen van ma, jaren van vervreemding vielen weg. Onderweg werd er niet veel gepraat. Thuis echter was er wel gelegenheid voor een babbeltje met ma. Je bent bij Jezus, zei ze: Maar dit soort kerken is nogal wild, eigenlijk zijn het meer sekten. Vind je dat nu niet eng? En telkens is er bij dit soort geloven een splitsing. Zul je dat kunnen verdragen? Ik stelde haar gerust. Het begon druk te worden, maar ik kon nog net zeggen: dat een levende kerk nu eenmaal als bijproduct kon hebben, dat het er wel eens wild aan toeging; dat sekte al een oud woord was (Hand. 28:22). Als er toen een goede zaak mee bedoeld werd, was er toch geen reden om nu aan een slechte zaak te denken; dat scheuringen soms ook wel toonden, wie de volhouders waren (1 Cor. 11:19).
En daar golfde de Willems-clan al naar binnen. Een moeilijk ogenblik. Ik kende er niemand van, maar ook hier hartelijke ouders, die gerustgesteld keken, want ik zag er in mijn grijze smoking best uit. Maar dat zal het toch wel niet alleen geweest zijn. Ook hier een gesprek, met mevrouw Willems. Ze zei: Jullie hebben een goede keus gedaan. Overigens stelt een levende gemeenschap van christenen wel hoge eisen. Vrijblijvendheid is er niet bij. Jullie zullen wel eens naar adem snakken bij alles, wat op jullie afkomt. Maar jullie zullen kunnen dragen, wat je zult moeten dragen. God, Die zo goed met jullie is begonnen, zal het werk ook afmaken (Philipp. 1:6). De broodmaaltijd was áf, maar ik zit hier niet om over eten en drinken te schrijven. Het babbeltje van de ambtenaar op het stadhuis was een beetje sneu. Hij had het over prille echtelieden, nieuwe vreugden, alsof we nog helemaal moesten beginnen. Maar Joke zag er ook zo jong en onschuldig uit in het wit, dat die man vast het verkeerde toespraakpapiertje heeft genomen.
Daarna naar de kerk. Zoals die Gert preekte! Over de tekst: Indien uw aangezicht niet met ons is, doe ons van hier niet optrekken. Er was een volk, dat een lange weg, door duisternis, onwetendheid en onderdrukking achter zich had. Maar nu stonden ze aan het begin van een lichte weg, waarop onwetendheid en onderdrukking weg zouden blijven. Zonder God echter gingen ze niet op stap. Hij alleen was er garant voor, dat zonneschijn, kennis en vrijheid hen blijvend zouden vergezellen. En daarna de toepassing op ons, maar laat Jo dat maar vertellen.
Ze zongen ons allemaal een zegenlied toe. Ik zag Nancy zo voor het oog onaangedaan meezingen. Heel kies had ze Dick maar op school gelaten. Zuster van der Kaa stond haast triomfantelijk te jubelen, zo van: ik heb de kogel door de kerk gejaagd. Broeder Vonk bewaarde zorgvuldig zijn geheim, of hij iets gezegd had of niet, maar ach; alles was toch al opgelost in glorie.
Daarna de receptie; ik gisteren maar denken, dat ik zou moeten regelen en sussen en nuttig zijn... het liep zó gemakkelijk. Ons hele gezin stond op een gegeven ogenblik schaterend van het lachen bij elkaar, familie anekdotes ophalend, zo van: Weet je nog, dat Margot een keer zei: als ik moest kiezen tussen de bijbel en honderd gulden, dan koos ik toch de bijbel en dat Jan toen zei, dat hij de honderd gulden zou nemen, omdat hij dan altijd nog wel een bijbel van dat geld kon kopen... Ach; jullie kennen dat wel: gezinseigenaardigheidjes. En gespreksgelegenheden; ze kwamen vanzelf: Gijs, nog een beetje stroef: Alles lost zich wel op, hè? Gijs; ik heb je slecht behandeld, maar ik ben anders en beter geworden, neem je me dat van vroeger niet meer kwalijk? (2.5.8.6) Nee kerel, beslist niet; wat moet ik overigens anders zeggen tegen een bruidegom.
Ina: Jullie zijn gelukkig zeg; laatst las ik een verhaal van iemand, die geregeld dronk van een toverbron en altijd jong en blij bleef. Hebben jullie ook zon toverbron gevonden? (Ps. 36:10). Luister, mooie zus van mij. Het is geen toverbron, maar je drinkt er je wel gelukkig aan (Spr. 14:27).
Carla: Zeg; kun je hierover nu voortdurend enthousiast blijven. Ik zelf sta zo in lichte laaie en zo is het ook weer over (Mark. 4:17). Ja! Met dit soort ervaringen ga je door van kracht tot kracht (Ps. 84:4). Ik kan me niet voorstellen, dat het blijvend zou doven... misschien even; maar het vlamt weer op (Jes. 42:3).
Margot: En hoe voel je je nu? Heb ik je teveel gezegd van Jezus? Nog niet genoeg. Ik heb het idee, dat er nog veel en veel meer is (1 Kon. 10:7).
Helma: Gaat zo echt alle somberheid over? Ja; de naam van God is eigenlijk een soort veilige vesting. Wanneer dat donkere komt, behoef je maar in geloof de naam te noemen en het licht komt terug.
Ik weet niet, waar ik het allemaal vandaan haalde. De Heilige Geest zei het mij voor.
Soms hoefde ik geen bijzondere dingen te zeggen. Gerard, een broer van Joke, kwam een praatje maken. Het werd een luchtige babbel over zijn studie en zijn sport. Hij wou verder op sommige zaken ingaan, maar heel opmerkelijk: het zat er niet in en het kwam er niet uit. Met Ab ook een gesprekje over niemendal, maar het was wel goed zo. Even Frans de hand geschud en geroepen: Kerel, neem nog een bitterbal. Ook niet dieper afgestoken. Maar ook dat was oké.
Daarna het diner: enig, voortreffelijke speeches. Vervolgens leegstromende kamers, geloop op trappen, dichtklappende portieren.
Lien toch nog gekomen, Corry en Nancy dapper helpend met allerlei opruimwerk. Daarna ook zij weg. Wij doodop; arm in arm zitten wij zwijgend op de bank.
Wat hadden jullie nu nog: Een beetje een laf verhaaltje Jan: allemaal altijd alleen maar lief... anticlimax... niets geen spanning. Luister: na een spannende zeiltocht meren de jachten af in de haven. De rust in die haven is nodig. Beschouw dit gedeelte nu als een haven. Het verhaal van Lien wordt afgemeerd met die zinnetjes: ze had wat, kon niet komen, en toch nog gekomen. Die saaie haven is echter ook een vertrekpunt. Dadelijk gooit Frans de tros weer los, uitgaande van: Neem nog een bitterbal, kerel...! Dat is dan wel in het volgende deel.
En overigens: de wind steekt op, de golven klotsen. Ook voor Joke en mij komt er een nieuw avontuur aan. Joke heeft het sleutelwoord gefluisterd, het verbindingswoord met het volgende deel: Jan, ik wou iets vertellen van mijn giropas.
Joke: wat een dag, wat een gouden dag! Aan het begin Jos en Diana van Daalen nog even aan de lijn. Ze konden vandaag beslist niet. Maar zoals ze ons nog even sterkte toewensten, baden voor de mooie, moeilijke uren, die ons wachtten; daarna konden we er gewoon tegen. Dat was nodig ook, want moet je rekenen ik ging pa en ma Donker ontmoeten. Ik had ze wel eens ooit gezien, maar toen ging het zo moeizaam. En Jan had paps en mams nog nooit gezien. Wanneer ik zo nu en dan naar huis ging, was het altijd alleen. Maar toen pa en ma Donker op me toekwamen ik had wel even een schietgebedje gedaan was alles direct goed. Ik had even een gesprekje met pa: Kind, wat een dapper idee: in het wit. En heel juist; het oude is voorbij, en alles is nieuw (2 Cor. 5:17). Ook tussen ons; die woorden, die wij toen hadden. Wij zullen best iets teveel gezegd hebben. Bij dezen onze verontschuldigingen. En ik: Ook mijn excuses voor mijn aandeel in het mislopen van dat gesprek. God heeft zoveel van ons achter Zich geworpen (Jes. 38:17). Dan werpen wij ook dat van vroeger nu weg, vulde hij aan.
Nu ja; dergelijke gelegenheden; iedereen is vriendelijk, soms wel eens op het bloemzoete af, maar dit was toch een open en eerlijk gesprek. Toen mijn eigen lieve papa: Jopie, mijn Jopie, zei hij met tranen in de ogen: Ik vind voor deze vreugde geen woorden meer (1 Petr. 1:. Blijf je de Here vasthouden, wat er ook gebeurt? Blijf je op Hem vertrouwen? (Jes. 26:4), ook al probeert alles en alles je van Hem te scheiden? (Rom. 8:39).
Bij de broodmaaltijd de hele familie bij elkaar. Ik keek de kring rond. Marian en Koos waren door de Donkers op staande voet aanvaard. Eigenlijk wat zuur; toen Jan en ik gingen samenwonen, was het huis te klein; deze jongelui wonen samen met Paul en Ina en er wordt eigenlijk geen drukte van gemaakt. Nou ja; ik had al een verleden .
De plechtigheid op het stadhuis was een beetje een kale bedoening, maar in de kerk was Gert toch goed op dreef. Hij vergeleek ons met het volk Israël, dat aan het begin van een nieuwe weg met God stond. Ook wij lieten duisternis, onwetendheid en onderdrukking door de duivel achter ons. Als wij werkelijk volhielden om met God te gaan, zouden al die donkerten het licht nooit meer kunnen overweldigen.
In de ontmoetingsruimte was er een geroezemoes van jewelste. Meneer en mevrouw De Waal maakten nog even een praatje: Wij hebben kinderen, klein- en achterkleinkinderen, zei mevrouw: Maar wij zien ze nooit. Jullie ouders hebben ons echter zo fijn getroost: het was feest, zeiden ze: hun kinderen waren verloren en gevonden (Luk. 15:24). Als wij zouden volharden om gelovig te bidden (Col. 4:2), zou het ook voor ons feest worden! Dat was gemakkelijk voor mij. Ik hoefde daaraan niets toe te voegen. Dat was even anders, toen Marian bij me kwam staan. Wat zei die dominee dat fijn hè?, begon ze aarzelend: van het donkere dal, dat achter jullie lag (Ps. 23:4). Toch beviel mij iets niet. Ik leef gewoon; wel fijn. Maar toen hij zo sprak, dacht ik opeens: zit ik misschien in zon dal vol slagschaduwen... En daarna: kan het ook zijn, dat dit soort mensen je wat aanpraat om je daarna te manipuleren? Wat me zo heel voorzichtig maakt, is iets, dat ik bij een andere gelegenheid heb ervaren. Ik merkte toen, dat dit mensentype toch iets verstards, iets zelfgenoegzaams heeft. Ze hebben zich tot hun eigen schade afgeschermd tegen kritiek. Ze komen zo buiten het leven te staan. Moet ik me dan in hun straatje wagen? Ik heb voorzichtig gezegd: Marian, bij dat manipuleren, daar ben je toch zelf bij. In de komende weken komen er weer duizenden indrukken op je af. Als dit van vanmiddag je bijblijft, als het niet weggepikt wordt, alsof er vogels aan de gang waren (Mark. 4:4), dan is het geen manipulatie, maar dan heeft het iets te betekenen. In mijn idee is het trouwens nooit indoctrinatie, maar altijd gewoon simpele waarheid. Laat dat laatste overigens maar, voor wat het is. En verstarren en al die andere dingen... deze man heeft daar voor zover ik weet helemaal geen last van.
Monica kwam ook bij me: Goed wel, zei ze: Maar ik weiger om mij in een bepaalde richting te laten duwen. Ik wilde wat zeggen, maar het kwam er niet van. Lotty omarmde mij en vertrouwde mij toe: Wat ben je mooi; een roos van Saron, een lelie der dalen (Hoogl. 2:1). Nu ja; elk vogeltje zingt, zoals het gebekt is. Zij, noch jullie, noch ik, hebben ooit een lelie-der-dalen gezien. Laten we maar zeggen narcis: Ik heb veel nagedacht over ons laatste gesprek; dat vertel ik je nog wel. En weg was ze weer, haast wat verlegen. Er was iets aan haar veranderd: ze leek jonger, haar magerheid was verzacht tot iets soepels, iets slanks.
Maar toen was er de receptie met een gewemel van bezoekers. Obers met dienbladen. Vrolijke mensen. Kees, die riep: Ik heb altijd gezegd, dat ik liever nu genoot dan later. Maar jullie hebben nu schik en jullie hebt het idee, dat later ook te hebben. Toch eigenlijk niet gek zeg. En daar ging hij alweer. En Henk: Zo burgerwijfie; ja, ik ben toch gekomen voor de algemene oriëntatie... wat een toestand hè... ik dacht, dat dit soort bourgeois alleen nog in reservaten voorkwam. Ik kwam ze hier echter gewoon in het wild tegen... (hij had het over een paar statige oudsten) Maar even zo goed; proficiat... en denk erom: wanneer je het bestel tot stikkens toe hebt ingeademd, kom dan terug... juist dan kunnen we jullie prima gebruiken. En vort was ook hij.
Ik zag Gert en Ilona. Ik werd er warm van. Ze liepen hand in hand en leken alles en iedereen vergeten. Naast mij zei Jeroen grinnikend: Ik heb aan de toespraak van die knul een goed ideetje overgehouden. Zo te zien evenwel, houdt hij aan het hele gedoe nog iets veel beters over. Ilona; dat is me nog eens een haas om te strikken! Er zal echter nog wel heel wat water door het IJ stromen, voor van een bruiloft een bruiloft komt: even later stonden ze als twee kemphanen weer heel vinnig tegen elkaar te praten.
Karel Jans vriend zag ik druk in gesprek met Leontien. Ik gaf Corry en Nans wat instructies mee voor het diner ze gingen wat eerder weg en stond juist wat te babbelen met Nel, toen Michiel mijn aandacht vroeg. Nel ging weg met een haastig: Dus je weet het; de Van Daalens komen bij ons speciaal met het oog op Kim en ik kon mijn aandacht aan hem wijden. Mijn kleine broertje van twaalf; wat zijn ze leuk op die leeftijd. Al helemaal mens en toch nog met die onbedorven blik in hun ogen. Hij sloeg zijn armen om mij heen. Mijn zus, zei hij: Wat heb ik je lang niet gezien. Maar het is weer net als vroeger, toen je meer thuiskwam. Zeg, jullie zijn nu echt van Jezus hè? Zou ik ook niet van Hem kunnen zijn? Ik keek hem aan en schrok. Zijn ogen waren nog overwegend licht en open. Toch was er een klein beetje donkerheid in. Opeens zag ik heel gek is dat zijn innerlijk: een frisse, jonge tuin. Maar; vlakbij de vijverpartij in het midden: een mestvaalt. Tegelijk zag ik, dat ik mij vergiste bij het idealiseren van twaalfjarigen. De stralende blik was er nog, maar het donker was al bezig erin te kruipen. Daarachter was al een grotere bedreiging (Matth. 6:23). Ik sloeg mijn arm om hem heen... rondom ons was het stil... niemand lette op ons: Wat is er gebeurd? Waarom ligt er midden in jouw gedachten een vuilnisbelt? vroeg ik. Weet je al iets, zei hij: Dan vertel ik het je allemaal. Ik kon altijd zo fijn verlangen naar iets heel moois. Dan hoorde ik prachtige muziek en was ik zo gelukkig. Toen nam een veel grotere vriend me mee, en het waren zulke rare dingen, die hij wilde. Die jongen zie ik nooit meer, maar het verlangen... en het mooie... en die muziek... weg... allemaal. Toen heb ik aan Jezus gevraagd om hem weer schoon te maken. Hij heeft ook zelf iets tegen de Heer gezegd. Daarna brokkelde de stilte rondom ons af. Dat had ook geen seconde eerder gemogen. Mams kwam er aan, vertederd: Mijn oudste en mijn jongste hebben een onderonsje. Hij keek me aan, zo blij, zo zonder duisternis... en toen holde hij weg. Die Michiel, zei mams: een schat van een jong. Wat maken ze nog gelukkig en wat zijn ze nog gelukkig op deze leeftijd.
En nu is alles voorbij. Niemand heeft iets gezegd van dat. En toch: mams heeft het gemerkt. Zulke dingen weet je als dochter. Ze heeft echter niets gezegd.
Stil zitten we hand in hand op de bank. En toch moet ik nog even iets zeggen: Jan, ik wou iets vertellen over mijn giropas. Ik heb hem al jaren en hij is nog schoon en heel en toonbaar... door dat beschermende laagje erover. Jan; luister: wij zijn brieven van Jezus. Maar zullen wij schoon en heel en toonbaar blijven? Ik zoek naar het beschermende laagje.
Hij kuste me: Gekke meid, wie zegt nu zo iets. Maar t is waar; er is meer, maar dat vinden we ook.
2.6.4.8 Jan en Joke; deel van Jezus plan om mensen te redden uit twijfels en obsessies
De twijfel van Frans Montfort Jullie hebben nu zoveel gehoord van een hele karavaan mensen. Hier komt toch nog een verslag van de vanouds bekende Jan Donker. Nu zeg je: En er staat boven: Frans Montfort? Geduld; die komt straks nog opdraven. Nu eerst dus dat verslagje.
Van studeren komt op het ogenblik echt niet zoveel. Bende dingen te regelen voor zon bruiloft. Daarom heb ik die SPD-studie (2.3.7.3) even op een zacht pitje staan. Nog lang voor het november is. Eens kijken; om tien uur morgenochtend naar het station met de auto. Pa, ma en Margot afhalen. Half elf verwachten we de hele meute Willems. Zes man sterk! Paul en Ina met vriendin en vriend zullen er dan ook wel zijn. Alle gasten worden verwelkomd met koffie en cake. Gelukkig, dat Corrie, Lien en Nancy helpen. Het is natuurlijk wel zo: er is minder te regelen dan bij een gewone bruiloft. Ons huis is kant en klaar: eigenlijk is het iets van niets. Maar toch: al die verschillende mensen bij elkaar. Tegen iedereen echt gemeend vriendelijk zijn (Philipp. 4:5). Zorgen, dat ze het niet te moeilijk met elkaar hebben. Paul vol rebellie en pa vol gezag is gezag uit elkaar houden. Ertussen springen, als de vlam in de pan dreigt te slaan. Al die mensen proberen te bereiken, nuttig proberen te zijn voor iedereen. Misschien is er nog wel gelegenheid, om iets goeds, iets opbouwends te zeggen (Ef. 4:29). Je kan toch nooit maar eens weten. Misschien ook krijgt er wel iemand oog voor zijn eigen diepste belang. Ik heb ondervonden, dat leven met Jezus het meest nodige is; wat zou het fijn zijn, als op onze bruiloft... Ho, ho, niets forceren.
Kijk, een paar weken geleden, zou ik nog driftig geprobeerd hebben, uit deze situatie munt te slaan voor God. Wat is die oude doe het zelf mens in mij al op zijn retour. Ik kan rustig zeggen: Heer, ik hoef alleen maar de door U geschapen gelegenheid te gebruiken (Col. 4:5). Ik hoef die gelegenheid nog niet eens zelf te scheppen ook. Zeker zal ik wijsheid krijgen om niet voorbarig te zijn. Ik zal mensen, die voor de vreugden, die God geeft, geen belangstelling hebben, met rust kunnen laten.
En nu komt Frans. Daar zaten jullie op te wachten. En maar denken: laat Jan nu niet te lang praten: ik wil Frans met zijn twijfels (2.5.8.1). Ik kwam hem tegen, toen ik nog even naar het hotel ging om nog iets voor de receptie te regelen. Hij stevende op mij af: Sorry Jan, dat ik toen wat honds deed. Juist die avond nam er iemand het woord, die het eigenlijk onbedoeld over dat contact tussen ons kreeg. Hij zei, dat je iedereen in zijn waarde moest laten. Over niets moest je honend doen. Anders maakte je iets moois kapot in een mensenziel. En toen dacht ik aan jou. Heb ik je bezeerd? Dat zou te dol zijn, want in onze praatgroep keren wij ons juist tegen de harde, kapitalistische orde, die zo bezerend werkt.
Hier herkende ik Frans weer, zoals hij meestal op mij en anderen overkomt. Hij wordt wel eens genoemd: Frans met zijn welzijnsroomklopper. Jullie kent het type wel: altijd bezig met warm, begrijpend invoelen op nieuwe menselijke relatiepatronen, en dat soort praat. Maar hij ging al weer verder: Kijk en dat is het nu juist. Als je niet kapitalistisch wilt denken, word je al gauw op een andere hoop gegooid. Maar ik wil niet in welk vakje dan ook gepropt worden. Twijfel is het wezen van mijn zijn. Ik zet bij alles vraagtekens. Jij hebt een uitroepteken gezet. Ik zou dat ook wel willen. Maar ik kan het eenvoudig niet. In wezen is mijn levenshouding overigens gemakkelijker dan die van jou. Nu jij ja hebt gezegd, moet je wat gaan doen. Ik zeg altijd ja... maar en hoef dan ook nooit wat te doen. Toch heb je mij aan het denken gezet. Misschien is het wel de bestemming van de mens om één keer ja te zeggen en dan handelend op te treden. Maar daarover heb ik ook weer twijfels.
Ik wachtte op een sein van de Heer, of deze gelegenheid ook zijn gelegenheid was. Maar er kwam geen sein. Daarom volstond ik met te zeggen: Kerel, ik was inderdaad even pijnlijk getroffen. t Is echter al lang over. En morgen ga ik trouwen. Kom gerust op de receptie in Havenzicht, vijf uur. En toen kwam er toch een signaal: Zeg hé... maar jij zit tóch in een vakje. Dat van de twijfelaars. Jouw kracht wordt afgetapt naar een eindeloos moeras van vragen en vragen. Eigenlijk ben je zo tot het eind van je leven inactief. Dat is toch jammer, want je bent een clevere knaap. Voel je echt niets voor het Antwoord? Als je zin hebt, kom eens langs. Nog een praatgroep: jij, Joke en ik. En we maken er een doe-groep van. Hij liep lachend mijn woorden wegwuivend door en ik ging met lichte pas weer verder naar de plaats van de receptie: fijn, nu feest... en morgen... en alle dagen (Spr. 15:15).
De obsessie van Henk Scholten Daag, hier is Joke. Jullie hadden genoeg van mij hè? Lien is het nu helemaal, hoor ik én Carla én Karel... ondankbare lui, jullie. Goed, ik houd het kort. Wat? Jullie wachten op Henk. Ja, direct hoor.
Druk geweest, de afgelopen dagen! En nog onverwachte verwikkelingen ook. Hendriks, de afdelingschef (2.2.8.6), maakte opeens moeilijkheden: Nu je dan eindelijk... (let even op dat pesterige eindelijk) cheffin van de zaal bent geworden, kun je niet koud bij het begin met vier dagen huwelijksverlof. Je moet je nog helemaal waar maken. Maar De Jong heeft het allemaal geregeld en zo ben ik nu vanaf maandag thuis tot vrijdag.
Bij het winkelen vandaag zag ik Henk nog. Ja hoor, hij is er. Joke van vier verhalenseries lang heeft wel mooi afgedaan bij jullie, merk ik. Goed dan; ik zag Henk (2.5.8.3) dus. Hij leek nors de andere kant uit te willen kijken. Er was naar de mens gesproken geen gelegenheid. Maar God zei: Mijn gelegenheid. Zeg iets gezelligs tegen hem. Hoi Henk (hij stond aarzelend stil): Morgenavond groot feest. Receptie. Jan en ik gaan trouwen. Kom je om vijf uur in Havenzicht? Hij grinnikte: tuurlijk; ik wil zon bezopen bourgeois-troep wel eens meemaken. Als er maar wat te eten en te drinken is. Toch niet alleen vruchtensap hè? Even zo goed fideel van je om niet na te etteren, nu Jan uit het collectief gestoten is. Ik kom.
Ik keek hem zo eens aan. Wat was hij star, haast, of hij door iets werd gebiologeerd. En opeens wist ik het: het Marxisme-Leninisme in één van de vele soorten, die er zijn, is voor hem een geloof geworden. Dat geloof echter heeft niet als kern de liefde van Jezus en de liefde voor Jezus. De kern van Henks geloof is een harde, voortjagende macht, een knoet, een stok eigenlijk, die hem afranselt. Daarom is mijn geloof een fontein (Joh. 4:14), het zijne een obsessie. O, wanneer wordt die stok gebroken? (Jes. 9:3). Ik draalde nog even, wist niet goed mijn houding te bepalen. Wat kijk je me aan, zei hij, opeens wat grauwerig: Dat deed Jan ook; mij aankijken. En... zijn hand op mijn schouder leggen. Jullie zijn zo gevaarlijk; en je weet het niet. Zal ik je eens wat vertellen: ik kom niet, morgen, veel te link. Iets of iemand probeert door jullie heen mij los te weken van mijn trouw aan de beginselen. Neen, ik weet het heel zeker; ik kom niet. Maar even goede vrienden hoor. En veel plezier, morgen.
Vreemde ontmoeting; maar niet verder over denken nu. Leuk morgen, al die mensen. Ik zie wel een beetje op tegen Jans ouders en mijn eigen ouders. Het is ook zo gek; aan niemand heb ik verteld van Marcel of Annemarie. Niemand heeft er ook maar op gezinspeeld zelfs, na Ilona die ene keer. Ik zou het zo fijn vinden, als die hele huwelijksdag voorbij ging, zonder dat iemand er erg in had. Maar je ouders; die hebben het door. Ach, wat maak ik mij zorgen; het zijn toch allemaal christenen. Zij zullen van zwijgen weten daarover en van luisteren, als ik het verhaal van onze bevrijding vertel. En ik ga het vertellen. De manier, waarop wij uitgered zijn, mag overal bekend worden. Iedereen, die ook het rijk van God probeert te bereiken, zal moed kunnen putten uit onze ervaringen. Ik hoop toch zo, dat ik morgen mensen kan bereiken om te vertellen van Jezus. Ze weten bijna allemaal oppervlakkig het één en ander van Hem, maar het behoort dieper door te breken bij iedereen. Ons kapotte huwelijk werd hersteld, al klinkt dat een beetje gek. Want morgen wordt dat huwelijk pas officieel. God wil alles en iedereen herstellen. Ik geloof, dat het bij Hem nu mooi is en dat het later allemaal nog mooier voor ons wordt en nog later: zo onbeschrijflijk prachtig (2 Cor. 12:4).
Maar goed; ik ga er morgen niet met de botte bijl op in. Ik zal ze met list vangen (2 Cor. 12:16), als het tenminste zo is, dat God, persoon voor persoon, het signaal voor de jacht geeft. Och; misschien doe ik ook wel niets; schrei ik wat bruidstranen en laat ik het er verder maar bij.
Maar nu moet ik naar de keuken en naar de eiertulband
2.6.4.7 Jan en Joke; deel van Jezus plan om mensen te redden uit onzekerheid en fanatisme
De onzekerheid van Corry Bakker Het is nu al weer meer dan een week geleden, dat ik met Jan en Joke meegeweest ben naar hun kerk. Het was vlak, nadat het was uitgeraakt tussen mij en John (2.5.8.. Ik ben met dat gaan naar die kerk nóg bezig. Ik zal het je sterker vertellen: mijn leven wordt erdoor veranderd. Dat bemerk ik nu al. Nog maar kort geleden had ik allemaal van die kleine gedachten. Een ruzietje op kantoor (2.2.8.5), daar zwolg ik in. En over het nieuwe geloof van Joke dacht ik ook klein. Ik meende, dat het zoiets van langs de huizen colporteren was (2.4.6., zonder verdere achtergrond. Joke zei er eigenlijk niet zoveel meer over, dat maakte me soms wat boos ik ben zeker niet goed genoeg maar toch ook wel steeds meer nieuwsgierig (2.5.8.. Toen ging ze het mij uitleggen. Vanaf dat ogenblik was het, of mijn gedachten groter werden.
Je moet wel weten om alles te begrijpen, dat ik allerlei vragen heb, waar ik erg mee zit, bijvoorbeeld: ik denk er nog wel eens over, dat er oorlog komt, of dat er een kerncentrale ontploft: ik voel me dan soms zó onveilig, ongelukkig, onzeker. Thuis zeggen ze wel eens: Ga toch wat leren, dan bereik je iets. Dan denk ik weer: waarom zou ik het doen? Dadelijk is er een gekke computer, die een verkeerd sein geeft en dan gaan alle raketten af. Of ze zeggen thuis: Cor, je moet toch niet buiten allerlei gezonde regels om leven. Haast avond aan avond uit, om drie uur s nachts nog eens thuiskomen, roken, drinken, uit de muur eten, dat kan toch niet goed blijven gaan? Maar dan schiet het mij weer te binnen, dat er overal gif wordt neergegooid en dan zeg ik tegen mijn vader en moeder: Wat zou het! We krijgen tóch allemaal kanker, en meteen het hele huis vol bonje. Eigenlijk toch ook: kleine gedachten.
En hoe kwam het nu, dat ik groot begon te denken? De man, die sprak, had een groot antwoord op al die vragen. Wat zei hij? Wat er ook gebeurt, je hoeft je niet bedreigd of onzeker te voelen. Veel mensen laten zich opjagen door angst na angst. Wanneer er echter boodschappers van God komen, vertelt de bijbel steeds, dat die zeggen: Vrees niet (Deut. 1:21). Angst, paniek en moedeloosheid leggen zware gewichten op je schouders. Wanneer je God en Jezus als Gidsen aanvaardt, blijkt, dat hun geboden helemaal niet zwaar zijn (1 Joh. 5:3). Nog nooit heeft iemand zich door gepieker ook maar iets kunnen helpen (Luk. 12:25). Geloof in God echter helpt je over elke muur heen (2 Sam. 22:30). Maak je voortaan niet meer zo druk om al die enge dingen in de krant, van: je mag geen eieren meer eten en spinazie is ook niet goed... enz. Dat heeft allemaal alleen maar tot gevolg, dat je vol wordt van angst en leeg van geloof. Haal het goede uit al die raadgevingen, maar laat de angstpsychose, die mee probeert te komen, buiten de deur (1 Thess. 5:21).
Was me dat even een nieuw gezichtspunt! Na de preek en na het schokje van die huwelijksafkondiging praatte ik er nog even over met die andere gast van Jan en Joke, een heel lief Indisch meisje. Maar die had weer heel andere dingen gehoord. Typisch hè? In ieder geval vind ik het in de kapel beregoed. Er kwam direct een leuke meid naar me toe, die me uitnodigde voor de jeugd. Weet je, dat ik daar direct naar toe ben gegaan! Van de week al; ik viel wel met mijn neus in de boter. Ze hadden het erover, dat de gemeente van Jezus Christus echt beschaafd moest zijn. Zij moest een stempel dragen van zorgvuldigheid, stijl, geestelijke hygiëne. Dat stempel behoorde ieder gemeentelid te hebben, ook al was hij of zij nog jong. Het waren moeilijke stadhuiswoorden, maar ik heb ze toch goed onthouden en begrepen. Ik voelde wel, waar ze heen wilden.
Ik zat te snakken naar een sigaret en wilde wel, dat het afgelopen was om te kunnen inhaleren. Want roken kon je daar echt niet doen. Ik zag bij mezelf een gebrek aan hygiëne, aan zorg voor mijn gezondheid. Ik dacht ook aan de gewaagde grappen, die we in de disco aan elkaar vertelden. Opeens zag ik, dat ik bezig was, erg grove manieren te krijgen. Sprong ik eigenlijk wel zorgvuldig genoeg om met mijn naam en faam? Ruwe manieren behoorden hier niet, ik mocht die hier niet naar binnen smokkelen, ik zou de mensen er mee kwetsen. Trouwens; ik had mijzelf er al mee verwond. Als ik vrij zou komen van het vele roken en van allerlei raar en loos gezwam (Col. 3:, zou ik er veel beter voor komen te staan. Ik moest af van dat stijlloze leven. O, ik begreep het allemaal heel best. Maar wat was ik blij, dat ze mij met rust lieten. Ik had veel om over te denken.
Gisterenmorgen was ik weer in de sam zo noemde ik het al. Woensdag ben ik er ook. Ik heb hier ook al veel leukere jongens gezien dan John eigenlijk was. Wie weet, wat ik woensdag weer tegenkom. Nu ja; daarvoor ga ik niet. Samen met die Lien dat Indische meisje en ene Nancy help ik met bedienen.
Het fanatisme van Lotty Swagers Niet al je complexen heb je zomaar weggewerkt. Neem mij nu; ik weet heel precies: waar ik geestelijk gezien vandaag kom; waar ik naar toe ga; waar ik mij op het ogenblik bevind. Vanaf het ogenblik, dat ik mij bekeerde, ben ik begonnen om ook anderen tot bekering te laten komen. Ik startte in de omgeving, waar ik toen was en nu nog ben: kantoorafdelingen, waar veel dames werken. Ik ben administratief uitzendkracht en zie veel jonge vrouwen en meisjes. Ik breng ze tot daden. Ik laat ze zien, dat ze niet kunnen, niet willen, niet hebben en niet deugen. Ik neem ze de blinddoek af. En het resultaat? Al verschillenden hebben mij gezegd: Lotty, dankzij Jezus, kan ik nu wel goed zijn, wil ik het goede van God, heb ik zijn schatten ontdekt en ben ik van hoger kwaliteit geworden. Mijn daden getuigen van nieuw leven. Ik wil nu ook zelf al die dingen vertellen, die jij eerst aan mij vertelde. Iedereen moet dit weten! Niet, dat al die domme gansjes dat nu zo mooi zeggen. Het komt er echter wel op neer. Ik heb het nu even tot de kern teruggebracht. Nu zult u echter zeggen: Lotty, je had het toch over een nog niet weggewerkt complex? Waar is dat dan?
Wel, al ben ik nog zo schatrijk met Jezus: ik heb nog het lievere-jongere-zusje-complex. Jacqueline, mijn zus, is een jaar jonger dan ik. Al gauw begon ik het van haar te verliezen: spichtig tegen mollig; kattig tegen lief; wit koppie tegen bloeiend snoetje; brilletje tegen stralende oogjes. Dat moet ik altijd afleggen. En: ze was ook knapper op school. Tenslotte is ze psychologe geworden en met een psychiater getrouwd. Ik werk via een uitzendbureau. Ik haatte haar, maar zelfs daarin won zij, want ze bleef aardig tegen mij. Ik zou aan mijn haat zijn doodgegaan, als ik niet van Jezus had gehoord en Hem was gaan dienen. Mijn complex is nog niet helemaal uitgeziekt. Er is nog een restje van over: niet gevaarlijk hoor, maar ik houd het in de gaten. Kijk, ik heb Jackie nooit de baas gekund, kan dat nu nog niet. Daarom moet ik mij elke dag bewijzen; ik moet problemen kunnen overzien, overwicht hebben over mensen, beslissend op de levensgang van anderen kunnen inwerken. Mijn gevoel van eigenwaarde is mijn hele leven lang gefnuikt. Nu weet ik zoveel temidden van alle domheid om mij heen, nu bloeit mijn zelfrespect op! U zult zeggen: Noem dat maar niet gevaarlijk. U tilt er te zwaar aan. Ik heb die situatie volledig onder controle.
Ik ben nog altijd blij, dat mijn vorming door Jezus in hoofdzaak plaats vond via een strenge gemeente, waar de lijnen duidelijk worden getrokken. Overwinning over ziekte, zonden en demonen: het zijn daar overzichtelijke, goed afgepaalde begrippen. Je kunt ze vatten, beredeneren, kortom: je kunt ze de baas. Ik kreeg daar mijn tegenwoordige visie en gewapend met die nieuwe overtuiging hernieuwde ik ook mijn contact met Joke, die ik al wel eens eerder ontmoet had. Joke lijkt op Jacqueline, maar niet met het gevaarlijke van mijn zus. Ze is ook jonger dan ik, molliger, liever, blozender. Maar: mollig is bij haar: op het randje van dik; lief is bij haar: op het randje van dom. Zij was altijd een Jackie, die ik aan kon. Ik denk, dat ik mede daarom erg op haar was gesteld. Ik vertelde ook haar van Jezus. Later hoorde ik, dat ze Hem aangenomen had. Ik was daar natuurlijk erg blij om. In het diepst van mijn hart heb ik misschien wel eens gedacht, dat ik meer invloed op haar zou krijgen langs deze weg. Dat pakte evenwel heel anders uit.
Ze ging naar de kapel en kwam onder de invloed van zuster Van Dalen. Dat is wel een goed bedoelende christin, maar weet je, wat díe heeft? Voor haar is het geloof geen legpuzzel met schitterend passende stukjes, ze heeft zelf tegen mij gezegd: Lotty, de stukjes passen niet altijd, zelfs niet volgens de meest gevorderde visie. Gods wetten zijn ook nu nog hoger dan onze wegen en zijn gedachten dieper dan onze gedachten (Jes. 55:. Ik wierp haar tegen: Maar nu hebben wij toch de Heilige Geest, Die ons tot het diepst van Gods gedachten laat doordringen! (1 Cor. 2:10). En toen kwam het. Ze lachte en zei: Lotty, Lotty, ik weet het, je hebt de Here Jezus lief (2.4.6., aan de oprechten gaat het licht op (Ps. 112:4), maar je moet nog wat tijd hebben. Je zult een keer zien, dat de stukjes niet passen. Wanneer je ze dan in wanhoop aan de Heer teruggeeft, dan pas wordt het een echt aansluitend bouwwerk (Ef. 2:21), maar met het verstand is dat niet te vatten. ... Gevoelsmatig, onbelijnd gebabbel. ... En Joke en Jan kwamen in de kapel terecht, met dat soort vage, alles over de boeg van de liefde gooiende figuren. Daarnaast is er daarginds ook nog zon massa brandhout. Ik heb ze gewaarschuwd, dat ze het goede koos, maar het beste behoorde te kiezen (2.4.6.. Maar ze bleven daar komen. Kijk; en daar heb je dan toch inderdaad zon puzzelstukje, dat niet past: hoe kan God toestaan, dat mensen, waarin voor Hem zoveel muziek zit, terecht komen op een plaats, waar die muziek direct vervormd, afgedempt of zelfs gesmoord wordt! ............
Tot zover had ik de vorige maal verteld. Maar nu ik, na die onderbreking doorga, is het heel anders met mij. Laatst ontmoette ik Joke weer, spuwde echt een beetje mijn gal tegen haar uit. Ze keek me aan; ik kreeg een schok; daar stond Jacqueline! alleen maar mollig, niet dik; alleen maar lief, niet dom; blozend, met stralende ogen. En ik; met al mijn bijbelstudieweken; ik stond daar: altijd nog spichtig, kattig; altijd nog witjes en gebrild; en toen spoelde mijn nieuwe zelfrespect ook nog weg. Zij was verder met de Heer dan ik; zij was doorgedrongen tot de liefde als kern van het leven; ik had fanatiekelinge, die ik was de leer voor die kern aangezien! Zij was knapper dan ik. Ik was heel erg geschrokken op dat ogenblik (2.5.8.. De kern van die schrik was, dat ik heel duidelijk zag, een geboren verliezer te zijn. Na Jackie één was nu ook Jackie twee mij boven het hoofd gegroeid.
De nadreun mocht er overigens ook zijn. Die nacht heb ik zo diep nagedacht, ben ik zo wanhopig geweest, heb ik zo tot God geroepen. Ik had voor Jezus mogen ijveren. Ondanks alle onzuiverheden, alle bij-oogmerken (Philipp. 1:1 had ik vrucht mogen dragen. In mijn jagen had evenwel zoiets onzinnigs, zoiets ongeremds gezeten (2 Kon. 9:20). Dat werd mij zo duidelijk... ik heb gebeden: Heer, ik weet niet meer zo goed, waar ik ben en waar ik heen ga. Ik weet maar één ding: de kattige, hoekige, verknepen Lotty moet weg. Help me toch Heer. Hier is de legpuzzel terug. Wilt U de liefde tot U en tot alle mensen nu echt in mij wakker doen worden? Jezus, Heer; die negatieve binding aan Jackie is gevaarlijk. Satan, in de naam van Jezus; wég uit die bres; wég uit die ingang. O God, vergeef me, dat ik de vensters opengelaten heb (Joël 2:9). Jezus; laat mij dan maar een verliezer zijn, als ik U maar mag blijven liefhebben. Ik ben nu echt te moe, te verdrietig, om zo heel dapper te roepen, dat ik met U meer dan overwinnaar ben (Rom. 8:37). Heer; ik hoef niet meer moeilijkheden onder de knie te krijgen en mensen onder mijn beslag. Ik wil anderen niet meer stiekem minachten. Heer, ik ga ook niet meer zitten tobben en vragen over uw doen en laten met Jan en Joke (Jes. 45:11). Dank U God, U legt de puzzel nieuw; alles past; ik zie het U doen; ik kan het niet volgen, maar dat hoeft ook niet.
En toen heb ik geslapen. Toen ik wakker werd, voelde ik mij niet meer een gespannen veer, maar zo ontspannen... als... noem eens wat...: een vlinder...? Een jochie, koppiebuitelend in het gras...? Een al zingend bloemenplukkend kindje...? Woensdag ga ik kijken, hoe Joke haar Jan trouwt. Zij gaat nog in het wit ook. Wat slim, wat doordacht. Blozend en mooi zal ze zijn. O, ik hoop toch zó, dat ik niet jaloers zal worden.
2.6.4.6 Jan en Joke; deel van Jezus plan om mensen te redden uit neerslachtigheid en bezorgdheid
De zwaarmoedige buien van Helma Huigen Elke dag lijkt op de andere. Donker, grauwe wolken. Ik houd van dit weer. Zomer en zon irriteren mij. Dat lijkt misschien gek, maar ik ga het jullie uitleggen. Van binnen is het donker bij mij, met grijze, door een storm van rusteloosheid voortgejaagde wolkenflarden. Wanneer het om mij heen ook zo is, vind ik, dat het net lijkt, of alles en iedereen het met mij eens is. Maar zomer zon een blauwe lucht: die herinneren mij eraan, dat ik een beetje raar ben.
In de voorzomer was ik met een stel vriendinnen in Benidorm. Altijd maar licht en kleur en bruinen op terrassen en baden, zonder je af te drogen om nog vlugger te kleuren. Toeren langs boomgaarden vol felgekleurde sinaasappels. Overal het wit van amandelbloesem (vandaar immers: Costa Blanca). Uitbundige mensen; ik van buiten het meest uitbundig van allemaal. Maar van binnen: radeloos om alle lekkere bloemengeuren en dat altijd maar buiten ijs eten en sangria drinken. Als concessie dan soms: onder een bontgekleurde, zondoorgloeide parasol. En dan dat terugkomen op Schiphol! Het regende vetjes vanuit een grijzige lucht en ik voelde me veilig! Het is niet goed, ik weet het, ik ben er al mee bij een psychotherapeut geweest. Het enige, wat ik bereikte was, dat het ziekenfonds niet wilde betalen. Mijn innerlijk klaarde door het gesprek niets op.
Het geloof: ook al geprobeerd. Liep laatst ergens binnen: een domina stond te jubelen over een frisse, fonkelende, stralende, verlichtende gezindheid, die Jezus in je bewerkte. Ik had al weer gegeten en gedronken. Later sprak iemand mij daar nog aan: En werd u wat blij met ons? vroeg ze. Blij het woord alleen al. Ik wil wegkruipen in mijn eenzelvige zwaarmoedigheid. Neen, ze ik stug: Jullie willen teveel. Wij willen niets bijzonders van u, hield dat mens aan: Wij willen u in niets inperken en hebben geen stokpaardjes, waarvoor wij u willen interesseren. Wij willen u helemaal geen ballast meegeven. En toen keek zij mij zo warm aan, dat ik hier helemaal gek van werd en sloot ze: Maar als u ballast hebt, dan wil Jezus die van u wegnemen. Zij, die van Hem zijn, willen daarbij helpen. Gaat u daar eens over nadenken!
Och, ik vergat het. Ik kwam Jeroen weer eens tegen. Hij is iets boven de dertig. Het is een ongeschreven wet in onze kring, dat je met dertig uit het onbenullige lolmaakleven stapt. Jeroen was nog geeneens dertig, toen hij doelbewust in zaken ging. Nu ja zaken voorlopig handelt hij nog hoofdzakelijk in pluche speelgoedbeesten, maar goed; hij is ergens mee begonnen. Het zei klik tussen ons, we wonen sindsdien samen. Mijn melancholie moet ik er zorgvuldig onder houden. Die past niet in de wereld, zoals hij die zich tegenwoordig wenst.
En nu dat etentje met onder andere Jan en Joke (2.5.8.7). Zij zeggen, dat ze gelovig zijn geworden. Goed, dat zal dan wel. Naar mijn mening speelt echter ook hun leeftijd een belangrijke rol. Ook zij zijn rond de dertig. Jeroen richt een B.V. op; Jan gaat een boekhouddiploma halen en wettigt zijn verhouding. Ze worden allemaal bezadigd en getemd. Ik zou ook wel willen trouwen en bedaren, maar in mij zit het ongetemde beest van de neerslachtigheid. Dat is het verschil tussen hen en mij.
Die Jan en die Jo wat vertelden ze fijn, die avond. Net genoeg, ik had niet meer moeten hebben. Opeens was het, of de zon scheen in de pikdonkere nacht daarbinnen. En dit keer was er geen tegenstelling tussen dat licht en mij. Het donker vult wel mijn innerlijk, maar het hoort niet bij mijn wezen. Het is een vreemd element (Rom. 7:17). Dat zag ik opeens zomaar. Die zon hoorde bij mij, dat donker pleegde huisvredebreuk. Daarna kwam er nog een gedachte naar boven: het is een leugen, dat je die duisternis niet kwijt zou kunnen raken, omdat je moeder er ook mee behept was. Je kunt eraf, want die zon past bij jou. Het is je karakter om een kind van de dag en een kind van het licht te zijn (1 Thess. 5:5). Jezus is jouw zon; Hij wil je recht doen. Hij wil je verlichten (Mal. 4:2) en koesteren, tot alle duisternis wijkt.
Je kunt je niet voorstellen, wat dat betekende: licht, dat door het duister begon heen te breken (Gen. 1:3); ordening, die zich baanbrak (1:6); vaste grond, waar beveiliging was te vinden tegen de kokende golven (Geen. 1:9). Daarna begon het weer te miezeren. Het werd echter niet meer zoals eerst. Er was een vogel van de hoop gekomen in mijn hart (1:21). Zijn blijde lied klonk boven de stormvlagen uit. Een groene waas overdekte de grauwheid van de wanhoop (1:12). Ik voelde me niet meer dood van binnen. Er bewoog iets; er leek iets te gaan leven (1:24).
Mijn bestaan is gekomen binnen een kring van licht.
Er is een kaart gekomen. Ik ga naar die receptie. Ik wil binnen die lichtkring blijven. Want; al is er dat nieuwe uitzicht, ik kan het niet alleen vasthouden. Nieuwe nevels drijven aan, verbergen de zon weer.
De bezorgdheid van Jeroen Westhoven Kijk; woensdag 3 februari. Hè, wat vervelend, net die vakbeurs. Nu ja; daar moet s middags Wilfred dan maar alleen staan. De receptie is om vijf uur. Neen, ik wil de preek ook horen. Ik ken die hele Gert Buursma niet. Maar: Jan en Joke zijn al zo bijzonder geworden. Hoe interessant moet dan wel een dominee uit die kring zijn.
O ja; even me presenteren. Ik heb samen met Wilfred van Oosten, de B.V. Jewel (Jeroen, Wilfred); character toys, merkspeelgoed zogezegd. Nu ja; met die naamafkorting klopt het niet helemaal. De boekhouding klopt ook niet en de belastingaangiften al evenmin. Maar... anyhow... we doen heel hevig zaken. Wilfreds vrouw, Karin, werkt enorm goed mee in de inkoop. Dat is een reuze steun, want vrouwelijke feeling is in dit werk heel belangrijk. Ik had graag mijn vriendin Helma voor de administratie aangetrokken. Zij komt echter in haar interesse niet verder dan een sneer, dat ik zo in mijn speelgoedbeesten opga, dat ik best met mijn beertje bij mij zou willen gaan slapen. Die Helma... reuze meid, maar er zit haar iets dwars; ze tobt. Hoewel ze het goed verborgen houdt voor iedereen, had ik het altijd al wel in de gaten. Met dat etentje echter gaf ze zichzelf bloot. Jan en Jo hadden ook zó op ons ingepraat.
Soms denk ik wel eens: ik moest in het zakendoen rugdekking hebben van een geloof. Over tien dagen komt de rijksaccountantsdienst controleren. Wilfred en ik zijn nu allebei al op van de zenuwen. Je hebt andere steun nodig dan de afleiding van een voetbalwedstrijd. Will en ik zijn elke zondag trouwe gasten. Karin jammert wel eens: Blijf nu bij mij en de kinderen, maar dan zegt hij: Helma is toch bij jullie, en dan gaan we weer. De rechte schik hebben wij er evenwel niet meer in. We worden te zorgelijke zakenlui. Je mag natuurlijk niet aan de gedachte toegeven, dat je het hebt gehad ... toch: je jeugd kan je niet vasthouden: het is hard, maar onherroepelijk. Laatst hadden we ons toch weer eens mee laten slepen, loeiden mee in het uitjouwkoor, vanwege de smerige streken van de linksback van de anderen. En net op dat ogenblik zei Wilfred opeens bedrukt: Morgen moeten wij omzetbelasting afdragen. Heb jij enig idee, waar wij geld vandaan moeten halen? En op slag stonden wij allebei met ons innerlijk buiten de brullende meute. Laten we maar gaan, zei ik.
Kijk, dat is nu, wat ik bedoel: voor de moeilijke ogenblikken in het leven van een zakenman zou je een geloof moeten hebben om even een beroep op te doen. Toch eens daarnaar toe; naar die Gert luisteren. Misschien pak ik een ideetje mee.
2.6.4.5 Jan en Joke; deel van Jezus plan om mensen te redden uit eenzaamheid en kwetsbaarheid
De eenzaamheid van Ilona Verhoeven Ik zoek de waarheid. Al zou ik die van het eind van de wereld moeten halen, ik zou erheen reizen. Al zou ik er mijn hele gedachteleven voor moeten omleggen: ik zou het doen (Pr. 1:17). Iedereen behoort zijn of haar mogelijkheden en beperkingen te kennen. Ik heb veel mogelijkheden. Er is echter een beperking. Eén van mijn mogelijkheden is bijvoorbeeld, dat ik razendsnel alles kan doorzien: echt van onecht weet te onderscheiden. Over mijn beperkingen zo dadelijk Nee; ik wil er vast iets van zeggen: omdat ik met mijn hele hart zoek, ben ik temidden van alle halfzachte franse-slag-zoekers een eenling. Ik voel me soms zo eenzaam. In mijn passie, mijn gedrevenheid, ben ik volslagen onbegrepen Het luchtledige, dat me scheidt van alle huis-, tuin- en keukenmensen maakt me soms zo zwak, dat ik zou willen weghollen, terughollen, mij in de massa verbergen. Maar de massa stinkt zo muf. Denk nu niet, dat ik een pedant nest ben. Ik ben heel vlug van begrip; ik zou best een lief, dom giechelding willen zijn, maar het is mijn aard en misschien ook wel mijn taak om te zijn, zoals ik ben: iemand op zoek naar de zin van het leven (Pr. 1:13).
Verder dus over mijn mogelijkheden: ik heb dadelijk door, wanneer er vervagend en wollig wordt gebabbeld, zie de onechtheid ervan direct. Ook onder een eerlijk gemeende, oppervlakkige overtuiging, zie ik de werkelijke diepere motieven. De man of de vrouw, die staat te oreren, is zichzelf dikwijls helemaal niet daarvan bewust. Laatst maakte ik daarvan weer een heel duidelijk voorbeeld mee.
Iemand hield een toespraak over winst maken door ondernemers. Hij zei, dat zoiets een schandaal was. Iedereen zat zogezegd met open mond instemmend te luisteren, want hij meende het echt. Maar ik proefde ogenblikkelijk de naijver: hij wou zelf zo graag winst maken. Wel eens vervelend, zon scherpe blik, vooral, wanneer het ook nog eens jezelf gaat betreffen. Laatst hield ik een lezing over het feminisme, zie ik mijn eigen manco zo scherp: Je maakt gewoon een afgod van die idee. Is er nu werkelijk kans op, dat deze stroming ooit de vrouw gaat baren, die inderdaad super is? Zou je niet eens ophouden met achter feministische idealen zonder meer aan te draven? Zou je niet eens beginnen met naar de werkelijke vrije vrouw te zoeken? (2.4.6.5). Om kort te gaan: mijn hele leven heb ik gezocht naar echtheid. Dat haast verbeten zoeken temidden van al die stompzinnige voortsjokkenden maakte me eenzaam en die eenzaamheid kortwiekte de wijde vlucht van mijn gedachten. Ik merkte echter ook nog eens, dat de kern van wat echtheid leek, altijd en altijd onecht was (Pr. 1:2). Steeds weer: de worm in het klokhuis. Het weten, dat er geen echtheid was, dat ieder ander zich maar bij de neus liet nemen, verdiepte mijn eenzaamheid. Ik ging mij afvragen: wat is het nut voor mij om zoveel inzicht te hebben? Ik wilde mijzelf gaan beperken, niet zo diep meer doordenken, kortom: tegen mijn aard ingaan.
En toen had ik een gesprek met Joke (2.5.8.6). Ik was verbluft; het volgzame meepratertje, het kritiekloze toejuichertje, was een vrouw van allure aan het worden. In wat ze zei, zaten veel clichés uit haar nieuwe kring; er was een heel verhaal over schaapjes in een kudde, een zoetelijk, onecht beeld. Dit was echter het opwindende: tot dusverre had ik onder de oppervlakkige echtheid steeds de dieper liggende lariekoek zo niet erger bespeurd; nu keek ik razendsnel door alle oppervlakteapekool heen en wat zag ik: het goud van de waarheid, waar ik naar zocht! En toen ik meeging naar haar kerk, weer datzelfde: er liepen me daar wat oppervlakkige mensen rond! Maar weer zag ik daarachter in een flits de kern: een gebouw, zo imposant, zo gegrond op edelstenen! (Op. 21:14). Niet, dat al die mensen daar aan die kern deel hadden, maar er waren er in ieder geval enkelen; echtparen Vonk en Van Dalen, met wie ik even sprak, Jan en Joke ook al een beetje en Gert Gert Buurma, die gepreekt had. Hij had over Jozef gesproken, dat hadden jullie al van Joke gehoord. Zij kon echter iets niet vertellen; de dubbele ontdekking, die ik deed: ik debatteerde na afloop met hem. Onder onze wederzijdse woordenstroom zag ik het scherper dan bij wie ook: de stralende waarheidskern was er weer en Gert was zich bewust van de schat, die hij met zich meedroeg. Zijn woorden waren soms onvolkomen, maar de schat hoorde bij hem en hij hoorde bij de schat (2 Cor. 4:7); er sprong een vonk tussen ons over. Deel van mijn eenzaamheid was altijd het alleen zijn: zonder man. Ik wil bij een man horen en ik wil, dat er een man is, die bij mij hoort. Mijn scherpe blik maakte echter, dat elke man tot een mannetje verschrompelde, wanneer ik over een contact nadacht. Gert echter werd niet kleiner en kleiner: ik wist, dat hij het was en ik wist, dat hij besefte, dat ik het was. Ik ben er nu. Mijn zoektocht is afgelopen. Ik heb de waarheid ontdekt; een mens kan alleen maar echt mens zijn, als hij of zij door Jezus met God verbonden is. Maar nu ik de waarheid ken, is het mij onmogelijk om er Ja tegen te zeggen.
Zolang ik echter geen Ja zeg tegen Jezus, kan ik ook geen Ja zeggen tegen Gert. En nu is er ook die uitnodiging voor 3 februari. En uitgerekend Gert houdt de preek. Ze maken het mij wel moeilijk. Maar natuurlijk ga ik.
De kwetsbaarheid van Karel Hartog Ik ben blij met mijn nieuwe situatie hoor! Laat niemand beweren, dat ik niet gelukkig ben! Niemand hoeft te zeggen, dat ik in een harnas wordt geperst. Wanneer ik mij soms inderdaad wat onbehaaglijk voel, dan komt dat, doordat mijn oude mens tegenstribbelt. Ja, dat zal het zijn. Met Jezus ben je volkomen gelukkig. Als dat niet zo is, kan het nooit aan Hem liggen, dan moet het aan jou liggen, aan dat deel van je wezen, dat onaangepast is.
Zeg, ik val zo opeens met de deur in huis, laat ik wat van mijzelf vertellen. Ik ben een dichter; op en top een gevoelsmens. Kleuren kunnen mij van alles doen, muziek raakt mij diep. Ik ben zo vatbaar voor prikkels, daar heb je geen voorstelling van. Jullie begrijpt, dat ook de liefde iets heel hevigs voor mij zou gaan betekenen. Ik had al wel enige ervaringen achter de rug, niet te vergelijken evenwel met wat me overkwam in mijn tijd met Riet. Zij had alles, wat ik niet had, zij miste alles, wat ik wel had. Ze lachte om gedichten en dacht alleen aan geld. Ze trok onverschillig alle kleurcombinaties aan en zwoer bij popmuziek. We waren een tijd samen en ik hechtte mij aan haar. Onze intieme ogenblikken doorleefde ik als zo iets heiligs. En toen kwam de dag, waarop ze zomaar, zonder enige verzachting, tegen me zei: Je bent een dooie diender met je gemauw over mooie, tere vogeltjes en de donder van de branding: ik heb genoeg van je. Ik probeerde nog: Maar Riet; denk nu eens aan onze goddelijke, gezamenlijke ogenblikken. En zij: Goddelijk? Voor jou misschien, maar mijn nieuwe vriend Martin, is daarin ook beter! Dus? riep ik, terwijl ik mij weggezogen voelde naar de chaos Ja, zei ze: Nou dááág.
Zoals ik mij daarna voelde, zo ziek, zo vernederd, zo waardeloos. En toen kwam Jezus in mijn leven. Iemand nam mij mee naar een kerk, waar een mevrouw sprak over de Man, die begrip had voor iedereen. De Man, die elk verdriet kon verdrijven, elke wond kon genezen (1 Petr. 2:24). Als je vermoeid en belast was, kon je bij Hem terecht (Matth. 11:2. Jezus had ik nodig, naar Hem had ik gezocht, ik wist het. Hij zou niet lachen om mijn gevoeligheid voor klanken, kleuren, geuren en stemmingen. Hij zou al die eigenschappen kunnen veredelen en gebruiken.
Argeloos liep ik met mijn mentor een gemeente binnen, waar mensen bijeen waren, die Jezus zochten, evenals ik. Alles voelde ik aan, alles bemerkte ik. Ik hoorde ze denken: Alweer een nieuwe; je verdrinkt er onderhand in; wat dit nu weer voor een typetje is? Met het weerloze bruin (2.3.7.1) van mijn ogen keek ik in al die hardblauwe en koelgrijze kijkers. Die leken te zeggen: Pas je aan, pas je aan, ons incasseringsvermogen is niet van elastiek. Speel op de situatie bij ons in. Later zocht ik hulp bij mijn begeleider en vertrouwde hem toe: Zijn die de volgelingen van Jezus? Ze zijn net zo hard als Riet! (want dat had ik hem al verteld). Hij zei begrijpend en ook wel sussend: Nu ja; je moet geen schaap met vijf poten willen. Trouwens; jij hebt ook wel wat af te leren. Jij staat ook nog maar steeds met je toverwoord van vroeger op je lippen. En wat is het eerste, wat je daarna doet? Juist: je yoga-oefeningen. Ergens hebben veel van die mensen dat min of meer onbewust in de gaten. Ze zijn voor dat soort gewoonten terecht heel erg kopschuw. Al zijn ze jouw type niet, je kunt toch wel wat van hen leren. Jij hebt in het verleden al te goedgelovig allerlei beslist ongezond geestelijk voedsel verorberd. Dat zal hun niet overkomen. Zij moeten echter weer oppassen voor andere gevaren: sleur, zelfgenoegzaamheid, oververzadigdheid. Dat is overigens niet jouw pakkie an. Joh, probeer het eens een poosje hier: laat de verkeerde dingen uit je karakter varen. Conformeer je echter niet zo zeer, dat je goede eigenschappen prijs geeft. Je bent uniek! Nu ja, dat is iedereen, maar je begrijpt, wat ik bedoel, dichter! Nu moet ik je een poosje alleen laten tussen heel veel proza. Bel me, als er iets mis gaat.
Ik volgde zijn raad, maar gooide met het badwater ook het kind weg. Terwijl ik jullie mijn verhaal vertel, wordt me dat zo duidelijk. Ik onderdrukte de dichter in mij, paste mij overdreven aan, overschreeuwde mijn kwetsbaarheid. Nooit wilde ik meer zo onderuitgehaald worden als toen door Riet. Ik was in een vlugge gemeente terecht gekomen, die zwoer bij: opschieten, tempo! Ik werd ook zon snelle gelovige: zo gauw mogelijk de doop na bekering en de doop in de Heilige Geest. Toen Jan Donker de Heer vond, trachtte ik hem te beïnvloeden op de manier, zoals dat bij ons tot de goede toon hoorde: Aanpakken jong; niet als een slak op de teerton; kom, kom: je hebt geen honderd jaar de tijd (2.4.6.8; 2.5.8.7).
Ik had al steeds de idee, dat ik Jezus niet helemaal goed volg. Nu echter zie ik haarscherp, dat ik op de kortste keren moet overleggen met mijn raadsman. Maar eerst naar die bruilof toe. Jan en Joke zijn nuttig voor mij. Anders was ik er misschien nooit toegekomen om kapel-mensen te ontmoeten. Ik wil mijn blik verbreden, iets van hun aanpak zien. Alleen samen met vele gelovigen, ieder weer met zijn eigen partje inzicht, kom je achter het volle geheim van Gods liefde (Ef. 3:1.
2.6.4.4 Jan en Joke; deel van Jezus plan om mensen te redden uit moeilijkheden door eigen toedoen en door toedoen van anderen
De domme diefstalletjes van Leontien van Oosterlaak Wat leuk van de week, die kaart van Jan en Joke. De idee hè? Een samenwoning omzetten in een huwelijk. Juist zij. Het gebeurt natuurlijk wel meer, maar van hen had ik het tot voor kort nooit verwacht. Ik zag ze van de week nog, plaagde: Zeg Jo; trouw je nog in het wit ook? En weet je, wat ze zei? Reken maar van yes. Het was stil aan de kassa, er was even tijd voor een praatje. Ik zei, totaal verbouwereerd: Maar Joke; dat kan toch helemaal niet. Iedereen weet, dat je twee jaar samen hebt gewoond. Sommigen weten, dat je daarvoor jaren met een ander was. En dan in het wit! Voor mij mag het hoor, maar een heleboel mensen zullen zich bescheuren. Luister, zei ze: Het was vroeger mijn ideaal om in het wit te trouwen. Ik heb gehuild bij het idee, dat het niet meer kon. Maar nu is Jezus in mijn leven gekomen. Hij maakt alle dingen nieuw (Op. 21:5). Ik heb gebroken met wat er in mijn leven verkeerd was. Dat is van mij genomen. Ik heb er niets meer mee te maken. Dus: in het wit om van Hem te getuigen. Hij heeft immers de superwaskracht, die jullie niet hebben in al jullie rekken, om schoon te maken, wat vuil was (1 Joh. 1:7).
Nu zullen jullie zeggen: Praten jullie zo vertrouwelijk met elkaar? Ja; sinds die geschiedenis met het tientje, dat ze teruggaf (2.5.8.4), is alles tussen ons veranderd. Ik wist, dat zij het mij door de neus had geboord, maar wat zij niet weet, was dat ik mijn baas soms ook wel wat lichter maakte. Die nacht, nadat zij dat tientje achterovergedrukt had, heb ik het zo te kwaad gehad. Ik zag opeens, dat ik terugkreeg, wat ik zelf deed (Hos. 8:7). Ik was een bedriegster, die ook weer bedrogen werd. Ik ben van schrik met mijn kruimeldiefstallen opgehouden. En een paar weken later was er een controle vanwege het hoofdkantoor. Een andere caissière werd betrapt en ik kreeg een pluimpje als de eerlijke Leontien.
Begrijp je nu mijn verwarring, toen zij dat tientje nog terug kwam brengen ook. Later zijn we vriendinnen geworden. Zij vertelde frank en vrij van haar geloof. Ik heb er verder over nagedacht: dan is er misschien echt wel een God, Die me liefheeft, Die me laat schrikken en zo laat ophouden met stelen. Maar dat andere meisje dan, dat tegen de lamp liep. Had God die dan niet lief? Daar kwam ik niet uit. En ook niet uit de volgende gedachtegang: misschien zou ik het allemaal eens aan mijn baas moeten vertellen, net zoals Joke bij mij opbiechtte. Nee, dat doe ik niet. Wat voor haar gemakkelijk was, is voor mij moeilijk; mijn baan kan er mee gemoeid zijn. Nee; dat potje laat ik maar dicht. Maar in ieder geval: Joke in het wit. Wildeman Jan in een gedistingeerde grijze smoking. Dat moet ik zien!
Hoe aan Piet en Ans Willems nu eindelijk eens niet de zwarte piet werd toegeschoven Wel; dat gaat een reis worden: woensdag 3 februari. Ik had mijn wagen volgeladen: met de vier kinderen behoorlijk vroeg in de auto naar Amsterdam. Ik heb al een stadsplattegrond gekocht om direct de weg te kunnen vinden. Het is gewoon feest bij ons. Ans loopt de hele dag te zingen. Zo even riep ze nog: Piet, ben je ook zo blij! Onze Joke, die de Heer heeft gevonden en Jan ook en nu die fijne orde van een huwelijk. Het kan haast niet waar zijn. En toch: er zijn slechte tijden en er zijn goede tijden (Pr. 3:. Dit wordt een goede tijd. Nu ze gaan trouwen, krijgen ze misschien ook wel durf om te denken aan kinderen krijgen. Dan worden we nog opa en oma ook!
Ik gun het haar zo. In de afgelopen jaren was er soms veel bitterheid in de beker, die wij in dienst van de Heer hadden te drinken (Matth. 26:39). We hebben jaren als oudsten gewerkt in een gemeente vol met balsturige, vreemde mensen, die onze kinderen choqueerden. Zo is Joke eigenlijk weggegaan en later Gerard. Monica stond ook al op het punt om te verkassen. Toen kwam er in die gemeente opeens een scheuring. Geloof me of niet: Ans en ik kregen de zwarte piet toegeschoven. Het was onze schuld, zei men. Dat was al eens eerder gebeurd. Wij zeggen wel eens zuinigjes tegen elkaar: Het zal onze bediening wel zijn om telkens als de zondebok de woestijn in te worden gestuurd (Lev. 16:21). Ditmaal echter draaide het zo vreemd, dat wij opeens overal uitgediend waren. Zo zout hadden we het toch nog nooit gegeten. Maar: we zijn ook hierdoor heen gekomen. Na eerst een tijdje treuren en wonden likken, zijn we begonnen, ons gezin meer aandacht te geven en familiebanden aan te halen. Monica vond de sfeer zo verbeterd, dat ze thuis bleef. Gerard kwam weer thuis wonen. Met Joke echter werd de verbinding nooit meer hersteld. Goed; ze wipte nog vrij geregeld aan zonder Jan dan maar contact van hart tot hart was er niet. Wel bleef ze een band houden met haar jongste broer. God is echter God; na zuur volgt zoet, te beginnen met dat telefoongesprek (2.5.8.6). Nog even over die abrupte beëindiging van ons gemeentewerk; eigenlijk een blessing in disguise.
Weet je, ik heb me nog een hele tijd schuldig gevoeld, omdat ik niet meer zoveel voor de Heer deed als in de tijd, dat ik oudste was. Tot de idee bovenkwam, dat God niet wilde, dat ik mijzelf ging beschuldigen. Ik leerde de toestand te aanvaarden zoals die nu eenmaal was (Job 2:10). Dat was goed voor mijn gezondheid. Ik leerde alles, wat me dwars zat, nog meer aan God toe te vertrouwen (Ps. 37:5).
Tot op de dag van vandaag bid ik om weer een nieuwe vorm van activiteit voor Jezus. Ik zoek er ook echt naar. Het komt je niet aangevlogen. Ik klop op Gods deur, want de weg naar een nieuwe bediening ligt niet zonder meer open (Luk. 11:9). Treuren om het feit, dat ik buiten spel ben gezet, doe ik echter niet meer. Samen met Ans houd ik lange vakanties; de verhouding met de kinderen en verdere familie is verbeterd. Eigenlijk zijn dit dagen van voorspoed, waarin wij genieten van het goede (Pr. 9:9). En 3 februari: het is weer één van die fijne hoogtepunten, die we gaan meemaken.
Wij zijn door deze gebeurtenissenreeks zo getroost. Het is net, of de Heer ons toelacht: Pechvogeltjes, onderhondjes: Ik vergeet jullie niet.
2.6.4.4 Jan en Joke; deel van Jezus plan om mensen te redden uit moeilijkheden door eigen toedoen en door toedoen van anderen
De domme diefstalletjes van Leontien van Oosterlaak Wat leuk van de week, die kaart van Jan en Joke. De idee hè? Een samenwoning omzetten in een huwelijk. Juist zij. Het gebeurt natuurlijk wel meer, maar van hen had ik het tot voor kort nooit verwacht. Ik zag ze van de week nog, plaagde: Zeg Jo; trouw je nog in het wit ook? En weet je, wat ze zei? Reken maar van yes. Het was stil aan de kassa, er was even tijd voor een praatje. Ik zei, totaal verbouwereerd: Maar Joke; dat kan toch helemaal niet. Iedereen weet, dat je twee jaar samen hebt gewoond. Sommigen weten, dat je daarvoor jaren met een ander was. En dan in het wit! Voor mij mag het hoor, maar een heleboel mensen zullen zich bescheuren. Luister, zei ze: Het was vroeger mijn ideaal om in het wit te trouwen. Ik heb gehuild bij het idee, dat het niet meer kon. Maar nu is Jezus in mijn leven gekomen. Hij maakt alle dingen nieuw (Op. 21:5). Ik heb gebroken met wat er in mijn leven verkeerd was. Dat is van mij genomen. Ik heb er niets meer mee te maken. Dus: in het wit om van Hem te getuigen. Hij heeft immers de superwaskracht, die jullie niet hebben in al jullie rekken, om schoon te maken, wat vuil was (1 Joh. 1:7).
Nu zullen jullie zeggen: Praten jullie zo vertrouwelijk met elkaar? Ja; sinds die geschiedenis met het tientje, dat ze teruggaf (2.5.8.4), is alles tussen ons veranderd. Ik wist, dat zij het mij door de neus had geboord, maar wat zij niet weet, was dat ik mijn baas soms ook wel wat lichter maakte. Die nacht, nadat zij dat tientje achterovergedrukt had, heb ik het zo te kwaad gehad. Ik zag opeens, dat ik terugkreeg, wat ik zelf deed (Hos. 8:7). Ik was een bedriegster, die ook weer bedrogen werd. Ik ben van schrik met mijn kruimeldiefstallen opgehouden. En een paar weken later was er een controle vanwege het hoofdkantoor. Een andere caissière werd betrapt en ik kreeg een pluimpje als de eerlijke Leontien.
Begrijp je nu mijn verwarring, toen zij dat tientje nog terug kwam brengen ook. Later zijn we vriendinnen geworden. Zij vertelde frank en vrij van haar geloof. Ik heb er verder over nagedacht: dan is er misschien echt wel een God, Die me liefheeft, Die me laat schrikken en zo laat ophouden met stelen. Maar dat andere meisje dan, dat tegen de lamp liep. Had God die dan niet lief? Daar kwam ik niet uit. En ook niet uit de volgende gedachtegang: misschien zou ik het allemaal eens aan mijn baas moeten vertellen, net zoals Joke bij mij opbiechtte. Nee, dat doe ik niet. Wat voor haar gemakkelijk was, is voor mij moeilijk; mijn baan kan er mee gemoeid zijn. Nee; dat potje laat ik maar dicht. Maar in ieder geval: Joke in het wit. Wildeman Jan in een gedistingeerde grijze smoking. Dat moet ik zien!
Hoe aan Piet en Ans Willems nu eindelijk eens niet de zwarte piet werd toegeschoven Wel; dat gaat een reis worden: woensdag 3 februari. Ik had mijn wagen volgeladen: met de vier kinderen behoorlijk vroeg in de auto naar Amsterdam. Ik heb al een stadsplattegrond gekocht om direct de weg te kunnen vinden. Het is gewoon feest bij ons. Ans loopt de hele dag te zingen. Zo even riep ze nog: Piet, ben je ook zo blij! Onze Joke, die de Heer heeft gevonden en Jan ook en nu die fijne orde van een huwelijk. Het kan haast niet waar zijn. En toch: er zijn slechte tijden en er zijn goede tijden (Pr. 3:. Dit wordt een goede tijd. Nu ze gaan trouwen, krijgen ze misschien ook wel durf om te denken aan kinderen krijgen. Dan worden we nog opa en oma ook!
Ik gun het haar zo. In de afgelopen jaren was er soms veel bitterheid in de beker, die wij in dienst van de Heer hadden te drinken (Matth. 26:39). We hebben jaren als oudsten gewerkt in een gemeente vol met balsturige, vreemde mensen, die onze kinderen choqueerden. Zo is Joke eigenlijk weggegaan en later Gerard. Monica stond ook al op het punt om te verkassen. Toen kwam er in die gemeente opeens een scheuring. Geloof me of niet: Ans en ik kregen de zwarte piet toegeschoven. Het was onze schuld, zei men. Dat was al eens eerder gebeurd. Wij zeggen wel eens zuinigjes tegen elkaar: Het zal onze bediening wel zijn om telkens als de zondebok de woestijn in te worden gestuurd (Lev. 16:21). Ditmaal echter draaide het zo vreemd, dat wij opeens overal uitgediend waren. Zo zout hadden we het toch nog nooit gegeten. Maar: we zijn ook hierdoor heen gekomen. Na eerst een tijdje treuren en wonden likken, zijn we begonnen, ons gezin meer aandacht te geven en familiebanden aan te halen. Monica vond de sfeer zo verbeterd, dat ze thuis bleef. Gerard kwam weer thuis wonen. Met Joke echter werd de verbinding nooit meer hersteld. Goed; ze wipte nog vrij geregeld aan zonder Jan dan maar contact van hart tot hart was er niet. Wel bleef ze een band houden met haar jongste broer. God is echter God; na zuur volgt zoet, te beginnen met dat telefoongesprek (2.5.8.6). Nog even over die abrupte beëindiging van ons gemeentewerk; eigenlijk een blessing in disguise.
Weet je, ik heb me nog een hele tijd schuldig gevoeld, omdat ik niet meer zoveel voor de Heer deed als in de tijd, dat ik oudste was. Tot de idee bovenkwam, dat God niet wilde, dat ik mijzelf ging beschuldigen. Ik leerde de toestand te aanvaarden zoals die nu eenmaal was (Job 2:10). Dat was goed voor mijn gezondheid. Ik leerde alles, wat me dwars zat, nog meer aan God toe te vertrouwen (Ps. 37:5).
Tot op de dag van vandaag bid ik om weer een nieuwe vorm van activiteit voor Jezus. Ik zoek er ook echt naar. Het komt je niet aangevlogen. Ik klop op Gods deur, want de weg naar een nieuwe bediening ligt niet zonder meer open (Luk. 11:9). Treuren om het feit, dat ik buiten spel ben gezet, doe ik echter niet meer. Samen met Ans houd ik lange vakanties; de verhouding met de kinderen en verdere familie is verbeterd. Eigenlijk zijn dit dagen van voorspoed, waarin wij genieten van het goede (Pr. 9:9). En 3 februari: het is weer één van die fijne hoogtepunten, die we gaan meemaken.
Wij zijn door deze gebeurtenissenreeks zo getroost. Het is net, of de Heer ons toelacht: Pechvogeltjes, onderhondjes: Ik vergeet jullie niet.
2.6.4.3 Jan en Joke, deel van Jezus plan om mensen te redden uit jeugdtraumas en pijn over nog niet verhoorde gebeden
Het jeugdtrauma van Margot Donker Ik heb de kaart van Jan en Joke om- en omgedraaid. En terwijl ik dat deed, gingen er allemaal combinaties door mij heen van namen van mannen en vrouwen. En mijn naam altijd alleen. Nu denken jullie misschien: daar komt weer een jammerklacht: mis poes. Ik vind het niet erg. Dat heb ik eigenlijk altijd al gehad. Dat eigenlijk geen levenspartner nodig hebben. En toch: één keer had ook ik een partner schreeuwend nodig. Gek hè? Ik had (en heb) een prachtig leven. In de tijd, dat ik mijn tekort bewust werd, had ik als beroep het voorbereiden van vakantiereizen. Ik kwam overal, zag veel, en toch: ik had een onvoldaan gevoel. Om in mijn religieuze behoeften te voorzien, was ik antroposofe, maar het gaf me niet dat, wat ik werkelijk wenste. Ik wilde iets doen, iets betekenen voor mijn medemensen, voelde mij zo leeg. Natuurlijk doen de antroposofen een heleboel, maar het was niet, wat ik zocht. Ik zocht Jezus, ik behoorde naar mijn innerlijke wens, bij Hem te zijn. Tussen Hem en mij was echter een onoverkomelijke barrière.
In mijn kinderjaren had ik veel goede dingen over God en Jezus gehoord, thuis en op school. Daar ruist langs de wolken, was mijn liefste versje. U zult zeggen: Wat was dan het probleem? Je wílde, je omgeving moedigde je aan. Kant en klaar om Jezus te volgen. Er kwam mij echter iets in de weg. Er groeide een versperring. Op zondagschool was er iemand, die het altijd maar over de hel had, pure bangmakerij. Die woorden besmetten mijn gevoelige kinderzieltje met zwarte zweertjes van me bedreigd voelen. Later smolten al die zweertjes samen tot een koortsende, etterende wond van agressie tegen Jezus, die ik eigenlijk lief had! Ik wilde het goede, maar moest het kwade doen (Rom. 7:21). Ik ging denken, dat christendom en terroriseren met angst voor de hel één en dezelfde zaak waren. Ik zag toen nog niet, dat het begrip hel maar een deel van de christelijke totaalvisie uitmaakt. Ik weet nu, dat je veel kwaad sticht, wanneer je dat begrip buiten alle proporties opblaast. Toen had ik dat echter nog niet door. Ik doorzag niet, dat mijn agressie een besmetting was, ontstaan door de averechtse werking van genoten onderricht.
Uiteindelijk werd toch op een keer alles duidelijk. Die barrière, die verschansing, werd toen in hoofdzaak opgeruimd (2 Cor. 10:5). Tot op de huidige dag ben ik samen met God bezig met het wegwerken van het nog resterende puin. Want ik had door die lange tijd van misverstand al heel wat tijd- en conditieverlies opgelopen. Nu ja, die jaren zijn niet blijvend verloren, ik krijg ze allemaal vergoed.
Hoe ging dat wegschuiven van die barricade nu in zijn werk? Bij mijn zoeken naar de waarheid kwam ik een fijne groep mensen tegen, die van God en Jezus vertelde op een nieuwe manier. Ik was al een tijd in hun kring, toen het tot een echt bevrijdend gesprek kwam. Ik vertelde hun van mijn jeugdtraumas en latere gedachten over dat begrip hel. Ik biechtte op, dat die overleggingen zelfs nog op dat ogenblik mijn verhouding tot Jezus vertroebelden. In mijn komen tot Hem zat nog een element van angst: als ik niet kom, wordt Hij kwaad! Zij wierpen mij tegen, dat God en Jezus niet door bedreigingen de mensen tot Zich trekken. Zij doen dat, door hun heerlijkheid en macht te tonen.
Van God gaan alleen maar goede, positieve dingen uit (Jac. 1:17), vervolgden zij: Als zijn wil werkelijk altijd kon gebeuren, ging er niemand de vernieling in (1 Tim 2:4). En zij besloten: Denk nu niet meer zoveel aan dat vroeger zo overdreven belichte onderwerp. Probeer maar liever zoveel mogelijk mensen te bekeren tot God, die goed is (Ps. 25: en tot Jezus, die een Vriend is (Joh. 15:15). Dat was toch ook de inhoud van de profetie, die onlangs over je werd uitgesproken? Die profetie wil je toch waarmaken; je wilt je er toch naar richten? (1 Tim. 1:1.
Ja, antwoordde ik: Maar hoe leg ik dat nu aan? Iedereen liep uit, wanneer Philippus ergens kwam (Hand. 8:6), maar naar mij komt niemand kijken.
Wel, zei één van de oudsten: Tegen Mozes werd gezegd: Wat heb je in je hand (Ex. 4:2). Nu, dat was een herdersstaf, zoals iedere vakgenoot die wel had. Met die staf gingen echter grote dingen gebeuren (Ex. 7:9, enz., enz.). Wat heb jij in jouw hand behalve je geloof? Een baan met een loon. Besteed een deel van dat salaris, een tiende bijvoorbeeld (Mal. 3:10) om zielen voor Jezus te winnen. Dan heb je alvast een uitgangspunt. Dan begin je al een beetje te werken in de oogst van God.
Nou, en zo ben ik van start gegaan. Ik leerde het offertje brengen van iets minder mooie jurken kopen. Ik wendde, wat ik had geloof en geld aan voor het koninkrijk van God. In mijn karakter ontwaakten allerlei nooit vermoede bekwaamheden. Hinderlijkheden stierven af: ik merkte, dat ik boeiend begon te spreken; een zekere hautainheid, waar bijvoorbeeld Joke als de dood voor was (2.2.8.7) verdween; een soort gewiekstheid, die wel eens als valsheid werd uitgelegd door Jan (2.2.8.3) en Paul (2.5.8.1) smolt weg als sneeuw voor de zon. Ik durfde best mijn gezicht eens te verliezen, al viel het in het begin echt niet mee. Ik denk bijvoorbeeld aan die keer, dat ik uitgerekend door Joke vernederd werd (2.2.8.7). Ik ontving steeds meer van de Heer. Twee talenten werden er vier. En nu: Joke bekeerd, Jan bekeerd, vragen aan God in de gemeente om een zegen over hun huwelijk. God helpt hè, maar door hun ervaringen bemoedigt Hij ook mij. Met nog meer vuur ga ik door met puinruimen.
De gebedsverhoring van Fred en Wilma Donker Maandagavond werd ik opgebeld. Ik zal dag en datum 25 januari nooit vergeten. Het was Jan, mijn oudste. De jongen, waar ik zulke grote verwachtingen van had (Gen. 49:3). Ik had gewild, dat hij dominee werd en antirevolutionair voorman. Hij werd atheïst en revolutionair voorman. Nooit belde hij meer op. Nooit deed hij eens die oversteek vanuit Vlissingen. Nu ja, die ene keer dan met Joke, maar dat bezoek werd bepaald geen succes. We hadden het er zo moeilijk mee, dat ze zomaar wat hokten; dat overschaduwde het gesprek. En verder zagen we hem eigenlijk alleen nog maar een keer op de t.v. Gefilmd als aanvoerder bij een straatrel. En nu die totale verrassing: Pa, morgen ligt er een brief door de deur. Moe en u worden daarin uitgenodigd voor ons huwelijk op woensdag 3 februari. Er staat een bijbeltekst op de kaart. Joke en ik hebben ons bekeerd. Hij zei nog veel meer: over de eenvoud en de puurheid van de boodschap van de liefde van God en Jezus; over de velen, met wie hij en Joke nu de Heer dienden; dat hij spijt had, dat hij ons verdriet had gedaan, maar dat hij van nu aan blijdschap wilde verspreiden; hoe hij deze gelegenheid om Jezus te gaan dienen zag als de grote herkansing. Maar toen werd het Wilma gewoon te veel. Ik moest haar wel de telefoon geven. Zoals ze dat riep: Jan, jongen, heeft Jezus nu ook voor jou de naam boven alle naam? Daar heb ik voor gebeden; al die jaren. Vertel toch eens, hoe alles is gegaan! Ze luisterde intens, zei alleen een keer: Oprechte bekering houdt berouw in. Later, toen ze de telefoon had neergelegd, straalde haar gezicht. Fred, zei ze: God brengt een keer in ons lot. We hebben de naam van Jezus aangeroepen voor al onze kinderen. Margot is al weer bijna een jaar in zijn kudde. Nu Jan en Joke. Wat zei die jongen dat fijn: Ma, ik praatte mijn hoofd heet op vergadering na vergadering, maar mijn hart was zo verkleumd. Nu is mijn hart warm en mijn hoofd is koel. O ja ma, dit moet ik u ook beslist zeggen: ik heb berouw, dat ik u heb laten huilen.
Die avond hebben we lang hand in hand gezeten. De t.v. was uitgebleven. We dachten aan ons innerlijk. Wat was het gewond geraakt door alle lang onverhoord gebleven gebeden (Spr. 13:12). En toch was God al direct met de verhoring begonnen (Dan. 10:12). Maar er was tijd nodig. Nu echter stonden onze harten in volle bloei door wat we, eerst van Margot en nu weer van Jan gehoord hadden (Spr. 13:12). Allebei hadden we nu geloof voor Paul en Ina (2.5.8.1). Het was een avond met een sterretje. En: we verwachten een dag met een ster. 3 februari: heel vroeg op de pont. Met de trein naar Rotterdam. Daar komt Margot er in, dan samen verder naar Amsterdam. God voorziet in alle behoeften (Philipp. 4:19).
. E laatste zondag van januari kondigde dominee een collecte aan voor het Werelddiakonaat. Hij had het over de armen en dat wij, rijke mensen uit het westen, maar steeds de beste plaatsen in bleven nemen (Luk. 14:7). 
