Op het einde van de 11^e eeuw behoort de stad nog tot het bisdom Kamerrijk, wanneer Ringoot, Heer van Dendermonde, een romaanse kerk laat bouwen op wandelafstand van zijn burcht aan de Dender. In 1106 verbindt hij daar een kapittel aan. Met zo’n college van kanunniken wordt de Onze-Lieve-Vrouwekerk een collegiale of kapittelkerk.xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Een eeuw later wordt voorzichtig aan een uitbreiding begonnen. De romaanse stijl wordt vervangen door de gotiek. Stap voor stap wordt de kerk veranderd in een grotere gotische kerk met de vorm van het kruis, aan de hoofdzijde afgesloten met een drieledig vlak koor. Waar de lange en de korte ‘balk’ mekaar kruisen (de zogeheten viering), wordt een achtzijdige toren gebouwd.

De achterkant van de kerk oogt niet meer vlak, dit komt door de aanbouw van een absiskapel in barok in de 17^e eeuw (de ronde aanbouw met het middentorentje).

Bij een restauratie in de 20^e eeuw vervangt het architectentrio Henri en Valentin Vaerwyck en Alexis Sterck in 1910 het lage dak van de oude toren door een nieuwe spits.



De spits is bij een storm in 1940 helemaal afgewaaid. Sindsdien heeft de kerk een plat torendak met op de hoeken pinakels. Achter de gelmgaten hangen twee oude klokken uit 1466 die respectievelijk 2000 en 3000 kg wegen.

Onder het dak van de zijbeuk zit een ‘ballingkamer’. Een woordje uitleg… In de middeleeuwen kan een misdadiger die in een kerk binnenvlucht, niet door het gerecht worden opgepakt en krijgt ‘kerkasiel’. Misdadigers verblijven dan in de ‘ballingkamer’.