Deze blog toont U maar één pagina. De andere worden in een archief geplaatst. Door onderaan de pagina op één der pijlen te klikken kom je verder. Je kan ook een onderwerp in onderstaande inhoud aanklikken. Oudere publicaties worden nog regelmatig bijgewerkt.
Van alles wat... ... over de enige échte Ros Beiaardstad! Het wel en wee van Dendermonde, veel fotomateriaal en af een toe een vleugje humor in ons dialect!
Bent u in het bezit van fotomateriaal van alles wat met Dendermonde (geen deelgemeenten) te maken heeft, en wenst u dit op het blog te zien verschijnen? Aarzel niet en geef ons een seintje op jpmc@skynet.be.
Wij danken u bij voorbaat!
En... mocht u dit blog goedvinden, kan u in de linkerkolom een waardering geven (beoordeel dit blog).
31-05-2008
Man gebéide zain veruërt...
Of dâ't nâ déir mannem brief nor dem bèrremiëster is of wâ, dâ wéite'k ni, mor d'r is bewéigingk on 't komme. Ik vont een artikkelke in e gazètsje dad' ier in 't stat auveral in de brievembusse gestauke wèrt. Doër stoëd'in dâ 't kommetait in juni stillekesoën goë beginne. Vèr mèi moete z'éir allènsj ni-j-inave en dië 'stillekesoën' dië mag vâ mèi stillekesoën nèig zain uëk!
Ge wètj, of ge wètj dâ ni, mor de wéirman vâ vroeger van de Véitéijèm, den Eddy, die woeintj ier uëk in t stat. Nâ zaggek èm van de wéik op stroët luëpe en ik kost mè toch ni loëte van èm isj oën te spréike t Is ni-j-omdâ die mènsje vroeger alle doëge op den tèllevies kwampe, dâ ge die nikker ni kènd oënklappe nowô. Alléi, ik verschaut er af, dad is nog ne vrinnelaike mènsj zènne. We stonte azuë ne menniet of twië te babbele en al mè ne kiër begint dâ dr toch te rèigene , te rèigene! Nâ wazzek man mouil toch wèrral ni miëster zéiker en ik zei: ja, as de vloëge bouitekomme .
Nâ paktege die dâ toch wel op èm zéiker! Ik ouë dâ vanèigest azuë ni bedoejltj nowô. k Was dr faitelaik zelf vâ verschaute. A staptege déir zonder iet te zègge En ik waa-j-èm zjust isj vroëge of datten ni-j-isj kost kaike waffer wéir dât zouë zain den 30 mèi van 2010 Mor faitelaik zâ dië dr toch nog ni kènnen op antwaurde nowô! k Zal èm wel nog nikker téigekomme! Piër van Tatjes.
Van de wéik kréigek een réjakse op d artikkelkes mè den tittel Vanonder de stèirt van t Pèirt Dr is ne mènsj die loitj wéite dâ dâ Dèrremons moejelaik te léizen is k Zouët wille geluëve! t Is iëne van de Westfluute! Nâ schréif die mènsj in zan réjakse vèr die-j-artikkele in t schuë Vloms te schraive Vèr te beginne goët dâ vèr mei-j-al bekan ni, ik ben nen Dèrremontenèir, ten twidde zouën zet in Oilsjt véil te gemakkelaik èmme vèr alles wâ dâk auver ons Pèirt schraif te léize (die moete dâ nondedzjuë ni wéite!), en ten derde dâ bènnek middelerwail al vergéite zi! Dorbèi k zien dad ier al stoën Vanonder de staart van het Paard Ze zouën ier in Dèrremonde nogal smoele trèkke!
Meniër van Bachten de Kuppe, t spaitj mè vriët mor dâ kannek nâ toch écht ni doen zènne. Ik mag mâ voëderlant, t is te zegge t Lant van Dèrremonde ni verrouën nowô!
Ik mag aupe, beste meniër, dâ ge nâ ni te neig van â bèrreke zait of van â melk, gelèk as dâ ge wiltj. In alle geval, ge zai vrië neig mersie vèr de réjakse en azzek â nog mè-j-iet kan èlpe, loitje mor iet wéite.
Beste mènsje, ik èm man staute schoene oëngedoën en nem brief geschréive nor dem bèrremiester. Ik wéit datter véil zain die nor èm brieve schraive auver van alle onnuëzelait, mor téis is een serjéize zoëk! 't Is iet dad'ons ammel oënbelangt... Ik wil éir tèn uëk gèire dem brief loëte léize. A stoëd' ier zjust onder:
Vandaag, 30 mei 2008, nog precies twee jaar en ons Peird doet alweer zijn ronde in de stad van Dendermonde. Niemand in onze stad zal loochenen hier niet naar uit te kijken. Wij wensen langs deze weg de organisatoren en al degenen die op één of andere manier betrokken zijn bij de organisatie van dit evenement, alle succes!
Een citaat dat wij vroeger regelmatig zagen verschijnen in dag- en weekbladen in onze stad: Dendermondenaars bevlagt uw huizen , maar dat zal nog wat vroeg zijn zeker!
Laten we vooral duimen dat op die bewuste datum de weergoden onze stad beter gezind zijn dan de vorige keer.
Laat ons hopen dat wij er allen mogen bij zijn als het statige Ros Beiaard zijn ommegang maakt in onze stad. Moge Dendermonde op 30 mei 2010 zijn enig en écht Ros Beiaard bejubelen op alweer een dag dat de stad in wit en rood zal gekleurd zijn.
The Lazy City Jazzband werd in de jazzstad Dendermonde opgericht door Jempi Verhofstadt en Peter Verhas. Na een aantal maanden 'zoekwerk' en enkele muzikantenwissels kreeg de band zijn vaste formatie in de loop van 1983. In 1988 werd het vijfjarig bestaan gevierd met een LP die héél wat succes kende. We tonen twee foto's van de band en enkele opnamen opnamen van de voorstelling van de LP in 1988 in de Honky Tonk Jazzclub aan de Leopold II-laan.
1987: bovenaan Jan De Backer (links), Jempi Verhofstadt (rechts) Onderaan vlnr: Henk De Loose, Marcel Vermeir, Cesar Van Driessche en Peter Verhas.
1988 - van onder naar boven: Marc de Moor (in vervanging van Peter Verhas die naar Jeggpap 'muteerde' in onderling overleg met de leden van de Lazy City JB), Henk De Loose, Marcel Vermeir, Jempi Verhofstadt, Cesar Van Driessche en Jan de Backer.
De voorstelling van LP in 1988 in de Honky Tonk Jazzclub. Vlnr: Jempi, Marcel en Peter (die voor de gelegenheid deelnam aan de voorstelling)
Jempi, Marcel en Peter - "What a friend we have in Jesus"...
Vlnr. Marcel, Peter, Jempi, Marc De Moor - "Minnie the Moocher"...
De bovenste afbeelding toont ons het Militair Hospitaal aan het Heldenplein. Voorheen was hier het Krankzinnigengesticht gevestigd dat eind 1866 werd gesloten. In 1868 werd het ingericht als Krijgshospitaal.
Later werd hier ondermeer de Rijks-Technische school ondergebracht (R.I.T.O.). We tonen ook een beeld in 2008.
Nâ-j-aupe'k dâ 't portret dad' ier bèistoët van onzen taure van 't statouis ni gistere of vandoëg getrokken is...As ge goe kèkt tèn zijje dâ die-j-arlozje schampavie-j-is... En den taure van ons belfort zonder die-j-arlozje dâ trèk nâ njikker ¨stail op niks nowô... Dâ'k nâ moest wéite dâ die van Oilsjt ier wèrral achterzitte, tèn goëge't gintjer te klèin zain zènne, want ik trèk mè-j-e giël léiger nô gintjer vèr giël éir sirk d'r te vermassakréire... Doër mauge ze gerist vâ zain! Ik span 't Dèrremons Kopvliësfront véire mang kèrre en ik sabotéir giël Oilsjt, ik ontvoer dem bèrremiëster en 'k slouit Kammil Serzjant op in ier of doër nem bastiong ier in Dèrremonde en 'k zètj èm op woëter en bruët! Dâ stom Ros Balatom dâ loëte'k vèr wâ dâ't is, daddis toch giën sjik toebak wèirt! 't Is t'aupe vèr die-j-ajoine dâ z'r niks mè te moëken èmme want ze gon iet véiren èmme zènne! Alléi bekèkt dâ na-j-isj... die arlozjen is d'r af!!!
Het begin van de Brusselsestraat, gezien vanaf de kruising met de Leopold II-laan, voor 1914. Deze nog steeds belangrijke winkelstraat was toen ook bewoond door zelfstandigen en deels door mensen die een vrij beroep uitoefenden.
We zien dezelfde plaats in 2008, gezien vanaf het rond punt.
Beelden van het kruispunt Brusselsestraat - Leopold II-laan, gezien vanop de Zuidlaan. We hebben recent een foto genomen vanop ongeveer dezelfde plaats. We plaatsen één van beide foto's bewust in zwart-wit om een betere vergelijking te maken. Bemerk de gelijkenis van de eerste woning links op de LeopoldIIlaan.
Figgerante vinne vèr de Ros Bajjortommegangk daddis ni zuë moejelaik; mor kèirels vinne vèr mè die strontkèrrekes ront te tsjolle dâ zâ wèrral wadanders zain! t Is vanèigest iet spèsjoël nowô! Of dâ ge dâ nâ drouit of kiert, nekiër datter in dâ kèrreke e poër patéikes ligge tèn stingkt dâ nowô! En zéiker ast wèirem wéir is
Ik èm guërt datter iëne die-j-in twiëduzent achter e strontkèrreke geluëpen éit nâ nog attait stront gerikt! En tèn was t nog balange gië goe wéir!
Ik ouë dr van de wéik téige manne gebier auver béizeg gewéist. Ik vroeg èm of datten ei dâ dikkes ni zag zitte! Zam vraa-j-antwaurdege derèkt in zam ploitsj. Azuë zèi ze: Den dië vâ mèi achter azuë e strontkèrreke? Azzek in den tait onze klèine zanne pamper ouitdéi in de batkoëmer stont n èi-j-in de véirploitsj te broëke dât ni mènsjelaik was En gèi sprèkt van diën achter e strontkèrreke te loëte luëpe!.
Awèl, ik zouë mè dâ nâ pessies ni-j-oëntrèkke, mor ik kan mang kandedatier ni stèlle nowô Ik zâ wèrral volk kraige ast Pèirt ouitgoët en ge kènt de mènsje toch ni-j-in plan loëte as ze komme nowô!
Vroeger kende Dendermonde heel wat 'hofkes'. Op die 'hofkes' stonden verschillende huizen waar de mensen een dak boven het hoofd hadden. Wij komen alvast binnenkort terug op ondermeer de 'Hofkes van 't Vestje'. We tonen hier een 'gerestaureerd hofke' aan de Sint-Jacobsstraat.
Hierna enkele beelden van het prachtig gerestaureerde 'hofke' aan de Lindanusstraat.
De Ommegang van 2000 had plaats op 28 mei, vandaag precies 8 jaar geleden. We zullen deze blijven herinneren als de Ros Beiaardommegang met het gure weer!
Albert Cool, werd de eerste burgemeester van Groot-Dendermonde na de fusie van 1972. Toen fusioneerde Dendermonde met Appels en Sint-Gillis. Wij vinden in onze archieven een gedeelte van het artikel dat in de Voorpost toen verscheen.
Tot Prèdang Van Douize toe wist dad al assen den tekst van t lieke van t Ros Bajjort schréif Ge moet ni vroëge oe langk dâ die dor in Oilsjt al koet zain!
Mor vèr wâ moete die faitelaik koët zain? Zouën zet zelf wéite?
Moete die nâ koët zain omdâ Dèrremonde t iëneg en t ècht Ros Bajjort éit? Wâ zjiëverderèi is dâ na faitelaik?
In Dienant en in At èmme z uëk e zuëgezèit Ros Bajjort en azzek ni mis bèn in Mechelen uëk. Awèl dâ ze doër tèn koët op zain nowô. Wéir èmme die van Oilsjt niks misdoën en dorméi ouit!
Ik wéit et wèl vèr wâ dâ ze koët zain k Zal t ier isj rap gon ouitlèggge zi!
Ze zain koët omdâ zin twiënvaifteg ons Pèirt ni kènne pikken èmme en omdâ ze dor nâ mè-j-e graalaik liëlek stik balatom zitte! Doërvéir zain ze koët, en vèr anders ni!
Awèl ze moeste tèn mor ni geprobéird èmme vèr ons Pèirt achternoër te moeke. t Is toch ons faut ni dâ ze zéir gintjer niks béiter koste moeke as ne karnavalzot vam balatom?
En faitelaik zain zin Oilsjt rap koët zènne Zèmme vazzeléive koët gewéist omdâ t Tribbenoël on ons toegewéizen is uëk Dèrremonde is een stat mè standingk en tèn is dâ mor normoël dâ t Tribbenoël ier is. En dorbèi, wor zouën zn Oilsjt e Zjustiessepalais moete zette èmme In dad Ajoinedèrp zain mor drèi stroëte!
Koët, koët, ge kènd azuë koët zain as get pèist! Piër van Tatjes
Vanonder de stèirt van 't Pèirt. Spèsjoël bericht!!!
Van de mèiret pèisdegeke goet dâ man èrt stil stont! Ik kraig tèllefong vâ ne goeie kammeroët die mè liet wéite dâ ze de kazerme wille verkuëpe! Faitelaik is dâ nâ ni derèkt iet nief, mor d'r werd' uëk gezèit dâ ten ons Pèirt en de Réize en al wâ datter dor nor bèi stoët gin dèk nimmer bauve zanne kop zal èmme! In 't artikkel stoëd' uëk een passozje wordâ z'op stat ni kontèntj zèlle méi zain... Ik sitéir: 'Het is niet omdat de Regie der Gebouwen tot op vandaag nog geen stappen heeft gezet om het achterstallige huurgeld via juridische procedure te claimen, dat ze dat niet alsnog kan doen. In theorie kan de Regie daarbij beslag leggen op al wat in de kazerne staat en kan het werelderfgoed van Dendermonde openbaar verkocht worden.' Awel dâ vinne'k nâ nog toppoeintj! 't Stat éi zan ouisier ni betoiltj! 't Verbéiter nog!
Dâ wèrre zwoëre probléime! Ik èm al on't pèize gewéist, mor ik kan gil dâ gezelschap ni-j-in man garaasj kraige zènne en nog minder i man éitploitsj... En moest dâ nâ wèl goën ik zouë 't derèkt doen en 'k zeg er derèkt bèi, as't vèr ons Pèirt en de Réizen is zouë'n z' ô mèi-j-allènsj nog gin ouisier moete betoële! Ik goë mè geriët moëke en ik trek de boën op! Ik goën zoeke achter ier of doër nen angaar wordâ ploitsj is nowô. As 't minnestéire dor mèire stoët kènd' anders nog isj beginne zoeke! 't Is toch ne vrië wèirelt zènne, ge mauge't woërlaik geluëve!
In 1952 trokken enkele Dendermondenaars naar Aalst om er in de carnavalstoet reclame te maken voor de Ros Beiaardommegang van 8 juni. Ze reden met een vrachtwagen, waarop een zeer duidelijke boodschap was aangebracht in de stoet!
Uiterst links op bovenstaande foto, de heer Marcel Daman, oud-volksvertegenwoordiger.
Awel zi, ier wille'k ik ondergetiëkende Piër van Tatjes, isj op inpikke! Dâ woëre nog isj manne mè karakter! Die diften éir léive reskéire mè-j-in Oilsjt in de stoet te rèin mé-j-éire kammejong! Ze moeste die mènsje in den tait een madojle gegéiven èmme vèr moet en zelfopofferingk! En ze mochte ze vâ mèi elk nog vaifondert balle bauvenop gegéiven èmme! Azèkken dinge dâ zouë 'k ik uëk ammel dèive. Faitelaik kanne'k al beginne mè plakkoëte te moëke en te schillere nowô en ik kan in Oilsjt nog in twië stoete gon rèin azze'k wil. Aster manne zain die gèire méirèin loitj mor iet wéite. As me d'r te noste joër den 22ste féibrewoëre om een ier of iën in den achternoen zain is 't goet!
Een hoekje van de stad met een rijke geschiedenis is de Weldadigheidsstraat in "in 't Swaibéik"... In de volksmond heette deze straat 't Gordainestroitsje (Gordijnstraatje). De reden? Wellicht waren vele bewoners nogal nieuwsgierig en gingen bij elke beweging in de straat de gordijnen even opzij...
Verlèje wéik ister ier nen artikkel verschéine auver iet dâ mè nâ-j-isj ni nèig oënstoët... Ik èm ier geléize dad' opzoekinge ouitgewéizen èmme dâ z'in Oilsjt véil joëre gelèje uëk â Ros Bajjortpèirt zouën g'at èmme. Zi nâ kènde mâ waismoëke wâ dâ ge wiltj, mor zèkken zjiëverderèi doër moete'k nâ nikker ni vâ wéite... In Oilsjt e Ros Bajjortpèirt! Wâ ne zot vertèltj er nâ zèkken dinge! Woër dâ dië zan opzoekinge gedoën èit dâ wéite'k ik ni zènne! Van tien néige is dâ nen uëp bedriegerèi vâ mèn kan nemiër, vèr isj den intrèssanten ouit t' ange. 'k Em een giële wéik dwèis geluëpe azze'k dâ geléizen ouë! Wâ pèize die d'r wel in dad' Oilsjt. 'k Verstoën dâ ze gintjer beginne pèrrewètte te moëke omdâ binne goe twië joër ons Pèirt vâ stal komt, mor déize kiër goën ze te vèir! Doër goëne'k mè-j-onzem bèrremiëster isj e waurdeke auver klappe, want dâ kan ni zain! En tèn goën ze van ons zègge dâ me flauzemoëkers zain! Dâ 't doet dâ't wiltj, ze zain sjaloes dâ kènne ze ni afstrèin! En aster nâ-j-iëne Dèrremontenèir dâ moest geluëve wâ datter in diën artikkel stoët, waèl dië moeste ze verbanne nor Oilsjt mè gil zâ schuë laif en vèr de rèst vâ zâ léive!
Ons schuën èigen diejalèkt dâ verstouë-j-alliën mè Dèrremons intellèkt Ge moet er ni-j-auver diskettéire, nen Oilsjtenèir moet er allènsj ni-j-on probéire. Vroeger klaptege ze 't auveral, op 't Vèstsje, in 't Kortirke en as z' iet wiste gingke 't ront gelèk e virke. In de Vèirstroët, in 't Swaibéik enop de Méilembèireg, was 't al éiven èireg. Wéir zèlle ons toël traa blaive, wéir goën ze blaive klappe, léize en schraive. Z' is volks, plezant, mô vèrral nèig schuën, en ze zèlle ze nuët ni verbuën. Wéir doen ons devuëre en trèkke 't ons ni-j-oën, dad' ons Dèrremonde vèr attait zâ bestoën.
Wij vonden een tekst terug met als titel 'Het barakske op dem Biër'. Voorlopig weten wij niet wie de tekst schreef, doch wij vermoeden dat dit Georges Dierickx is. Het betreft een liedje dat wordt gezongen op de wijze van 'Ons hutje bij de zee'. Sommige delen van de tekst zijn in het AN en worden een beetje als 'burger-Dèrremons' gedeclameerd. Het barakske op dem Biër...
Toen de stat im brant gestauke lag te smèlte in éir pouin kréig ons moeder en éir zauke e schuën ouizeke mè nen touin. Auver 't Saske en de Rammeleir tisse riet en géireg vlier, wachte wéir op ons voëder in 't barakske op dem Biër wachte wéir op ons voëder in 't barakske in 't barakske op dem Biër.
Voëder lief at zich verschaule voor des Pruisen kwaden knoet. Mor â lapte on zan zaule vraa en kinnjere, 't èigen bloet. In de zon lag hij te blaken, slurpend aan zijn Hollands bier. Wéir mor wachte op ons voëder in 't barakske op dem Biër Wéir mor wachte op ons voëder in 't barakske in 't barakske op dem Biër.
Op nen dag - het was terug vrede - stont ons voëder véir de déir. Afgetopt nor laif en léide, in zam broek waster een schéir. O gemoël, zait ge d'r wéider riep ons moeder, uërd' isj ier. 't Wèr nâ tait vèr touis te blaive in 't barakske op dem Biër 't Wèr nâ tait vèr touis te blaive in 't barakske in 't barakske op dem Biër.
Moedeg, trots ouit pier verlange, pakten â rap zan kouop en paur, gingk gedildeg poëlingk vange, schuën dâ't nacht wir en nèig vraur. Sins diën tait zuë langk vervlauge, gingk ons voëder nemiër op zwier mor bléif bravekes mè-j-ons moeder in 't barakske op dem Biër, mor bléif bravekes mè-j-ons moeder in 't barakske in 't barakske op dem Biër.
De barak is nâ verdwéine, in 't fort ginne poëlingk nemiër. Moeder en voëder gingken éine en zain bauve mè-j-ons Iër. 't Gelik der klèine dinge, 't was e kloëverke vâ vier is vertrokke mè de buëte in 't barakske op dem Biër. is vertrokke mè de buëte in 't barakske in 't barakske op dem Biër. ---------------------------------------------------------------- Ter hoogte van de vestingen aan de overkant van de Dender was geen dijk. We hebben het hier ongeveer over de plaats waar thans het Rijksadministratief Centrum 't Saske gesitueerd is. De dijk was er vervangen door een waterkeringsmuur of 'beer' (biër). De muur was voorzien van een sluis en was bovenaan afgewerkt met een scherpe rug, om belegeraars onmogelijk te maken ongemerkt de overkant te bereiken. Even voor de sluis bevondt zich een cilindervormige kleine toren of 'monnik'.
Ook in Dendermonde verdwijnt stilaan het dialect zoals trouwens in de meeste steden, gemeenten en dorpen. Nochtans is een dialect een onderdeel van het folkloristisch patrimonium. De levendige taal die door onze vroegere stadsgenoten werd gesproken is vaak doorspekt met humor. Soms vragen wij ons af welke voorvader ons die buitenissige tongval heeft nagelaten? Sommige Dendermondse woorden lijken op vaak overeen te komen in klank met Brussels en het Antwerps. Een degelijke uitleg daaromtrent zou ons te ver leiden, vandaar dat wij verwijzen naar publicaties daaromtrent (zie onderaan artikel). Spijtig genoeg zijn er nog weinigen die onze echte streektaal spreken. Trouwens het echte Dèrremons is niet eenvoudig weer te geven, noch gesproken, noch geschreven. De taal die de gewone volksmens sprak op 't Vestje, de Molenberg, 't Kwartierke enzomeer, daar zat een hele geschiedenis achter verscholen. De verklanking van rampzalige intellectuele achterstand van enorme sociale miserie was kenmerkend. Het zijn veelal spetterende woordspelingen die vlot uit de mond weerklonken van onze voorouders... De modernisering heeft teweeggebracht dat de kinderen meer om meer werden opgevoed in het A.N. in plaats van in de eigen streektaal. Vergemakkelijkte dit de opvoeding, of was en is het de bedoeling de kinderen vlotter een buitenschoolse opleiding te geven? Is het een naschoolse opvang thuis of zijn het de kinderen zelf die het niet willen? Allemaal vragen die wij ons stellen, terwijl ons schoon dialect verdwijnt... Pagadders die het geluk hebben hun overgrootouders nog te kennen staan dikwijls voor een taalbarrière. De invloed van TV, school en nieuwigheden met nieuwe benamingen liggen aan de basis van de veranderingen in het dialect en brengt het dichter bij het A.N. We zijn verheugd dat wij in onze stad nog enkelen vinden die ons dialect machtig zijn, zodat wij daar ons licht kunnen opsteken qua typische uitdrukkingen, (voor ons lang verdwenen) woorden en vergeten klanken. Nader onderzoek leerde ons dat hier in de verschillende cité's een ander dialect werd gesproken. Zo verschilde het dialect van de Veerstraat, 't Vestje, de Molenberg, 't Klein Kwartier en het centrum. Ook in de Donckstraat sprak men een ander 'taaltje'. Het verschil lag vooral in de oe- en a-klanken.
Het idioticon van wijlen Georges Dierickx heeft al voor enige wegwijs gezorgd in de wirwar van uitspraken. Binnenkort brengen wij een bijdrage omtrent deze 'pionier'.
Dat ons dialect nog bestaat is een bewijs dat in onze stad in het verleden genoeg mensen hebben geleefd die in spraak of schrift hun eigen volksaard zijn trouw gebleven. Ze hebben de voorkeur gegeven aan hun streektaal zonder alles zomaar te aanvaarden wat uit andere regionen werd meegebracht. Laat het een troost wezen dat het A.N. een 'soepke' is, waaraan nog honderden jaren zal geschaafd worden en waarrond steeds onenigheid zal bestaan. Dat hebben wij met ons dialect vermeden. Dendermonds is Dendermonds en daarmee basta! Wij blijven steeds verkondigen dat ons 'Dèrremons' één der oudste en mooiste dialecten is van het land. Het is uiteraard niet aan iedereen besteed om er zomaar wijs uit te raken, maar met ietwat Dendermonds bloed in de aderen en een beetje goede wil zal men er zeker minder moeite mee hebben dan sommigen met hun Frans, Engels of Duits...
Nog even meegeven dat in de stedelijke bibiliotheek een aantal publicaties voorhanden zijn omtrent ons dialect. Deze zijn van ondermeer Georges Dierickx en van ondergetekende uit hoofde van de vereniging 'Den Dèrremonse Klapper'.
Alléi ik kraig al ewwâ korrozje. 't Wéir zâ gon béiter wèrre en tèn begin ne mensj toch em bitsje t' èrléive nowô. Den tait van de kaa voete is wèrral verbèi. Ge kènd' af en toe isj in den of wèirke, ge kèn méi-j-elpe on de gruëte kouis, ge kèndj ier of toër wèrral isj ewwâ vèireve of bejange... Nâ ni da'k dad'ammel zuë gèire doen, mor 't is miër vâ moetes!
Mor ik pèis tèn i man èige, azze'k on die dinges ammel moet beginne, tèn wiltj dâ zegge da't vèir zaumer is! Konzjéi!!! En dâ wil zegge isj gon visse, isj nor de zjië vèr te brouine, 't donderdogssoëvest isj nor de terraskesoëvende op de Gruëte Mèrt, en nog ne gillen diël ander ammezoësse. t Vald alliën mor af te wachte of dak dad ammel zâ mauge vâ madam t Is den iëste kiër ni dak man planningk opmoëk vèr de zaumer en datter tèn faitelaik ni te véil van in ouis komt!
Binnekèrt goënek isj nor een optréide vâ Laura Lin, ge wètj wel dâ schoëp dâ zingt van Duzend kiëre belauge nowô. Nâ ni dak die-j-éir liekes zuë gèiren uër, mor k vin dä zuë e schuë kintj en k wil die wel isj van dichte bezien. Ik bèn attait sjaloes van die muzzekante die dor moete mè spéile Die stoën dor altait vrië dicht bèi nowô, mor ze zien ze wel miëstal alliën mor langst den achterkant! k Ben blèi dak ik ze langst de vèirekant zâ zien allèi t is taupe want t val nog te bezien of dak mag goën van ons madam! En azzek ni mag goën nor Lora Lin, ten goënek mor nor La-j-Esteralla kaike dâ zâk wel mauge!!!
Een aantal afbeeldingen van de Schel(de)straat door de eeuwen heen, thans de Franz Courtensstraat. Deze laatste benaming werd gegeven in 1907 als eerbetoon aan de aldaar geboren kunstschilder Franz Courtens. Zijn standbeeld staat thans opgesteld schuin tegenover zijn geboortehuis (waar nu de apotheek is gevestigd).
Bemerk op deze afbeelding de postbus (rechts). We hebben zo'n sterk vermoeden dat de bus die er thans staat nog steeds op dezelfde plaats staat...
Vandaag 25 mei 2008 is het 33 jaar geleden dat ons Ros zijn ronde maakte in de stad. Het was toen geleden van 1958... Nieuw was zeker de Ros Beiaardharmonie en er werd ook een 45-toerenplaat uitgebracht, uiteraard met het Ros Beiaardlied.
In de luëp vâ gepasséirde wéik was 't onderzoek vèr 't stat en al 't personiël... D'r woëre d'r e poër auverwèrkt, d'r was iëne mè-j-'n zjiër oksel van op zan schip t' ange en twië die mè krampe zoëte vâ ne gillen dag mè-j-éir biëne auveriën te zitte achter éire kompjoeter. Den Indejoën was ne killau vermoëgert, Mars twië killau verzwoërt en Gaulejat ne santeméiter gegroejt... Ons Pèirt ouë ewwâ van em bronsjit van die puërt die-j-attait aupen en toe goët. Mè de mènsje van 't schéipekolléizje viel den ouitslag nogâ méi. D'r zain d'r zjust twië die ne kromme rig on 't kraige zain van die stoele van de roëtzoël... En dem bèrremiëster éi loëte wéite dâ zan oër pessies vedrom begin te schiete... Voersj van de rèst waster niks spèsjoël te mèlde.
Ik èm ne kammeroët en dâ zain touis boere. Auver e poër montj was manne kammeroët zâ voëder zik en â vroeg of dâ'k nikker ni kost kommen èlpe vèr nen dag of twië. Alléi verouit, ik mannen auveral i man kabas en nor dem bouite. Om vier iere 't smèires moeste'k d'r al zain! Dâ was vanèigen al 't iëste dâ téigeviel. Miëstal komme'k mor touis op dad' ier! In alle geval ik zal dâ dagske ni te gaa vergéite 't Iêste dâ'k moest doen was èlpe de koeje mèlke. D'r woëre ne gillen diël koeje die mè 't masjiem gemolke wirte, mor d'r moeste d'r uëk e poër azuë gemolke wèrre. 'k Zouë 'k ikke't ni gewéisd' èmme azze'k wèrral niks moest téigekomme nowô! 'k Zètte mè d'r op azuë 'n drèipikkelstoelke nèffest een koej en 'k begost on die dinges te lojjere gelèk as nen èchte. Van tien néige èmme'k ewwâ wiltj gewéist, want ik kréig d'r op iën twië drèi een siffelèt van dië stèirt van dâ biëst dâ'k mè stoel en al ne méiter of twië achterouit schauf. 't Was nog gin klèin kokkenaut!!! Manne kammeroët at effenaf kompasse mè mèi en 'k moest allènsj nimmer voersjdoen. Ik mocht nor de vèirkesstal goën vèr doër de biësten éite te géive. Ik kréig ne kèrrewoëge en een schip vèr die bakke te ville. Ik kwamp nog mor goet dië stal binne en die vèirkes begoste mâ d'r toch een els lawait te moëke. Was dâ nâ omdâ ze mâ nog nuët ni gezien ouën of vâ kontèntemèntj omdâ ze dië kèrrewoëge zage, ik wéit et ni , in alle geval d'r was toch iet ni zjust. Ik ouë op tait van tien menniete ammel die bakke volgekapt mè dad' éite en of dâ g' et geluëfd' of ni, d'r was gin ië vèirke die mor iën béit èttege! Ik pèisdege dâ die biëste op man gezicht ni koste , mor 't was iet anders. Manne kammeroët vertèldege dâ'k ne verkierde kèrrewoëge gepakt ouë Ja, ik zouë toch uëk faitelaik ni gèire op man talluër kraige wâ dâ kèrt d'r vèire ouit man dèireme gekommen is zènne.
U hebt wellicht al gemerkt dat wij de afgelopen weken af en toe eens op de kap van Aalstenaars zitten. Dit zal de komende weken zeker niet veranderen of verbeteren... De nakende Ros Beiaardommegang zal daar wel voor iets tussen zitten. Traditiegetrouw zal de Ommegang van 2010 weer voor een 'heropleving' van de rivaliteit tussen 'onze Dender- en Scheldestad' Dendermonde en de 'Denderstad' Aalst... Deze tweestrijd heerst al jaren en resulteert in een ludieke 'oorlogsvoering'. Men moet zeker niet wetenschappelijk gaan uitspitten vanwaar de vete komt, want hiermede gaat ongetwijfeld het ludieke element verdwijnen. Trouwens daar hebben wij in het verleden al voldoende aandacht aan besteed.
Niettegenstaande de rivaliteit al eeuwenoud is, en in feite draait rond al even oude geschillen, blijkt de 'Kopvleesfretter' en de 'Ajuin' er steevast in te geloven dat het enkel en alleen gaat over het bezit van het échte Ros Beiaard. De mislukte poging van de Aalstenaars om het Ros uit zijn stal te ontvoeren op 26 april 1952, heeft bij menig Dendermondenaar kwaad bloed gezet, en sindsdien vertrouwen zij die van Aalst voor geen zier meer. In Aalst zijn ze dan weer niet te spreken over het feit dat de Dendermondenaars blijven zingen dat "die van Aalst zo kwaad zijn"...
Het ligt wel in de lijn van de verwachtingen dat de Aalstenaar moeilijker de slaap zal kunnen vatten alvorens de Ommegang zal hebben plaatsgehad. Er zal andermaal voor de nodige spot en humor worden gezorgd, alleen maar omdat de galop van het Ros Beiaard, het ongrijpbare Paard van Reynout, weerklinkt tussen het dichte gebladerte, zijn symbool vormend.
Sinds onheuglijke tijden, het tijdperk van Iwein van Aelst en Daniël van Dendermonde uitgezonderd, zijn beide steden er nooit in geslaagd vriendschappelijke of althans fatsoenlijke hoffelijkheid te handhaven. De echte hetze van vroeger is echter verleden tijd en vandaag is de rivaliteit tussen beide steden de uiting van een gezonde, sprankelende en onuitroeibare volkshumor in de geest van Uilenspiegel.
Nog attait ni véil nies. k Em ier en doër man uër te louistere gelèit, mor dr wèr niks gelost. t Is pessies of d organezoësse van de kommenden ommegangk is top siekrèt! Ik kan dr pertang e poër van de gemintjeroët die-j-in kommetait zitte en die noga rap éiren tètter isj verbèiklappe, mor van déize kiër komt er niks ouit. Ik begin stillekesoën gon te geluëve dad onzem bèrremiëster die manne gebréinwasjt éit!
Anders, as iet wéite luëpe zer binst t alvier méi te kuëp en van déize kiër kènde dr gin alf waurt ouitkraige, daddis van dem balange ni normoël zènne.
Ne mènsj zouë beginne pèize dât is omdâ de die van Oilsjt niks zouën te wéite komme, mor binsjt wéite wéir uëk niks nowô. Pertang téige mei mauge ze nâ véil vertèlle, ik kan vrie goe zwaige. Mor t zain vanèigest de die wordâk iet téige vertèl dad éirem bèbbel ni kènnen ave!
t Wèr nâ toch stillekesoën tait dâ me toch van iet gon wéite nowô, t is mor goe twië joër nemiër en t is zuëvèir Piër van Tatjes.
Geschiedenis van de Gildereuzen - (voorlopig) slot.
Een reus betekent over het algemeen feestgenot, een hoofddoel of gewoon middel in een vurige viering, een prachtige processie, een statige stoet. En daar kunnen wij in Dendermonde wel over meepraten. Telkens wanneer onze drie 'Grote Mannen' verschijnen heerst een feestsfeer in de stad. De middeleeuwse Reuzenommegang biedt telkenmale vermaak voor groot en klein. Deze organisatie kent de laatste jaren een enorme bijval en wordt inmiddels aanzien als een toeristisch evenement voor onze Ros Beiaardstad. Velen vinden het betreurenswaardig dat het Ros Beiaard niet verschijnt als de reuzen hun triomftocht maken door de stad, maar de échte Dendermondenaar begrijpt dit evenwel zonder moeite. De traditie wil nu eenmaal dat het Ros gebonden blijft aan het eeuwenoude handvest daaromtrent. Trouwens, wij vinden persoonlijk dat een veelvuldig vertoon van het Ros een devaluatie van de folkloristische traditie met zich meebrengt.
Bij de Gildereuzen ligt dat anders. Zij vormen nu eenmaal de hoofdattractie van de jaarlijkse Katuit, het slot van de kermis. Deze ommegang is telkenjare een publiekstrekker op het einde van de grote kermis. De organisatoren proberen er elke keer een noemenswaardig evenement van te maken en daarbij mogen de vele vrijwilligers, die toch de stoet levendig houden, ook wel eens in de bloemetjes worden gezet. Zij zijn het die als figurant het evenement tot een apotheose brengen als de reuzen dansen. Er bij zijn is de boodschap. Dendermonde barst zowaar uit zijn voegen op Katuit.
Wij wensen bij deze Indiaan, Mars en Goliath nog een jarenlang of zelfs eeuwenlang voortbestaan, zodat zij als ambassadeurs van onze folklore, naast ons wxereldvermaard en enige echte Ros Beiaard de verdiende uitstraling van onze stad waarborgen. De erkenning als werelderfgoed zal hier alvast toe bijdragen.
Het Pijndershuis was gelegen aan de Schel(de)straat (nu Franz Courtensstraat), nabij het Justitieplein. Op de onderste foto ziet u links de ijzerwinkel Heyvaert en daarnaast het voormalige pijndershuis met puntgevel. Het werd in 1880 openbaar verkocht.
Wikipedia leert ons hetgeen volgt...
Het pijndersambacht, ontstaan in de 14e eeuw, had het monopolie over lossen en laden van schepen en kelderen van wijn en bier. Vandaag zijn de pijnders de exclusieve dragers van het Ros Beiaard in de Ommegangen. De leden zijn verenigd in de gilde der Vrije Pijnders met aan het hoofd de gildedeken Jean Pierre De Jonghe.
De taak van de pijnders is niet te onderschatten. Als dragers van het Ros hebben zij een hoofdrol. Zij hebben niet alleen de verantwoordelijkheid over de veiligheid van de Vier Heemskinderen, maar de bewegingen van het Ros Beiaard moeten ook gesynchroniseerd gebeuren met de regie-aanwijzingen. Tempo en aangepaste snelheid zijn van hoofdbelang. Al die belangrijke details worden voor elke ommegang ingestudeerd.
Maandenlang wordt geoefend aan de kazerne waar het paard zijn rustplaats heeft. Het dragen van het paard is fysiek zeer zwaar daar elke pijnder meer dan 120kg moet dragen. Het is uiteraard niet het dragen op zich dat voor deze sterke kerels het grote probleem is, wel het steigeren van het paard en het lopen over een niet altijd even stabiele ondergrond waardoor de lasten niet altijd gelijk verdeeld zijn. Bij het steigeren van het paard moeten de pijnders vooraan in het paard heffen en gelijktijdig gaan de achterste dragers door de knieën.
Voor de heemskinderen wacht ook een zware taak. Zij moeten immers op de zeer brede rug van het paard plaatsnemen gedurende enkele uren. Dit geeft een enorm grote belasting voor de beenspieren, het bekken, de liezen en de onderrug. De heemskinderen krijgen dan ook begeleiding gedurende enkele maanden door een kinesist om de spieren en pezen te rekken tot een zo groot mogelijke spreidstand. Voor de heemskinderen een taak waar dagelijks op geoefend moet worden om klaar te zijn voor de grote dag. In 2000 was het bitter koud en voor zowel de pijnders als de heemskinderen een helse taak daar het gure weer zeker geen goede invloed had op de al zo zwaar belaste spieren.
Een aantal beelden op de hoek van de Dijkstraat en de Bogaerdstraat door de jaren heen... Het laatste beeld toont ons de huidige toestand.
In de Dijkstraat waren vroeger verscheidene danszalen. Ook een aantal kleine en grote fabrieken waren er gevestigd zoals een zeepziederij, een brouwerij en een olieslagerij. Op het einde van de 19e eeuw werd hier de Akademie voor Schone Kunsten opgericht. Later werd op de hoek links de CM ondergebracht met tegen de straatkant de 'conciergewoning'. Thans vertoeven de diensten al enkele jaren in een volledige nieuwbouw.
Een spotlied met een tekst van Jan De Ruyter. De muziek is van Armand Preud'homme. Het werd gemaakt rondom een spotnaam 'Draaiers' die naast 'Ajuinen' aan de Aalstenaars werd gegeven. De spotnaam verwijst naar een in de war geraakte stadsafgevaardigde die Keizer Karel moest ontvangen...
Reeds Keizer Karel wist het al Hij noemde Aalst 'n erg geval! De Schepen die hem moest begroeten wist plots van blazen noch van toeten.
En Dendermonde werd steeds wijzer, het had voorwaar een eigen Keizer, een 'Keyser' Polydoor geheten, ook die dwong Aalst ajuin te eten.
Zo bleef het tot op onze dagen, ja, die van Aalst zijn te beklagen, 't zijn "repers" die alleen maar dwepen met wat ajuin en oude repen.
En onze Keizer dacht: "Och God, zij zijn slechts op ajuin verzot", maar moet ik kiezen in het ronde dan roep ik: "Leve Dendermonde!" Laat daarom die van Aalst maar "draaien" ze zijn al met een "reep" te paaien, van balatum is er hun paard, met veel ajuin onder zijne staart... van balatum is er hun paard, met veel ajuin onder zijne staart.
Nâ kréigek van de wéik nem brief i mam bus van iëne wordâ k vroeger nog in t léiger méi gewéisd èm. d Iëste joëre noër dâ mn afgezwouit woëre ieve me nog em bitsje kontakt, mor t was nâ toch van in vaifentzéiventeg léin dâk die nog isj guërd ouë. k Moet er faitelaik bèivertèlle dâk diën in vaifenzéiventeg ouitgenuëdegt ouë vèr nor de Ros Bajjortstoet te komme kaike Ik èm die vanèigest ne gillen dag luëpe sjaggernéire en ouitlache, datten t soëvest op t ranneken af van een Franse kolèire nor Oilsjt getrokken is. Ge kèntj dâ nowô
Nodien èmmek dr niks nimmer va guërd of gezien , tot van de wéik diëm brief.
A schréif:
Beste kameraad uit het naburige Dendermonde, hopelijk gaat alles nog goed met u? Ge zult u zeker al aan het voorbereiden zijn op de komende Ros Beiaardommegang van 2010. Ik vernam die datum via de kranten. In de regionale bladzijden van onze krant hier in Aalst waren daaromtrent een drietal lijntjes verschenen, maar toch zijn deze mij niet ontgaan.
Ik dacht onmiddellijk terug aan de aangename dag die u mij bezorgde in 1975 toen u mij inviteerde voor het aanschouwen van de Ommegang in Dendermonde. Ik heb er toen waarlijk van genoten. In 1990 en in 2000 zijn de berichten omtrent die stoeten mij echter wél ontgaan, waar ik uiteraard geen grijntje spijt om heb.
Ik wil u dan ook laten weten dat ik van harte hoop dat enkele Aalstenaars opnieuw enig initiatief zouden nemen en nog eens zouden proberen om dat paard uit zijn stalling in de oude legerkazerne van Dendermonde te ontvreemden tegen de bewuste datum van 2010. Uiteraard zijn er nu al heel wat meer technische middelen voorhanden en zou het deze keer misschien wél lukken. Indien een dergelijke stunt zou kunnen plaatsvinden en het paard kan op die bewuste dag niet in de stoet verschijnen, dan pas zou het échte reklame zijn voor Dendermonde (hier zeggen wij Eiremonne ). Misschien moet gij u hierop wel enigszins voorbereiden. Men weet maar nooit!
In de hoop u op deze manier toch een beetje wakker te hebben geschud verblijf ik inmiddels met vriendelijke groeten.
De Fred van Aalst.
k Emmet effenaf twië kiëre geléize! Nâ bènnek on t pèize of dâk mè diëm brief nor t kommetait zouë stappe of ni. Ist nâ zouiver zjiedasserèi of ist een verwittegingk?
t Is mor dâ ge mè die-j-Oilsjteneirs nondemiljaardevlammestedzjuë nuët ni-j-n wètj wâ dâ g er on n ètj! Neig gerist en bennek er toch ni-j-in!
Voor sommigen zal dit wel bekend in de oren klinken, voor anderen dan weer minder. De 'Barrage' is een benaming die gegeven werd aan de stuwsluis en het sas aan de Dendermonding op het einde van de Kasteelstraat (einde 19e eeuw). Enkele beelden...
Via het metalen brugje kon men het Keur bereiken.
Rechts, het huis van de sasmeester.
Links zijn op de achtergrond de huizen te zien aan de Papiermolenstraat.
Een stukje geschiedenis is toch wel het trekken van de nieuwe Dendermonding doorheen de Sint-Onolfspolder. Werken die duurden van 1968 tot 1978. Een beeld van het doorbreken van de Scheldedijk...
Zoals bij elke vereniging zijn er dingen die gebeuren. Meestal worden ze intern gehouden, maar soms komt de 'buitenwereld' al eens iets te weten. Enkele van die nieuwtjes laten wij u graag geworden... Er zijn er zeker nog meer, maar laten wij eerlijk zijn, niet alles kan en moet of mag geweten worden!
-Volgens ingewijden hebben zich in de geschiedenis van de reuzendragers al wonderen voorgedaan... Bij een deelname van de Gildereuzen aan de Brusselse Ommegang deed zich één dezer mirakelen voor. Op De Brouckèreplaats maakte één van de Dendermondse reuzen plots een plasje, tot grote verwondering van de talloze omstaanders! Of zou het de drager geweest zijn?
-Een ander minder gezelig 'mirakel' (althans voor de persoon in kwestie) deed zich voor in Wetteren bij de deelname aan de Vuurstoet in 1962. Aan de Warande aldaar ging één der dragers zich even verschansen om 'zan gruëte kommisse' te doen. Witte pijndersbroeken zijn mooi, maar niet altijd even geschikt, want er bleek een kleurtje en zelfs een geurtje te bespeuren. Zeker te gehaast geweest V. B.?
-In het verleden werden de Dendermondse reuzendragers gevraagd om in andere steden en gemeenten te dragen. Men beschikte er wel over één of meerdere reuzen, maar geen 'pijnders'. Dit gebeurde ondermeer in Appels, Grembergen, Lebbeke, Temse, ...
-Ooit voelde 'de Witte' (reuzendrager en schoonzoon van een gekend politieagent uit het verleden) zich voor de aanvang van de Katuitstoet niet zo bijster goed. Een appelflauwte, naar hij zelf meedeelde. Zijn bezorgde colega-dragers gingen naar een apotheek om hem een 'medicamentje' te bezorgen. Wat relaxerend moest werken, werkte laxerend. De man in kwestie heeft niet te veel gedragen die avond...
Op 22 juni 1980 was Dendermonde gaststad voor een honderdtal reuzen, ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van België. Onze stad wilde als hoofdplaats van het arrondissement zeker niet ten achter blijven. Aanvankelijk lag het in de bedoeling een ommegang te laten plaatsvinden met deelname van het Ros Beiaard. Dit feestje kon echter niet doorgaan..., het was gewoon niet te realiseren. Volgens ingewijden zou het een financiële aderlating betekenen. Ook het feit dat het Ros pas in 1975 van stal was gehaald speelde een rol in die beslissing. Tweemaal in vijf jaar een ommegang organiseren zou een devaluatie van de traditie betekenen. Al spoedig werd beslist een 'Internationale Reuzenommegang' te organiseren. In het verleden had de stad wel bewezen daar kaas van gegeten te hebben. Een comité onder leiding van cultuurschepen Luc Wiemeersch slaagde erin een stoet te bouwen met reuzen uit binnen- en buitenland.
De ommegang werd ingedeeld in vijf hoofdstukken. Bij de 'Volksfiguren' bemerkte men reuzen uit Hamme, Bree, Peer, Nieuwpoort, Puurs en Overmere. Het gedeelte 'Ambachten en beroepen' bracht reuzen uit Kinrooi, Houthalen, Kruishoutem, De Haan, Overijse en Aarlen. Reuzen uit Wichelen, Turnhout, Tervuren, Willebroek en Genk werden opgemerkt in het hoofdstuk 'Volksvermaak'. Het voorlaatste gedeelte van de stoet 'Historische sagen' toonde reuzen uit Gent, Aalst, Heusden, Ieper, Poperinge, Namen, Maastricht en Venlo. Als slot traden Goliath, Mars en Indiaan, samen met hun respectievelijke schuttersgilden aan.
Blikvanger was reus Turpijn uit Nieuwpoort. Elf meter hoogte en een gewicht van 700 kilogram! Omwille van zijn afmetingen nam hij niet deel aan de optocht. Men verkoos hem op te stellen op de Grote Markt, alwaar hij een ware attractie vormde en van waar hij zijn 'confraters' kon overschouwen. De regie van dit evenement was in handen van Franki Hervent, bijgestaan door M. De Poorter, R. Dierickx en R. Korte. Samen met het uitvoerend comité waren zij erin geslaagd een reuzenstoet van formaat te verwezenlijken.
Deze mannen zorgden ervoor dat sommige van de bezoekende reuzen door de stad werden gederagen tijdens de Internationale Reuzenommegang.
Alléi verouit, t is wèrral isj van dâ. De Bèlzje mauge wèrral ni méidoen on t Songfèsteval. t Lieke was wèrral te schuën van tien néige. In alle geval ik èm dr gië gebénedait waurt va verstoën. Ik èm bekan een gille mointj geprobéirt vèr dâ lieke uëk isj te zinge, mor dâ was giën avans. Ik kréig die waurde ni-j-ouit manne mont, en ik kan t nâ pertang réidelaik goed ouitlègge nowô!
Manne gebier zam vraa dâ was ewwâ danders! As ze dâ lieke spèldege op de raddejau, tèn was zattait ont méizinge ouit volle bèst, en ik kan â verzéikere zéi ne vriën tèttazjèir zènne! Ik èm nâ wèl attait getwaifelt of dâ ze de waurde wel zjust zongk, want zuë n vrië slimme is dâ nâ-j-uëk ni zènne!
Langst den iëne kant was dâ nâ pessies gië slecht vuëzeke want as ge dâ ne kiër of drèi-j-uërdege tèn koste dâ méidoen. Mor langst den andere kant zat er waineg achter nowô! k Em et â dikkes gezèit, mor ze wille mè ni geluëve Stierd Eddie Wallie of Laura Lien nor gintjer en t is in orde
Mor die twië-j-èmme dr giënen tait véir gilzéiker, want den iëne zitj gestoëdeg in Améirika en die-j-ander zitj gedierig in Ollant bè de Frans.
De wéike die gepasséirt zain, die moete uëk nimme vedrom komme Ge maugd iërlaik woër geluëve dâ ne mènsj toch ewwâ kan téigekomme zènne. En as g iënen téigeslag ètj tèn komme dr nog nowô! Dad éi n-aj-isj t iën op t ander gewéist. Begin van de mèimontj ouëk zes poeintje op de lottau mor k ouë mannem bulletèi ni binne gedoën! Drèi doëge nodien wazzek mè manne vellau on t rontrèin, k moet frèine vèr een stomme kat diet stroët auverlupt en k verstouik manne poeilsjt. De wéik dorrop bènnek in den of mè manne gebier zanne klèine ont voetballe gelèk as een aa glaure van den Aavéidéi en k verstoik manne gruëten tiën Nog giën wéik loëter moetek op den teknissen dinsjt van t stat zain, dor op t nief statouis op t iëste verdiep en in t nor bauve goën schèfferek dor van diën trap! Mâ lings biën gillegans den bast af! Den dag nodien zittek bè den ouisdoktaur vèr manne drèimojndelaikse kontrol. Dr zat ne man of vier véire mèi. Ik pèisdegen i man èige, k zal dor em boekske van die toëfel pakke en ewwâ léize, tèn goë ten tait wâ rapper verouit. Gelèk azzek mè dor em bitsje rèk vèr dâ stom boekske te pakke, sloëg manne stoel onderouit en liggek dr mè man sjokkedaize talve dië vloer van die wachtzoël Nen dikke knie !!! k Ang achteriën mor vèr den èlft nimmer oniën Mor mannen doktaur éi gezèit dak vèr de rest ni mag kloëge want dak nog réidelaik gezont bèn.
Tèn éiget e poër doëge kalm gewéist Giën aksedènte, giën mizéire mor t éi vanèigest ni langk gediert
k Was op nen oëvet isj gon wandele on de Forte. Ze zain dor al nen tait béizeg on den Aria te verandere en k was dr isj gon kaike. Op t iëste zicht vontek et goed. Prauper gedoën, mor k kost mè vanèige ni loëte van isj op die wèiref te goën en isj binne te kaike déir een vainsjter, want t wirt azuë wâ schéimerdongker Ge goëget ni geluëve nowô, mor ik sikkel dr toch wel in ne pit zéiker!!! Bouite nen dikken ellembaug, nen dikke knoessel en een dik ant, mangkéirdegeke niks! Azzek dorméi bè den doktaur kwamp zèi dië mènsj Mè-j-em bitsje korrozje zal dadammel wel béitere!!! Ne schuënen truëst!
De Dendermondse eend duikt regelmatig op in de geschiedenis van de andere inlandse eendenrassen. Het is wellicht het oudste Belgische eendenras en wordt aangehaald als de voorouder van de Merchtemse eend, de Huttegemse eend en de eend van Vorst. Over de oorsprong zijn niet veel gegevens terug te vinden, doch wordt algemeen aangenomen dat de Dendermondse eend in de 19e eeuw een groot verspreidingsgebied kende in Vlaanderen. De eend is enkel erkend in de blauwe of zwarte kleurslag met witte borstlap en witte slagpennen. Het is een groot en lang dier met een typische bootvorm. Vaak wordt de eend verward met Zweedse of Pommerse eenden. Men gaat zelfs beweren dat deze soorten van de Dendermondse eend zouden afstammen!
Het Ros Beiaard verlaat nooit de stad. Een vaststaand feit, dat ook lang geldig is geweest voor de gildereuzen. Later is daar verandering in gekomen. Uit de documentatie stellen wij vast dat de drie reuzen reeds voor de Tweede Wereldoorlog meer dan eens de stad hebben verlaten. Hoogstwaarschijnlijk heeft dit te maken met het feit dat de historische reuzen een danige reputatie hebben opgebouwd dat menige organisator er prat op gaat onze folkloristische ambassadeurs in zijn stoet te laten opstappen.
Enkele uitstapjes... 1927: Deelname aan de Rotarystoet te Brussel. 1935: Expo te Antwerpen. 1962: Vuurstoet te Wetteren. 1972: Heeze (NL) in het kader van het Belgische-Nederlands Cultureel Verdrag. 1974: Openingsstoet Oktoberfeesten te Wieze. 1977: Europastoet in Vilvoorde. 1980: Reuzenstoet in Gent, stoet in Maastricht en opening Oktoberfeesten Wieze. 1982: Guldensporenviering te Kortrijk. 1985: Reuzenstoet Maastricht. 1987: Reuzenbruiloft in Bergen Op Zoom en Bloemencorso Sint-Gillis. 1989: Steenvoorde, Ronde des Géants portés en Virton - Reuzenstoet. 1990: Reuzenstoet te Heist-op-den-Berg. 1991: Jumelagebezoek Nienburg (Duitsland). 1993: Steenvoorde. 1994: Reuzenstoet Maastricht. 1996: Rally van Belgische Trekpaarden te Brussel...
Tussen 1920 en 1930 namen volgens ingewijden de reuzen ook enkele malen deel aan de Brusselse Ommegang. In 1978 maakte reus Indiaan in zijn eentje een reis naar Blankenberge om er deel te nemen aan de 'Vijf Provinciën'.
De deelname van onze reuzen aan deze manifestaties werd steeds een succes. Onze 'Grote Mannen' waren en zijn nog steeds blikvangers door hun prachtig voorkomen en de kundige handelingen van de dragers die hen in ferme kadans laten opstappen en bovendien als een tol laten ronddraaien, keurig en zonder ongelukken.
Het vervoer van de reuzen naar de diverse plaatsen buiten de stad is niet altijd zonder problemen verlopen. Meestal gebeurden de verplaatsingen per vrachtwagen, alwaar de reuzen werden ingelegd, opeengestapeld. Gevolgen bleven inderdaad niet uit en menige keer moest men vaststellen dat er schade was aangericht, vooral aan de manden. Waarschijnlijk gebeurde dit door het te strak aantrekken van de riemen of koorden waarmee men de reuzen vastlegde voor het transport.
En dan hebben we hier over een konijneras... Ook genoemd 'Wit van Dendermonde. Het ras zou rechtstreeks voortkomen uit de 'Vlaamse Reus'. Voor WO I zou er in Dendermonde reeds een club hebben bestaan die zich bezighield met de kweek van witte konijnen. Men kan dus aannemen dat in onze stad de basis is gelegd voor de kweek van dit ras. Enkele bijzonderheden: Het lichaam is goed gevleesd. Het dier heeft een brede borst en een goed gevulde rug. De licht gewelfde ruglijn eindigt in een brede, goed afgeronde en sterk gespierde achterhand. De benen zijn middelmatig lang. Gewicht: minimum 4 kilogram - maximum 5 kilogram. De kop is typisch voor dit ras, lang met een vlak neusbeen en een smal voorhoofd. De oren zijn krachtig ontwikkeld, de oortoppen zijn licht afgerond. De lengte ervan bedraagt tussen de 13 en de 15 centimeter. De kleur is smetteloos wit, de ogen zijn rood en de nagels kleurloos.
Aalstenaars- en gefunsioneerde Erembodegem- en andere naars...
Steeds wilt gij maar proberen, ons Ros Beiaard te onteren. Maar luister nu eens goed, ons Ros dat staat hier goed.
Alles wat ge al hebt geprobeerd hebt g'al slecht verteerd. Ge had steeds affronten nooit gebeurd en g'hebt er wekenlang om getreurd.
Zelf vindt ge het altijd een goed idee maar eender welke uitvoering valt niet mee. Menig keer hebt ge het al ervaren 't is moeilijk tegen de Dendermondenaren.
Zelfs een poging om Beiaard te ontvoeren viel tegen voor de Ajuineboeren. Nooit ofte nimmer zal zoiets gaan zolang er Kopvleesfretters bestaan.
Leg het bijltje er maar bij neer... en doe uwen ajuinenkop met peinzen geen zeer. Bij iedere aanvalspoging, denk dan plots: het Ros Beiaard is Dendermondes' trots!
In 1978 nam Dendermonde deel aan het BRT-programma 'De Vijf Provinciën". Onze stad behaalde er een overwinning en werd beloond met reus BeRT als geschenk.
Later kwam ook zijn 'eega' Miss Antenne' naar onze stad. BeRT is 4,85 meter hoog, weegt om en bij de 170 kilogram en heeft onderaan een doormeter van 1,90 meter. Miss Antenne meet 4,50 en weegt zo'n 150 kilogram. De mand onderaan heeft een doormeter van 2,20 meter. Beiden zijn gebouwd rond een metalen frame.
Reus BeRT en reuzin Miss Antenne poseren fier voor de oude politiewacht, thans de Dienst Stadspromotie. Ze worden streng bewaakt door bijzonder agent Ivo Van Lijsebetten en hoofdinspecteur Eric Uyttersprot van de stedelijke politie.
Met heel veel pijn in het hart bekijken we enkele foto's van het verdwenen Vestje... Nostalgie zeggen ze dan... Dit stadsgedeelte had enkel en alleen moeten opgewaardeerd worden en mocht zeker niet verdwijnen. Het was het kloppend hart van de stad...
In 1995 publiceerden wij vanuit de vereniging 'Den Dèrremonse Klapper' een publicatie met als titel 'Paardesprongen'. Daarin waren volgende Latijnse uitdrukkingen en citaten opgenomen...
Sunt verba et voces, praetereague nihil... Het zijn woorden en gezegden, en niets meer dan dat...
En wij doen deze er nog bij...
Video nec invideo. -Ik zie het en koester geen afgunst. *Nooit zal een Aalstenaar dit kunnen zeggen bij het zien van het Dendermondse Ros Beiaard!
Eind 1988 en begin 1989 werden door de politie acties gevoerd om een degelijke zondag- en nachtvergoeding te bekomen. Op cruciale punten en toegangswegen naar het stadscentrum werden vriendelijke controles gehouden waardoor lange files ontstonden. Het korps van Dendermonde was solidair met andere korpsen en voerde ondermeer ook actie voor het stadhuis en tijdens gemeenteraadszittingen.
Vlnr. P. Vandenhove, J. De Brandt, G. De Haes, J. Waverijns, R. Vlaeminck en D. Van Den Bossche.
Bovenaan vlnr.P. Vermeir, G. De Haes, C. Verhas, E. De Boeck (+), J-P De Vliegher, D. Van Den Bossche en M. De Koker.
Vlnr. W. Velleman, K. De Bondt, R. Vlaeminck, R. Wittoeck (+) en L. Scholliers.
Een deel van onze Dendermondse folklore is zeker reus Peke Rammekeszand. Hij zag het levenslicht in 1849 als Petrus Alexander en verdiende zijn kost als leurder met wit zand.
Petrus Alexander - Peke Rammekeszand
De vereeuwiging van deze volksfiguur van 't Vestje van weleer, werd jaarlijks gedragen door enkele pijnders van het reuzengilde ter gelegenheid van de Sinksenbraderij. De reus werd gemaakt in 1961 ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de Braderijfeesten der Dekenij Dijkstraat-Bogaerdstraat-Werf-Koningin Astridlaan. De kop werd vervaardigd door de Dendermondse beeldhouwer Jos De Decker. Peke's lichaam werd gemaakt door ene Van Ranst en voor de kleding zorgde Yvonne Hermans. De reus heeft een lengte van 3,60 meter.
Bij het teloorgaan van de Braderij van voornoemde Dekenij werd Peke 'op stal' geplaatst. Ter gelegenheid van de Peke Rammekeszandfeesten (Franz Courtensstraat - Kerkstraat - Grote Markt - Veerstraat - Bogaerdstraat - Dijkstraat - Oude Vest) in 1980, deed hij een 'wederopstanding'. Later werd deze braderij omgedoopt tot 'Peke's dagen', doch in 1988 werd de laatste editie ingericht.
Reus Peke tijdens de "Peke Rammekeszandfeesten" Tijdens "Peke's dagen" met de Lazy City Brassband. Op de foto vlnr. Norman Holliday (Engl.) Peter Verhas, Franky Van Der Slock, Eddy Van Iersel, Freddy Wauters, Jempi Verhofstadt, Emiel Ravijts, Jean-Pierre Buggenhout, Albert De Wolf, Henk De Loose, Rudy Audenaert en Roger Dierickx.
De drie historische reuzen zijn steeds een hoogtepunt in ommegangen en optochten. Ze worden door de dragers dwars door een van enthousiasme zinderende stad gebracht. Ze maken hun dansende tocht door de straten als boegbeelden van de drie schuttersgilden uit het verleden.
Gewoonlijk werden ze bij de dans begeleidt door de respectievelijke gildeliederen. Spijtig genoeg is van deze liederen niet veel bewaard gebleven. De gilde van Sint-Joris had geen eigen liederen. Als hun reus danste werd het gekende 'Al die daer zeidt, de reus die kom' gezongen of gespeeld, alsook het 'Sente Joris ofte den reus'.
Het lied van de Sint-Sebastiaansgilde noemt men 'Ons Banier'. Door de meeste Dendermondeaars wel gekend als het reuzenlied waar de Gruëte Manne op dansen. De oorspronkelijke tekst ging verloren, de refreinmelodie bleef echter bewaard en zou uit de 17e eeuw dateren. In 1856 ter gelegenheid van de plechtige inhuldiging van de Sint-Sebastiaansgilde heeft Hendrikzone (E. Hiel) andere verzen gedicht. Godfried Stauff (Klemens Wytsman) heeft het refrein geharmoniseerd en de coupletten getoondicht.
Het lied van de Sint-Andriesgilde is eveneens verloren gegaan.
Reeds vroeg vinden we instrumentalisten in de stadsrekeningen. In 1521 vinden we regelmatig een geciteerde post over Rogier de Wilde met een 'quene' (doedelzak) die speelde voor de reus. Enkele jaren later wordt Bertel Cooreman betaald omdat hij speelde met een 'moesele' (doedelzak)... Vanaf 1530 vinden een Broyken van Aelst als speleman bij de reus. Tot 1546 zijn er Pieter Hemelryckx, Adriaen Vlaenders, Gillis de Brandt, Joos Tack en Joos van de Velde als muzikanten. Welk instrument zij bespeelden is niet zeer duidelijk, maar de veronderstelling blijft dat sommigen als 'moeselaer bij de reuzen speelden. Op het einde van de 17e eeuw wordt er gesproken van een'fyffelaer' (fluitspeler). Nog later werden het trommelaars die een zeer specifieke aanslag uitvoerden. Trommelaars uit de 20e eeuw, ons bekend zijn: Oscar Pacque, Wilems Lucien, Willems Louis, Willems Ernest, Bogaert Frans, Scholliers Willy, De Schrijver Julien, Goeman Sylvain, Monsieur Jean en Leybaert Emiel.
De latste jaren kan men erin voorzien dat elke reus wordt begeleid door een harmonie of fanfare.Sedert het ontstaan van de Ros Beiaardharmonie verzorgt deze de muzikale begeleiding waneer de reuzen 'vreemd gaan'.
We tonen een foto van een volleybalwedstrijd tussen de stedelijke politie en een ploeg van de Rechtbank van Eerste Aanleg (ong. 1960). We herkennen vlnr. bovenaan: Emiel de Bock, Isidoor Van Vlemmeren, Hendrik Spanoghe, Ivo Van Lijsebetten, commissaris Hillewaert en Robert Van Nieuwenhuyse van de stedelijke politie. Onderaan vlnr. ???, Erik Van Aerschot (als versterking), Jozef Dierickx, Georges Korte,Adhemar De Roep en Willy Hofman van de Rechtbank.
De nakende Ros Beiaardommegang van 2010 zal stilaan het gespreksonderwerp worden in het naburige Aalst. Sommigen denken dat ze het ginds weer kwaad gaan krijgen... En hebben de Aalstenaars het nu werkelijk zo kwaad??? Misschien wel, misschien niet...
Misschien wel, omdat zij als nijvere stede met een groot aantal inwoners niet kunnen optornen tegen de faam en de roem van Dendermonde met zijn edel Ros. Misschien niet, omdat de Aalstenaars vazn vroeger wellicht niet ambitieus genoeg waren tegenover de hedendaagse bewoners, die het reeds aandurfden een poging te ondernemen om het dendermondse Ros te stelen, maar op een koude steen liepen...
Nochtans, 'die van Aalst die zijn zo kwaad'... Ach neen, het is de ongebreidelde fierheid van het Land van dendermonde dat zulk refrein in de mond deed leggen. Het is een mooi refrein en het met weelde bestikte en met fijne adel uitgedoste Paard danst er op met trots en bezetenheid.
En toch leveren opzoekingen ons het volgende relaas...
Het Ros Beiaard verschijnt voor het eerst in Aalst in 1497. Het behoorde toe aan de nering van winkeliers met als patroonheilige Sint-Niklaas. In de processies van 1519, 1520 en 1521 werd het 'reuzendier' door 24 trekpaarden door de stad getrokken. Na 1661 is er geen spoor meer te bekennen van een Ros Beiaard. In 1888 werd voor de cavalcade een nieuw Ros Beiaard gemaakt. In datzelfde jaar prijkte dat Ros op een Vlaamse Kermis in Parijs. In 1890 nam het deel aan de Reuzenstoet in Brussel. In de eerste helft van de 20e eeuw was er geen sprake meer van een Aalsters Ros Beiaard. In 1953 doet dan een totaal nieuw Ros (Balatum) zijn intrede, bedoeld als parodie op het Dendermondse Ros Beiaard...
In 1969 werd de heer Cyriel Peleman benoemd tot nieuwe politiecommissaris van de stad, in opvolging van Commissaris Hillewaert. De heer Hendrik Spanoghe werd benoemd tot adjunct-politiecommissaris.
De fakkeldragers en de hellebaardiers zijn steeds de reuzen blijven omringen. Dansende narren vertolken in de optocht een sfeer van een hofhouding. Traditioneel komt ook een groep vendeliers voor.
Er worden onderdelen uit de Ros Beiaardommegang ingevoerd. Zo was reeds de Walvis van de partij, de verdrinking van het Ros Beiaard en zoals we reeds eerder lieten weten t Schipke.
Kortom de vernieuwingen die werden ingevoerd sedert eind de zestiger jaren hebben duidelijk bijgedragen tot een forse heropleving van de jaarlijkse Katuit. En dat moeten we vandaag nog weerleggen!
In 1986 was er mediabelangstelling voor de reuzenommegang vanuit Nederland. De Nederlandse TV (NCRV) stuurde een cameraploeg om de ommegang op beeldband vast te leggen. De opname zou worden gebruikt in een programma rond de Ros Beiaardstede.
Nieuw in 1987 was het mee opstappen van de Gilde der Vrije Pijnders in de optocht.
1991 werd een jubileumuitgave van de vernieuwde ommegangen. Reeds 25 jaar wordt verwezen naar de Ros Beiaardommegangen en steeds weet men aldus de Dendermondenaars te plezieren.
Niettegenstaande in 1995 een nieuw stadsbestuur aan het bewind komt ziet men weinig verandering in de ommegangen. In 1996 werden dan wel geruchten opgevangen als zou men tal van wijzigingen willen doorvoeren
En van waar komt Katuit nu eigenlijk?
Een vaststaand gegeven is dat Dendermonde niet alleen staat met zijn Katuit. Er zijn nog andere steden en gemeenten in ons land die de kermisweek sluiten met Katuit. Bij wijze van troost weze gezegd dat de filologen daar geen oplossing weten. En als zij het niet weten
De drie prachtige reuzen pronken en pralen in een haast weergaloze opsmuk. Ze bewaren een hoogstaande traditie: dansen en buiten om het publiek en de vooraanstaanden te begroeten
Katuit valt op de donderdag na de vierde zondag van augustus en dan dansen de reuzen door een juichend Dendermonde, stad van folklore en waar legenden geschiedenis worden...
Azze'k et azuë uër in 't stat beginne de mènsje toch kerjéis te wèrre. Ier en doër uëre'k isj vroëge of datter al iet gewéiten is wie datter binne twië joër op 't Pèirt goë zitte... Vaan de wéik èmme'k on iëne g'antwaurt dâ't van tien néige vier gaste zèlle zain, en dië kèirel was koët. Sèrrewaurdeg kènne de mènsje toch waineg verdroëge zènne. Vèr mèi blaive't faitelaik al gelaik wie datter goëd' opzitte, as't mor giën vier Oilsjtenèirs zain, want dâ zouë miër as ailegschennis zain! Mor 'k bèn d'r faitelaik gerist in, dâ goë nog in giën duzent joër gebéire! A was't dâ me d'r drèi jonges en è mèske moesten opzette, of vier manne van 't kommetait... 'k Em't verlèje wéik on Klémang Stiëman uëk nog isj gevroëgt, mor â wètj uëk vâ niks. Diën éi nâ pertang uëk al wâ te zègge bè de pajnners, mor auver die gaste wist'n uëk niks. En ast'n dië ni wètj tèn wètje't nog ginnen iëne! 'k Zouë't messchin on dem bèrremiëster isj kènne vroëge, mor nor 't schaintj éit diën ander priejoritaite, gelèk as de bibbelejotéik wordâ vantait stikke afvalle, ier en doër die wèirke in 't stat die ni-j-afgeroëke, en tèn nog 't iën en 't ander... Gediltj is een schuën déigt zègge ze dikkes, mor ik ouë toch uëk gèire al iet miër gewéite zènne!
Adhemar DHerde nam het initiatief om een dekenij op te richten die een braderij zou organiseren in de buurt van de Bogaerdstraat, Dijkstraat en Werf (±1935). De dekenij kreeg de steun van het stadsbestuur en van de Commissie voor Urbanisatie en Heropbeuring der stad.
De buurt bruiste van activiteit doordat er heel veel winkels waren gevestigd en een aantal herbergen. Op een gegeven tijdstip waren er zon 20 herbergen in die buurt.
De braderij kende de meeste hoogtepunten in de vijftiger en de zestigerjaren, en de maandag was steeds de topdag! De reden hiervan moeten we wellicht zoeken dat tengevolge van de wekelijkse maandagmarkt vele bezoekers afzakten. WOII zou er voor zorgen dat enkele jaren geen braderij werd georganiseerd. In 1952 werd echter de draad opnieuw opgenomen en niet zonder succes.
Aan de bestuurstafel herkennen we ondermeer Clement Leybaert, Henrik de Ridder, Adhemar D'Herde, Marcel Moruanx. Verder zien we nog Arthur De Geest en Rudolf de Wachtelaere...
We doen een greep uit het programma van 1966
-Autoshow -Tentoonstelling Fotografische Kring Dendermonde -Wipschieting op liggende wip -Optreden Sint-Jorisgilde -Volleybaltornooi door Sportverbond Politie en Rijkswacht, Brandweer en Defina -Optredens van orkesten 'The Boa's', 'The Rascals', 'The 4 Spiders', 'The Layabouts'. -Optreden van de New Orleans Jeggpap Jazzband -Tombolatrekking door Terry Van Ginderen
Ook tijdens volgende edities bleef men inspanningen doen om het publiek te trekken
Links Hendrik De Ridder van het Braderie-bestuur en agent Ivo Van Lijsebetten.
In 1961 kwamen Hendrik De Ridder (Riddershoe) en Arthur De Geest met een voorstel aandraven om een wijkreus te realiseren. Beeldhouwer Jos De Decker en mandenmaker Van Ranst lieten zich met dit karwei in en Peke Rammekeszand werd een feit. Deze reus zou jaarlijks de braderij opfleuren met een rondgang. Enkele dragers van de Gildereuzen Indiaan, Mars en Goliath dansten met Peke doorheen de braderij. Ze werden veelal begeleid door een harmonie. Peke zou zijn einde kennen als reus van de braderij in 1978. We vermelden hierbij dat hij een wederoptreden deed in 1980 ter gelegenheid van de Peke Rammekeszandfeesten.
In de zeventiger en tachtiger jaren kende de braderij een ietsje minder interesse. Er waren minder handelaars gevestigd en het aantal herbergen was ook deftig geslonken. Ook waren enkele pioniers verdwenen.
In de negentiger jaren kent de braderij een heropleving onder impuls van enkele handelaars uit de wijk. De activiteiten werden echter alleen op maandag gepland. Enkele jaren later zou de braderij teloorgaan
Touwtrekken voor dames tijdens de Braderie op de Bogaerdbrug. We zien ondermeer links politieagent Xavier Segers en rechts bestuurslid Marcel Moruanx
Vanaf 1973 trekken de reuzen niet meer gezamenlijk door de straten. Ze krijgen elk apart een begeleiding die bij hun traditie past. Het middeleeuws wagenspel wordt afgevoerd om organisatorische reden. De reuzenommegang groeit telkenmale, nieuwe elementen zorgen voor een ander uitzicht zodat men niet elk jaar eenzelfde optocht te zien krijgt. De Dienst voor Cultuur en Toerisme (thans Dienst Stadspromotie) zorgt ervoor dat Katuit meer te bieden heeft en zonder enige twijfel zijn zij daar grandioos in geslaagd.
Ge kèntj in t stat op de koppe luëpe hoort men de Dendermondenaars al eens zeggen. Een menigte van duizenden mensen juichen de reuzen toe en dat zijn niet alleen stadsbewoners! Van einde en verre wordt de ommegang bezocht. Het Commissariaat-Generaal voor Toerisme riep zelfs de ommegang uit tot een manifestatie van nationaal belang voor het Belgische toerisme.
Later werd telkens een thema ingevoerd waarrond de stoet werd gebouwd.Zo was er in 1978 de 90e verjaardag te vieren van het bezoek van Polydoor De Keyser en ook de Hellewagen bewoog mysterieus in de stoet.
In 1983 vierde men de verjaring van 750 jaar stadskeure, een passende hulde aan Robrecht van Bethune en zijn gevolg.
In 1988 werd het bezoek dat de Londense burgemeester (Lord Mayor De Keyser) bracht aan zijn geboortestad als thema genomen. Het was toen juist 100 jaar geleden.
De spotnamen van de Dendermondenaars staan reeds jaren centraal in de ommegangen, en dit om deze een eigen imago te geven en los te koppelen van de Ros Beiaardommegang.
Even een opsomming en een woordje uitleg
De spotnaam Makeleters dateert uit de 15e eeuw. Makel zou geen makreel zijn, maar wel een kleine riviervis. Zijn vorm zou sterk gelijken op deze van de brasem, doch zou hij iets platter zijn. In de ommegang wordt deze spotnaam uitgebeeld door een groep vissersvrouwen die gerookte vis uitdelen aan de kijklustigen.
Scheepstrekkers deze spotnaam wordt uitgebeeld door de praalwagen t Schipken en verbeeldt de koophandel en de scheepvaart. Het schip zou de relieken van de stadspatronen hebben afgehaald in Dikkelvenne. In 1494 was t Schipke bemand door Sint-Ursula en haar elfduizend maagden, in 1560 spreekt men over het schip van Charoon, de Helleschipper. Vanaf 1652 zou het bemand geweest zijn met leden van het schippersambacht.
Dan zijn er de Kopvleesfretters. Dit wijst op een bepaalde karaktertrek van de Dendermondenaars waarmee ze in de streek geplaagd worden. De snoever, de kale pronker
De knaptanden komen traditioneel voor in de ommegangen. Deze zouden ontstaan zijn naar een onbekende vis die in de Dender rondzwom. Een reusachtig gedrocht met vreselijke tanden, waarmee het vervaarlijk knapte. In de ommegangen wordt dit fabelachtig dier voorgesteld met een kop die geleek op een honden- of wolvenkop. Reeds enkele eeuwen zijn de knaptanden in de optochten aanwezig en krijgen soms de naam mee van de politie van de ommegang of de ordedienst.
De spotnaam Polydoorkes is een attentie van de Aalstenaars, die zinspeelt op de naam van Polydoor De Keyser, een geboren Dendermondenaar en later Lord Mayor van Londen. Hij werd op 26 augustus 1888 op luisterrijke wijze in zijn geboortestad ontvangen. De vreugde en de trots van de Dendermondenaars was groot, maar de spottende uitlatingen bleven niet achterwege.
Dan zijn er nog de Flauzemakers of Paffers omdat de Dendermondenaars steeds voor bluffers werden gehouden
Een foto op de pui van het stahuis... We herkennen onder andere Jozef Claessens (1e van links) - fietsenmaker op de Begijnhoflaan. Albert Moerloose (8e van links) bijgenaamd 'den bokser' rechts daarvan Adolf Huau.
Graag wil ik de mensen danken die tot nog toe fotomateriaal aanleverden voor dit blog. Ook degenen die even de tijd namen om reacties door te sturen die inhielden dat wij wijzigingen en aanvullingen konden aanbrengen wil ik graag even bedanken. Wij zijn zeker bereid dit in de toekomst te blijven doen. Merkt u iets op of hebt u opmerkingen, zend deze zeker door! Wij zijn u daar zeer dankbaar voor!
Bent u in het bezit van fotomateriaal omtrent verenigingen uit het verleden of andere zaken waarvan u denkt dat ze hier thuishoren, zoals jubilea, vieringen, stoeten en dergelijke meer, aarzel dan niet ons te contacteren via mail. Wij plaatsen graag uw aangeleverd materiaal hier op het blog. Let wel op, het moet Dendermonde-stad betreffen. De deelgemeenten zijn een eventuele optie voor de toekomst.
Onze stad zou zijn naam niet waardig zijn mocht er aan de kermis geen plezant staartje zijn. En dat is er... 'op Katouit trèkke de réize d'r op ouit!'.
Reeds generaties lang sluiten de historische reuzen de kermisweek. Dit gebeurde telkenjare op een sinds eeuwenlange vastgelegde wijze, met als onvermijdelijk gevolg dat de beperkte reuzenommegang stilaan verwaterde tot een min of meer ordeloos verloop zodat er steeds minder interesse werd voor opgebracht. Programma's van kermissen uit de 19e eeuw tonen weinig verschillen aan met deze van de 20e eeuw. Telkenjare vinden wij een fakkeltocht, een reuzenommegang en een volksconcert weer. Zo kent de kermis van 1929 nog steeds eenzelfde Katuit als deze van 1873. De reuzenrondgang zakte jaar na jaar weg in een gebeuren dat nog weinig echte folklore bevatte. Op een bepaald ogenblik besliste het stadsbestuur in te grijpen om deze folkloristische gebeurtenis van een langzame doch gewisse dood te redden. In 1967 werd Franki Hervent als jonge stadsbediende ontboden op een bijeenkomst van de VVV, door toenmalig stadssecretaris Omer De Backer. Het was VVV-secretaris Van Cotthem die toen het plan ontvouwde de reuzenstoet volledig te vernieuwen. De VVV-leden met o.a. Dom Gregorius De Clercq, Emiel Verstrepen en Honoré Ingelaere vertrouwden deze reorganisatie toe aan het nieuw aangetrokken element. Hervent waakte er wel degelijk over dat de authenticiteit van het geheel bewaard bleef. De 'ingreep' wordt uitgevoerd vanaf 1968 en met gaat het opnieuw ernstig menen en enkele scheefgegroeide zaken beslist rechten.
Enkele vernieuwingen werden ingevoerd die de ommegang terug zijn aloude luister moesten helpen herwinnen. De reuzenstoet moest duidelijk in zijn oorspronkelijke middeleeuwse staat worden hersteld. Dergelijke dingen zijn niet zomaar te realiseren van vandaag op morgen en telkenjare werd aan het geheel geschaafd. Langzamerhand zag men het succes opborrelen.
De oudere kermisprogramma's brengen ons bij dat de dag van Katuit reeds voor de middag begon. In de namiddag kwam men de reuzen reeds tegen in de stad. De fakkeldragers en het vuurwerk waren reeds lang traditie en bleven bewaard. Bij de ingevoerde vernieuwingen wordt het aantal fakkeldragers verdubbeld, van zes naar twaalf. De concerten op de 'Kiosk ter Groote Markt' werden geweerd. De figuranten werden allen in een folkloristische kledij gestoken, evenals de begeleiders. De trommelaars bleven behouden, terwijl de ganse 'bende' voorafgegaan werd door de Harmonie van de Katholieke Burgerskring. Er werd een parcours uitgestippeld en er werd pas gestart om 19 uur in tegenstelling tot vroeger. De reuzen dansten rond een Bengaals vuur in het stadspark (kant station) en aan de Bogaerdbrug werd rond 22 uur een vuurwerk afgestoken. Daarna trokken de reuzen zich terug in hun stelplaats. Knaptanden en huppelpaardjes waren nieuw in de stoet en jaar na jaar slaagde men erin de Katuitommegang, met onvermoeibare inspanningen op te knappen en te innoveren.
In 1970 werd een wagenspel uit de middeleeuwen opgevoerd aan het Kerkplein, juist voordat het vuurwerk werd afgestoken. Franki Hervent kon steeds rekenen op mensen zoals Etienne Van Hecke, Gust Dierickx, Robert Korte, Erwin Vergeylen, Roger Dierickx en Mit Windey, om samen met de mensen van de VVV een feilloze organisatie te waarborgen.
Enkele foto's genomen ter gelegenheid van het 60-jarig huwelijksjubileum van Leopold Ghyssels en Maria de Kimpe (jaartal onbekend). De 'voerman' van de koets is Georges Moens.
We kregen een foto toegezonden die ons de biljartclub toont die gevestigd was in café 'de Vier Poorten' aan de Begijnhoflaan (ongeveer waar thans de gebouwen - burelen - staan van de Dendermondse Volkswoningen).
We herkennen op de foto ondermeer: Marleen Morel, Luc Huylebroeck, Pierre Van Gussum, Diane Morel, Suzanne Heessens, Alfons Van Malderen, Romain Stallaert, Agnes Dierickx, Pierre de Proft, Yvette Van Malderen, Jacky Buyle, ...
Beste bezoeker, u hebt het misschien al gemerkt! De teller is terug ok. Er waren een aantal problemen, waarvan u meer bijzonderheden kan vernemen op de startpagina van seniorennet. Alles lijkt stilaan terug in orde te komen. Er blijkt niets van het blog verdwenen, dus wens ik jullie alvast opnieuw veel surfplezier!
As kintsj wazzek véil op de Begainoflaan, bè mâ mètsje, manne paa zâ moeder. Die woeindege zjust nèffest de vellaumoëker Zjef Klaasses. Ik gingk gelèk as ne gruëte nor t schaul in de Marikolle. Den tèllevies was mô zjust ouitgevonne en k zouë ni wéite wie datter in diën tait in de gebiere al iënen zouë gat èmme. In de zaumer t soëvest was dr in t stroët attait iet te doen. Alleman zat bouite gezèlleg wâ te babbele en te doen. Af en toe wirt er isj gekoitsjt mè de manne van Huau of de De Lauzekes
Zjust nèffest mâ mètsje, den andere kant van de vellaumoëker woeindege Tanske en Pakéi. Pakéi was nen trommelèir mè de Gruëte Manne. Ik as klèine pagadder ouë uëk een trommelke gekréige en af en toe gavvek dr is e konsèir op, zuë goed en zuë koet as dât gingk nowô. Op ne kier zei Pakéi téige mei: Alléi verouit pakt an trommel we goën de Gruëte Manne loëten ouitgoën!. k Verstont dâ nâ wel ni zuë goet, want ik kost mè nâ moejelaik véirestèlle dâ de Gruëte Manne dr in iëne kier zouën toekomme vèr ik dr mè man trommelke véire te luëpe
Al mè ne kier kwamp Pakéi bouite mè nem bollekeszakdoek ront zanne nek en em bokéike blomme in zan iën ant en â begost te danse gelèk as de Gruëte Manne Ik kost vanèigest ni-j-anders as beginne te ramplamplamme On den auverkant, téige dem Bastiong woeindege Zjang Van Der Véikes, den azjènt. Dië zat uëk bouite mè zam vraa en â déi tiëken dâ me rèzzekes moeste wachte. Zjang gingk binnen en derèkt kwampen vedrom bouite mè zanne kepie van de polies op zanne kop! A zèi: As de Gruëte Manne ouitgoën moet dr nen azjènt bèizain!.
Alléi verouit we woëre weg. Pakéi danstege gelèk nen echte Gruëte Man en ik trommeldege man ziel ouit mâ laif En Zjang den azjènt die liep er véire omdad alleman ouit de weg zouë goën. Den azjènt die bléif mor stappe en Pakéi die bléif mor danse en al mè ne kier woëre mn al on den Aria. Die twië trokke t stammenéi de Vier Puërte binne, bè den Trip Pakéi kwamp bouite en â gaf mè-j-e stik sjokkelat omdâk goe getrommeld ouë! As die manne dr ne pot of vier vaif in éir zjakèt gegauten ouën koste me beginne on den twidden étap van onzen ouitstap. De mènsje die nog bouite zate plaktegen ammel as me passéirdegen. Wéir èmme nog ne kier of twië moete stoppe onder de boën want Pakéi ouë dèst van te danse en Zjang den azjènt die zâ dèst gat èmme van ammel die-j-ottaus téige t ave zéiker?
In alle geval as me toekwampe op ons vertrèkploitsj uërdegek dâ den azjènt zam vraa téigen èm zei: Gei wètj uëk ni wâ dâ ge moet ouitvinne vèr op stammenéi kènne te krouipe nowô! Mor ik pèis nâ ni dât die mènsj zam bedoelingk was zènne!
We vonden enkele betaalstaten uit het begin van vorige eeuw. Het gaat om rekeningen die werden betaald voor 'de onkosten der reuzenommegangen ter gelegenheid van Katuit'... De lijsten vermelden vaak een globale som die aan een verantwoordelijke wordt uitbetaald (vroeger meestal aan een politiebeambte, thans aan een stadsambtenaar). Andere zijn dan weer gedetailleerde rekeningnota's, die dan vermelden dat de uitbetaalde som werd besteed aan dragers der reuzen, trommelaars en fakkeldragers. Niettegensstaande zorgvuldige opzoekingen vinden wij van dergelijke lijsten maar enkele exemplaren terug. Wij veronderstellen dat de verantwoordelijke de globale som van het stadsbestuur in ontvangst nam en dan op eigen initiatief een listing maakte teneinde zijn uitgaven te verantwoorden.
We tonen enkele bedragen die in het verleden werden uitbetaald als 'onkosten voor de Katuit':
Soms vinden wij bij de uitbetalingsstaten nota's terug van de vergoedingen van werkverlet. Voor 1968 waren de reuzen reeds in de namiddag op stap door de stad. Degenen die daaraan deelnamen dienden dus te verletten op het werk. Deze kosten werden dan door het stadsbestuur gedragen. Er zijn in de archieven attesten voorhanden die ons duidelijk maken dat het werd afgeleverd door de werkgever van de betrokkenen en waarop het uurloon wordt vermeld.
Enkele dagen geleden hadden wij het op dit blog over de beiaard in de belforttoren van het stadhuis. In navolging publiceren wij een een liedjestekst over 'de beiaard'. De tekst is van Georges Dierickx en het lied wordt gezongen op de wijze van 'Bye bye blackbird'
Ej-al onzem bajjort g'uërt, bajjort g'uërt, bajjort g'uërt? Wâ mizéire... Ei die-j-al ons nachte stuërt, nachte stuërt, nachte stuërt. Wâ mizéire... Assen vaif moet sloëge sloëgt'n zéive èjje dâ vâ ze léive al gewéite? Ge wètj nuët oe loët dâ't is, oe loët dâ't is, oe loët dâ't is 't is attait mis.
Assen spèltj is 't vèr ni langk, vèr ni langk, vèr ni langk Wâ mizéire... A val stil op alve zangk, alve zangk, alve zangk Wâ mizéire... Mor in iëne kiër valt'n on't kloppe en wètj 'n vedrom vâ gië stoppe... Al zan klokke ange zot, ange zot, ange zot, â-j-is kapot.
Oe miër dâ g'er on 'n prost, on 'n prost, on 'n prost Wâ mizéire... Oe miër sènge dat'n kost, dat'n kost, dat'n kost Wâ mizéire... Joa, dâ kan de stat ni-j-onderaave, 'k wa dâ z'èm on Mespeloër gave. 't Is 'n èchteg rammelkot, rammelkot, rammelkot â-j-is kapot.
Beste bezoeker, Door omstandigheden buiten mijn wil om staat de teller op 0000. Deze middag telde hij 3590 bezoekers! Problemen aan de server van seniorennet hebben hier blijkbaar voor gezorgd. Even demoraliserend, maar kom we mogen ons gelukkig prijzen dat alles nog op het blog staat!
In het verblijf van de reuzen en het Ros Beiaard aan de Sint-Rochusstraat hing bij het betreden steeds een geheimzinnige stilte. Goliath, Mars en Indiaan stonden er imposant naast elkaar en hadden het gezelschap van ons Pèirt, Peke Rammekeszand, BeRT en Miss Antenne (op deze laatste (verworven) reuzen komen we zeker nog terug). Wie weet staan ze bij valavond samen al niet eens te keuvelen? Wie zal het ooit vertellen.
Half de jaren negentig deden geruchten de ronde dat de standplaats opnieuw zou wijzigen. Werd dit de unieke gelegenheid om een paviljoen te voorzien, waar onze folkloristische bezittingen tentoongesteld worden, of wordt het een museum waar het Ros Beiaard, de reuzen en noem maar op vereerd kunnen worden met een bezoekje? Het zou alvast een initiatief zijn waar menig Dendermondenaar gediend zou mee zijn...
Op 2 maart 1996 verhuisde het Ros, samen met de drie Gildereuzen naar een nieuw onderkomen in de oude Infanteriekazerne aan de Kazernestraat. De verhuis werd door héél veel volk van dichtbij gevolgd. Een unieke gelegenheid om ons Pèirt nog eens te aanschouwen zodat niet diende gewacht tot 2000. Datzelfde jaar stonden er uitstappen naar Brussel en naar Roermond in Nederland op het programma. Op 29 augustus was er dan de Middeleeuwse Reuzenommegang ter gelegenheid van Katuit.
Even poseren voor de wedstrijd! Het zou hier een voetbalwedstrijd betreffen tussen bewoners van de Begijnhoflaan en Molenberg tegen de leraars van de avondschool van 'den Aria'. We herkennen ondermeer: Jozef Gribbe, Benoit Michiels, Jozef Cooreman, Jean-Paul Morel, Germain De Smedt, Eduard Puis, Isidoor Verstraeten, Eduard Hubert, Robert De Smedt, Marc Macharis, Ré Van Lijsebetten, Albert Moerloose, Leon de Vilder, Alfons Cool, Frans Leys, Alfons Van Malderen, en 'Mon' van de coöperatieve. De dames in witte schort zijn Yvette Van Malderen en Marleen Morel.
We kregen een klasfoto toegestuurd die vermoedelijk dateert uit 1954-1955. We herkennen ondermeer op de bovenste rij: Yvette de Brandt, Marc De Cocker en ... Spitaels. Op de derde rij: broer en zus Van Den Abbeele, Yvette Van Malderen, Georges Bontinck en Renaat D'Hondt. Op de tweede rij: Jenny Leys, Charlotte Mertens, ... Van Geertruyen. Onderste rij: Jeannine Puis, ... De juf is ons onbekend.
Herkent u iemand op de foto wiens nam niet is opgenomen, aarzal dan niet om ons te contacteren. Wij voegen de gegevens zeer graag toe!
Na de Ros Beiaardommegang van 1990 zien we een ongewijzigde lijst, alsook het jaar daarop. In 1992 viert men het 25-jarig dragersjubileum van deken Eddy Van Iersel. Het gilde behoudt zowat zijn vorm tot 1994 en in dat jaar zijn er een aantal stoere jongelingen die zich aandienen om de opleiding aan te vatten. We vermelden hier: Guy Moens, Patrick Scholliers en Jimmy Van Iersel. Een weelde voor het gilde die aldus van een verzekerd voortbestaan kan genieten. Feestvarkens in 1994 zijn Jean-Pierre Buggenhout en Albert De Wolf die 25 jaar dragen. Jean-Pierre Buggenhout is ook degene die graag de meeste van zijn vrije tijd vertoeft in het 'reuzenkot'. Goliath, Mars en Indiaan zien hem maar al te graag verschijnen in hun 'woonst'. Ze worden door 'de Jamp' tot in de puntjes verzorgd. Ingewijden verklapten ons dat hij zelfs een praatje durft te slaan met de '3 kerels'. Jean-Pierre houdt dan ook te goeder trouw Franki Hervent op de hoogte van het reilen en zeilen in 'het kot'. Tot 1996 komt er in feite weinig verandering binnen de gelederen.
We sluiten hier voorlopig ons onderdeel omtrent de dragers af. We brengen alvast op latere datum nog een deel van 1997 tot heden.
Een klasfoto van dewelke wij enkel weten dat hij in Dendermonde is genomen. Herkent u iemand, aarzel niet ons te contacteren zodat wij de gegevens kunnen publiceren.
Wij vonden twee zeldzame foto's van het Peird van de Begijnhoflaan-Molenberg. Op de foto zien we Leontine de Smedt (echtgenote Benoit Michiels). Als '4 heemskinderen' zien we vlnr: Rudy de Smedt, Yvette Van Malderen, Rita De Smedt en Gilberte Van Damme.
De beiaard heeft een zeer rijke geschiedenis. Het stadhuis was oorspronkelijk een lakenhalle (gebouwd tussen 1336 en 1350)) en kreeg in 1377-1378 een belfort. In 1378 werden twee klokken voorzien, namelijk een uurklok en een klok die werd geluid om de lakenwevers bijeen te roepen. Er werd tevens een torenuurwerk opgehanden, hetwelke door de jaren heen verschillende keren zou vervangen worden.
In 1548 werd een nieuw uurwerk geplaatst waaraan 15 klokken waren gekoppeld. Later, tussen 1732 en 1740 kwam een beiaard van 40 klokken tot stand.
Bij het bombardement van 1914 bleven 16 klokken gespaard. In 1925 kwam er een nieuwe beiaard met 40 klokken. In 1943 werd een voorstel ingediend voor een beiaard met 43 klokken. Het zou tot 1950 duren vooraleer een nieuwe beiaard met 48 klokken werd gerealiseerd. De inhuldiging ervan vond plaats op 8 oktober 1950.
In 1975 werd de beiaard andermaal gerestaureerd. De acht kleinste klokken werden vervangen door nieuwe en er werd een nieuwe basklok geïnstalleerd. Later volgen nog renovatiewerken
Foto van één of andere inhuldiging van beiaardklokken. We herkennen ondermeer burgemeester Portmans, schepen C. Leybaert en commissaris Hillewaert.
Velen zullen zich wellicht nog het weekblad De Voorpost herinneren. Het werd uitgegeven bij de drukkerij De Cuyper, indertijd gevestigd aan de Oude Vest. Het weekblad verscheen voor het eerst in 1961 of 1962 als wij ons goed herinneren en was de opvolger van Denderland. Begin de jaren negentig verscheen de laatste uitgave. We durven van een gemis te spreken!
Bekende medewerkers aan dit weekblad waren ondermeer Marc de Backer, Emiel Vermeir, Staf De Wachter
k Wéit nâ wèl dâ de manne van t stat attait véil wèirek èmme, en ik wéit uëk dâ zauveral gelaik ni kènne zain Mor nâ wazzek dr van de wéik isj in t parkt gesikkelt on de stoësse en man uëg viel dr op t Ros Bajjortpèirt datter stoet. Awèl santéi zènne, t is zonde gelèk as dr gestèltj stoët k Ben van anteroësse nor ouis getapt en k èm manne kodak gon oële vèr dr e portrèt of twië drèi van te trèkke.
t Is nâ ni omdâ dâ dr e stambiltj is dâ gemokt is déir nen Oilsjtenèir dâ ze dâ dr azuë moete loëten onderkomme nowô! Ze zèlle dr miër as mè ne groffem bèstel en bliëkwoëter moeten opzitte vèr dâ vedrom prauper te kraige.
Alléi zeg nâ zelf as ge de portrètte ieronder ziet t is gië zicht nowô? Is dr nâ ginnen iëne van die schéipene of gemintjeroëtsléide die dr op ne zoëterdagmèiret dâ dr isj wâ kan gon opkouise? Dr is pertang iëne die dr vrië kèrt bèiwoeintj zènne! Azzek miër tait ouë zouë k ik et agga gon doen, mor jâ tait nowô!
Moe ne mènsj d'r nâ vâ verschiete dâ z'in Oilsjt sjaloes zain van ons Pèirt? Dâ biëst dâ ze ginter luëpen èmme daddis iet vèr de kinnjere benaat méi te moëke! Géif mèi mor 't Ros Bajjortpèirt zènne! 't Is ni te verstoën dâ ze doër stikke kènne vâ moëke nowô. En tèn dèive ze nog zègge dâ ze dâ gemokt èmme vèr mè-j-ons Pèirt te lache. In alle geval ik èm dië kartongen éizel van Oilsjt al ne kiër of twië gezien en ik moet er nondedzjuë ni vâ wéite!!! Dâ ze dâ gedrocht ier isj in 't véirprogram van onze Ros Bajjortommegangk loëte luëpe zi, tèn zouën de mènsje nikker kènne lache!!!
Een tekst van Piër van Tatjes over 't Vèstsje. Deze tekst kan gedeclameerd worden, maar kan ook gezongen worden op de melodie van 'Aan het Noordzeestrand'...
Bè-j-ons in 't stat, d'r is al véil verdwéine, 't is ammel weg, wéir zain 't nâ-j-ammel kwait. 't Was isj op 't blat van de gemintjeroët verschéine naa zai me vet, wor is dië schuënen tait?
(refrain): 't Vèstsje stonk vantait wel iere in 't ront mor die d'r woeindege woëre toch gezont. Wordâ d'azjènte riepe: "Iëre et is tait", wordâ de boëze schréive, vantait mè dobbel krait. Wordâ g'iet kost beléive, tisse 't Vèstsjesras, wordâ 'k ben gebaure, 'k waa dâ t'r naa nog was.
En as me naa, auver 't Vèstsje wille spréike, téigen e kintsj van e joër of tien. En goën vertele auver al die stréike, tèn zegt dâ schoëp: "'k Zouë Vèstsje wille zien"... (refrain):
Mor in diën tait, gebéirdege d'r lappe, mor 't is verbèi, 't is gepasséirden tait. 't Is nâ te loët, ge kèntj er auver klappe, 't is gebéirt en gil de stat éi spait...
(refrain):
En azze'k naa-j-op 't Vèstsje ben on't luëpe tèn pèize'k zuë, waddis dad' ier vèr iet... Ge kènt er zjust nog brol en kliëre kuëpe 't is vèr te schrië as ge d'r naa nor ziet...
In 1980 zien we de volgende dragerslijst:Jozef Ramen, Charles Pouillard, Rudolf Buggenhout, Raymond Wenselaers, Frans Buggenhout, Albert de Wolf, Wim De Wolf, Eddy Van Iersel, Jean-Pierre Buggenhout, Romain Waterschoot en Marc Buggenhout. We mogen zeker niet vergeten vermelden dat op 22 juni 1980 een 'Internationale Reuzenommegang' plaatshad in onze stad. Er waren toen zo'n kleine 200 reuzen aanwezig die in stoet door de stad trokken. Een succes dat spijtig genoeg geen herhaling kreeg.
Frans Buggenhout en Romain Waterschoot werden het jaar daarop gehuldigd omdat ze toen 20 jaar droegen. Frans Buggenhout kende enkele jaren 'loopbaanonderbreking', vandaar dat de huldiging pas toen plaatshad. In 1982 ter gelegenheid van de deelname aan een optocht te Kortrijk (viering Guldensporenslag) vinden we Eddy Cornelis en Leo Eeckhoudt terug op de lijst als reservedragers, doch zij zullen slechts één maal voorkomen. In datzelfde jaar neemt Jozef Raman afscheid als drager en als deken. Hij hield zich dusdanig aan een belofte die hij vijf jaar voordien had gedaan. Toen zegde hij ooit te zullen stoppen als hij 25 jaar droeg. Jarenlang heeft Jozef de discipline onder zijn dragers weten te bewaren. Als deken werd hij opgevolgd door Romain Waterschoot. In 1983 treden weer enkele nieuwelingen toe tot het gilde en ze worden kundig opgeleid door de oude rotten in het vak. In 1984 dragen Albert De Wolf, Johnny Van Gijseghem, Raymond Wenselaers Frans Buggenhout, Rudolf Buggenhout, Marc Buggenhout, Wim De Wolf, Eddy Van Iersel, Jean-Pierre Buggenhout en deken Romain Waterschoot. In 1985 is er een nieuweling, namelijk Jean-Pierre Franssen en in 1986 blijft de lijst ongewijzigd. Er is wel deken Romain Waterschoot die afscheid neemt en Eddy Van Iersel neemt die taak over. In 1987 nemen weer een aantal trainingen plaats en in 1988 is de formatie andermaal aangegroeid met Rudy Van Damme, Hans De Wolf en Dirk De Rocker. Het team houdt stand tot 1990, weer een druk jaar door de Ros Beiaardommegang.
Tussen de zijgevel van het stadhuis en de voorgevel van het Justitiepaleis was sedert de middeleeuwen de Dendermondse Vismarkt gevestigd. Vissers en verkopers lieten hun aangevoerde vis daar keuren voordat hij mocht verkocht worden. Men beschikte er over een open mijnplaats en een overdekte vishal. Door de jaren heen zou de vishal verschillende keren worden verbouwd en zelfs verplaatst naar een andere locatie omtrent het Stadhuis. WOI zorgde voor het teloorgaan van de gebouwen. Vanaf 1923 werd vis verkocht in de Vismijn, gelegen aan de Vlasmarkt. Vooreerst gebeurde dit in openlicht. In 1930 werd opdracht gegeven door het stadsbestuur om een Vismijn te bouwen. In hetzelfde gebouw was ook het Stadsmagazijn gevestigd waar het Ros Beiaard en de Reuzen een veilig onderkomen vonden. Vrachtwagentransporten zorgden ervoor dat het klantenbestand van de mijn sterk minderde en in 1970 sloot de Vismijn voorgoed de deuren. De gebouwen werden later verkocht en in 1987 opende 'De Oude Vismijn' (overdekt winkelcentrum) de deuren...
In 1971 blijft de lijst der dragers ongewijzigd en in 1972 vervoegt Charel Pouillard de rangen. In datzelfde jaar nemen de reuzen deel aan een stoet in Heeze (NL) ter gelegenheid van de Brabantse Dag, in het kader van het Belgisch-Nederlands Cultureel Verdrag. De dragers waren toen: Jozef Raman, Jean en Charel Pouillard en Mark Warnier met Indiaan, Francois Waterschoot, Frans Buggenhout en Emiel de Weese met Mars en Eddy Van Iersel, Jean-Pierre Buggenhout en Albert De Wolf met Goliath. Ook Louis Scholliers was meegereisd naar Heeze en tot groot genoegen van zijn collega-dragers 'kroop hij er nog eens onder' en danste als een gelukkig man onder één der reuzen. Mark Warnier was een nieuwe drager. Reeds geruime tijd droomde hij ervan één van de Dendermonse reuzen op zijn schouders te mogen tillen... De sportieve jonge kerel liet zich ooit ontvallen: "Als ik ooit één reus mag dragen wil ik sterven!". Het noodlot heeft gewild dat hij slechts tweemaal in zijn leven zou dragen, namelijk in Heeze en in Dendermonde. Mark Warnier kwam om het leven bij een verkeersongeval op de Leopoldlaan te Dendermonde in oktober 1972. Tot 1974 blijft ales ongewijzigd en Rudolf Buggenhout en Erik Verstraeten versterken de ploeg. In 1975 is er opnieuw een Ros Beiaardommegang en het dragersteam ziet eruit als volgt: Jozef Raman, Jean Pouillard, Charel Pouillard en Rudolf Buggenhout dragen Indiaan. Frans Buggenhout, Albert De Wolf en Erik Verstraeten dragen Mars en Eddy Van Iersel, Jean-Pierre Buggenhout en Romain Waterschoot dansen met Goliath. Opnieuw worden nieuwe dragers opgeleid en telkenjare wordt met succes gedragen tijdens de middeleeuwse reuzenommegangen en andere uitstappen. In 1978 wordt Jozef Raman gehuldigd. Hij draagt op dat ogenblik al 20 jaar reus Indiaan. Hij raakte in de ban van de reuzen toen hij ooit fungeerde als fakkeldrager in de Katuitstoet. In 1969 werd hij deken, in opvolging van Oscar Van Beglen. Jozef verbleef ook regelmatig in de stelplaats van de 'Gruëte Manne' om ze hier en daar eens een 'schroebingk' te geven, kwestie dat ze wat proper waren als er eens iemand binnenkwam...
Op 4 juni 1966 bezocht ZKH Koning Boudewijn onze stad. Op de eerste foto zien we Burgemeester Bruyninckx en Politiecommissaris Hillewaert de Koning opwachten in de Kerkstraat ter hoogte van de Nationale Bank. Op de tweede foto zien we Koning Boudewijn arriveren. De volgende foto toont ons hoe hij de menigte begroet die opgesteld staat aan de Grote Markt als hij zich naar het stadhuis begeeft.
De Veerstraat, één der oudste straten van de stad. In de volksmond werd ze ook wel eens 'rue de l'eau' genoemd. Hier een zicht in de richting van de Bogaerdbrug. In de kasseien is duidelijk merkbaar dat een fietspad is aangelegd.
Twee opnames van uit de tijd dat de politie gevestigd was in de burelen aan de Dijkstraat.
Vlnr: Wilfried Moens, Renaat D'Hondt, Roger Vlaeminck, Freddy De Koning, François Van Keer, Rudy Wittoeck (+), Jozef De Bondt, Danny Van Den Bossche en Freddy Van Der Vekens (+). Vlnr: Karel Van Den Bossche, Gustaaf Hubert, Wim D'Hondt, Marc Cool, Willy Van Gullik, Julien Rauwoens (+) en Jozef Waverijns. Zittend Marc Nobels.
Op onderstaand beeld wordt reuzendrager Oscar Van Bglen gehuldigd door schepen Lucien Willems. In 1968 nam hij afscheid als reuzendrager. Hij droeg 30 jaar lang reus Goliath, veelal samen met zijn broer Henri.
We publiceren nog maar eens een liedjestekst van Georges Dierickx. Het liedje wordt gezongen op de wijze van 'Laat maar gaan'...
Woër was't dâ de vajjant attait mè de poepers zat? Bèi-j-ons in de stat... Woër èmme de wiëzekes attait ne voëder g'at? Bèi-j-ons in de stat... Woër éid' onzen Dèjnner nuët of nuët een liëningk g'at? Bèi-j-ons in de stat... Woër èmme de kinnjere e kinnjerléive g'at? Bèi-j-ons in de stat...
Zai me nikske wèirt, wéir èmmen e Pèirt en 't éi ne stèirt, doër vèchte me véir en binnekèrt tèn zie me 't wéir!
Woër èmme de begaintjes attait een ofke g'at? Bèi-j-ons in de stat... Woër was't dad'n giël famille op e gruët Pèirt zat? Bèi-j-ons in de stat... Woër vroëge ze bè den biënaar achter kopvliës vèr éir kat? Bèi-j-ons in de stat... Woër zain alle koffers léig en ale bèzzes plat? Bèi-j-ons in de stat...
Zai me nikske wèirt, wéir èmmen e Pèirt en 't éi ne stèirt, doër vèchte me véir en binnekèrt tèn zie me 't wéir!
Twee foto's van het Stedelijk Politiekorps in feeststemming. De bovenste foto dateert van eind de jaren vijftig en is genomen op het Stadhuis. De andere foto dateert van eind de jaren tachtig - begin negentig en werd genomen op het Administratief Centrum aan de Franz Courtensstraat.
Alvorens wij u onze informatie geven van de zestiger jaren van vorige eeuw laten wij u een uitbetalingsstaat zien van 1956 die ons laat kennen wat werd uitbetaald aan reuzendragers, trommelaars en fakkeldragers.
In 1960 vinden we op de lijst volgende namen: Francois Waterschoot, Jozef Ramen, Lievin Van Iersel, Frans Buggenhout, Henri en Oscar Van Beglen. Dat jaar ging de stoet door onder zeer slechte weersomstandigheden. Bijgevolg werd slechts een deelk der Dendermondse straten doorkruist in de namiddag. 's Avonds hebben de reuzen wegens de aanhoudende regen geen rondgang gemaakt. De toenmalige stadssecretaris besliste toen de reuzenommegang uit te stellen tot de zaterdag daarop, doch op die avond was het eveneens onmogelijk een rondgang te houden wegens de overvloedige regenval. In 1961 wordt Indiaan gedragen door Jozef Raman en Hector De Vriendt, Mars dor Frans Buggenhout en Francois Waterschoot en Goliath door Henri en Oscar Van Beglen en Romain Waterschoot. Lievin Van Iersel zal dat jaar afscheid nemen. Hij was ooit toevalig onder de reuzen terechtgekomen. In 1949 had Frederik Van Den Brempt een poslbreuk opgelopen als gevolg van de dartele gang van het leven... Lievin was een goede vervanger en zo begon het. Hij werd een vaste pion bij de dragers en droeg afwisselend Mars en Indiaan.
In 1962 diende men te voorzien in vervanging. Sommigen bleken voor de uitvoering van hun taak niet meer geschikt. Het schepencollege besliste de nodige dragers aan te werven. De kandidaten die opleiding volgden zouden zelfs een vergoeding van 50 franken ontvangen per oefening. Er bleek voldoende interesse en enkele stoere kanpen melden zich om de trainingen aan te vatten. Met Katuit ziet de dragerlijst eruit als volgt: -Indiaan: Jozef Raman, Hector De Vriendt en Louis Scholliers. -Mars: Frans Buggenhout, Francois Waterschoot en Emiel De Weese. -Goliath: Henri en Oscar Van Beglen en Romain Waterschoot. Louis Scholliers was toen rijkswachter en vond niet stedds de gelegenheid om aanwezig te zijn, maar toch deed hij zijn uiterste best om weinig of niet te ontbreken. In 1963 stopt Henri Van Beglen als deken en drager. Dit wordt uitbundig gevierd. 38 jaar lang torste hij reus Goliath op zijn schouders dor de straten onzer stad, tot vreugd van groot en klein. Henri ging ook al eens op stap met reus Indian wanneer deze werd gevraagd op de koningssietingen van de Sint-Sebastiaansgilde. Zelfs Mars kon getuigen dat hij veilig een uitstapje kon doen op de schouders van Henri. Als afscheidscadeau kreeg Henri Van Beglen vanwege het stadsbestuur een reuzegrote foto van zichzelf in dragerskostuum. Er werd eveneens een receptie aangeboden en na de feestelijkheden trokken volgende dragers dor de straten: Jozef Ramen, Henctor De Vriendt, Frans Buggenhout, Louis Scholliers, Emiel De Weese, Oscar Van Beglen en Romain Waterschoot. In 1964 zien we weinig verandering, behalve dat Wily Verhelst de dragersrangen komt vervoegen. Ook in 1965 zien we in de lijst weinig verandering, waaruit mag blijken dat ales goed loopt. In 1966 versterkt Jean Pouillard de gelederen en in 1967 wordt Eddy Van Iersel (zoon van Lievin) opgenomen. *Hierdoor ging Louis Scholliers over naar reus Mars op zijn eigen verzoek. Hij verving daar Frans Buggenhout die tijdelijk uitviel. Jean Pouillard werd drager van Indiaan. (aanvlulling door L. Scholliers).
In 1968 verschijnt een ongewijzigde lijst, uitgezonderd dat Oscar Van Beglen afscheid neemt. Hij droeg gedurende 30 jaar reus Goliath. Hij wordt op passende wijze gevierd door schepen Lucien Willems.
In 1969, nieuw bloed in de gelederen. Er wordt als volgt gedragen: -Indiaan: Jozef Raman, Hector De Vriendt, Jean Pouillard. -Mars: Francois Waterschoot, Louis Scholiers, Emiel De Weese. -Goliath: Romain Waterschoot, Eddy Van Iersel en nieuwkomers Jean-Pierre Buggenhout en Albert De Wolf.
In 1970 zien we Louis Scholliers wegvallen. Deze was toegetreden tot het Stedelijk Politiekorps en kreeg van de toenmalige commissaris geen toelating om de reuzen nog te dragen. Een 'onverenigbaarheid' noemt men zoiets. Verantwoord of niet, Louis zou dus niet meer dragen. Maar..., enkele maanden nadien deed men op agent Scholliers beroep om de drie reuzen van hun standplaats in de Oude Vismijn over te brengen naar de Grote Markt. Deze opdracht kwam van de stadsecretaris en Louis kweet zich zonder enig probleem van de opgelegde taak en mét permissie van de politiecommissaris... (wordt vervolgd)
We vernamen via de krant 'Het Laatste Nieuws' dat Oscar Eeckeman en Alice Verleyen hun briljanten bruiloft hebben gevierd. Het zijn alvast twee bekende figuren van onze stad. Oscar was vroeger doelman bij KAVD en werkte jarenlang op de burgerlijke stand van de stad. Alice hield aan de Sint-Jacobsstraat een groentenwinkel en later werd zij cafébazin van het alomgekende Café Sport! Wij wensen de jubilarissen en de familie van harte proficiat!!!
Mè dâ goe wéir va van de wéik beginnet te kriebele bè de Gruëte Manne. As ze diëste zonne gezien èmme, tèn wéite ze dat ni langk nimmer en diert véire dat Dèrremonde-Keiremis is. De droëgers komme af en toe al isj af, dr werd isj gedroëge as rèppetiesse. Dr kom bewéigingk Ze wèrre zéinewachteg En ge wètj as de zéine beginne te wèirke moet er ni véil gezèit wèrre of t zitj er op nowô
Van de wéik wast al van dâ! Déir iën van die spléite van die puërt van de kazzemat wordâ ze dor stoën moet zéiker de zonne recht in t gezicht vâ Gaulejat geschéinen èmme. A moet gevroëgd èmme on den Indejoën vèr èm em bitsje te verzette zuëdoëg dâ de zonne nimmer in zâ gezicht zat. Den Indejoën antwaurdege: Seg mènneke, k bènnek ik â mèisse ni zènne, en dorbèi ik zien al brouin genoeg!. Nâ moet Gaulejat dâ wâ verkiërd opgepakt èmme zéiker en â-j-at gantwaurt: Mè die vrèmde is dâ toch attait iet!. Mars die probéirdege nog tisse te komme, mor dâ was van dem balange gin avans!!! Den Indejoën schaut dr ouit téige Gaulejat dat azuë nog niks was! Kèirelke zei den Indejoën dâ moeje nâ nog iene kier dèive zègge zi, tèn gojje nikker ewwâ méimoëke! Ons Pèirt was van t doëneg verschiete ouit zâ noenslopke geschaute en t zei Mènnekes, mènnekes, wâ stouë géir ier nâ rieze te moeke. Binnen e poër wéike maugde wèrral ne giëlen oëvet op trok goën en ik moet ier ast Godblieft nog miër as twië joër stoën En de Gruëte Manne wirte dr alledrèi stillekes van
Een foto van 'de Rammeleir'. Het betrof een Dendermondse stadsgracht bij het Sas en 'den Biër die uitmondde in de Dender. Er zou in die buurt ooit een molen hebben gestaan die een rammelend geluid maakte en zo zou deze plaats de naam 'rammeleir' hebben gekregen.
In het begin van de 20e eeuw staan volgende namen van dragers bekend:Karel Van Den Abbeele, Theofiel Davidt en Karel Verstrepen. Zij namen deel aande Katuitommegangen na WO I, alsook aan een tweetal ommegangen in Brussel. In de jaren twintig was Henri Van Beglen ook reeds van de partij.
We publiceren hierna een rekeningnota van 'politietoezichter' Jan Dierickx, die ons toelaat de vergoeding van dragers, fakkeldragers en trommelaars te kennen van de kermisoptocht in 1929. Uit deze nota blijkt dat geen namen werden genoteerd.
Kort na de Tweede Wereldoorlog (in 1947) zijn er volgende dragers: -Voor Indiaan: Karel Van Den Abbeele (de Witjes) en Frans Baetens (den Tetter). -Voor Mars: Leonard Van Den Brempt en Arthur Delcart. -Voor Goliath: Henri en Oscar Van Beglen. Het jaar daarop ziet de lijst eruit als volgt: -Voor Indiaan: Karel Van Den Abbeele, Frederik Van Den Brempt, Frans Baetens. -Voor Mars: Leonard Van Den Brempt, Arthur Delcart. -Voor Goliath: Henri en Oscar Van Beglen.
In 1952 zien we Karel Van Den Abbeele en Frans Baetens van de lijst verdwijnen en Romain Audenaert (schoonzoon van Arthur Delcart) komt de gelederen versterken. In 1955 wordt Henri Van Beglen gevierd door het stadsbestuur omdat hij op dat ogenblik 30 jaar reuzendrager is.
In 1956 zijn er blijkbaar problemen binnen het gilde der dragers. De aard ervan is ons niet bekend. Voor de jaarlijkse Katuitommegang komen drie dragers niet opdagen. Henri en Oscar Van Beglen, Maurits De Wolf en Fré Van Den Brempt klaren de klus dan maar alleen! Zij loodsten op 31 augustus 1956 de reuzen door de Dendermondse straten, wat een grandioze prestatie wordt genoemd. Ze ontvangen hiervoor een extra vergoeding van 50 franken per drager voor de supplementaire moeite.
In 1957 blijkt ales opnieuw goed en vinden we volgende lijst: -Voor Indiaan: Lievin Van Iersel, Gustaaf Coenen. -Voor Mars: Frans Buggenhout, Alfons Verbruggen. -Voor Goliath: de gebroeders Van Beglen We vinden ook Pierre Van Den Brempt terug op de lijst, doch voor een korte periode.
In 1958, het jaar van de Ros Beiaardommegang ter gelegenheid van de Expo '58 vinden we volgende namen terug: Lievin Van Iersel, Maurits De Wolf, Fré Van Den Brempt, Henri en Oscar Van Beglen, Leonard Tas, Alfons Verbruggen, Frans Buggenhout, Francois Waterschoot en Jozef Raman. Voor de Katuitommegang van datzelfde jaar blijkt er een probleem te zijn gerezen. Drager Maurits De Wolf had een veroordeling opgelopen voor één of ander klein misdrijf. Toeval wilde dat hij een straf van enkele dagen diende uit te zitten in de periode van Dendermonde-Kermis. Dit leek niet naar de zin van de collega-dragers die prompt hun nood gingen klagen bij de burgemeester. Het kwam zelfs zo ver dat zij gingen 'betogen' voor de poort van de Rijksgevangenis an de Sint-Jacobsstraat! Na onderhandelingen met de gevangenisdirecteur en door tussenkomst bij de Procureur des Konings, werd de man in vrijheid gesteld en kon hij deelnemen aan de reuzenommegang als drager van zijn reus. Zijn straf was echter niet kwijtgestolden, enkel uitgesteld.
In 1959 droegen Henri en Oscar Van Beglen, Francois Waterschoot, Frans Buggenhout, Fré Van Den Brempt, Jozef Raman en Lievin Van Iersel.
Zi nâ-j-èmmek dr al dikkes stoën nor kaike nowô en k vroeg mè-j-attait af wâ véir em bouis datter dr in die nis on t statouis stoë te drippe Ik goën éir zegge, ge maug mè ni verkiërt verstoën, ik èmmet auver de bouis van t statouis en ni-j-auver Dem Bouis van t statouis want dadis dem berremiëster nowô!
Is dâ na-j-n bron mè prauper woëter, ist gië prauper woëter? Ik wéit et ni en ik èm er uëk nog nuët ginnen iëne zien gon van dringke, mor dâ zâ nâ wel normoël zain mè zuëvéil stammenéis op de Mèrt!
Ik zouë t nikker wille vroëge on den Hervent azzek èm zien, mô ge wètj diën éid uëk zan loete nowô. Den iënen dag maugd èm alles vroëge en de nosten dag moe-j-èm zuëvéil maugelaik gerist loëte
k Zouë t messchin béiter isj vroëge ô meniër Struëbants van de muzéi, die zâ dr wel iet wéiten auver te vertèlle
We gaan u even een meer logische en juiste verklaring geven:
Drinkbaar water werd vroeger uit een waterput gehaald. Later werd de pomp ingevoerd om het bovenhalen te vergemakkelijken. Iedereen mocht zich vroeger ook van water voorzien aan de stadspomp op de Grote Markt. De 19e eeuw kende een snelle bevolkingsaangroei en de hygiënische omstandigheden waren niet op zijn best. Er ontstond toen een enorme behoefte aan proper water. Op het einde van de eeuw werden op een aantal plaatsen artesische putten gebord, zo ook op de Grote Markt. Het betrof ijzeren buizen die op grote diepte in de grond werden gestoken waardoor het water spontaan opborrelde. In een nis aan de voet van het belfort liep constant helder water uit een kraan, waar op andere plaatsen gebruik werd gemaakt van gietijzeren pompen. Door een verkeerde technische behandeling viel de bron een aantal jaren geleden droog.
We zain va gedacht van af en toe isj ewwâ nies te loëte wéite on de mènsje vanonder de stèirt van t Pèirt. Vèr de momèntj ister nâ giën nies, mor ik èm attait guërt dâ ze zègge gië nies is goe nies
t Iënegste dâ me verluëpeg kènne loëte wéite is datter bè de pajnners ewwâ veranderinge zain. Mor oe dât zjust vèr de momèntj iniënzitj wéite me nog ni. In alle geval as mn iet te wéite komme tèn wètjet géir uëk wel, doër maugde gerist in zain.
Voor de 18e eeuw zijn er weer minder klare notities. De ommegang van 1754 brengt wel aan het licht dat de drie schuttersgilden respectievelijk hun Mars, Indiaan en Reus droegen. Blijkbaar voorzagen de gilden zelf in het dragen van hun en reus en dit staaft onze stelling dat de subsidies aan de gilden werden uitbetaald, zonder precisering der dragers. Het blijft ook een veronderstelling dat de gilden hun dragers rekruteerden onder de beroepslastendragers, zoals de pijnders of zakdragers.
Op het einde van de 19e eeuw en bij het begin van de 20e eeuw telde Dendermonde een zestigtal pijnders. Bij het begin die eeuw werd echter een loopje genomen met de reglementering van de gilde. Dit wordt ondermeer bewezen doordat Karel Van Den Abbeele (de Witjes) reeds op zeventienjarige leeftijd de reuzen hielp dragen, daar waar dit voorrecht enkel aan gildebroeders toekwam. Spijtig genoeg moeten we hier andermaal de stadsbrand vermelden die ons parten speelt en ons belet om meer in detail te gaan aangaande de dragers uit die periode. De stadsrekeningen uit die periode vormden een gretige prooi voor de vlammen...
Meestal zijn er slechts twee dragers geweest per reus. Pas in de vijftiger jaren van de 20e eeuw verschijnen er soms drie dragers per reus, soms zelfs vier. De reuzendragers gaan echter niet treuren bij de vaststelling dat een bloeiende vereniging als de hunne zou verloren gaan onder de maaimolen van de tijd en verpulverd wordt onder de pletwalsen van de 20e eeuw. Zij zorgen steeds dat nieuwe leden worden getraind die eventuele gaten in het ledenbestand onmiddellijk kunnen opvullen. Vergrijzing, ziekte en overlijden zijn veelal de oorzaak van het 'wegvallen' van dragers. Gelukkiglijk zijn er in de stad voldoende mensen aanwezig met genoeg verantwoordelijkheidszin om alles in rechte banen te leiden.
Wat betreft de kledij van de dragers heeft het stadsbestuur hierin meestal voorzien. Veelal droegen zij een witte broek, wit hemd en witte pantoffels. De laatste jaren is hierin echter enige verandering gekomen. Men gaat de modernisering niet laten links liggen en de kledij wordt wel eens aangepast.
De vergoeding van de pijnders is een item waar menig keer werd over gediscussieerd. Bepaalde omstandigheden hebben ertoe geleid dat sommige dragers slechts één jaar worden vernoemd. Wij gaan dit zeker niet aanzien als een belangrijk element, ups en downs zijn elke vereniging bekend.
De reuzen worden veelal begeleid door leden van het stedelijk politiekorps. Vermoedelijk hebben de raids van de Aalstenaars op het Ros Beiaard van jaren geleden hier wat mee te maken. Vaak viel deze beurt te eer aan de oudsten van het korps, wat tot gevolg had dat dikwijls dezelfde agenten de reuzen vergezelden op hun dansende tochten door de stad. De politiemannen hadden en hebben nog steeds de taak de reuzen de vrije doorgang te verlenen, de dragers te begeleiden en de fakkeldragers in het oog te houden dat zij geen reus in de fik steken... Kwade tongen beweren wel eens dat zij de dragers van overmatig drankgebruik moeten houden... Wie durft nu zoiets te beweren? In de jaren twintig werd politieagent Jan Dierickx (voor ingewijden 'Zjang de Man') belast met het toezicht op de reuzendragers. Deze functie werd later toebedeeld aan Joseph Van Wiele die nog later werd opgevolgd door Jean Van Der Veken. Zij traden vaak bemiddelend op en zorgden ook voor de uitbetaling der dragers. Agent Florent De Potter zou als laatste deze taak uitoefenen. Verder is ons geen verantwoordelijk 'champetter' meer bekend. De laatste jaren gebeurt de betaling via de stadsdiensten onderling.
We kennen ook de traditie die reeds vele jaren bekend is, namelijk de 'collectebus'. De dag na de jaarlijks Katuitommegang gebeurt de huis-aan-huis omhaling met een 'bus'. Bedoeling is dat de Dendermonse bevolking zijn geldelijk steentje bijdraagt. Sedert enkele jaren geschiedt de omhaling enkel in de straten waar de ommegang is gepasseerd op de avond voordien. Moeten we bij de 'bus' ook de reden zoeken voor het feit dat de drie Gildereuzen op hun toch verdomd heel goed weten waar zij enkele extra danspasjes moeten leveren?
In een volgend deel hebben we het over de dragers van de 20e eeuw.
Alléi dr begin bewéigingk in de zoëk te komme! Van de wéik stont er in de gazet toch wèrral een artikkelke auver t kommetait! Ze goën dr ne véizètwéi va moeke. Dâ wil zegge dadal dâ binnekomt vedrom bouite moet! As ze dor ieveranst een 20 miljoen éiraus binnekrage moete ze moeke dâ die vedrom weggeroëke uëk. Dad ouitgéive zâ ni moejelaik zain, mô dâ binnekraige dâ zal wadanders wèrre pèizek!
Nâ-j-èmmek mè vèr de vaste woërait loëte vertèlle datter apoërte inkomste goën zain omdâ ze de die dâ van Oilsjt nor de Ros Bajjortstoet komme kaike gon doen betoële. On iedere ingank van de stat zâ nen azjènt stoën die de passé moet kontroléire. De die dâ van Oilsjt zain moete nort schaintj betoële Of dât nâ véil zal opbringe dâs wèrral een ander vroëg nowô?
Nâ-j-èmmek dr mè dâ goe wéir isj rontgeluëpe in t stat, en man mémaure isj loëte wèirke t Is wel ammel schuën zènne, mor t is toch Dèrremonde nemiër gelèk as dat zouë moete zain Dâ Vèstsje, ammel goed en wel Dor lupt dor véil volk, dr zain dr véil wingkels, mor daddis uëk alles nowô Worrom èmme ze nâ-j-ierlaik woër dâ woëter weggedoën? Ik èm dr ston druëme binsjt dâk dr stont te kaike vanop de Brisselsestroët. Ik kéik azuë in de richtingk van de Mechelsepuërt en k was ont pèize...dadouë nâ toch schuën gewéist datter ier azuë e woëter déirliep, â wast nog mor tot oen t Prisongstroitsje en tèn langst iën of twië kante ewwâ buëme Ier en toer een brigske vèr van den iëne kant nor den andere te trèkke Alléi ik kost er ni van auver
Mor wadavans dâ ne mènsj dr stoëd auver te dippe en te pèize, t is ammel véil te loet, t is ammel weg!
Auvert lèst wazzek im Brigge awel doër èmme ze dâ garranzjéirt Doër ister wel nog woëter in de stroitsjes gelèk as vroeger. Doër èmme ze die nostalzjie nog en ier ni, daddis t verschil.
k Ben tèn op mâ gemak mô vedrom nor ouis getrokke en i man èige wazzek on t pèize op dâ gedichteke va Georges Dierickx t Vèstsje, een lange stroët mè woëter .
Sedert vele jaren maken de reuzen als boegbeelden van de schuttersgilden een dansende tocht door de stad. Ze vormen een onuitwisbaar kenmerk in de rijke schat van onze folklore, voor zover ze er zelfs niet de oudste elementen van zijn...
De reuzen zouden echter niet dansen moesten er geen zwetende en zwoegende dragers onder 'de grote lichamen' de danspassen uitvoeren... We hoeven zeker niet duidelijk te stellen dat het voor de dragers (pijnders) steeds een grote eer is geweest en nog altijd is om 'hun' reuzen tot vermaak der massa te laten dansen. Velen zullen met ons beamen dat het geen sinecure moet zijn om dergelijke 'gevaarten' op te tillen, te verplaatsen en er bovendien nog dansende en zwierende bewegingen mee te maken. We trachten een zo volledig mogelijk beeld te scheppen van degenen die door de jaren heen de gildereuzen droegen op hun tochten door de stad. Wij putten onze informatie uit de vage gegevens die het deel beschadigde archief ons schenken.
Over de allereerste drager vernemen we meteen ook de naam. We lezen in de jaarrekening van 1468 - '69: 'Betaelt thonise de tiecheldecker die de Ruese was inden ommeganc dat lastich was voor zyne moeyte 12 groten' (groten = grossen - gr.). In 1469 - '70 trekt dezelfde drager slechts 8 groten en in 1471 eveneens. In 1472 betaalt men aan Lauwer Theeux 10 groten en een jaar later trekt ene Lauwer de Wale 12 groten voor zijn moeite. De twee jaren die daarop volgen vermelden de rekeningen wél dat voor het dragen 12 groten werd uitgegeven, maar niet aan wie. Van 1475 tot 1484 vinden we telkens de naam terug van Anthonis van der Linde als drager. Vanaf 1498 wordt echter ook een persoon genoemd naast de drager, die de reus 'bestierde' en 'beweechde'. Uit de posten van de jaarrekening blijkt de beide woorden synoniemen zijn. Ze betekenen hier 'leiden' en niet 'doen bewegen'. Gaat het hier om een 'begeleider'?. De periode van 1498 tot 1506 wordt steeds Lauwer De Wale vermeld als drager. Tot 1534 vinden wij opnieuw enkel bedragen terug en geen namen van dragers. Tussen 1535 en 1569 vinden we volgende namen van dragers: Hillewaert van de Zande, Gyllis de Mol, Jan de Mol, Jan Livens, Joes van de Poele, Joes Coele, Joes de Deckere, Franchoys Verdonckt en Daniël de Poorte. Gans deze periode fungeert ene Jan Cammaert als begeleider.
Voor de 17e eeuw zijn er minder samenhangende gegevens. Uit de rekening van 1651 halen we hetgeen volgt: 'Betaelt aen acht persoonen ende twee moeselaers(*) gespeelt ende gedraegenen hebbende de reusen en de reusinnen... mette andere cleyn reusekens op diversche daegen In deze kerremissen...' 'Betaelt aen Deken ende geswoorne vande gulde van Sint-Jooris over tgone dat sylieden opden kerremisse hebben verschoten aende draeghers vande reusen ende reusinnen...'. We zien hier de eerste expliciete vermelding van de Sint-Jorisgilde betreffende het dragen van een reus.
(*) doedelzakspeler
De rekening van 1682 - '83 leert ons volgende gegevens: 'betaelt aen gillis de landtsheer ouer tommedragen vanden mars Inden ommeganck (...) aen Guilliaum de Smet ouer tdragen vanden Jachtgodinne, en aen Jan baptista de Clercq ouer tdragen van het reusinneken (...). Aen Jan schelfhaut ende gillis de pauw ouer tdragen opden kermis dagh voorsyet de camniere mitsgoaeders aen Dominicus verbeke ende Jacques verbeke ouer tdragen vanden reuse (...). De namen van Jan Schelfhaut en Jan Baptista de Clercq blijven genoemd tot het einde van de eeuw.
Mènsjelief, auver diën tèmber doër èmme ze toch uëk al nen tallèirem auver gemokt! Ten iëste verstoën ek mè d'r ni-j-ouit dâ 't Statouis d'r t' onderstebauve kan opstoën. Dië mènsj dâ dië gedrikt éit dâ moet toch nen alvem blèjnne gewéisd' èmme. As ge nâ nimmer en ziet dâ den taure van 't Statouis mè zanne kop in de gront stèkt, awèl santéi zelle. In alle geval 't is al gelaik wie dâ 't gedoën éit, mor 't was ofsewèl ne graalaike stommerik, ofsewèl was 't nen Oilsjteneir, mor daddis faitelaik alletwië 't zèlde nowô. 't Is ni vèr 't iën of t' ander mor 't zain al gelaik gin maniere en dorméi gedoën! Ik èm ieveranst in een schouif azuë nog nen omgekiërde Dèrremonde ligge. Ik zal em iën van déis doëge toch isj op nen amverlop plèkke zelle... Die proeitsje, dâ blaift d'r ammel ligge en mè-j-èm 't onderstebauve te plèkke is't in orde!
We vonden twee foto's weer van de verhuis van het Ros Beiaard van de Oude Vismijn naar het magazijn aan de Sint-Rochusstraat. De nieuwe stelplaats aldaar zou enkele jaren nadien worden afgebroken ten dienste van de Dendermondse Volkswoningen. Vandaag de dag zien we op die dag nog steeds een braakliggend terrein...
We tonen nog enkele luchtfoto's van Dendermondse "regio's"...
Een duidelijk beeld vanuit de lucht met central de O-L-Vrouwekerk, het Kerkplein, een gedeelte van de Kerkstraat. Bovenaan zien we de Prudens Van Duysestraat en de Zwarte Zusterstraat. Onderaan de Dekenij, de Mariakring, de Nachtegaalstraat en de Kapittelstraat.
Centraal op dit beeld, het Stadhuis en het Justitiepaleis. We zien ook duidelijk de Grote Markt. Links onderaan de Vlasmarkt met de Abdij en het Zwartzusterhuis. Dender- en Schelde vloeien in en om de stad...
Vanuit een andere hoek zien we opnieuw centraal het Stadhuis, het Justitiepaleis en de Grote Markt. De Kerkstraat en de Emiel Van Winckellaan, met de Ridderstraat en de Greffelinck. Over de Dender zien we de Vlasmarkt met de Abdij.
In 1872 bleken de reuzen in een zeer erbarmelijke staat te verkeren. Uit een krantenverslag van toen weten wij dat 'de bevolking verheugd was, de drie reuzen gans hersteld en in het nieuw uitgedost te zien verschijnen'. Het jaar voordien bleken ze in zeer slechte staat te verkeren, door ze 'in regen en wind te laten rotten'...
Verschillende betaliongsmandaten uit het verleden leren ons dat de drie reuzen vroeger door private personen werden gekleed telkens een uitstap in het vooruitzicht was. In het onderhoud, zoals schilderwerken en dergelijke, werd voorzien door de stadsdiensten.
In 1973 kregen de reuzen een nieuw pak aangemeten. De kledij die al vele jaren werd gedragen had heel wat aan kleurenpracht verloren. Mevrouw Van Parijs, van de toenmalige Hogere Snit- en Naaischool aan de Begijnhoflaan, werd gevraagd om de drie Gildereuzen in een 'nief kliëke' te steken. Zomaar eventjes vierenvijftig meter stof op dubbele breedte diende daarvoor aangewend! Aangezien de reuzen op dat moment een periode in 'hun blootje' stonden, werd van de gelegenheid gebruik gemaakt ze ook opnieuw te schilderen. In 1980 en 1986 werd eveneens voor enige vernieuwing van kledij gezorgd.
In 1993 werd onder impuls van de Dienst voor Cultuur en Toerisme en in samenwerking met het stadsbestuur beslist de reuzen een grondige onderhoudsbeurt te geven. Zo werd de helm van Mars volledig opgekalfaterd en belegd met een vloeibare zinklaag. De afwerking gebeurde met een laag aluminiumverf. Indiaan kreeg een laag zwart en Goliath werd eens duchtig 'bijgeschminkt'.
Even betreffende de plaats der rezuen in stoeten en ommegangen. Hieromtrent is het zeer moeilijk een vaste lijn te zien. Enkel in 1467 en in 1538 wordt een reus nà het Ros Beiaard genoemd. Anders blijken de reuzen steeds voor het Ros Beiaard opgestapt te hebben, hetzij met 'fyffelaers', trommelaars of een harmonie of fanfare.
Hierna een artikel uit het verdwenen weekblad 'De Voorpost'...
Reuzen kregen nieuw kleedje... 54 meter stof op 'dobbele britte'.
De bovenste foto toont ons de Lindanusstraat. Deze verbinding tussen de LeopoldIIlaan en de Oude Vest werd aangelegd op het einde van de 19e eeuw (rond 1885) en genoemd naar de Dendermondse geschiedschrijver David Lindanus. Nadien ontstonden de Nijverheidsstraat, de Emmanueel Hielstraat (later de Leo Bruyninckxstraat) en de Weldadigheidsstraat. Op de hoek van de straat is de herberg 'Klokken Roeland' gevestigd - bij Stallaert-Philips, zoals de gevel ons laat weten. Rechts bevindt zich 'Het Katholiek Fabriek' (La Dendre - textielfabriek).
Een zicht op de Sint-Rochusstraat met vooraan rechts de Sint-Rochuskapel (gebouwd in 1636). De gevel van het tweede huis aan de linkerkant is nog steeds in dezelfde staat bewaard gebleven.
Eind de zestiger jaren werd de verbinding tussen de Gentsesteenweg en de Veerbrug (Scheldebrug) een feit! OP de foto zien we de eindfzase van de werken aan de Noordlaan. Bemerk rechts nog een gedeelte van de haven, met het gebouw van de havenmeester. De Veerstraat werd door deze 'ingreep' dus 'geamputeerd'.
De reuzen één voor één - Goliath. De naam Goliath wordt pas teruggevonden in eenprogramma van 1878, zijnde de Pater De Smetfeesten. Hij wordt ook wel de Boogschutter of Kruisboogschutter genoemd. Hij treedt naamloos aan in de stadsrekeningen van 1467 en dit duurt tot 1569. In 1754 en 1850 neemt hij aan de ommegangen deel als 'Reus'. Goliath was destijds eigendom van de Sint-Jorisgilde.
Hij draagt een groene rok, afgeboord met een gele band, alsook een korte rode cape met paarskleurige franjes. De gordelriem bevat de purperen adellijke kleuren en ook rode tinten. Een hoed, nogal eigenaardig van vorm is het hoofddeksel. Vooraan deze hoed bemerkt men het stadsschild. Zijn hoofd is beschilderd hout en het gelaat wordt getooid met een zorgvuldig gevormde knevel. Evenals Mars is hij drager van een zward. Dit kromzwaard heeft een drakenkop als versiering.
In 1807 had de reus samen met het Ros Beiaard bijna de ommegang gemist, omdat er blijkbaar grote herstellingen nodig waren. Zijn bekendheid is iets ruimer door de bijbelse verhalen van 'David en Goliath'. De reus behoorde tot de stam van de Filistijnen in Palestina. De stam werd door de Joden verslagen en David was één der Joodse aanvoerders, de kleine held met de slingersteen.
Afmetingen: Lengte 405 cm - Breedte aan armen 150 cm - Borstomtrek 325 cm - Hoofd 70 c 30 cm - Armlengte 120 cm - Zwaard (lengte) 198 cm - Gewicht 76 kg.
We vonden langs de Tragel (nieuwe Dender) een waarschuwingsbord dat blijkbaar meerdere doeleinden heeft.
De detailfoto hieronder laat ons duidelijk zien dat het bord niet alleen dient als waarschuwingsbord, maar blijkbaar ook als schietschijf!!!
Een geschiedkundige verantwoording lijkt ons hier ook niet op zijn plaats, gezien er tijdens beide Wereldoorlogen wellicht nog geen sprake was van het Vlaams Gewest...
Twee prachtige foto's die ons werden toegezonden door dhr. Albert Verhelst, thans woonachtig in Berlare. Wij uiten hiervoor langs deze weg onze welgemeende dank!
Een mooi beeld van de oude Dender- en Scheldemonding. We merken duidelijk de oude Scheldebrug, de Kasteelstraat met de Dender. Bovenaan centraal 'Het Keur'. De foto dateert uit begin de jaren '60.
De Geldroplaan, met het Koninklijk Atheneum. Hier is duidelijk merkbaar dat het verbindingsgebouw aan de school (tussen de twee blokken) nog niet is gebouwd. Onderaan linjks op de foto zien we de appartementsblok Krijgshof III nog in aanbouw. Links bovenaanzien we een deel van de Brusselse Forten en iets meer centraal 'den Aria'. Aan de rechterzijde, de Bastion aan de Zuidlaan, de Molenberg, een deel van het Begijnhof en de Begijnhoflaan. Helemaal links onderaan de magazijnen van Prosper Lochten. De foto wed vermoedelijk genomen midden de jaren tachtig van vorige eeuw.
(Een correctie werd ons doorgezonden door dhr. Albert Verhelst i.v.m. de magazijnen van Prosper Lochten).
In navolging van het artikel 'Reuzen van de Klapper' publiceren wij nog enkele foto's:
De 'Reuzen van de Klapper' aan het Gezondheidsgebak, samen met Mario en zijn echtgenote.
(1) (2) (3)
Foto 1: Reus Indiaan (Marc Van Gyseghem) dringend toe aan een opknapbeurt... Foto 2: Reus Mars (Jempi Verhofstadt), even verpozen... Foto 3: Reus Goliath (Gerrit Van Nieuwenhove), precies echt...
Deze reus zou volgens de meeste gegevens als eerste verschenen zijn in een ommegang van 1559 als 'afgod Mars met zijn vier lakeien'. Hoogstwaarschijnlijk betrof het hier een eerste versie van reus Mars. De in het Vleeshuismuseum bewaarde stukken, namelijk een hoofd en twee armen zijn zeer gelijkend met deze van de huidige reus. Zouden dit de resten kunnen zijn van de toenmalige afgod?
Mars is de vertegenwoordiger van Rome, als de orlogsgod. Enerzijds geldt hij als krijgsgod, anderzijds als een afweerder van alle kwaad. Ook de maand maart is naar hem genoemd.
Hij draagt een pseudo-Romeinse helm met bovenaan een draak. Het hoofd is uit hout vervaardigd en is beschilderd. Enorme bakkebaarden en een stevige snor tooien zijn gelaat. Opvallend is dat het beeldhouwwerk sterk plastisch is uitgewerkt. Hij draagt in de linkerhand een zwaard met een gedraaide greep, uitlopend in een arendskop. Mars is gekleed in het donkerblauw. Onderaan zijn rok is er een brede band. Aan de gordelriem hangen langwerpige repen stof die met goud zijn afgebiesd. Hij draagt een lint over de rechterschouder. In de rechterhand draagt hij een boeket. Mars is de kleinste in gestalte van de drie Gildereuzen. Vroeger was deze rues eigendom van de Kolveniersgilde Sint-Andries.
Afmetingen: Totale lengte 365 cm - Breedte aan armen 129 cm - Borstomtrek 310 cm - Hoofd 70 x 40 cm - Armlengte 106 cm - Zwaard (lengte) 178 cm - Gewicht 79 kg.
Toen eind de jaren negentig (ja, van ondertussen vorige eeuw) de Reuzen-ommegang in laatste instantie diende afgelast te worden wegens de enorm slechte weersomstandigheden stonden de 'Reuzen van de Klapper' (van den vereniging 'Den Dèrremonse Klapper') klaar om de echte te vervangen. De 'nieuwe' reuzen bewogen zich vanaf 20 uur door de stad en bezochten verschillende herbergen tot groot jolijt van de opgekomen doch teleurgestelde massa. De kledij was enkele dagen voordien vervaardigd door de toenmalige uitbaatster van Café 't Moleken aan de Franz Courtensstraat, Lydiane Van Bogaert. De rondgang werd een enorm succes en er werd zelfs gedanst voor de pui van het stadhuis onder het goedkeurend oog van toenmalig burgemeester Norbert De Batselier. Deze was zodanig enthousiast dat de drie reuzen een kleine 'subsidie' kregen om een pint mee te pakken! (Als dit laatste niet mocht gepu!bliceerd worden, gelieve het dan niet te lezen aub). De 'reuzen' zochten de dragers op, en in Café 'Tijl' op de Grote Markt was er een ontmoeting tussen beiden. De 'reuzen' staken de dragers een hart onder de riem en dronken samen een pint van de 'subsidie'... Het initiatief van 'Den Dèrremonse Klapper' werd alvast door velen geprezen. Ere-voorzitter Patrick Meulebroek vergezelde 'zijn' reuzen op hun triomftocht.
Op bovenstaande foto zien we vlnr. Reus Goliath (Gerrit Van Nieuwenhove), Reus Mars (Jempi Verhofstadt) en Reus Indiaan (Marc Van Gyseghem). Rechts van Indiaan Patrick Meulebroek. De dienstdoende politieagenten wilden maar al te graag mee op de foto.
We wagen ons aan een beschrijving van de drie Gildreuzen. We trachten dit zo getrouw mogelijk weer te geven. Mochten er eventueel sommige gegevens volgens u niet geheel kloppen, mag u ons ons gerust een mailtje zenden. Wij verifiëren dan deze gegevens en zullen ze eventueel wijzigen.
De Reuzen één voor één! - Indiaan. Er hangt een raadsel rond deze figuur. Deze reus werd door de dragers wel eens 'de negerinne' genoemd. In 1801 spreekt men van 'den Zwarte Moriaen'. Oudere Dendermondenaars spreken zelfs over de 'Muër' (Moor).
We vinden hem reeds terug rond 1715 als 'een postuer, representerende eenen Indiaen'. Er rijzen vragen rond een hoofd dat bewaard is gebleven in het Vleeshuismuseum. Zekerheid hebben we hier niet, doch men zou kunnen veronderstellen dat het reeds om een tweede hoofd gaat. Het bestaat uit beschilderd hout.
Het bovenlichaam van Indiaan is naakt, hij draagt een halsketting. Rond zijn middel is een rode band gespannen die een serie kleurrijke pauweveren samensnoert en die onderaan is versierd met rode slagpennen. Op het hoofd draagt Indiaan ook pauweveren. Verder bestaat de kledij uit een rode rok met een gele band. Over de linkerschouder draagt hij een boog met pijlenkoker en eveneens een schouderlint. Deze reus was vroeger eigendom van de Sint-Sebastiaansgilde. Veelal is hij thans nog aanwezig op de koningsschieting dezer maatschappij. Indiaan is de grootste in gestalte van de drie reuzen.
Afmetingen: Totale lengte 460 cm - breedte aan armen 152 cm - Borstomtrek 370 cm - Hoofd 47 x 38 cm - Armlengte 100 cm - Gewicht 71 kg - Boog 300 cm.
Fantastische beelden van de Dendermondse stationsbuurt genomen vanuit het vliegtuig. Op deze foto merken we onderaan duidelijk de perrons, het Stationsplein, de Douaneloods (en ook de magazijnen van Prosper Lochten), de Burgemeester Portmanslaan. Meer naar boven zien we de Zuidlaan, met rechts het Rond Punt en de LeopoldIIlaan. Op het moment van deze opname is er helemaal nog geen sprake van één der appartementsblokken (Krijgshof). Ook de Geldroplaan was er nog niet! Hier zien we duidelijk de Burgemeester Portmanslaan met een groene 'oase' waar thans de drie appartementsblokken staan. Het Stationsplein(bovenaan) waar de bussenstalling nog gelegen is waar thans de parking ligt (tegen het stadspark). Prachtig zicht vanuit de lucht op het station, het Stationsplein, de Burgemeester Portmanslaan, de Brusselse Forten. Op deze foto lijkt het Koninklijk Atheneum zelfs nog maar gedeeltelijk gebouwd te zijn.
Met dank aan dhr. Albert Verhelst.
We kregen een reactie van Jern Vermeiren, die beaamt wat wij schreven omtrent het Koninklijk Atheneum, waarvoor onze dank. Jern schrijft: Het is inderdaad correct dat er nog maar een deel van het Atheneum staat. De nieuwbouw zoals dit ook wel bij atheneumgangers genoemd wordt is maar gerealiseerd anno 1987. Deze nieuwbouw omvat de kleuterafdeling en de keuken en refter van het huidige KAD complex.
Omtrent de drie Schuttersgilden, de Sint-Jorisgilde, de Sint-Sebastiaansgilde en de Sint-Andriesgilde is naar onze mening genoeg documentatie voorhanden. Vandaar dat wij dit onderdeel niet gaan behandelen. Over de band tussen de reuzen en de drie gilden blijft het eerder raadselachtig. Blijft de vraag of de gilden zelf de drie reuzen niet hebben vervaardigd. Het is ook zeer moeilijk te bepalen wanneer deze band is ontstaan. In elk geval is men sinds het begin der 18e eeuw vertrouwd geraakt met het typisch beeld van de ommegang, waarbij de Sint-Jorisgilde werd voorafgegaan door de 'boogschutter', dus Goliath, de Sint-Andriesgilde door Mars en de Sint-Sebastiaansgilde door Indiaan. In het programma van de ommegang van 1754 kwam dit duidelijk tot uiting. De drie verschillende groepen werden onder de vorm van een rijm aan de toeschouwers voorgesteld:
In het programma van de 'Ommeganck van 1899', ter gelegenheid van de voltooiing van de Scheldebrug en de Kaaimuren, vinden wij het volgende terug:
Sint-Sebastiaansgilde: Vaandrig te paard - Trommelslagers - de Reus - de Gildeknaap - de Hoofdman te paard - de Eed van het gilde - de Koning - 12 boogschutters, allen in schitterende kleederdracht van de XVIe eeuw.
Sint-Jorisgilde: Vaandrig te paard - Trommelslagers - de Reus - de Hoofdman te paard - Deken en vier gezwoornen - de Knaap van het gilde - 12 kruisboogschutters, allen in kleederdracht van de XVIe eeuw.
Sint-Andriesgilde: Vaandrig te paard - Trommelslagers - de Reus - Hoofdman te paard - Deken en vier gezwoornen - 12 busschutters uit de XVIe eeuw.
Opvalend in dit programma is enkel de vermelding 'de Reus', zonder specificatie van Indian, Mars of Goliath.
In de ommegang van 1823, bij de ontvangst van Willem I, Koning der Nederlanden, namen de reuzen deel aan de stoet zonder dat de schuttersgilden mee opstapten. De gilden stonden opgesteld aan de Grote Markt.
Ach mènsje toch wéir èmme 'n schuën stat en zéi miëstal ne schuëne raikdom g'at. 't Was ier vantait uëk wel isj mizéire, mor dad'èmme ze auveral al isj véire. Al moëke wéir isj rieze of krakiël aster op oënkomt trèkke m'n on 't zèlfste zjiël, en dorrom mènsje zai me groeitsj en fiër en wéir pèize in ons èige kiër op kiër...
Ochotte toch wéir zain van e goe ras, loitj ons mor blaive en loitj alles gelèk dâ't was. In Dèrremonde dor zai me wéir gebaure as me d'r weg zain, tèn luëpe me verlaure. Och Livven Iër, wéir zain e stikske van ons stat, wordâ'k attait em boeintsje èm vèr g'at. Loitj ons bekènne, wéir vinne t' ammel fain, dâ me wéir van Dèrremonde zain...
G'ètj Brissel mè-j-ammel zam boelvaars, of pakt Antwèirpe mè zam biëste en zan klosjaars. Mor waddis dâ, bè-j-ons stat vergeléike wordâ m'n attait auver 't Ros Bajjort kènne spréike. Zi beste mènsje, dorvéir géive'k man èrt, azze'k et zien danse o¨p ons Gruëte Mèrt. 'k Ben attait blèi azze'k dâ beléif, en ge kèn gon pèize oe dâ'k tèn bèzze géif...
Ons Gruëte Manne, die-j-uëre d'r uëk bèi, 'k ben zuë gelikkeg azze'k ze zien onder èir drèi. Ach mènsje lief, ik kan giën waurde vinne vèr te vertelle van dië kriebel ier vambinne. En komt den dag vâ manne lèsten uëgemblik tèn waaq'k dâ'k tait kréig vèr te zegge mè ne snik, oe groetsj en fiër en oe blèi da'k ik echt ben, omdâ'k nen échten..., nen échten Dèrremonteneir ben!!!
Uit het weekblad 'Ros Beiaard' van 2 februari 1930.
Uittreksel uit een onkostennota van de 'Feesten van 1850, ter gelegenheid van het Gouden Jubileum van de Akademie voor Schone Kunsten, van de Rechtbank en voor de huldiging van de geschiedschrijver David Lindanus:
-Onvoorziene uitgaven: *70.00 frank voor het bouwen van een schuilplaats, in den entrepot, voor het Ros Beiaard, de reuzen, enz., daar de rijtuigschilder Mestdag weigerde deze in zijn werkhuis onder te brengen. *84.50 frank aan Mejuffer L. De Brandt voor het leveren van strooien hoeden, hemden en andere atrributen door de dragers van het Ros Beiaard en de reuzen en voor de tamboers en de muzikanten. *369.59 frank voor de uitrusting der drie reuzen, 't klein peerdeken en de kemel; in gelen, blauwen, roden en groenen damast; blauwgoed met witte en rode strepen; gouden en zilveren belegsels en franjes. *3.50 frank voor het verstellen van het rietwerk der reuzen aan Van Ranst. *9.00 frank voor een kapsel van den Indiaan, blauw-gouden band en baret met pauweveren.
Hierna een uittreksel uit de stadsrekening van 1682 - '83, waar men op de voorlaatste regel duidelijk kan lezen: '... tommedragen vanden mars inden ommeganck ...'
Wil je contact nemen met de blog voor het sturen van een foto, het geven van informatie of het vragen om inlichtingen, stuur uw email via het voorziene vak hieronder. U kan ons helpen bij de identificatie van personen. Herken je iemand dan vernemen we dit graag met een email.
Petrus Alexander - Peke Rammekeszand
