Deze blog toont U maar één pagina. De andere worden in een archief geplaatst. Door onderaan de pagina op één der pijlen te klikken kom je verder. Je kan ook een onderwerp in onderstaande inhoud aanklikken. Oudere publicaties worden nog regelmatig bijgewerkt.
Van alles wat... ... over de enige échte Ros Beiaardstad! Het wel en wee van Dendermonde, veel fotomateriaal en af een toe een vleugje humor in ons dialect!
Bent u in het bezit van fotomateriaal van alles wat met Dendermonde (geen deelgemeenten) te maken heeft, en wenst u dit op het blog te zien verschijnen? Aarzel niet en geef ons een seintje op jpmc@skynet.be.
Wij danken u bij voorbaat!
En... mocht u dit blog goedvinden, kan u in de linkerkolom een waardering geven (beoordeel dit blog).
28-05-2008
Vanonder de stèirt van 't Pèirt...
De Ommegang van 2000 had plaats op 28 mei, vandaag precies 8 jaar geleden. We zullen deze blijven herinneren als de Ros Beiaardommegang met het gure weer!
Albert Cool, werd de eerste burgemeester van Groot-Dendermonde na de fusie van 1972. Toen fusioneerde Dendermonde met Appels en Sint-Gillis. Wij vinden in onze archieven een gedeelte van het artikel dat in de Voorpost toen verscheen.
Tot Prèdang Van Douize toe wist dad al assen den tekst van t lieke van t Ros Bajjort schréif Ge moet ni vroëge oe langk dâ die dor in Oilsjt al koet zain!
Mor vèr wâ moete die faitelaik koët zain? Zouën zet zelf wéite?
Moete die nâ koët zain omdâ Dèrremonde t iëneg en t ècht Ros Bajjort éit? Wâ zjiëverderèi is dâ na faitelaik?
In Dienant en in At èmme z uëk e zuëgezèit Ros Bajjort en azzek ni mis bèn in Mechelen uëk. Awèl dâ ze doër tèn koët op zain nowô. Wéir èmme die van Oilsjt niks misdoën en dorméi ouit!
Ik wéit et wèl vèr wâ dâ ze koët zain k Zal t ier isj rap gon ouitlèggge zi!
Ze zain koët omdâ zin twiënvaifteg ons Pèirt ni kènne pikken èmme en omdâ ze dor nâ mè-j-e graalaik liëlek stik balatom zitte! Doërvéir zain ze koët, en vèr anders ni!
Awèl ze moeste tèn mor ni geprobéird èmme vèr ons Pèirt achternoër te moeke. t Is toch ons faut ni dâ ze zéir gintjer niks béiter koste moeke as ne karnavalzot vam balatom?
En faitelaik zain zin Oilsjt rap koët zènne Zèmme vazzeléive koët gewéist omdâ t Tribbenoël on ons toegewéizen is uëk Dèrremonde is een stat mè standingk en tèn is dâ mor normoël dâ t Tribbenoël ier is. En dorbèi, wor zouën zn Oilsjt e Zjustiessepalais moete zette èmme In dad Ajoinedèrp zain mor drèi stroëte!
Koët, koët, ge kènd azuë koët zain as get pèist! Piër van Tatjes
Vanonder de stèirt van 't Pèirt. Spèsjoël bericht!!!
Van de mèiret pèisdegeke goet dâ man èrt stil stont! Ik kraig tèllefong vâ ne goeie kammeroët die mè liet wéite dâ ze de kazerme wille verkuëpe! Faitelaik is dâ nâ ni derèkt iet nief, mor d'r werd' uëk gezèit dâ ten ons Pèirt en de Réize en al wâ datter dor nor bèi stoët gin dèk nimmer bauve zanne kop zal èmme! In 't artikkel stoëd' uëk een passozje wordâ z'op stat ni kontèntj zèlle méi zain... Ik sitéir: 'Het is niet omdat de Regie der Gebouwen tot op vandaag nog geen stappen heeft gezet om het achterstallige huurgeld via juridische procedure te claimen, dat ze dat niet alsnog kan doen. In theorie kan de Regie daarbij beslag leggen op al wat in de kazerne staat en kan het werelderfgoed van Dendermonde openbaar verkocht worden.' Awel dâ vinne'k nâ nog toppoeintj! 't Stat éi zan ouisier ni betoiltj! 't Verbéiter nog!
Dâ wèrre zwoëre probléime! Ik èm al on't pèize gewéist, mor ik kan gil dâ gezelschap ni-j-in man garaasj kraige zènne en nog minder i man éitploitsj... En moest dâ nâ wèl goën ik zouë 't derèkt doen en 'k zeg er derèkt bèi, as't vèr ons Pèirt en de Réizen is zouë'n z' ô mèi-j-allènsj nog gin ouisier moete betoële! Ik goë mè geriët moëke en ik trek de boën op! Ik goën zoeke achter ier of doër nen angaar wordâ ploitsj is nowô. As 't minnestéire dor mèire stoët kènd' anders nog isj beginne zoeke! 't Is toch ne vrië wèirelt zènne, ge mauge't woërlaik geluëve!
In 1952 trokken enkele Dendermondenaars naar Aalst om er in de carnavalstoet reclame te maken voor de Ros Beiaardommegang van 8 juni. Ze reden met een vrachtwagen, waarop een zeer duidelijke boodschap was aangebracht in de stoet!
Uiterst links op bovenstaande foto, de heer Marcel Daman, oud-volksvertegenwoordiger.
Awel zi, ier wille'k ik ondergetiëkende Piër van Tatjes, isj op inpikke! Dâ woëre nog isj manne mè karakter! Die diften éir léive reskéire mè-j-in Oilsjt in de stoet te rèin mé-j-éire kammejong! Ze moeste die mènsje in den tait een madojle gegéiven èmme vèr moet en zelfopofferingk! En ze mochte ze vâ mèi elk nog vaifondert balle bauvenop gegéiven èmme! Azèkken dinge dâ zouë 'k ik uëk ammel dèive. Faitelaik kanne'k al beginne mè plakkoëte te moëke en te schillere nowô en ik kan in Oilsjt nog in twië stoete gon rèin azze'k wil. Aster manne zain die gèire méirèin loitj mor iet wéite. As me d'r te noste joër den 22ste féibrewoëre om een ier of iën in den achternoen zain is 't goet!
Een hoekje van de stad met een rijke geschiedenis is de Weldadigheidsstraat in "in 't Swaibéik"... In de volksmond heette deze straat 't Gordainestroitsje (Gordijnstraatje). De reden? Wellicht waren vele bewoners nogal nieuwsgierig en gingen bij elke beweging in de straat de gordijnen even opzij...
Verlèje wéik ister ier nen artikkel verschéine auver iet dâ mè nâ-j-isj ni nèig oënstoët... Ik èm ier geléize dad' opzoekinge ouitgewéizen èmme dâ z'in Oilsjt véil joëre gelèje uëk â Ros Bajjortpèirt zouën g'at èmme. Zi nâ kènde mâ waismoëke wâ dâ ge wiltj, mor zèkken zjiëverderèi doër moete'k nâ nikker ni vâ wéite... In Oilsjt e Ros Bajjortpèirt! Wâ ne zot vertèltj er nâ zèkken dinge! Woër dâ dië zan opzoekinge gedoën èit dâ wéite'k ik ni zènne! Van tien néige is dâ nen uëp bedriegerèi vâ mèn kan nemiër, vèr isj den intrèssanten ouit t' ange. 'k Em een giële wéik dwèis geluëpe azze'k dâ geléizen ouë! Wâ pèize die d'r wel in dad' Oilsjt. 'k Verstoën dâ ze gintjer beginne pèrrewètte te moëke omdâ binne goe twië joër ons Pèirt vâ stal komt, mor déize kiër goën ze te vèir! Doër goëne'k mè-j-onzem bèrremiëster isj e waurdeke auver klappe, want dâ kan ni zain! En tèn goën ze van ons zègge dâ me flauzemoëkers zain! Dâ 't doet dâ't wiltj, ze zain sjaloes dâ kènne ze ni afstrèin! En aster nâ-j-iëne Dèrremontenèir dâ moest geluëve wâ datter in diën artikkel stoët, waèl dië moeste ze verbanne nor Oilsjt mè gil zâ schuë laif en vèr de rèst vâ zâ léive!
Ons schuën èigen diejalèkt dâ verstouë-j-alliën mè Dèrremons intellèkt Ge moet er ni-j-auver diskettéire, nen Oilsjtenèir moet er allènsj ni-j-on probéire. Vroeger klaptege ze 't auveral, op 't Vèstsje, in 't Kortirke en as z' iet wiste gingke 't ront gelèk e virke. In de Vèirstroët, in 't Swaibéik enop de Méilembèireg, was 't al éiven èireg. Wéir zèlle ons toël traa blaive, wéir goën ze blaive klappe, léize en schraive. Z' is volks, plezant, mô vèrral nèig schuën, en ze zèlle ze nuët ni verbuën. Wéir doen ons devuëre en trèkke 't ons ni-j-oën, dad' ons Dèrremonde vèr attait zâ bestoën.
Wij vonden een tekst terug met als titel 'Het barakske op dem Biër'. Voorlopig weten wij niet wie de tekst schreef, doch wij vermoeden dat dit Georges Dierickx is. Het betreft een liedje dat wordt gezongen op de wijze van 'Ons hutje bij de zee'. Sommige delen van de tekst zijn in het AN en worden een beetje als 'burger-Dèrremons' gedeclameerd. Het barakske op dem Biër...
Toen de stat im brant gestauke lag te smèlte in éir pouin kréig ons moeder en éir zauke e schuën ouizeke mè nen touin. Auver 't Saske en de Rammeleir tisse riet en géireg vlier, wachte wéir op ons voëder in 't barakske op dem Biër wachte wéir op ons voëder in 't barakske in 't barakske op dem Biër.
Voëder lief at zich verschaule voor des Pruisen kwaden knoet. Mor â lapte on zan zaule vraa en kinnjere, 't èigen bloet. In de zon lag hij te blaken, slurpend aan zijn Hollands bier. Wéir mor wachte op ons voëder in 't barakske op dem Biër Wéir mor wachte op ons voëder in 't barakske in 't barakske op dem Biër.
Op nen dag - het was terug vrede - stont ons voëder véir de déir. Afgetopt nor laif en léide, in zam broek waster een schéir. O gemoël, zait ge d'r wéider riep ons moeder, uërd' isj ier. 't Wèr nâ tait vèr touis te blaive in 't barakske op dem Biër 't Wèr nâ tait vèr touis te blaive in 't barakske in 't barakske op dem Biër.
Moedeg, trots ouit pier verlange, pakten â rap zan kouop en paur, gingk gedildeg poëlingk vange, schuën dâ't nacht wir en nèig vraur. Sins diën tait zuë langk vervlauge, gingk ons voëder nemiër op zwier mor bléif bravekes mè-j-ons moeder in 't barakske op dem Biër, mor bléif bravekes mè-j-ons moeder in 't barakske in 't barakske op dem Biër.
De barak is nâ verdwéine, in 't fort ginne poëlingk nemiër. Moeder en voëder gingken éine en zain bauve mè-j-ons Iër. 't Gelik der klèine dinge, 't was e kloëverke vâ vier is vertrokke mè de buëte in 't barakske op dem Biër. is vertrokke mè de buëte in 't barakske in 't barakske op dem Biër. ---------------------------------------------------------------- Ter hoogte van de vestingen aan de overkant van de Dender was geen dijk. We hebben het hier ongeveer over de plaats waar thans het Rijksadministratief Centrum 't Saske gesitueerd is. De dijk was er vervangen door een waterkeringsmuur of 'beer' (biër). De muur was voorzien van een sluis en was bovenaan afgewerkt met een scherpe rug, om belegeraars onmogelijk te maken ongemerkt de overkant te bereiken. Even voor de sluis bevondt zich een cilindervormige kleine toren of 'monnik'.
Ook in Dendermonde verdwijnt stilaan het dialect zoals trouwens in de meeste steden, gemeenten en dorpen. Nochtans is een dialect een onderdeel van het folkloristisch patrimonium. De levendige taal die door onze vroegere stadsgenoten werd gesproken is vaak doorspekt met humor. Soms vragen wij ons af welke voorvader ons die buitenissige tongval heeft nagelaten? Sommige Dendermondse woorden lijken op vaak overeen te komen in klank met Brussels en het Antwerps. Een degelijke uitleg daaromtrent zou ons te ver leiden, vandaar dat wij verwijzen naar publicaties daaromtrent (zie onderaan artikel). Spijtig genoeg zijn er nog weinigen die onze echte streektaal spreken. Trouwens het echte Dèrremons is niet eenvoudig weer te geven, noch gesproken, noch geschreven. De taal die de gewone volksmens sprak op 't Vestje, de Molenberg, 't Kwartierke enzomeer, daar zat een hele geschiedenis achter verscholen. De verklanking van rampzalige intellectuele achterstand van enorme sociale miserie was kenmerkend. Het zijn veelal spetterende woordspelingen die vlot uit de mond weerklonken van onze voorouders... De modernisering heeft teweeggebracht dat de kinderen meer om meer werden opgevoed in het A.N. in plaats van in de eigen streektaal. Vergemakkelijkte dit de opvoeding, of was en is het de bedoeling de kinderen vlotter een buitenschoolse opleiding te geven? Is het een naschoolse opvang thuis of zijn het de kinderen zelf die het niet willen? Allemaal vragen die wij ons stellen, terwijl ons schoon dialect verdwijnt... Pagadders die het geluk hebben hun overgrootouders nog te kennen staan dikwijls voor een taalbarrière. De invloed van TV, school en nieuwigheden met nieuwe benamingen liggen aan de basis van de veranderingen in het dialect en brengt het dichter bij het A.N. We zijn verheugd dat wij in onze stad nog enkelen vinden die ons dialect machtig zijn, zodat wij daar ons licht kunnen opsteken qua typische uitdrukkingen, (voor ons lang verdwenen) woorden en vergeten klanken. Nader onderzoek leerde ons dat hier in de verschillende cité's een ander dialect werd gesproken. Zo verschilde het dialect van de Veerstraat, 't Vestje, de Molenberg, 't Klein Kwartier en het centrum. Ook in de Donckstraat sprak men een ander 'taaltje'. Het verschil lag vooral in de oe- en a-klanken.
Het idioticon van wijlen Georges Dierickx heeft al voor enige wegwijs gezorgd in de wirwar van uitspraken. Binnenkort brengen wij een bijdrage omtrent deze 'pionier'.
Dat ons dialect nog bestaat is een bewijs dat in onze stad in het verleden genoeg mensen hebben geleefd die in spraak of schrift hun eigen volksaard zijn trouw gebleven. Ze hebben de voorkeur gegeven aan hun streektaal zonder alles zomaar te aanvaarden wat uit andere regionen werd meegebracht. Laat het een troost wezen dat het A.N. een 'soepke' is, waaraan nog honderden jaren zal geschaafd worden en waarrond steeds onenigheid zal bestaan. Dat hebben wij met ons dialect vermeden. Dendermonds is Dendermonds en daarmee basta! Wij blijven steeds verkondigen dat ons 'Dèrremons' één der oudste en mooiste dialecten is van het land. Het is uiteraard niet aan iedereen besteed om er zomaar wijs uit te raken, maar met ietwat Dendermonds bloed in de aderen en een beetje goede wil zal men er zeker minder moeite mee hebben dan sommigen met hun Frans, Engels of Duits...
Nog even meegeven dat in de stedelijke bibiliotheek een aantal publicaties voorhanden zijn omtrent ons dialect. Deze zijn van ondermeer Georges Dierickx en van ondergetekende uit hoofde van de vereniging 'Den Dèrremonse Klapper'.
Alléi ik kraig al ewwâ korrozje. 't Wéir zâ gon béiter wèrre en tèn begin ne mensj toch em bitsje t' èrléive nowô. Den tait van de kaa voete is wèrral verbèi. Ge kènd' af en toe isj in den of wèirke, ge kèn méi-j-elpe on de gruëte kouis, ge kèndj ier of toër wèrral isj ewwâ vèireve of bejange... Nâ ni da'k dad'ammel zuë gèire doen, mor 't is miër vâ moetes!
Mor ik pèis tèn i man èige, azze'k on die dinges ammel moet beginne, tèn wiltj dâ zegge da't vèir zaumer is! Konzjéi!!! En dâ wil zegge isj gon visse, isj nor de zjië vèr te brouine, 't donderdogssoëvest isj nor de terraskesoëvende op de Gruëte Mèrt, en nog ne gillen diël ander ammezoësse. t Vald alliën mor af te wachte of dak dad ammel zâ mauge vâ madam t Is den iëste kiër ni dak man planningk opmoëk vèr de zaumer en datter tèn faitelaik ni te véil van in ouis komt!
Binnekèrt goënek isj nor een optréide vâ Laura Lin, ge wètj wel dâ schoëp dâ zingt van Duzend kiëre belauge nowô. Nâ ni dak die-j-éir liekes zuë gèiren uër, mor k vin dä zuë e schuë kintj en k wil die wel isj van dichte bezien. Ik bèn attait sjaloes van die muzzekante die dor moete mè spéile Die stoën dor altait vrië dicht bèi nowô, mor ze zien ze wel miëstal alliën mor langst den achterkant! k Ben blèi dak ik ze langst de vèirekant zâ zien allèi t is taupe want t val nog te bezien of dak mag goën van ons madam! En azzek ni mag goën nor Lora Lin, ten goënek mor nor La-j-Esteralla kaike dâ zâk wel mauge!!!
Een aantal afbeeldingen van de Schel(de)straat door de eeuwen heen, thans de Franz Courtensstraat. Deze laatste benaming werd gegeven in 1907 als eerbetoon aan de aldaar geboren kunstschilder Franz Courtens. Zijn standbeeld staat thans opgesteld schuin tegenover zijn geboortehuis (waar nu de apotheek is gevestigd).
Bemerk op deze afbeelding de postbus (rechts). We hebben zo'n sterk vermoeden dat de bus die er thans staat nog steeds op dezelfde plaats staat...
Vandaag 25 mei 2008 is het 33 jaar geleden dat ons Ros zijn ronde maakte in de stad. Het was toen geleden van 1958... Nieuw was zeker de Ros Beiaardharmonie en er werd ook een 45-toerenplaat uitgebracht, uiteraard met het Ros Beiaardlied.
In de luëp vâ gepasséirde wéik was 't onderzoek vèr 't stat en al 't personiël... D'r woëre d'r e poër auverwèrkt, d'r was iëne mè-j-'n zjiër oksel van op zan schip t' ange en twië die mè krampe zoëte vâ ne gillen dag mè-j-éir biëne auveriën te zitte achter éire kompjoeter. Den Indejoën was ne killau vermoëgert, Mars twië killau verzwoërt en Gaulejat ne santeméiter gegroejt... Ons Pèirt ouë ewwâ van em bronsjit van die puërt die-j-attait aupen en toe goët. Mè de mènsje van 't schéipekolléizje viel den ouitslag nogâ méi. D'r zain d'r zjust twië die ne kromme rig on 't kraige zain van die stoele van de roëtzoël... En dem bèrremiëster éi loëte wéite dâ zan oër pessies vedrom begin te schiete... Voersj van de rèst waster niks spèsjoël te mèlde.
Ik èm ne kammeroët en dâ zain touis boere. Auver e poër montj was manne kammeroët zâ voëder zik en â vroeg of dâ'k nikker ni kost kommen èlpe vèr nen dag of twië. Alléi verouit, ik mannen auveral i man kabas en nor dem bouite. Om vier iere 't smèires moeste'k d'r al zain! Dâ was vanèigen al 't iëste dâ téigeviel. Miëstal komme'k mor touis op dad' ier! In alle geval ik zal dâ dagske ni te gaa vergéite 't Iêste dâ'k moest doen was èlpe de koeje mèlke. D'r woëre ne gillen diël koeje die mè 't masjiem gemolke wirte, mor d'r moeste d'r uëk e poër azuë gemolke wèrre. 'k Zouë 'k ikke't ni gewéisd' èmme azze'k wèrral niks moest téigekomme nowô! 'k Zètte mè d'r op azuë 'n drèipikkelstoelke nèffest een koej en 'k begost on die dinges te lojjere gelèk as nen èchte. Van tien néige èmme'k ewwâ wiltj gewéist, want ik kréig d'r op iën twië drèi een siffelèt van dië stèirt van dâ biëst dâ'k mè stoel en al ne méiter of twië achterouit schauf. 't Was nog gin klèin kokkenaut!!! Manne kammeroët at effenaf kompasse mè mèi en 'k moest allènsj nimmer voersjdoen. Ik mocht nor de vèirkesstal goën vèr doër de biësten éite te géive. Ik kréig ne kèrrewoëge en een schip vèr die bakke te ville. Ik kwamp nog mor goet dië stal binne en die vèirkes begoste mâ d'r toch een els lawait te moëke. Was dâ nâ omdâ ze mâ nog nuët ni gezien ouën of vâ kontèntemèntj omdâ ze dië kèrrewoëge zage, ik wéit et ni , in alle geval d'r was toch iet ni zjust. Ik ouë op tait van tien menniete ammel die bakke volgekapt mè dad' éite en of dâ g' et geluëfd' of ni, d'r was gin ië vèirke die mor iën béit èttege! Ik pèisdege dâ die biëste op man gezicht ni koste , mor 't was iet anders. Manne kammeroët vertèldege dâ'k ne verkierde kèrrewoëge gepakt ouë Ja, ik zouë toch uëk faitelaik ni gèire op man talluër kraige wâ dâ kèrt d'r vèire ouit man dèireme gekommen is zènne.
Wil je contact nemen met de blog voor het sturen van een foto, het geven van informatie of het vragen om inlichtingen, stuur uw email via het voorziene vak hieronder. U kan ons helpen bij de identificatie van personen. Herken je iemand dan vernemen we dit graag met een email.
