Franse invloed

Le Père fouettard

Op 19de eeuwse prenten is te zien dat Sint Nicolaas begeleid wordt door een lange magere man in een zwarte mantel met een vreemdsoortige steek op. Hij wordt Le Père Fouettard (=Vader gesel of Roe) genoemd en dreigt deugnieten met een lange roe, soms heeft hij er twee of meer bij zich. Hij lijkt op een soort kapelaan en totaal niet op een van de ruige Duitse begeleiders van Sint Nicolaas.
Maar deze lange griezel stamt helemaal niet uit het rijke roomse leven, getuige uit een dagboekfragment uit december 1589 van Hubert Birelet, graanhandelaar te Metz, volgens Cuny (1987).
Tot 1552 kwam Sint Nicolaas altijd op 6 december in z'n eentje naar de stad Metz om de kinderen speelgoed en lekkers te brengen. In 1552 belegerde keizer Karel deze stad, die toen onder Frans bewind viel. De inwoners van Metz riepen de koning van Frankrijk te hulp, want de strijd was hard en lang. Om hun stadsgenoten moed in te spreken hadden leden van de leerlooiersgilde een groteske personage bedacht en gemaakt, gewapend met een grote roe. Daarmee achtervolgde men de jeugd door de straten van Metz. Dit personage moest keizer Karel voorstellen, die door de Metzenaren natuurlijk als een tiran werd beschouwd.
In het jaar daarna werd de stad bevrijd. Om dat te vieren lieten de leerlooiers het angstaanjagende personage weer door de stad gaan. Deze rondgang viel toevallig min of meer samen met die van Sint Nicolaas. In de jaren daarop werd het de gewoonte, dat Sint Nicolaas de brave kinderen beloonde en de groteske personage de stoute kinderen met een roe op hun billen sloeg. Later vergaten de Metzenaren dat deze figuur Karel V voorstelde en gaven de metgezel van Sint Nicolaas de naam 'Le père Fouettard'.
Dit verschijnsel verspreidde zich door heel Frankrijk en kwam ook op kinderprenten terecht, waar deze 'knecht' ook wel met een lange bruine baard in een bruine pij wordt afgebeeld. Ook kent men in Frankrijk de kinderschrik Croque Mitaine die stoute kinderen in een zak meenam om op te eten.

uit: op zoek naar Zwarte Piet, Frits Booy
Een speurtocht naar de herkomst, de ontwikkeling en de betekenis van de dienaar van Sinterklaas
Stichting Nationaal Sint Nicolaas Comité