De meeste tuinwijken in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werden honderd jaar geleden gebouwd. Om dit te vieren is er in de maand mei een festival met activiteiten, expo’s en rondleidingen in heel wat tuinwijken. Van Sint-Agatha-Berchem tot Sint-LambrechtsWoluwe. Bedoeling is het unieke patrimonium in de verf te zetten en er een toeristische troef voor Brussel van te maken. Tegelijkertijd wordt gewerkt aan de identiteit en de sociale cohesie van de wijken.

100 jaar tuinwijken : In mei zet het Brussels Hoofdstedelijk Gewest de Brusselse tuinwijken in de kijker met het festival ‘100 jaar tuinwijken’. De tuinwijken zijn meer dan alleen groene oases in de stad. Ze zijn ook historisch, architecturaal, , stedenbouwkundig , en sociologisch van belang. Dat alles zal blijken tijdens de reeks activiteiten opgezet in mei.

Een apart samenlevingsmodel : Het idee van de tuinwijken kwam overgewaaid uit Engeland. De huizen in de tuinwijken hoorden bij de eerste sociale woningen in ons land. Collectief wonen, gemeenschapsprojecten, gedeelde ruimten,… de tuinwijken stonden voor een apart samenlevingsmodel. Ze hadden een sociale laboratoriumfunctie en zochten een nieuw evenwicht tussen individu en collectief.

Natuur en open ruimte speelden een centrale rol bij de aanleg van de tuinwijken. De meeste bevinden zich dan ook aan de rand van de stad en maakten de overgang tussen platteland en stedelijke omgeving. Op heel wat plaatsen, zoals bij voorbeeld in Het Rad in Anderlecht, beschikken de huizen over een voortuin en was er ook nog eens een centraal park.

Unieke architecturale waarde : Le Logis-Floréal in Watermaal-Bosvoorde is wellicht de bekendste tuinwijk maar lang niet de enige. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest telt namelijk meer dan 30 tuinwijken. In totaal zijn ze goed voor bijna 7.700 woningen. De meeste tuinwijken werden gebouwd in de jaren 20 van de vorige eeuw. Maar ook in latere periodes werden tuinwijken opgetrokken. Sommige wijken, zoals de Moderne wijk in Sint-Agatha-Berchem met haar gewapend beton en kubistische stijl, waren bijzonder vernieuwend voor hun tijd. Om ze te laten beantwoorden aan de huidige normen qua comfort en energiezuinigheid, investeerde de Brusselse Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij de afgelopen decennia al enkele tientallen miljoenen in de globale renovatie van deze wijken.

Rudi Vervoort, minister-president van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: “Maar weinig mensen zijn op de hoogte van het bestaan van de tuinwijken. Toch hebben ze toeristisch potentieel, zo blijkt uit buitenlandse voorbeelden. De mooie gevels en de groene voortuintjes zorgen voor een uniek karakter in de stad. Natuur en wonen komen er samen. De ligging van de tuinwijken past in de strategie van visit.brussels om het toerisme te spreiden over het hele gewest. “

Nawal Ben Hamou, staatssecretaris in de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, bevoegd voor huisvesting: “De tuinwijken werden opgevat als een nieuw sociaal samenlevingsmodel. Voor die tijd was het een vernieuwend concept dat vandaag nog altijd bijdraagt aan de uitstraling van ons Brussels patrimonium. Het zijn voorbeelden van een cruciale periode op het vlak van huisvesting. De tuinwijken bieden nog zeer veel mogelijkheden. In tijden waarin we ons vragen stellen over de toekomst van de stad, kan dit model een inspiratiebron zijn voor toekomstige ecowijken die we in het gewest zullen uitbouwen.”

Pascal Smet, staatssecretaris in de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, bevoegd voor stedenbouw en erfgoed: “100 jaar tuinwijken is een uniek evenement. Het is het resultaat van een succesvolle samenwerking tussen visit.brussels, urban.brussels, het CIVA, de BGHM, de VGC, lokale besturen, verenigingen én sociale huisvestingsmaatschappijen. Ook bewoners werden betrokken in het project. Talloze banden werden voorgoed gesmeed en in een aantal wijken is er duidelijk een nieuwe dynamiek ontstaan. Die zorgt ervoor dat dit erfgoed in leven blijft.”

Activiteiten

Om honderd jaar tuinwijken te vieren, werd een hele reeks activiteiten opgezet van 7 tot 29 mei. Een greep uit het aanbod.

- Activiteiten in het kader van het Irisfeest: in het weekend van 7 mei viert Brussel het Irisfeest. Dit jaar gaat er extra aandacht naar de tuinwijken. Bezoekers kunnen gratis met gids op ontdekking gaan in de wijken en er zijn heel wat feestactiviteiten.

- Expo’s: de tentoonstelling in het CIVA focust op de geschiedenis van de tuinwijk Le Logis-Floréal en hoe relevant het tuinwijkmodel vandaag is. In GC De Markten reflecteert Stadbiografie Brussel over de tuinwijken met een fototentoonstelling en zorgt het collectief z.a.t. voor een artistieke interventie. .

- Rondleidingen: ontdek de verborgen parels van Forest Vert (Vorst), Terdelt & Chomé (Schaarbeek), Diongre (Sint-Jans-Molenbeek), Verregat (Laken), Kapelleveld (SintLambrechts-Woluwe) en vele andere tuinwijken in het gewest samen met een ervaren gids.  Erfgoedcafés: tijdens ontmoetingsmomenten worden oude foto’s en herinneringen gedeeld. 

- Feest: in heel wat tuinwijken wordt een hele dag gevierd tijdens gezellige buurtfeesten. Terdelt (Schaarbeek) geeft de aftrap, daarna volgen Heymbosch (Jette) en ook de Anderlechtse tuinwijken Moortebeek, Bon Air en Het Rad.

- Sociale noden: De komende maanden worden er acties opgezet om de noden van de mensen die in de tuinwijken wonen, beter te kennen. Daarnaast zijn er ook lezingen, o.m. over betaalbaar wonen.

- Onderwijs: voor de scholen werd een apart programma uitgewerkt om leerlingen te laten kennismaken met dit Brussels erfgoed.