5 april

Vandaag even niet over de groeiende rabarber maar wel over de bloeiende camelia. Tijdens de winter merkten we het al dat hij in het voorjaar uitbundig bloemen zou dragen: groene botten zaten te wachten tot ‘hun tijd’ komen zou. Nu bloeit de struik in overvloed met twee soorten bloemen: diep zacht-rood en roze. Hoe de struik aan die bloeiwijze gekomen is weet ik niet. Wellicht is door tussenkomst van een of andere tuinier de struik gestekt om twee soorten bloemen te dragen.

Ook de blauwe regen dient zich aan. Sinds enkele dagen zie ik de toekomstige bloementrossen zich in botten naar buiten persen. We hebben die blauwe regen, tijdens de herdenking een jaar na het sterven van Arne, geplant als symbool van nieuw leven, verder gaan na zijn dood. Elk jaar zie ik met ontroering het bloeien ervan tegemoet. Zo blijft Arne bij ons als levengevende aanwezigheid: liefde is sterker dan de dood.

Nu er geen ‘school’ is, verdiep ik me in collages. Ik heb een serie kaartjes gemaakt, wenskaarten zo je wil maar zonder opschrift, waarin ik de affiche verwerk van het optreden van de dansschool. Een vorm van eerbetoon aan de gekwetste en overleden kinderen van de busramp in Sierre, waarvan er enkelen nu niet kunnen meedansen. Volgende week ga ik op groter formaat werken: dan is het optreden voorbij en neem ik de resterende affiches mee, zo kan ik volop scheuren en plakken. Zo krijg ik langzaam mijn droefheid omgezet in levenskracht. Ik benoem wat ik nu maak als ‘de vroege papavers van Sierre’: zo hoopvol, maar plots kwam het einde.

Laat de zon maar komen, een hittegolf mag van mij. Doorwarmd worden van licht en mogen uitkijken op nog een later. Hoeveel later weet ik niet. Met het aaneenrijgen der jaren wordt dit ‘later’ korter. Daardoor is het ‘nu’ zo belangrijk. Elk moment probeer ik ervan te genieten.

Tijdens het tekenen denk ik al na over het schilderen, dit is een heel andere opdracht. Eens de vorm ontdekt door het tekenen komt nu de vraag naar de kleur. Sommige tekeningen zie ik al in kleur voor mij, andere ‘spreken’ nog niet. Het is nogal een chaotische bedoening. Ik zie overal wel een soort wit vlak verschijnen, dat zou de verhaallijn kunnen voorstellen. Ook denk ik aan een vurig-rode lijn die doorloopt op al de werken, en als een soort navelstreng de werken met elkaar verbindt.

Ik moet mezelf aan het werk zetten. Eerst ruim ik mijn tekentafel en schildershoek op. Alles netjes op zijn plaats en de tafel grondig gepoetst. Ik kan niet beginnen werken op een vuile ondergrond. Terwijl ik werk ben ik niet zo nauwkeurig netjes, integendeel. Door het opruimen bevrijd ik me als het ware van alle beslommeringen en bereid me zo voor op geconcentreerd werken. Ik haal een doek uit mijn ‘schilderkamer’: 90 x 90. Wel groot voor ‘een uitproberen’, maar ik wil zwier in mijn werk steken, net of ik iets wil overwinnen dat me afremt.

Faalangst en mezelf uitdagen wisselen elkaar af. Ik moet voortdoen. Het geeft niet wat er op het doek terecht komt, het gaat om een manier van schilderen te veroveren, niet of het doek al dan niet iets gaat voorstellen. Nu wil ik forse halen uitproberen, mezelf over de grens brengen van ‘tussen de lijntjes kleuren’: niet meer braaf zijn, niet meer voldoen aan de verwachtingen van de anderen, gewoon vanuit mezelf werken.

Wanneer ik mijn verfborstels uitspoel ben ik tevreden. Ik hang het doek op tegenover de tekentafel, zo kan het me elke dag aanmoedigen die weg verder te gaan. Wanneer het zijn functie vervuld heeft kan ik er met gesso (een soort grondverf) overheen schilderen en opnieuw beginnen.

Vandaag op schoolreis met de schilderklas richting Gent. Er is een tentoonstelling in het MSK (museum van schone kunsten) van Ford Madox Brown en die willen we zien.

We spreken af op het station in Aarschot. Om zeker te zijn tijdig een parking te vinden, blijkt iedereen er voor gekozen te hebben om vroeg te vertrekken en zo vinden we elkaar een half uur voor het vertrek van de trein in het buffet van het station. We voelen ons uitgelaten: even alle zorg en werk opzij zetten en als schoolkinderen op avontuur. En het weer zit mee: het belooft weer zo’n zonnedag te worden. Koffie en vriendschap vervolmaken het plaatje, het kan niet meer op.

Een dubbeldek trein neemt ons mee naar Gent. Goed vol, maar iedereen heeft een zitplaats. Met mijn slecht gehoor heb ik teveel moeite om een gesprek te volgen dus duik ik in een boek. Voor ik het goed besef zijn we al in Gent, mijn boek is dan ook echt boeiend: ‘Onder dwang’ van Humphrey Ludwig en Rich Blom, het verhaal van een leven in een TBS (ter beschikking stelling)-inrichting.

Richting MSK. Gelukkig hebben we iemand bij ons die een aantal jaren in Gent gewoond heeft. Zij loodst ons veilig naar de verzamelplaats. Een groep uit Diest zal daar ook toekomen.

Ik ben wel benieuwd, Brown leefde van 1821 tot 1893, meer dan een eeuw terug schilderde hij zijn doeken. Zal het me aanspreken? Wanneer we het museum binnentrekken laat ik alles maar op me afkomen. Ik neem de tijd om de bijhorende uitleg te lezen. Het wordt een ervaring die aangrijpt.

Brown was niet alleen een goed schilder, maar ook zeer maatschappij kritisch. Hij klaagde de wantoestanden van zijn tijd aan. Op sommige van zijn portretten ben ik gewoon verliefd: geen opgetut gedoe maar heel levensecht, je ziet de mens achter het portret, niet een ideaalbeeld. Je zou zo met die mensen aan de praat kunnen over hun wereld. In ‘The last of England’ (1852-55) zie je een koppel wegvarend van Engeland, om hun geluk elders te proberen. Gelukkig zijn ze niet. Door dit beeld komt de wereld van de economische vluchtelingen op je af: toen en nu. Alleen zijn de landen van naam veranderd.

Van schilderij tot schilderij maak ik kennis met een tijd die voor mij vreemd is. De verhalen het diepst uit de tijd komen van mijn grootouders, die iets voor de twintigste eeuw geboren zijn. Langs moederszijde waren het welgesteld polderboeren, langs vaderszijde waren het proletariërs die probeerden om niet te verhongeren. Wat spraken ze minachtend over het plebs, de werkman tijdens mijn opleiding in de normaalschool. Inderdaad konden mijn grootouders niet met mes en vork eten, maar mijn grootvader kon heel hartelijk lachen, was in mijn ogen reuzesterk en kneep één oog dicht als hij de afstand wou schatten. Ik vond dat enorm, die had geen meter nodig.

Na de zalen van Brown en tijdgenoten in België, was er nog even ruimte om enkele andere zalen in te lopen. Ik kies voor impressionisten en de schilders die daarop volgen. Leuk, net of ik bekenden tegenkom. Zelfs een Rik Wouters hangt aan een muur, maar ook Frits Van den Berghe, Gust Smet, Jacob Smith. Mijn ziel vult zich met die overvloed. Nu, zoveel is het niet, maar ’t doet gewoon deugd.

We maken tijd vrij om wat te eten. Met een groep kiezen we een terras uit in het zonnetje. Heerlijk. De bediening is erg traag omdat er zo’n toeloop is van eters, maar als we het uur halen waarop we afgesproken zijn, is het oké.

De namiddag is voorbehouden voor een tentoonstelling in het museum van dr. Ghislain: Gevaarlijk jong. Er wordt de andere kant van de uitdrukking ‘ de jeugd is de gelukkigste tijd uit je leven’ getoond. Heel aangrijpend. Van kind-soldaten tot opgefokte schoonheidswedstrijd kinderen, van weeskinderen tot kinderen die in WOII via de Dossin-kazerne in Mechelen vertrokken naar de kampen. Elk beeld is confronterend, doet nadenken wat we met onze kinderen doen.

Daarnaast is er een permanente tentoonstelling over de geschiedenis van de psychiatrie. Het grijpt me meer aan dan ik wil toegeven. Hoe lang is het geleden dat men nog al die tentoongestelde in onze ogen ‘marteltuigen’ nog gebruikte? Dank zij aangepaste medicatie kon men een chemische dwangbuis aanbieden. Maar men zocht naar middelen om mensen met psychiatrische problematiek te helpen, ook al was het door ijsbaden, electro-shocks. De anti-psychiatrie krijgt ook een hoekje. De boeken die zijn uitgestald kan ik terugvinden in mijn bibliotheek. Even geeft dat een vreemd effect: behoor ik ook al tot de geschiedenis … ja dus.

Ik loop er gewoon maar door, want alles echt laten doordringen lukt niet meer. Ik weet alleen dat ik daar opnieuw naar toe zal gaan.

Buiten zitten de anderen al te bekomen in de zon. Nog iets drinken, over en weer indrukken uitwisselen, naar het station en dan de trein in en terug duik ik in mijn boek: net of er een verlengstuk gebreid wordt aan mijn bezoek in het dr. Ghislain museum. ‘Ter beschikking stelling’ is de psychiatrische opvang voor zware criminelen … voor zover woorden de lading dekken.

Gelukkig dat Christel me vanmorgen komen ophalen is, nu brengt ze me naar huis. Ik kan me gewoon laten rijden. Heerlijk na zo’n dag.

31 maart

Een grijze lucht tempert de kleuren. De paasvakantie is begonnen. Ook voor mij betekent het even ‘geen les’. De doeken van ‘vrouw en bewustwording heb ik meegenomen uit de academie. Ze staan nu thuis … maar ik heb geen plaats om ze te hangen: zes doeken van 70 cm op 100 cm raak je zomaar niet kwijt. Ik heb er met veel enthousiasme aan gewerkt, nu wacht ik op een gelegenheid om ze eens te exposeren. Een paar zullen er hangen bij de eindejaarsexpositie van de academie. In oktober organiseert de K.U.Leuven ‘Kunst in (eigen) huis. Vroegere en huidige werknemers worden gevraagd en ik heb me ingeschreven. Maar voorlopig stapel ik ze maar.

We gaan niet op reis. Zowel Karel en ik zijn nogal aan huis gebonden. Hier thuis vinden we wat we nodig hebben: een overvloed aan boeken zodat we niet zonder leesvoer vallen, ieder zijn pc zodat we niet in de rij hoeven te staan en voor mij mijn werktafel en alles wat ik nodig heb om te schilderen, om mijn passie en uitlaatklep te beleven.

De laatste week heb ik me in de schilderklas bezig gehouden met knippen, scheuren en plakken m.a.w. collages maken. Net of ik mijn kindertijd terug beleef. Nu probeer ik thuis daarmee verder te werken, maar op mini-formaat. Ik maak kaartjes, maar zonder tekst. Het zijn kleine kunstwerkjes. In september is het weer Tremartre en wil ik er mee op die kunstmarkt staan.

En als het terug wat warmer wordt moet ik de tuin in. Het is leuk om de papavers uit de grond te zien groeien, die zullen in de zomer prachtig bloeien. Maar ook het onkruid komt te voorschijn. Hoewel we niet van een netjes aangeharkte tuin houden, wil ik de wildernis toch binnen perken houden. Karel heeft daar iets ruimere opvattingen over.

En donderdag begint het optreden van het danscentrum. Vanaf maandag wordt het decor opgebouwd, worden de kledingrekken verhuisd. Ondertussen moet een soort keuken uitgebouwd worden om al de hongerigen te spijzen. Ik blijf daar best weg die eerste dagen, hoe ouder ik wordt hoe minder ik me bestand voel tegen die stress, zelfs als ik geen enkele verantwoordelijkheid draag. Wanneer het optreden begint loop ik achter de schermen rond om foto’s te nemen en een verslag te schrijven voor de volgende ARTRA het viermaandelijkse tijdschrift van het danscentrum.

Ik weet precies weer wat doen tijdens de vakantie. Zich vervelen … wat is dat?

Via e-mail kreeg ik bericht van de tentoonstelling van Paul Naegels. Ik ken hem niet, maar omdat de Rooden Leeuw niet zo ver is heb ik met Karel en Christel afgesproken even te gaan kijken. Het is echt  een namiddag om buiten te komen. Het weer is uitnodigend en pas vanavond worden we bij de oudste dochter verwacht voor haar verjaardagsfeestje, dus tijd zat.

De schildertechniek van Paul zou je hyperrealistisch kunnen noemen. Wat moet die man geduld hebben om bijna de verfijning van een foto te realiseren. Zijn werken zijn niet zo groot. Het is een kleurrijk geheel dat prettig aandoet.

Naast schilderijen heeft hij ook enkele calligrafieën, heel sober gedaan. Een meer uitgebreide collectie van glastechnieken, waarin de zwierigheid van jugendstil opgeroepen wordt. Ook een tafel met juweeltjes bekoort. Feitelijk is hij zowat een ‘doe-alles’ en beleeft hij veel plezier aan zijn werk.

Er is heel wat volk op de tentoonstelling afgekomen. Ik bemerk iemand van de schilder- en iemand van de tekenklas. Altijd leuk even te babbelen met bekenden. Ik maak ook kennis met iemand die al jaren zich specialiseert in kalligrafie. Hier duurt de babbel wat langer. Ook haar man heeft een hobby: treintjes. Toch zalig mensen tegen te komen die ook nog een hobby hebben. Meestal zijn dat ‘levendige’ mensen, hebben geen tijd te verliezen, want willen hun hobby beoefenen.

Ik neem wat foto’s, zodat ik ze op mijn blog kan zetten, zodat de lezer kan meegenieten.

Zoals beloofd komt Christel, haar auto volgeladen met schilderijen, me ophalen. We rijden samen naar het danscentrum waar ze een tentoonstelling gaat opzetten. Ze heeft nogal wat werken mee: zo kan ze een keuze maken om een tentoonstelling samen stellen waarvan de werken wat op elkaar zijn afgestemd. De rest neemt ze terug mee naar huis.

Ik werk graag samen met Christel, ze weet van aanpakken en is erg vindingrijk in het vinden van oplossingen. Een goede basis om een project uit te werken.

Aankomen in het danscentrum, Aike een zoen geven in het voorbijgaan, met Carlo kan er een kort gesprek af. Maar ja, de voorbereidingen voor het optreden zijn in volle gang, stress, stress,stress …

We laden de auto uit, Christel sorteert de schilderijen volgens de planning in haar hoofd. Ze kijkt naar onderwerp en kleur. Ondertussen kijken we of het ophangsysteem goed is en passen aan waar nodig. Gelukkig is alles voorhanden in het danscentrum, tot zelfs een doosje met aangepaste haken en draad: gezien er regelmatig tentoonstellingen plaats vinden komt dit van pas.

Eerst worden de werken gewoon aan de haken gehangen. Wanneer elk werk een plaats gekregen heeft, Christel hoeft geen enkel werk mee terug te nemen, er is voldoende ruimte beschikbaar, komt de juiste afstand aan de orde waarbij ook gezorgd wordt om de werken horizontaal te krijgen.

We werken flink door en toch zijn we bijna twee uren bezig. Wanneer we klaar zijn zorgt Carlo nog voor een koffie met wat zoetigheid. Iemand verwennen kunnen ze wel in het danscentrum. Aike blijft gedisciplineerd doorwerken aan haar bureau, maar neemt wel even tijd voor een afscheidszoen.

Christel is tevreden. Haar werk komt mooi tot zijn recht. Het geeft ook mij een goed gevoel. Een paar dagen later gaan we terug. Christel hangt nog een paar kleine doeken op een verloren plaats en neemt foto’s van haar werken.

En de vele passanten in het danscentrum kunnen van een prettige omgeving genieten.