Ik weet niet of hij er zelf veel last van heeft gehad. Voor hem en zijn vriendjes was het een normaal gegeven dat hij met krukken liep. Zelf heb ik het eens meegemaakt dat in een ruzie plots het gesprek ophield omdat Deepak dringend zijn krukken nodig had en die te ver lagen voor hem; dus eerst die krukken ophalen en dan verder met de discussie. ‘s Morgens kreeg hij voor het naar school gaan kiné. Dit betekende dat Deepak soms even te laat was in de klas. De meester vertelde dat hij niet met de les kon beginnen: iedereen zat te wachten tot Deepak er was, dan ging er een soort zucht door de klas en kon de les van start gaan. Om maar een beeld te geven hoe goed Deepak geïntegreerd was in de groep.

Ik noemde hem mijn ‘ambassadeur’. In Leuven lopen veel gekleurde kinderen rond, Deepak was wellicht de enige met krukken. Maar hij palmde iedereen in met zijn hartvertederende weerloosheid. Wildvreemden spraken hem aan als we boodschappen deden en hij antwoordde met een gezicht waarvan de levensblijheid uitstraalde. Neen, anonimiteit was niet ingecalculeerd bij het winkelen. Iedereen bleef ontroerd kijken naar zo’n klein ventje dat zo handig was met zijn krukken.

De mensen bleven kijken maar naarmate hij opgroeide maakte de vertedering plaats voor nieuwsgierigheid: wat zou die jongen hebben? Op die momenten besefte ik dat Deepak ‘gehandicapt’ was, anders dan de anderen.

Met nog een broer en twee zussen moest hij in het gezin zijn plaats veroveren en samen de werkjes opknappen die van kinderen verwacht worden. Zo kon hij tafel dekken, afwassen, opruimen, stofzuigen, strijken … noem maar op. Soms was het handiger op de grond te zitten om iets te doen dan recht te staan. Het belangrijkste was dat hij zijn taak(je) deed, de manier waarop zocht hij zelf wel uit. Dat is een van de weinige dingen die je je kinderen kan meegeven: dat ze ruimte krijgen en gestimuleerd worden om zelfstandig te leven. Veel keuze had ik niet als alleenstaande moeder: het was zichzelf behelpen als ze een broek gestreken wilden hebben die nog in de strijkmand lag. Uit zorg kan je natuurlijk de moeilijkheden voor je kinderen uit de weg ruimen zodat ze niet gekwetst worden, zodat ze altijd met perfect gestreken kleding de weg op kunnen … maar dan verplicht je ze bijna om bij moeder te blijven, want ze hebben niet geleerd het boze leven te confronteren en oplossingen te zoeken voor wat op hen afkomt. Kinderen hebben een tijd hun ouders nodig, maar uiteindelijk moeten ze de deur uit willen ze een eigen leven kunnen vorm geven. Als ouder kan je alleen je best doen, ieder op zijn wijze. Op één zekerheid kan je rekenen: het zal nooit lopen zoals je het wou.

Rond zijn zestiende werd Deepak gevraagd of hij geen zin had om mee te doen met de rolstoelbasket. Sindsdien blijft hij de rolstoelbasket trouw.

Vanmiddag speelde de ploeg een thuismatch in Rotselaar. Omdat het nog geen 10 minuten rijden is gingen Karel en ik kijken. Soms is het wel spectaculair. Het is geen zachtaardige sport … elke ploeg wil winnen en adrenaline gutst ook in een rolstoel naar buiten.

Ik ken de regels van de basket niet, wel weet ik dat ze punten moeten maken door in hun eigen doel te scoren, voor de rest vertrouw ik op de scheidsrechters. Maar ik kan wel genieten van de races over het plein, vooral Deepak is een snelheidsduivel. Mooi om zien hoe wendbaar hij in zijn stoel zit, soms doet het me denken aan het opvoeren van een dans. Hij heeft grote handen, wellicht omdat hij altijd met krukken heeft gelopen en kan behoorlijk met de bal overweg. Een prima basketbalspeler … nu ja, erg betrouwbaar is deze uitspraak niet, mijn kind …, maar anderen geven hem toch ook die beoordeling.

Er zijn niet veel toeschouwers: een groep studenten kiné zitten achter ons druk te schrijven, wellicht moeten ze een of ander project uitwerken i.v.m. revalidatie. Dan nog wat familie zoals wij en enkele rolstoelgebruikers die niet spelen. Ook Manon, de vriendin van Deepak is komen opdagen. Ze is met de fiets gekomen, anders moet ze veel te vroeg in de zaal zitten wachten terwijl de spelers zich voorbereiden. Na de match gaat de fiets de auto in en komen ze naar Werchter. Karel gaat koken.

De groep tegenspelers uit Gent is de nummer één van de Belgische rolstoelbasket … het niveauverschil is te merken aan de punten, de ‘Bears on Wheels’ laten zich intimideren. Het neemt niet weg dat er af en toe een mooi basket gespeeld wordt.

Na de match gaan we direct naar huis: Karel zet zijn koksmuts op en ik probeer te ontdooien: in de zaal is  het niet echt warm. Wanneer Deepak en Manon toekomen wordt de cava bovengehaald. De match krijgt nog even aandacht maar dan kunnen we bijpraten en op geen tijd ben ik helemaal opgewarmd. Het doet deugd als je merkt dat het goed gaat met de kinderen.

Bij het opstaan voel ik me maar zus en zo, ik ben nog moe na gisteren. Vannacht bleef ik in mijn dromen maar doorwerken en de drukte van het modeltekenen en het in groep zijn houdt me nog omklemd. Enerzijds zou ik zo weer aan de slag willen gaan, lijn na lijn het schetsen naar een hoger niveau brengen, de verkortingen correct op papier zetten anderzijds wil ik weg van die wereld, me focussen op een dagdagelijkse realiteit van tafel dekken, de was insteken, het huis aan de kant. De concentratie van gisteren blijft doorwerken, ik geraak moeilijk in het hier en nu. Omdat het zaterdag is doen we rond 11 uur boodschappen. Normaal is dat een klus die moet geklaard worden, nu hebben die boodschappen iets aantrekkelijks, wellicht zal ik daarna wat meer in de huidige realiteit aankomen.

Bij het buitenkomen ontdek ik dat het vrij warm is tegenover de vorige dagen: er zit lente in de lucht. Maar de lente zit niet alleen in de lucht, maar ook in de grond: de eerste rabarberbladeren wringen zich moeizaam door hun omhulsel. Een lichtgroene toets in de donkerbruine aarde. Heerlijk om ontdekken. Het prachtige van rabarber is dat je die bladeren dag na dag ziet groeien, tot ze zich breed spreidend etaleren in het zonlicht. Dan komt de bloem naar buiten, bijna anderhalve meter hoog. Het is een proces dat in de grond begint en eens boven de grond niet meer tegen te houden is. Ik voel de lente kriebelen. Zou het kunnen dat de winter echt voorbij is?

Duimen maar en elke dag naar de rabarber gaan kijken.

Wanneer we even voor zevenen in de zaal komen, zijn de modellen al opgewarmd. Er zijn ook twee mannelijke modellen bij. Omdat Nele eerst geopteerd heeft voor alleen vrouwelijke modellen, heeft ze er een zaaltje bij gehuurd waarin de mannelijke modellen kunnen werken. Eerst een bespreking hoe de avond zal verlopen. We beginnen van een staande basishouding om enerzijds de modellen te laten wennen aan het poseren (voor allen de eerste keer) en voor de tekenaars om de lichamen te verkennen. Daarna nemen de modellen een ‘eigen’ houding waarin ze zich thuis voelen, maar met twee modellen samen, zodat je als tekenaar kan kiezen of beiden op papier kan zetten. Dan een tussentijdse pauze om daarna de groepen te wisselen van modellen en vanuit een beweging te vertrekken naar een houding

De mannelijke modellen gaan samen met de vrouwelijke tekenaars naar het kleine zaaltje. Even wat tijd nemen om ons te installeren en daar gaan we. Het is wel stil, maar af en toe wordt toch iets gezegd of gelachen bij een grappige situatie… wellicht zit het glas wijn bij het avondeten daar voor iets tussen. Maar we tekenen dapper verder. Ik ben doodop, dat voel ik vooral als er gewisseld wordt van houding. Zolang ik teken is er blijkbaar genoeg adrenaline beschikbaar om te werken, maar tijdens de pauze haal ik nauwelijks de theetafel. Ik spreek af met Christel om onmiddellijk na het tekenen te vertrekken. Omdat Christel met mij meerijdt, wil ze zelfs vroeger vertrekken … maar wie geeft nu op in het zicht van de eindmeet, dat is niet direct aan mij verkocht. Tijdens de pauze wat gebabbeld met de poserende vrouwen. Ja, het was toch even stress voor de sessie begon. Ik kan me dat best voorstellen. De meesten worden opgevoed in een nogal preutse benadering van lichamelijkheid. Sporters en dansers gaan veel vrijer met hun lichaam om: ze kleden zich aan en uit in groep, douchen samen, ze werken met dat lichaam … helemaal anders dan kinderen die groot worden in een milieu, waarin lichamelijkheid nauwelijks opgemerkt wordt, tenzij om het te verbergen in kleding die dan wel mag opvallen: je mag in onze samenleving ‘gezien’ worden, maar verborgen achter een modetrend.

De bedoeling van model-staan is zich durven tonen zonder zich te verbergen. Toen een van de modellen de armen kruiste voor de borst gaf Nele de raad een andere houding te zoeken, zodat het ganse lichaam kon getoond worden en daarbij rust te vinden. Je merkt wanneer je een model tekent of dat model zich ontspannen voelt, zich vrijuit durft te tonen.

De modellen deden het prima. Als laatste houding gingen de drie vrouwelijke modellen samen zitten in een groep. Erg mooi. Het eerste model nam een liggende houding aan, het tweede model schoof dichtbij en legde haar arm om de dijen van de eerste, het derde model ging op een verhoogje erbij zitten. Alle twee keken ze naar het gezicht van het liggende model. Dat gaf een ontroerend groepsgebeuren: drie vrouwen betrokken op elkaar.

De modellen waren wel benieuwd naar het resultaat van hun poseren. Omdat ik één tekening gelukt vond, gaf ik ze aan het bijhorende model. Ze was er erg blij mee. Wellicht een mooie herinnering aan deze avond.

Christel deelde meer tekeningen uit … maar die tekent uitstekend.

En na die marathon van zes uren tekenen naar huis. Ook Christel was moe … het zal dan toch niet alleen de leeftijd zijn die me uitputte. Dinsdag zie ik Christel weer, kunnen we terug aan de slag om te schilderen in de academie. Ik ben benieuwd naar haar impressies van deze dag.

Eerst even voorstellen. Elke vrijdagnamiddag gaan we in het atelier van Willy, beeldhouwer, modeltekenen, tekenen naar naaktmodel, behalve bij vriesweer, dan is het atelier niet te verwarmen. Nele komt dan model staan. Wie wil kennismaken met haar wereld: www.bloggen.be/lijf.

Enkele weken terug had ze ons uitgenodigd voor twee sessies tekenen naar naaktmodel. In de eerste sessie zou zij zelf met haar vriend model staan, in de tweede sessie zouden vrouwen model staan die dit voor de eerste keer deden.

Ik nodigde Christel uit om mee te gaan. Enthousiast schreef ze zich in: het was immers de moeite om daarvoor een dag vrij te nemen van haar werk, want veel mogelijkheid tot tekenen naar naaktmodel had ze niet.

Voor de eerste sessie (14 tot 17 uur) zaten we met twaalven in de zaal, voor de tweede sessie (19 tot 22 uur) met elven.

Nele gaf uitleg wat er die dag zou volgen. De eerste sessie stonden Nele en haar vriend, een geoefend yogi, model. Ze zouden eerst apart poseren zodat ieder de kans kreeg tekenend vertrouwd te raken met hun lichamen, daarna zouden ze houdingen uitproberen waarin ze samen aan bod kwamen. Het eerste uur zou elke pose gedurende een tiental minuten volgehouden worden, daarna volgden de korte poses: ze zouden traag dansend bewegen en wanneer iemand een houding zag die boeide diende er ‘stop’ te worden geroepen. Er zou meegedeeld worden hoelang die houding zou aangehouden worden: van drie tot vijf minuten maximum. Na een langere pauze met thee en koekjes (ook fruit was te verkrijgen) werden er twee lange poses aangehouden van ongeveer 15 minuten, waardoor de tekenaars kans kregen hun tekening wat beter af te werken.

Om 17 uur konden we iets zoeken om wat te eten en daarna zou de avondsessie volgen met de nieuwelingen.

Ik voelde me aangesproken en wou eraan beginnen. We installeerden ons. Ik had een speciaal schetsboek gekocht: mezelf getrakteerd als steuntje in de rug. Dat steuntje was niet nodig, maar ik had al vaak zo’n groot schetsboek willen aanschaffen en nu vond ik het moment gekomen.

Muisstil is het. Je hoort elkaar bijna ademhalen. De concentratie is intens. Tijdens de pauze ontdek ik dat iemand tekent via zijn laptop, het is de eerste keer dat ik dat zie. Hij maakt prachtige tekeningen. Ik denk dat hij in de eerste plaats goed kan tekenen en die laptop zijn kunde ondersteunt. Hij werkt in elk geval liever met zijn laptop. Boeken via e-reader, tekenen en schilderen via pc … de toekomst zal problemen i.v.m. plaatsgebrek meteen oplossen: een hele boekenkast op een plat doosje en musea zullen zich thuis kunnen installeren op een onooglijk plaatsje. Terwijl Karel en ik nu nauwelijks nog boeken durven aankopen, want waar plaatsen we ze en de schilderijen stapelen zich ook op. Als we niet beperken zullen we wellicht nog in een caravan in de tuin moeten gaan wonen.

Ik was wel benieuwd hoe ze als ‘koppel’ het poseren zouden aanpakken. Het werd een hele beleving.

Tijdens de poses van 10 minuten zoeken ze houdingen op waarin ze op elkaar betrokken zijn, elkaar rakend, met een hand steun zoeken bij de ander … Mooi om zien … maar om op die tijd twee lichamen te schetsen is doorwerken. Soms diende je goed te kijken welk been van wie was. Het is echter niet de bedoeling dat je een afgewerkte tekening ophoest. Enkele lijnen kunnen volstaan om het geheel op te roepen. Maar daar ben ik nog niet aan toe; ik ben al blij dat ik de verkortingen min of meer gelukt op papier krijg. De vijf minuten houdingen zijn uitputtend. Geen tijd om na te denken, je zet het op papier zoals je hand het aangeeft, nadien merk je dan of een schets gelukt is of niet. Vlug schetsen is een goede oefening: het leert je de controle los te laten en vrijuit te gaan, het is een vorm van angst overwinnen. Bijna zoals in een roetsjbaan, maar minder spectaculair.

Iedereen was aan rust en eten toe na de sessie. Nele raadde aan tijdens die twee uren even uit te waaien, handen en vingers te ontspannen, want de sessie die volgde zou zwaar worden omdat we al zoveel uren gewerkt hadden.

Met de ganse groep trokken we naar een restaurantje in de buurt, op een eerste verdieping. Pas om zes uur zou het opengaan, maar we konden beneden al iets drinken en ze zouden onze bestelling al doorgeven, zodat om zes uur de schotels in de keuken op ons zouden wachten. Ondanks het korte tijdsbestek hebben we lekker en gezellig gegeten en om zeven uur zaten we weer klaar met papier en potlood om de volgende sessie in te gaan.

We hadden het bezoek al een paar keer uitgesteld. De ene keer vroegen haar kleinkinderen dringend om opvang, de volgende keer liet haar rug het afweten: wanneer mensen ouder worden is het beter zich niet meer te laten verleiden tot allerlei acrobatische bezigheden, beter de jeugd vragen om een zolder leeg te maken.

Maria is een jeugdvriendin van Karel. Maar dan gaat ieder een eigen weg en verlies je elkaar wat uit het oog. Je hoort via via nog wel eens iets, stuurt geboortekaartjes. Maria verloor haar man enkele jaren terug: zijn goede hart had het plots begeven en zo troffen ze hem aan in zijn zetel. Karel en ik zijn naar de begrafenis geweest, maar daar herinnert Maria zich niets meer van.

Dan gaat Karel met pensioen en begint zijn blog. Ook Maria is gepensioneerd en leert met de computer werken. En zo ontdekt ze de blog van Karel … toch niet mogelijk, echt waar, dé Karel van toen? Ja, hoor … en zo vernieuwde de relatie zich. En niet alleen Karel geniet van Maria. Ik krijg er een nieuwe vriendin bij. We kunnen het ontzettend goed met elkaar vinden.

Maria woont dicht bij het station: ze hoort en ziet de treinen toekomen. Omdat ze wegens haar rug ons niet kan komen afhalen op het perron staat ze ons uitgebreid welkom te zwaaien wanneer we rond elf uur het station uitkomen. De straat lijkt plots vol zon te hangen.

We krijgen nauwelijks de tijd om het meegenomen cadeautje uit te pakken of de koffie is er al. Zoals een goede ex-‘schooljuffrouw’ betaamt is alles goed voorbereid. Heerlijk om je zo ‘verwacht ‘ te weten. We hoeven niet te vragen hoe het met elkaar gaat of een andere beleefdheidsvraag te stellen: het gesprek barst gewoon los. En we gaan niet uit eten: Maria heeft moeite met lopen en dan verliezen we ook zoveel tijd. Ze heeft voor brood en lekker beleg gezorgd. Ondertussen gaan de verhalen verder. Ik denk, als we opnemen hoeveel tijd ieder genomen heeft om het eigen verhaal te vertellen, ieder zowat evenveel aan bod is gekomen. Wat ons zo bindt is de inhoud van de verhalen. We zijn alle drie ongeveer even oud, hebben een levensweg achter de rug met ongeveer een gelijkaardige achtergrond, dat maakt wat verteld wordt heel invoelbaar. En toch zijn er ook momenten dat we ‘nieuw’ zijn voor elkaar. Door naar elkaar te luisteren kan je je eigen opvatting, aanvoelen, oordelen in vraag stellen of krijg je steun om de zaken eens op een andere wijze te benaderen. Dat maakt samenzijn zo boeiend. Enerzijds kan je je verhaal over gekwetst zijn aanwezig stellen zonder bang te moeten zijn voor die kwetsbaarheid, er wordt begrip aangeboden, bevestiging van je ervaren. Anderzijds komen er nieuwe perspectieven aangewandeld, waardoor er ruimte ontstaat om eigen angsten te overwinnen en een nieuwe benadering mogelijk te maken. En tussenin doorspekt Maria met erg spitse humor haar waarnemingen en bedenkingen.

Na het eten nog een kop koffie met bijzonder lekkere pralines van de bakkerij om de hoek. Dan trekken Maria en Karel zich terug achter de laptop: Karel gaat Maria leren skypen. Ik installeer me in een zetel met een boek. Ik ga nooit op weg zonder boek: je zou eens een minuut vrij hebben en geen lectuur binnen handbereik, daaraan nog maar denken doet het zweet bij me uitbreken.

Maria belooft dat ze ’s avonds nog even zal skypen om met de nieuwe mogelijkheid te leren omgaan. Ze kan de lof over de internetmogelijkheden niet stoppen. Inderdaad, via internet ben je verbonden met de hele wereld zonder van je stoel op te staan. Zeker voor ouder wordende mensen een zege. Waarom komen de mutualiteiten niet tussen om internet te installeren: een goed middel tegen depressie en gezonder dan prozac

Daar de academie het ritme van de scholen volgt, hebben we deze week krokusvakantie. Bij het begin van die vrije week voelde ik me bijna uitgelaten: wat zou ik die week allemaal wel doen. Natuurlijk veel schilderen. In de academie schilder ik aan een zesluik rond het thema van ‘bewustwording als vrouw’. Thuis wou ik verder experimenteren met kleur en vooral met durven schilderen. De verf er op zonder mezelf onder controle te zetten. Tijdens het weekend installeerde ik me: verf bovenhalen, borstels en pottenvoor water klaar zetten. Tijdens de winter werk ik thuis meestal op papier. De afmetingen zijn niet zo groot en ik kan er weg mee op mijn tekentafel. Wanneer het warmer wordt verhuis ik nogal eens naar een goed verlichte bergruimte van materiaal in de tuin: daar staat mijn ezel en grotere doeken vormen daar geen probleem.

Omdat ik in een spannend boek bezig was, besloot ik dit eerst uit te lezen, het was toch ook vakantie. Maandag begon ik heel gedisciplineerd … met wat op te ruimen, en er bleek nog wat strijk op me te wachten, maar na het middagdutje kon ik er in vliegen. Niet zo lang, want we waren met de oudste zoon van Karel afgesproken om pannenkoeken te gaan eten. Gezellig, lekker … daar laat je met plezier de verfborstel voor liggen, vooral als je weet dat er nog dagen komen.

Dinsdag met veel enthousiasme aan het werk. Ondertussen was ik een nieuw boek begonnen. Tussen de verfbuien door lees ik dan wat: de borstel kan niet altijd tekeer gaan.

Een week terug had N. een tweedehandse piano gekocht en ze had Karel gevraagd om die mee te helpen verhuizen. Ik zou ondertussen wel op de kinderen passen. Afspraak: dinsdag om zeven uur. Op tijd eten en richting Boortmeerbeek. De oudste zoon van Karel nam ook deel aan de expeditie en N. had nog een vriend van haar opgetrommeld: met zijn vieren zouden ze die piano wel aankunnen. Pol had ons zijn ‘touwen’ geleend waarmee hij beelden verplaatste, professioneel materiaal: stalen kabels omwikkeld met speciale stof. N. zorgde voor een vrachtwagen met laadklep. Omdat de huur van de wagen na zeven uur goedkoper is, wordt de verhuis in de avond ondernomen.

We maakten ons wel zorgen of de piano gedraaid zou kunnen worden in de smalle gang, maar die zorgen waren overbodig. Toen ze een tweetal uren later met de piano binnenkwamen bleek die de juiste maat te hebben: zonder brokken te maken werd ze de living ingeschoven, veel ruime was er wel niet over. Iedereen voelde zich wel opgelucht. Alles was vlot verlopen, N. hanteerde het stuur van de vrachtwagen alsof ze een volleerde trucker was en nu de piano veilig binnen stond vroegen we haar een eerste concert te geven. Dat beperkte zich tot wat tokkelen om de klank van het instrument te beluisteren.

Terug thuis bekeek ik even de invulling van de volgende dagen en besefte plots dat er nog nauwelijks tijd zou overschieten om mijn tekentafel te bezoeken. Woensdag eerst wat boodschappen, dan zouden de kinderen van N. enkele uren langskomen, daarna bij het ophalen natuurlijk wat praten bij een kop koffie. Bij N. staan verbouwingen voor de deur en als alleenstaande vrouw heb je af en toe wel nood om die plannen eens te bekijken samen met derden, al was het maar om je enthousiasme kwijt te kunnen.

Donderdag bezoekdag: wij trekken naar Kontich. Vrijdag vanaf de middag modeltekenen tot ’s avonds. Zaterdag: naast de boodschappen zie ik niets genoteerd. Zou het dan nog eens lukken om met verf te spelen?

het sneeuwt
flinterdun
dan weer dikke vlokken

het licht vergaat langzaam in de avond

weer een dag ten einde

herinneringen komen opzetten

van kind zijn

de sneeuwpop die vader boetseerde

met zwarte kolen voor ogen

en een brede grijns voor de mond

toen hield het leven nog belofte in

de kou deerde niet

klompen aan de voet

heerlijk glijden op het ijs

ik schuif niet meer over het ijs

sneeuwpoppen zijn niet meer aan mij besteed

tussen toen en nu

die vele dagen van leven

die vragen achterlaten

niet verzoende pijn

nog kan ik niet rusten

Zelf zit ik niet op face-book of skype ik niet. Aan face-book durf ik niet beginnen uit schrik geen tijd meer over te houden om te schilderen en skypen schrikt me af omwille van mijn slechte gehoor. Wellicht als mijn armen niet meer mee willen om verf op een doek te smeren dat ik toch ga skypen, met een grote koptelefoon. En wie weet waag ik me dan ook  op face-book. Want al die mogelijkheden zijn toch fantastisch, zelfs ingesneeuwd heb je nog contact met de hele wereld en het kost je alleen maar een aansluiting op internet.

Maar als je de stap naar face-book wel gewaagd hebt: ga eens naar Christel Verstreken (broer van David) met haar album Kumbe. Heel mooie foto’s. Laten we stellen dat haar fotoapparaat iets professioneler is dan het onze. Veel plezier ermee.

Bijlagen:
Face-book080212.JPG (1.7 MB)   

Een grote dag voor David. Hier poseert hij vol overtuiging voor zijn tekening-gedichten.

Als een echte ster staat David naast Wiske, de schepen van cultuur.

Zus Christel geniet van haar broer.

David en Karel verstaan elkaar, ze schrijven beiden gedichten. Alleen, Karel kan niet tekenen en dat kan David voor twee.

De directeur verwelkomt de mensen.

 Ann bedankt iedereen die meewerkte aan het project.

Ann bedankt iedereen die meewerkte aan het project.

Drukte in de gang.

Even luisteren naar wat er gezegd wordt.

De directeur en David ontvangen de bezoekers.

 Twee bewoners-kunstenaar. Maurice Perdieus in de rolstoel, Don Lucaso die hem rijdt. Maurice Perdieus is de eerste bewoner in het centrum met internetaansluiting. Dagelijks gaat hij de digitale toer op. Don Lucaso schildert nog elke dag, waar zou hij anders zijn energie kwijt kunnen.

Wanneer iedereen een plaats heeft komt de koffie … met heerlijke gebakjes in overvloed.

Op 2 februari organiseert het Geriatrisch Centrum Damiaan in Ninde (Tremelo) een aangepaste vernissage voor de kunstenaars van KUMBE. Met een vijftigtal deelnemers: een twintigtal kunstenaars, een tiental bewoners meestal in een rolstoel en de rest begeleid(st)ers en mensen van ‘Gesigneerd’ verzamelen we in de inkomhal van het gebouw.

De directeur heet ons welkom, de schepen van cultuur die de burgemeester vervangt die de vernissage verkeerdelijk vanavond in zijn agenda had geschreven prijst het initiatief en Ann, de voorzitster bedankt iedereen. Allemaal heel kort.

Er wordt wel geen lint doorgeknipt maar David mag samen met de directeur en de schepen van cultuur symbolisch de deur open maken naar de expositieruimte. Langs alle kanten worden foto’s genomen. David geniet ervan.

Dan een mooi moment: de directeur neemt de hand van David om samen als eersten te gaan kijken. Ik zie ze stappen: een verbondenheid die ontroert. Ondanks het feit dat de directeur eerder een goede manager moet zijn, tekent dit spontane gebaar hem als mens.

Omwille van de verbouwingen is de rondgang een hele bedoening. De kunstenaars zijn opgewonden, want het is feest vandaag, hun feest. De begeleiders maken kennis met de Gesigneerders, vrolijkheid troef. Het duurt wel even eer al die rolstelen door de gangen gelaveerd zijn. Wiske, de schepen van cultuur, heeft ook een rolstoel ter hand genomen. Ze is een vrouw die graag 'doet’. De bewoners die meerijden zie ik duidelijk genieten. Hun leven is meestal beperkt tot de muren van het gebouw, vooral in de winterperiode. Eens de schilderijen op een verdieping bekeken, draaien de rolstoelen zich om en gaan in omgekeerde richting terug naar de lift. De directeur organiseert de verplaatsing per lift, Ann staat in voor het verkeer langs de trappen.

Chris, iemand van Gesigneerd en tevens dochter van een bewoner, heeft haar hond meegebracht. Verwonderd vraag ik haar of dat hier toegelaten is. En inderdaad, de directeur stimuleert zoiets, allemaal prikkels die de bewoners bij het ‘leven hier en nu’ houden.

Op de volgende verdieping herhaalt zich het scenario van de verdieping lager: rolstoelen schuiven voorbij, kunstenaars zoeken hun werk en slaken verrukte kreten wanneer ze hun werk(en) tegenkomen. Tussendoor word toch even in herinnering gebracht dat er straks pannenkoeken komen … daarvoor zijn ze speciaal gekomen, want ze houden van lekkere dingen.

Wanneer alle werken bekeken zijn, terug naar het gelijkvloers en dan, via allerlei gangen en gangetjes naar de overkant van het gebouw. Daar is een zaaltje waar we met de grote groep terecht kunnen. Ondertussen hebben alle bewoners allemaal een warme jas aangekregen want we moeten ook even der straat over en het vriest buiten.

Hier neemt de directeur afscheid want na bijna twee uren met de kunst bezig geweest te zijn, wachten dossiers op hem.

We volgen de begeleidster naar het zaaltje. Ook hier (ook een rusthuis) alles netjes, zonder luxe maar wel op mensenmaat (vb. trouwfoto van een koppel aan de deur). En dan zijn we er. Op een tafel de koppen voor de koffie en de gebakjes. Ik hoor ergens een ontgoochelde stem vragen of er ook pannenkoeken zijn. Jammer, maar het zijn heel lekkere minigebakjes zoveel men wil … en aan het blije geroep te horen zijn de pannenkoeken al vergeten.

Ondertussen is er een journaliste aangekomen. Ze vraagt David om een interview. Natuurlijk wil hij dat. Hij is echt de ster van de dag. Weer worden foto’s genomen. Dan gaat ze ook nog eens langs Ann, neemt nog wat foto’s van de groep en belooft een mooi artikel te schrijven.

Stilaan begint de terugtocht. Ik ben doodmoe van het lawaai, het vraagt altijd zoveel inspanning om de anderen te verstaan in omgevingslawaai. Ik heb het er graag voor over. We vertrekken samen met David, Christel en hun fiere ouders. Christel moet ik niet voor lang uitzwaaien: over twee uren zien we elkaar in der schilderklas. Het is een blij weerzien. Die tentoonstelling heeft veel voeten in de aarde gehad: vertrekkend van een hoop verzamelde tekeningen naar een collectie waarvan de kleuren je tegemoet dansen terwijl gaandeweg het project Kumbe ontstond. Maar wellicht is de ontstane vriendschap wel het voornaamste. Maar zonder dat allemaal uit te spreken vliegen we in ons eigen werk. Wellicht groeit daar ook nog eens een tentoonstelling uit.

Van dit gedichtje is een foto genomen toen het reeds ingekaderd was, vandaar de weerspiegeling van de lampen.

Ik ben goed op tijd bij het Geriatrisch Centrum en kan rustig de schilderijen uitladen. Dat doe ik liever zelf. De grote schilderijen kunnen nauwelijks in de ruimte van de auto. Ik weet hoe ze te hanteren en als er toch een haak in de autobekleding zou komen is het mijn fout en moet ik niet gefrustreerd reageren op anderen. Het leeg maken van de auto klaar ik zonder ongelukken. De schilderijen zijn allemaal nog heel, de auto is ook nog in goede staat en alles is op tijd geleverd. Ik voel me opgelucht: de taak is tot een goed einde gebracht ondanks de verloren gewaande sleutels en het daardoor veroorzaakte tijdsverlies.

Ondertussen zijn de anderen toe gekomen. Kordaat wordt alles aangepakt. Een kar wordt opgesnord en de schilderijen worden naar de plaats van bestemming gevoerd. Daar worden ze naast elkaar geplaatst zodat kan gekozen worden welk schilderij waar gaat hangen. Nu de stress wegebt voel ik me moe worden en beperk mijn bijdrage tot kijken en bijkomende ophangdraden te halen. Een tweede groep neemt de schilderijen mee die gepland zijn voor de tweede verdieping.

Er wordt intens gewerkt. Elk schilderij moet op de juiste hoogte hangen. Flor heeft een machientje bij dat de hoogte meet. Elk schilderij ondergaat dit ritueel, zodat de basislijn over heel de gang dezelfde hoogte heeft, wat rustig aan doet.

Ik heb een zetel uitgezocht waarin ik me neerplof: ik ben uitgeteld voor vandaag. Tussendoor komen bewoners eens kijken wat er gaande is en slaan soms een praatje met een bekende onder ons. Op afstand zie ik hoe een jongere en oudere generatie plezier hebben aan elkaar.

Ondertussen hangen de schilderijen op hun plaats, tot tevredenheid van de groep. Ongelooflijk hoe een beschilderd stuk papier, opgevist uit een verzamelmap, ingekaderd met een passe-partout en opgehangen in een mooie ruimte een totaal andere waarde krijgt. Het is een kleurrijk geheel. Levensblijheid straalt je tegemoet.

Ondertussen verhuis ik naar de tweede verdieping. Daar is Christel het werk van haar broer aan het ophangen. De bewoners hier zijn meer opgesloten in zichzelf. Iemand zit in de gemeenschappelijk ruimte te slapen in een rolstoel, iemand anders zit voor zich uit te mummelen, niet bewust van de omgeving, andere bewoners liggen op bed. Ook hier is alles verzorgd maar komt een vorm van troosteloosheid opzetten. Ik bedenk dat de vrouw die hier ‘slaapt’, ondanks de drukte die we veroorzaken wellicht ooit een mooie vrouw was, huwde, kinderen kreeg, een gezin verzorgde, een sociaal leven leidde. Dan voel ik me opstandig worden: waarom moet het zo eindigen? Maar er is geen keuze: dementie ‘overkomt’ je. Wie weet welke weg ik nog moet gaan? Ik ben denk ik niet bang voor de dood zelf, wel voor de weg daarheen.

Ook de anderen komen erbij … en Flor gaat aan de slag met zijn hoogtemeter. Hier wat millimeters hoger, daar een ietsepietsje lager. En uiteindelijk besluiten we de tentoonstelling als ‘af’ te beschouwen.

Nu moeten we naar de overkant geraken: in Huize De Veuster kunnen we de rest van onze werken kwijt. Maar eerst iets drinken in de kantine. Na het geleverde werk, in temperaturen aangepast aan mensen die nood hebben aan warmte, kunnen we best iets fris gebruiken.

Wanneer we uiteindelijk met onze kar met de rest van de schilderijen in Huize De Veuster aankomen, kunnen we niet verder werken. Er ontbreken onderdelen van panelen en de verantwoordelijke persoon is niet aanwezig. Afspraken worden gemaakt om een ander moment te vinden voor het opstellen van de expositie. Feitelijk ben ik blij dat we naar huis kunnen. We spreken af voor donderdag: om 14 uur is het opening van de tentoonstelling met heerlijke pannenkoeken. Wie wil daar niet bij zijn.

Dinsdagnamiddag is ‘Gesigneerd’ om 13u30 afgesproken om de schilderijen van Kumbe, die nu nog in het Danscentrum Aike Raes zijn, op te hangen in het Geriatrisch Centrum Damiaan. Tijdens de vergadering heb ik het op mij genomen om te zorgen dat de schilderijen in het Geriatrisch Centrum terecht komen. Gezien ik  ze er heen gebracht heb weet ik dat ze geen vervoersproblemen opleveren: mijn auto(otje) is net groot genoeg en zo zie ik Aike en Carlo nog eens.

Ik vertrek behoorlijk op tijd zodat ik voor 10 uur aan het Danscentrum sta: gesloten. Even naar Carlo bellen: hij stond op het punt te vertrekken, over tien minuten zal hij er zijn. Dat geeft me de kans om even een boodschap te doen in de Colruyt, een winkel die naast het danscentrum ligt. Ondanks het vroege uur is het al druk. Vroeger woonden we in de buurt en ging ik vaak naar deze winkel. Die is ondertussen wel veranderd, wellicht dubbel zo groot geworden. Het maakt een vorm van nostalgie wakker: ik zie me hier nog lopen met de kinderen. De tijd is zo vlug verlopen, zoveel is ondertussen mijn levenswagen komen vullen. Toch het gevoel dat het goed geweest is. Ik zoek de juiste rekken en producten op. Ik mag niet teveel meenemen want alleen de ruimte voor de passagiersstoel zal nog beschikbaar zijn als ik naar huis rij.

Wanneer ik het de parking van het Danscentrum oprij komt ook Carlo aangereden. Synchronisatie noemen ze zoiets. Terwijl Carlo vraagt of ik zin heb in een koffie (wanneer zeg je ooit nee op zo’n aanbod) begin ik de schilderijen af te haken. Schilderijen met glas ervoor zijn vaak zwaar en moeten voorzichtig behandeld worden. Ondertussen zijn de ouders van Carlo ook even binnengewipt voor een babbel en een koffie. Ik laat me de koffie smaken maar ga dan terug aan het werk. De vader van Carlo helpt mee. Vooral het stapelen in de auto is arbeidsintensief. Maar met zijn hulp lukt het prima … hoewel, ik sta dubbel geplooid om de schilderijen op te nemen en te stapelen. Op het einde voelen mijn armen als lood en lijkt mijn rug dringend toe aan een uitgebreide massage. Ondertussen is ook Aike verschenen. Even wat woorden wisselen tussen moeder en dochter en dan laten we elkaar de eigen wereld induiken. Aike gaat lessen voorbereiden en ik wil naar huis nog wat rusten voor de namiddagtaak begint. En dan ontdek ik dat ik mijn sleutels niet meer terugvind. Even zoeken op de plaatsen die ik aandeed, niets te vinden. Ik voel me vol stress lopen. Het is niet de eerste maal dat ik moet zoeken naar mijn sleutels en wellicht ben ik ook niet de enige die dat af en toe overkomt. Ook de vader van Carlo helpt mee zoeken. Mijn reservesleutels hangen thuis aan een haakje, daarmee ben ik hier nu niet geholpen. Ik zie de tijd verglijden en er komt geen oplossing. Ik zweet van spanning. Uiteindelijk beslissen Carlo en zijn vader om de auto terug leeg te maken … en ja, als ze het laatste schilderij verschuiven ontdekken ze de sleutelbos tussen de zijkant van de auto en de achterzetel van de auto. Opluchting: ik kan naar huis en nog tijdig op de afspraak bij het Geriatrisch Centrum geraken. De zoektocht naar de sleutels heeft meer dan een uur in beslag genomen.

De auto terug inladen met de hulp van Carlo’s vader, wat ben ik die man dankbaar. Wanneer ik iedereen bedankt heb uit het diepst van mijn hart vertrek ik richting Werchter. Ik neem me voor aandachtig te rijden, want ik voel me nog innerlijk trillen van spanning. Gelukkig raak ik veilig thuis. Ik doe Karel mijn verhaal. Hij probeert het te relativeren, iedereen kan het wel eens overkomen. We eten met vlug nog een koffietje na en dan weer op weg naar de afspraak in het Geriatrisch Centrum. Eind goed al goed zal ik maar denken.

‘Gesigneerd’ is een kunstkring in Tremelo, waarvan ik sinds een tweetal jaren lid ben. Vroeger huurde ‘Gesigneerd’ een mooie ruimte die voorheen dienst deed als toonzaal. Daarin werden regelmatig tentoonstellingen gehouden. Omdat de eigenaar andere plannen had met die zaal werd de huur opgezegd en ging ‘Gesigneerd’ op zoek naar een andere zaal. Zo kwamen we terecht bij ‘Siddartha’, een project voor mensen met mentale beperking. Er is een woongemeenschap en ook een soort tewerkstellingsproject. Er wordt brood gebakken, honing gemaakt, allerlei producten die men er dan als buitenstaander kan kopen. Er is ook een kleine kapel waar een maal per maand een misviering plaats heeft. Gesigneerd kon die kapel huren op de andere dagen. Dit betekende dat we maandelijks met panelen de kapel ombouwden tot tentoonstellingsruimte. Na een maand dienden die panelen weer afgebroken en opgeborgen te worden. Het was altijd een hele karwei, maar als je als groep aan het werk begint lijkt dat niet zo onoverkomelijk. Tegen het einde van het jaar werd het contract opgezegd, de ruimte kreeg een andere bestemming. Enerzijds was het geen goed nieuws, nu hadden we geen zaal meer om tentoonstellingen te organiseren, anderzijds waren we wel tevreden dat we van die maandelijkse opbouw en afbraak verlost waren.

Bij het gemeentebestuur van Tremelo liep, sinds de opzeg van het eerste lokaal, een aanvraag voor een eigen ruimte. ‘Gesigneerd’ is een erg gewaardeerde kunstkring die heel wat kunstzinnige projecten realiseert in de gemeente. Naast het organiseren van tentoonstellingen, is er elk jaar een kunstzinnige kerstmarkt, gaan we in een school workshops houden om de kinderen te laten kennismaken met een of andere techniek, om het jaar een kunstroute of een openluchttentoonstelling in een dichtbijgelegen natuurgebied, elk jaar WAK (week van de amateurkunstenaar). Vorig jaar voor de eerste keer ‘Tremartre’, een kunstmarkt op het dorpsplein die elk jaar gaat herhaald worden, vanaf dit jaar en om de twee jaren Kumbe (kunstenaars met beperking) en ten slotte zorgt ‘Gesigneerd’ dat er om de 4 maanden in het Geriatrisch Centrum Damiaan een tentoonstelling kan geopend worden. En zoals dat gaat in de dorpspolitiek: er zou voor gezorgd worden dat ‘Gesigneerd’ een onderdak krijgt. Telkens de burgemeester of schepen bij een of andere vernissage aanwezig was, werd de belofte vernieuwd bij het inleidend woord. Tot er bericht kwam dat er een lokaal gevonden was … alleen werd dat lokaal door een andere groep gebruikt en die moesten eerst een alternatief aangeboden krijgen. En dat duurde en duurde … maar vorige week mocht de voorzitster de sleutel gaan ophalen.

Maandag zijn we dan met de groep een kijkje gaan nemen. Het is een schooltje dat nu voor andere doeleinden gebruikt wordt en op de eerste verdieping kregen we twee doorheenlopende lokalen: mooie ruimten, grote vensters met nog een gang ernaast. Er is nog heel wat werk om het tot het lokaal te omvormen dat we ons voor ogen hebben. Maar plannen maken is ook leuk. De kleine vensters die uitgeven op de gang zouden weggewerkt worden zodat grote muren ontstaan, natuurlijk moet er een nieuwe verflaag komen, een nieuwe vloerbedekking is ook noodzakelijk, zodat het geluid minder weerkaatst, en dan natuurlijk wat gezellig meubilair, want ‘Gesigneerd’ wil van de tentoonstellingsruimte een gezellige ontmoetingsplaats maken waar bij een babbel iets kan gedronken worden. Ook de brede gang biedt perspectieven. Indien we een stuk afsluiten met een muur, kunnen we daarin onze spullen zetten. Nu staan die her en der gestockeerd zodat telkens de vraag dient gesteld: bij wie  is dit of dat opgeslagen. ’t Zou leuk zijn dat je bij een vraag gewoon de opslagruimte kan binnen wandelen en op rekken alles netjes ‘klaar voor gebruik’ aantreft.

De specialisten in ‘verbouwkunde’ tekenen de plannen uit, vragen informatie over de kostprijs, de voorzitster bekijkt wat het aanbod van de gemeente daarin kan zijn. Ondertussen dromen we over prachtige exposities, massa’s mensen die er heen komen en werken we samen om dat te realiseren.