De directeur verwelkomt de mensen.

 Ann bedankt iedereen die meewerkte aan het project.

Ann bedankt iedereen die meewerkte aan het project.

Drukte in de gang.

Even luisteren naar wat er gezegd wordt.

De directeur en David ontvangen de bezoekers.

 Twee bewoners-kunstenaar. Maurice Perdieus in de rolstoel, Don Lucaso die hem rijdt. Maurice Perdieus is de eerste bewoner in het centrum met internetaansluiting. Dagelijks gaat hij de digitale toer op. Don Lucaso schildert nog elke dag, waar zou hij anders zijn energie kwijt kunnen.

Wanneer iedereen een plaats heeft komt de koffie … met heerlijke gebakjes in overvloed.

Op 2 februari organiseert het Geriatrisch Centrum Damiaan in Ninde (Tremelo) een aangepaste vernissage voor de kunstenaars van KUMBE. Met een vijftigtal deelnemers: een twintigtal kunstenaars, een tiental bewoners meestal in een rolstoel en de rest begeleid(st)ers en mensen van ‘Gesigneerd’ verzamelen we in de inkomhal van het gebouw.

De directeur heet ons welkom, de schepen van cultuur die de burgemeester vervangt die de vernissage verkeerdelijk vanavond in zijn agenda had geschreven prijst het initiatief en Ann, de voorzitster bedankt iedereen. Allemaal heel kort.

Er wordt wel geen lint doorgeknipt maar David mag samen met de directeur en de schepen van cultuur symbolisch de deur open maken naar de expositieruimte. Langs alle kanten worden foto’s genomen. David geniet ervan.

Dan een mooi moment: de directeur neemt de hand van David om samen als eersten te gaan kijken. Ik zie ze stappen: een verbondenheid die ontroert. Ondanks het feit dat de directeur eerder een goede manager moet zijn, tekent dit spontane gebaar hem als mens.

Omwille van de verbouwingen is de rondgang een hele bedoening. De kunstenaars zijn opgewonden, want het is feest vandaag, hun feest. De begeleiders maken kennis met de Gesigneerders, vrolijkheid troef. Het duurt wel even eer al die rolstelen door de gangen gelaveerd zijn. Wiske, de schepen van cultuur, heeft ook een rolstoel ter hand genomen. Ze is een vrouw die graag 'doet’. De bewoners die meerijden zie ik duidelijk genieten. Hun leven is meestal beperkt tot de muren van het gebouw, vooral in de winterperiode. Eens de schilderijen op een verdieping bekeken, draaien de rolstoelen zich om en gaan in omgekeerde richting terug naar de lift. De directeur organiseert de verplaatsing per lift, Ann staat in voor het verkeer langs de trappen.

Chris, iemand van Gesigneerd en tevens dochter van een bewoner, heeft haar hond meegebracht. Verwonderd vraag ik haar of dat hier toegelaten is. En inderdaad, de directeur stimuleert zoiets, allemaal prikkels die de bewoners bij het ‘leven hier en nu’ houden.

Op de volgende verdieping herhaalt zich het scenario van de verdieping lager: rolstoelen schuiven voorbij, kunstenaars zoeken hun werk en slaken verrukte kreten wanneer ze hun werk(en) tegenkomen. Tussendoor word toch even in herinnering gebracht dat er straks pannenkoeken komen … daarvoor zijn ze speciaal gekomen, want ze houden van lekkere dingen.

Wanneer alle werken bekeken zijn, terug naar het gelijkvloers en dan, via allerlei gangen en gangetjes naar de overkant van het gebouw. Daar is een zaaltje waar we met de grote groep terecht kunnen. Ondertussen hebben alle bewoners allemaal een warme jas aangekregen want we moeten ook even der straat over en het vriest buiten.

Hier neemt de directeur afscheid want na bijna twee uren met de kunst bezig geweest te zijn, wachten dossiers op hem.

We volgen de begeleidster naar het zaaltje. Ook hier (ook een rusthuis) alles netjes, zonder luxe maar wel op mensenmaat (vb. trouwfoto van een koppel aan de deur). En dan zijn we er. Op een tafel de koppen voor de koffie en de gebakjes. Ik hoor ergens een ontgoochelde stem vragen of er ook pannenkoeken zijn. Jammer, maar het zijn heel lekkere minigebakjes zoveel men wil … en aan het blije geroep te horen zijn de pannenkoeken al vergeten.

Ondertussen is er een journaliste aangekomen. Ze vraagt David om een interview. Natuurlijk wil hij dat. Hij is echt de ster van de dag. Weer worden foto’s genomen. Dan gaat ze ook nog eens langs Ann, neemt nog wat foto’s van de groep en belooft een mooi artikel te schrijven.

Stilaan begint de terugtocht. Ik ben doodmoe van het lawaai, het vraagt altijd zoveel inspanning om de anderen te verstaan in omgevingslawaai. Ik heb het er graag voor over. We vertrekken samen met David, Christel en hun fiere ouders. Christel moet ik niet voor lang uitzwaaien: over twee uren zien we elkaar in der schilderklas. Het is een blij weerzien. Die tentoonstelling heeft veel voeten in de aarde gehad: vertrekkend van een hoop verzamelde tekeningen naar een collectie waarvan de kleuren je tegemoet dansen terwijl gaandeweg het project Kumbe ontstond. Maar wellicht is de ontstane vriendschap wel het voornaamste. Maar zonder dat allemaal uit te spreken vliegen we in ons eigen werk. Wellicht groeit daar ook nog eens een tentoonstelling uit.

Van dit gedichtje is een foto genomen toen het reeds ingekaderd was, vandaar de weerspiegeling van de lampen.

Ik ben goed op tijd bij het Geriatrisch Centrum en kan rustig de schilderijen uitladen. Dat doe ik liever zelf. De grote schilderijen kunnen nauwelijks in de ruimte van de auto. Ik weet hoe ze te hanteren en als er toch een haak in de autobekleding zou komen is het mijn fout en moet ik niet gefrustreerd reageren op anderen. Het leeg maken van de auto klaar ik zonder ongelukken. De schilderijen zijn allemaal nog heel, de auto is ook nog in goede staat en alles is op tijd geleverd. Ik voel me opgelucht: de taak is tot een goed einde gebracht ondanks de verloren gewaande sleutels en het daardoor veroorzaakte tijdsverlies.

Ondertussen zijn de anderen toe gekomen. Kordaat wordt alles aangepakt. Een kar wordt opgesnord en de schilderijen worden naar de plaats van bestemming gevoerd. Daar worden ze naast elkaar geplaatst zodat kan gekozen worden welk schilderij waar gaat hangen. Nu de stress wegebt voel ik me moe worden en beperk mijn bijdrage tot kijken en bijkomende ophangdraden te halen. Een tweede groep neemt de schilderijen mee die gepland zijn voor de tweede verdieping.

Er wordt intens gewerkt. Elk schilderij moet op de juiste hoogte hangen. Flor heeft een machientje bij dat de hoogte meet. Elk schilderij ondergaat dit ritueel, zodat de basislijn over heel de gang dezelfde hoogte heeft, wat rustig aan doet.

Ik heb een zetel uitgezocht waarin ik me neerplof: ik ben uitgeteld voor vandaag. Tussendoor komen bewoners eens kijken wat er gaande is en slaan soms een praatje met een bekende onder ons. Op afstand zie ik hoe een jongere en oudere generatie plezier hebben aan elkaar.

Ondertussen hangen de schilderijen op hun plaats, tot tevredenheid van de groep. Ongelooflijk hoe een beschilderd stuk papier, opgevist uit een verzamelmap, ingekaderd met een passe-partout en opgehangen in een mooie ruimte een totaal andere waarde krijgt. Het is een kleurrijk geheel. Levensblijheid straalt je tegemoet.

Ondertussen verhuis ik naar de tweede verdieping. Daar is Christel het werk van haar broer aan het ophangen. De bewoners hier zijn meer opgesloten in zichzelf. Iemand zit in de gemeenschappelijk ruimte te slapen in een rolstoel, iemand anders zit voor zich uit te mummelen, niet bewust van de omgeving, andere bewoners liggen op bed. Ook hier is alles verzorgd maar komt een vorm van troosteloosheid opzetten. Ik bedenk dat de vrouw die hier ‘slaapt’, ondanks de drukte die we veroorzaken wellicht ooit een mooie vrouw was, huwde, kinderen kreeg, een gezin verzorgde, een sociaal leven leidde. Dan voel ik me opstandig worden: waarom moet het zo eindigen? Maar er is geen keuze: dementie ‘overkomt’ je. Wie weet welke weg ik nog moet gaan? Ik ben denk ik niet bang voor de dood zelf, wel voor de weg daarheen.

Ook de anderen komen erbij … en Flor gaat aan de slag met zijn hoogtemeter. Hier wat millimeters hoger, daar een ietsepietsje lager. En uiteindelijk besluiten we de tentoonstelling als ‘af’ te beschouwen.

Nu moeten we naar de overkant geraken: in Huize De Veuster kunnen we de rest van onze werken kwijt. Maar eerst iets drinken in de kantine. Na het geleverde werk, in temperaturen aangepast aan mensen die nood hebben aan warmte, kunnen we best iets fris gebruiken.

Wanneer we uiteindelijk met onze kar met de rest van de schilderijen in Huize De Veuster aankomen, kunnen we niet verder werken. Er ontbreken onderdelen van panelen en de verantwoordelijke persoon is niet aanwezig. Afspraken worden gemaakt om een ander moment te vinden voor het opstellen van de expositie. Feitelijk ben ik blij dat we naar huis kunnen. We spreken af voor donderdag: om 14 uur is het opening van de tentoonstelling met heerlijke pannenkoeken. Wie wil daar niet bij zijn.

Dinsdagnamiddag is ‘Gesigneerd’ om 13u30 afgesproken om de schilderijen van Kumbe, die nu nog in het Danscentrum Aike Raes zijn, op te hangen in het Geriatrisch Centrum Damiaan. Tijdens de vergadering heb ik het op mij genomen om te zorgen dat de schilderijen in het Geriatrisch Centrum terecht komen. Gezien ik  ze er heen gebracht heb weet ik dat ze geen vervoersproblemen opleveren: mijn auto(otje) is net groot genoeg en zo zie ik Aike en Carlo nog eens.

Ik vertrek behoorlijk op tijd zodat ik voor 10 uur aan het Danscentrum sta: gesloten. Even naar Carlo bellen: hij stond op het punt te vertrekken, over tien minuten zal hij er zijn. Dat geeft me de kans om even een boodschap te doen in de Colruyt, een winkel die naast het danscentrum ligt. Ondanks het vroege uur is het al druk. Vroeger woonden we in de buurt en ging ik vaak naar deze winkel. Die is ondertussen wel veranderd, wellicht dubbel zo groot geworden. Het maakt een vorm van nostalgie wakker: ik zie me hier nog lopen met de kinderen. De tijd is zo vlug verlopen, zoveel is ondertussen mijn levenswagen komen vullen. Toch het gevoel dat het goed geweest is. Ik zoek de juiste rekken en producten op. Ik mag niet teveel meenemen want alleen de ruimte voor de passagiersstoel zal nog beschikbaar zijn als ik naar huis rij.

Wanneer ik het de parking van het Danscentrum oprij komt ook Carlo aangereden. Synchronisatie noemen ze zoiets. Terwijl Carlo vraagt of ik zin heb in een koffie (wanneer zeg je ooit nee op zo’n aanbod) begin ik de schilderijen af te haken. Schilderijen met glas ervoor zijn vaak zwaar en moeten voorzichtig behandeld worden. Ondertussen zijn de ouders van Carlo ook even binnengewipt voor een babbel en een koffie. Ik laat me de koffie smaken maar ga dan terug aan het werk. De vader van Carlo helpt mee. Vooral het stapelen in de auto is arbeidsintensief. Maar met zijn hulp lukt het prima … hoewel, ik sta dubbel geplooid om de schilderijen op te nemen en te stapelen. Op het einde voelen mijn armen als lood en lijkt mijn rug dringend toe aan een uitgebreide massage. Ondertussen is ook Aike verschenen. Even wat woorden wisselen tussen moeder en dochter en dan laten we elkaar de eigen wereld induiken. Aike gaat lessen voorbereiden en ik wil naar huis nog wat rusten voor de namiddagtaak begint. En dan ontdek ik dat ik mijn sleutels niet meer terugvind. Even zoeken op de plaatsen die ik aandeed, niets te vinden. Ik voel me vol stress lopen. Het is niet de eerste maal dat ik moet zoeken naar mijn sleutels en wellicht ben ik ook niet de enige die dat af en toe overkomt. Ook de vader van Carlo helpt mee zoeken. Mijn reservesleutels hangen thuis aan een haakje, daarmee ben ik hier nu niet geholpen. Ik zie de tijd verglijden en er komt geen oplossing. Ik zweet van spanning. Uiteindelijk beslissen Carlo en zijn vader om de auto terug leeg te maken … en ja, als ze het laatste schilderij verschuiven ontdekken ze de sleutelbos tussen de zijkant van de auto en de achterzetel van de auto. Opluchting: ik kan naar huis en nog tijdig op de afspraak bij het Geriatrisch Centrum geraken. De zoektocht naar de sleutels heeft meer dan een uur in beslag genomen.

De auto terug inladen met de hulp van Carlo’s vader, wat ben ik die man dankbaar. Wanneer ik iedereen bedankt heb uit het diepst van mijn hart vertrek ik richting Werchter. Ik neem me voor aandachtig te rijden, want ik voel me nog innerlijk trillen van spanning. Gelukkig raak ik veilig thuis. Ik doe Karel mijn verhaal. Hij probeert het te relativeren, iedereen kan het wel eens overkomen. We eten met vlug nog een koffietje na en dan weer op weg naar de afspraak in het Geriatrisch Centrum. Eind goed al goed zal ik maar denken.

‘Gesigneerd’ is een kunstkring in Tremelo, waarvan ik sinds een tweetal jaren lid ben. Vroeger huurde ‘Gesigneerd’ een mooie ruimte die voorheen dienst deed als toonzaal. Daarin werden regelmatig tentoonstellingen gehouden. Omdat de eigenaar andere plannen had met die zaal werd de huur opgezegd en ging ‘Gesigneerd’ op zoek naar een andere zaal. Zo kwamen we terecht bij ‘Siddartha’, een project voor mensen met mentale beperking. Er is een woongemeenschap en ook een soort tewerkstellingsproject. Er wordt brood gebakken, honing gemaakt, allerlei producten die men er dan als buitenstaander kan kopen. Er is ook een kleine kapel waar een maal per maand een misviering plaats heeft. Gesigneerd kon die kapel huren op de andere dagen. Dit betekende dat we maandelijks met panelen de kapel ombouwden tot tentoonstellingsruimte. Na een maand dienden die panelen weer afgebroken en opgeborgen te worden. Het was altijd een hele karwei, maar als je als groep aan het werk begint lijkt dat niet zo onoverkomelijk. Tegen het einde van het jaar werd het contract opgezegd, de ruimte kreeg een andere bestemming. Enerzijds was het geen goed nieuws, nu hadden we geen zaal meer om tentoonstellingen te organiseren, anderzijds waren we wel tevreden dat we van die maandelijkse opbouw en afbraak verlost waren.

Bij het gemeentebestuur van Tremelo liep, sinds de opzeg van het eerste lokaal, een aanvraag voor een eigen ruimte. ‘Gesigneerd’ is een erg gewaardeerde kunstkring die heel wat kunstzinnige projecten realiseert in de gemeente. Naast het organiseren van tentoonstellingen, is er elk jaar een kunstzinnige kerstmarkt, gaan we in een school workshops houden om de kinderen te laten kennismaken met een of andere techniek, om het jaar een kunstroute of een openluchttentoonstelling in een dichtbijgelegen natuurgebied, elk jaar WAK (week van de amateurkunstenaar). Vorig jaar voor de eerste keer ‘Tremartre’, een kunstmarkt op het dorpsplein die elk jaar gaat herhaald worden, vanaf dit jaar en om de twee jaren Kumbe (kunstenaars met beperking) en ten slotte zorgt ‘Gesigneerd’ dat er om de 4 maanden in het Geriatrisch Centrum Damiaan een tentoonstelling kan geopend worden. En zoals dat gaat in de dorpspolitiek: er zou voor gezorgd worden dat ‘Gesigneerd’ een onderdak krijgt. Telkens de burgemeester of schepen bij een of andere vernissage aanwezig was, werd de belofte vernieuwd bij het inleidend woord. Tot er bericht kwam dat er een lokaal gevonden was … alleen werd dat lokaal door een andere groep gebruikt en die moesten eerst een alternatief aangeboden krijgen. En dat duurde en duurde … maar vorige week mocht de voorzitster de sleutel gaan ophalen.

Maandag zijn we dan met de groep een kijkje gaan nemen. Het is een schooltje dat nu voor andere doeleinden gebruikt wordt en op de eerste verdieping kregen we twee doorheenlopende lokalen: mooie ruimten, grote vensters met nog een gang ernaast. Er is nog heel wat werk om het tot het lokaal te omvormen dat we ons voor ogen hebben. Maar plannen maken is ook leuk. De kleine vensters die uitgeven op de gang zouden weggewerkt worden zodat grote muren ontstaan, natuurlijk moet er een nieuwe verflaag komen, een nieuwe vloerbedekking is ook noodzakelijk, zodat het geluid minder weerkaatst, en dan natuurlijk wat gezellig meubilair, want ‘Gesigneerd’ wil van de tentoonstellingsruimte een gezellige ontmoetingsplaats maken waar bij een babbel iets kan gedronken worden. Ook de brede gang biedt perspectieven. Indien we een stuk afsluiten met een muur, kunnen we daarin onze spullen zetten. Nu staan die her en der gestockeerd zodat telkens de vraag dient gesteld: bij wie  is dit of dat opgeslagen. ’t Zou leuk zijn dat je bij een vraag gewoon de opslagruimte kan binnen wandelen en op rekken alles netjes ‘klaar voor gebruik’ aantreft.

De specialisten in ‘verbouwkunde’ tekenen de plannen uit, vragen informatie over de kostprijs, de voorzitster bekijkt wat het aanbod van de gemeente daarin kan zijn. Ondertussen dromen we over prachtige exposities, massa’s mensen die er heen komen en werken we samen om dat te realiseren.

310112  Artra quiz

Deze uitnodiging verscheen in de nieuwsbrief van het danscentrum en naar jaarlijkse gewoonte quizzen we mee. Karel zal nu niet mee aan onze quiz-tafel zitten maar dienst doen bij de jury.

We beschikken over een goede ploeg: de jongeren (Deepak, Manon, Barbara en Sangeeth) weten iets over de ‘liedjes’ en de sport en al dan niet Vlaamse bekenden uit ‘de boekjes’. Sangeeth lost de doordenkers op en ik geniet van een lekker bier en tussendoor zie ik flitsgewijs mijn oudste dochter, voor een gesprek langer dan een zin moet ik op een andere keer terugkomen.

Het is altijd een levendige bedoening. Het is maar een spel … en toch kan je het niet nalaten te concurreren met de anderen.

Terwijl ik even de benen strek ontdek ik al voorbereidingen voor het optreden over enkele maanden. Lijsten met vraag naar medewerkers hangen aan de muur. Vrijwilligers kunnen hun naam invullen. Het gaat van naai(st)ers en decorbouw(st)ers tot schmink(st)ers en begeleiding van de groepen achter de schermen. Een massa volk wordt gevraagd om het werk voor, tijdens en na het optreden te klaren. Toch raken de lijsten vol. Maar vanavond gaat de aandacht naar de quiz. ‘k Ben benieuwd waar we ons ergens zullen plaatsen op de eindlijst.

Eerst wordt het reglement nog eens boven gehaald, dan moeten we voor we starten de joker inzetten op een bepaalde reeks vragen en kan de quiz starten.’t Is gek hoe je direct gegrepen bent om in je geheugen het juiste antwoord te vinden. Na elke reeks, wanneer de antwoordbladen zijn opgehaald, verschijnt het juiste antwoord op het scherm en geeft de jury voor elk goed antwoord een punt. Na de derde ronde wordt een eerste evaluatie gemaakt: wij sieren als laatste de lijst. Gelukkig hebben we onze joker nog te goed.

We bestellen iets om te eten en te drinken, want we moeten ARTRA toch sponsoren. Dit noemen ze eten en drinken voor het goede doel, toch prachtig als gewetensusser.

Ik geniet van het samenzijn, de wijze waarop de kinderen met elkaar omgaan. Er wordt plezier gemaakt, geplaagd, tussendoor het laatste huishoudelijk nieuws meegedeeld en vol overgave gezocht naar ‘ja, ik ken hem wel, maar hoe was die naam weer, ’t begint met een A … Het plezantste zijn de breinbrekers: droedels, samenhorende woorden, wiskundige opgaven. Daar trekken we ons behoorlijk uit de slag. Jammer dat we daar de joker niet op hebben ingezet. We werken de elf rondes af en geraken toch drie plaatsen vooruit.

Aike en Karel komen er nog even bijzitten, terwijl de laatste consumpties genoten worden. Voor mij is het een koffie geworden: ik moet nog rijden.

Dan is iedereen klaar om naar huis te gaan, alleen Aike en Carlo wacht nog het opruimen, want morgenvroeg beginnen de lessen weer. Zoenen, afspraak maken voor een volgend samenkomen en ieder zijns weegs. Ik zet Sangeeth en Barbara af in Leuven en met Karel rij ik verder naar Werchter, blij dat we terug naar de stilte en rust van ons huis kunnen.

David heeft geleerd met de computer te werken. Eerst maakt hij de tekst, speelt daarin met de kleur en dan tekent hij het gedicht. Dat maakt het geheel zo ontroerend.

Woensdagnamiddag zijn Jos en Jan, twee tekenleraren van de school voor buitengewoon onderwijs Terbank (type 2), de werken van hun leerlingen gaan ophalen in de Universiteitshallen in Leuven en hebben ze terug opgehangen in het Geriatrisch Centrum Damiaan in Tremelo in het kader van de toekomstige tentoonstelling van Kumbe (kunstenaars met beperking). De leerlingen zijn van 2 tot 14 jaar en hebben een matige tot ernstige mentale handicap.

De werken zijn allemaal zorgvuldig ingekaderd. Die kaders zijn een gift van een service-club. Ze laten die maken door een schrijnwerker, zodat ze stevig in elkaar zitten, want ze worden vaak gebruikt.

De werken moeten naar de eerste verdieping. We kunnen via de lift. Door de verbouwingswerken moeten we een lift in een andere gang nemen. Die zit wel ingewikkeld ineen. Om op de eerste verdieping te raken moet ik op 6 duwen. Geen probleem, ik worstel er me wel doorheen. Wanneer Jos en ik terug naar het gelijkvloers willen duwen we op 0 en neen, dit is niet de verdieping die we zoeken. Nog eens 0 indrukken … en we zijn weer op de eerste verdieping. Gelukkig komt er iemand met een keukenkar uit een andere lift. Die helpt ons verder: op 5 duwen en we zakken naar het gelijkvloers. Ik moet nog wat draden en haken voor het ophangsysteem bijvragen. Zo maak ik kennis met Nancy. En ja, ze gaat even mee om me te tonen hoe we met de lift naar de vierde verdieping kunnen. Daar komen de bewoners alleen om nog even tv te kijken en te slapen. Het personeel heeft daar voorlopig ook zijn eetruimte. We moeten dan wel door een gesloten afdeling van bewoners met een psychiatrische problematiek. Nancy weet niet of de confrontatie met die bewoners wel zo evident is voor buitenstaanders. Maar de geëxposeerde werken kunnen ook via de trap bereikt worden, en bezoekers die minder mobiel zijn kunnen dan via die lift.

Dan ben ik weer bij Jos en Jan die volop aan het ophangen zijn. Je ziet dat ze daarin vaardigheid hebben. De werken zijn prachtig. Ik voel me altijd warm worden als ik zo’n werken zie. Je kijkt door het schilderij heen naar de persoon er achter. Komt er een energie in me opzetten van: zie je wel hoe kostbaar zo’n mens is, want je weet hoe kwetsbaar die kunstenaars zijn.

De confrontatie met de bewoners van het Geriatrisch Centrum werk andersom. Hier zitten mensen samen die in meerdere of mindere mate dementeren. Het doet me pijn vast te stellen hoe iemand tegen zijn levenseinde aan niet alleen lichamelijk maar ook mentaal moet inleveren. Ik weet dat weldra mijn beurt komt om de boeken hier  te sluiten. Ik kan me zo moeilijk voorstellen dat ik wellicht over enkele jaren een plaats moet innemen naast mensen zoals ik die vandaag aantref. Toch is de sfeer niet wanhopig. De mensen zien er verzorgd uit. Het personeel gaat heel zachtaardig met ze om.

Nancy vertelt dat in België mensen maar een beperkte tijd meer in de psychiatrie kunnen verblijven. Daarna dienen ze door te stromen naar speciale verzorgingstehuizen zoals de gesloten afdeling hier. Op die afdeling verblijven mensen die al hun ganse volwassen leven ‘binnen’ zitten. Maar ook hier tref ik mensen aan die verzorgd zijn, meubilair dat fris aandoet. De bewoners zelf zitten verzonken in zichzelf, murmelen voor zich uit, ééntje roept, een ander geeft me een hand. Ik kan niet anders dan aan mijn zoon denken. Dat was een toekomstbeeld waar ik zo’n angst voor had en waarschijnlijk hij ook. Hij wist goed genoeg dat hij levenslang gekregen had. Schizofrenie is een vernielingzaaiende mentale kanker. Maar deze mensen zijn hier feitelijk goed af: ze krijgen de zorgen die ze nodig hebben en als ze geen weet meer hebben van hun situatie is dit misschien nog dragelijk. Ben ik laf omdat ik het troostend vind dat mijn zoon dit niet meer moet gaan? Dat hij gekozen heeft om uit de hel van zijn leven weg te gaan?

Het doet me deugd de jongere generatie bezig te zien. Je moet als leraar maar bereid zijn om op je vrije woensdagnamiddag met een camionette te gaan rondtoeren en te zorgen dat de werken van je leerlingen naar buiten kunnen. Ze zijn fier op hun ‘kinderen’. Ik zie hoe het personeel met veel geduld iemand terug naar de afdeling brengt, koffie schenkt, een vraag beantwoord.

De mens is toch een mooi gegeven. Naast het oorlog voeren dat altijd al bestaan heeft is er ook die andere beweging, van zorg dragen en liefhebben. De kleuren van de kinderen drukken dat zo sterk uit. Iets om dankbaar voor te zijn