Voor mij is schilderen een vorm van therapie. Neem nu het portret. Zwoegend op de technische kant spreek ik een diepere laag in mezelf aan. Vaak komt ‘woede’ aan bod. Niet alleen de wereld rond mij plant woede in mij neer, maar ook mijn eigen doorleefde onmacht, onrecht, pijn …

Zo ontdekte ik jaren terug een foto van een vrouw uit Beslan. Ze draagt haar gedode kind in haar armen. De woede die op haar gezicht te lezen staat is voor mij een soort universele woede van vrouwen die gekwetst werden in hun kinderen. Terwijl ik een interpretatie maak van haar door woede vertrokken gezicht, herken ik die woede in mezelf. Het is een verscheurende woede. Toch zal ik die woede niet laten uitbarsten maar opbouwende kanalen binnen leiden, vb. een schilderij. Bewust worden van zo’n woede, er op een of andere wijze vorm aan kunnen geven, is bevrijdend, is een bom onschadelijk maken.

Ik heb wel geen behoefte meer aan zalvende praatjes, slogans die de waarheid moeten bedekken. Het nieuws staat er bol van. Dan heb ik zin een ondergrondse te starten van woedende vrouwen die op democratische wijze hun stem laten horen … door te schilderen, schrijven of waardig bedanken voor een of andere heilsboodschap. Die elk op een eigen wijze ‘neen’ durven zeggen.

In de academie heb ik me op ‘het portret’ gestort. Eerst leren tekenen, te beginnen met een schedel om de structuur van een gezicht te verkennen. Tot het einde van dit jaar neem ik me voor om elke tekenles te beginnen met het tekenen van de schedel, telkens vanuit een andere positie. Het vraagt enorme concentratie. Ook de schilderles is voorbehouden aan het portret. Ik merk de evolutie in mijn werk, maar echt tevreden ben ik nog niet. Ik wil geen portretschilder worden, dat is een beroep en begaafdheid apart. Maar ergens voel ik wel de nood om zelf bij een vrije interpretatie van een persoon te weten hoe een gezicht gestructureerd is, aan wat het moet voldoen om herkenbaar te zijn als gezicht.

Twee keer per maand volg ik ook modeltekenen. Dezelfde opgave als bij het portret. Zoeken naar vorm, verhoudingen, hoe krijg je de verkortingen in een juist patroon.

Soms denk ik: wat doe ik mezelf aan? Volgend jaar word ik 70, ik ‘moet’ toch niks meer. Het gaat om de uitdaging: hoe ver kan ik mijn grenzen verleggen. Het houdt mijn geest en lijf wakker. Ik wil ook resultaat boeken: een goed portret maken. Maar dat lukt nog niet zo goed. Ik ben dan wel gefrustreerd, want ik zou graag iets moois maken, maar ik kan ook met zwier een mislukt schilderwerk overschilderen en opnieuw of iets anders beginnen.

En als iets naar mijn zin is ben ik blij als een kind. Dan wil ik het ook tonen. Zoals hierboven: een foto die ik ergens uitknipte van een ‘sprekend’ gezicht en na uren geconcentreerd werken … eindelijk resultaat. Hopelijk lukt het me nog wel eens.

Mijn dochter is drie weken terug vertrokken voor een reis naar India en nu komt ze terug. Gisteravond al op internet gekeken of ik haar vlucht kon vinden. Tussen die vele vliegtuigen die landen op Zaventem komt haar vlucht te voorschijn, even een kippenvel moment. Deze morgen, bij het opstarten van de pc direct op zoek naar de situatie in de lucht. Haar vlucht blijft op het voorziene uur aangekondigd.

Ik ga met het openbaar vervoer naar de luchthaven. Je kan daar uitstappen en met een paar automatische trappen ben je in de aankomsthal, makkelijker kan niet.

Dertig jaar terug was ik ook naar Zaventem: mijn dochter kwam uit India. Toen ze in mijn armen werd gelegd zag ik een klein, donker mormeltje van goed zeven maanden, dat huilde. Wat een pracht van een dochter. Eerst een verse luier, want hoe het kwam wisten ze niet, maar onderweg naar België kregen alle kinderen diarree en de adoptievereniging had ons daarop voorbereid.

Soms vragen ze me: geven adoptiekinderen niet meer problemen? Waarop ik altijd antwoord: heb je met eigen kinderen nooit problemen? Ik geloof niet in sprookjes die vertellen dat kinderen opgroeien zonder de minste problemen, dat de oorzaak van problemen bij kinderen en jongeren te zoeken zijn bij afstamming of opvoeding. Ofwel wil men geen weet hebben van problemen of wel is men blind. Elk kind volgt een eigen weg. Als ouder kan je een kind graag zien, je best doen om het op te voeden. Gelukkig wil een kind zelfstandig worden en zal het niet van de perfectie van de opvoeding afhangen of het al dan niet een gelukkig iemand wordt. Opvoeden kan soms helpen of belasten, waarschijnlijk beiden, maar het is aan het kind om de weg naar volwassenheid te gaan.

En zo is mijn volwassen dochter de weg terug gegaan, op zoek naar haar wortels. Om de twee drie dagen hadden we contact met elkaar via email. Toch een zegen internet. Haar berichten klonken veelbelovend. Het belooft een lang verhaal te worden.

In de aankomsthal eerst even naar de vluchtsituatie kijken: ze zijn net geland. Ik installeer me op een bank en probeer wat te lezen: het zal nog wel wat duren eer ze haar bagage heeft. Maar het lezen lukt me niet. Dan maar wat rondwandelen. Ontroerende taferelen: twee geliefden vallen in elkaars armen en stralen van geluk. Een kleinkind rent naar oma en opa, juichend van vreugde. Ik blijf staan achter het hekken, rechtover de uitgangsdeur.

Soms komen de passagiers in golven, dan weer is er een enkeling. Ik kijk uit naar mensen van Indische signatuur: onder hen zal mijn dochter en haar vriendin zich bevinden. Maar voorlopig zijn het allemaal blanken, soms wel eens een donkerder huid. Dan weer een golf vooral mannen die reizend werken: keurig pak, kleine koffer op wieltjes achter zich aan, zekerheid van bewegen, recht op de uitgang en hun doel af. Daartussen zie je dan mensen die bijna wanhopig staan te zoeken naar een bekend gezicht tussen de menigte. Ik voel mijn hart bonzen, net of ik trappen op en neer gehost heb. Maar in de volgende golf zie ik weer geen Indiërs. Later vertelt ze me dat er nauwelijks Indiërs op hun vlucht zaten, wel veel Japanners. Ik probeer mezelf tot rust te manen: straks zal zij er bij zijn. Een ouder koppel: de man duwt een bagagewagentje met eerst twee grote koffers en daarop de vrouw met een been in het gips. Een leuke oplossing: een eerste koffer met handvat en aan die koffer een twee koffer vastgemaakt, het rijdt als een trein. Je moet er maar opkomen. En dan plots verschijnt ze in de deur: even staat de wereld stil. Ze ontdekt me en zwaait en lacht met haar heerlijke witte tanden bloot.

Zoen, knuffel. Ja, ze is een beetje moe: een lange reis en nauwelijks geslapen. Maar het was goed.

Het is even wennen om van een warmte van bij de 30 graden over te schakelen naar het herfstweer hier, maar de blijheid van elkaar weer te zien geeft voldoende warmte om het temperatuurverschil te overbruggen. De ouders van B., haar vriendin, zijn ook komen opdagen en E., een andere vriendin die in de buurt werkt. Kennismaken … en wie heeft zin in een koffie?

We gaan buiten koffie drinken, dan kunnen de rokers ook aan hun trekken komen. Gelukkig is het zacht buiten en kunnen de warme jassen die de mama van B. meebracht ongebruikt mee naar huis.

Afscheid nemen. Sangeeth en ik nemen de trein: ze woont maar een paar meter van het station. Ondertussen telefoon van de oudste zus: heeft ze zin om vanavond samen iets te gaan eten? De uitnodiging wordt in dank aanvaard.

Terug in Leuven nemen ook wij afscheid. Ik wil vanavond nog naar de academie en zij gaat uitpakken en aan het leven hier terug wennen. We spreken af voor het weekend, dan is er tijd voor verhalen.

‘Gesigneerd’ organiseert elk jaar een kerstmarkt: wie creatief bezig is kan zich daarop aanmelden. Christel en ik hebben vorig jaar ook meegedaan en willen dit jaar weer van de partij zijn. Alleen gaan we nu ons aanbod wat uitbreiden met een actie van Kumbe (kunstenaars met beperking). We vragen een extra tafel en de opbrengst is voor het dagcentrum Rozemarijn in Keerbergen. Christel is nog wat tekeningen gaan ophalen. We hebben wat kleine kaders … en als we nog eens flink doorwerken met inlijsten kunnen we een tafel vullen met kleine werkjes van de bewoners.

Uit grote werken worden de mooiste hoeken gehaald. Daar een passe-partout rond en weer is een juweeltje klaar dat kan aangeboden worden.

De bedoeling is niet zozeer ‘geld’ rondhalen, hoewel elke euro dankbaar aanvaard wordt, wel dat kunstenaars met vooral mentale beperking in een normaal circuit terecht komen en niet alleen afgezonderd achter de muren van hun instelling ‘kerstmarkt’ houden. Zij horen bij ons en wij bij hen, binnen de huid van een samenleving. Het is niet omdat ze speciale zorg nodig hebben, hun verstandelijke vermogens bv. beperkt zijn dat we ze moeten verwijzen naar een ‘aparte’ omgeving. Ik denk altijd: iemand in een kliniek heeft ook speciale zorg nodig die alleen op een bepaalde plaats kan verstrekt worden. Een zieke is ook beperkt in zijn mogelijkheden, maar toch beschouwen we zo iemand nog als bij ons horend.

Soms komen er reacties op ons af als waar zijn jullie mee bezig. Ik heb iets in me van: wij(de normalen, de gezonden, de …)hebben niet alleen onze verantwoordelijkheid op te nemen voor de minder ‘normalen, minder gezonden, minder … en tja, waar ligt nu de grens tussen ‘ons’ en ‘de anderen’. Anderzijds hebben die ‘anderen’ …. ons iets te bieden. Het is alsof we anders moeten leren denken, voelen, kijken. Een schilderij van iemand met naam durven we niet in vraag te stellen. Dat is kunst en is veel geld waard. Durven we ons evenzeer laten raken door een werk van iemand die heel spontaan zijn wereld uitkleurt. Alsof een rimpeling van blijheid over je ziel trekt bij zo’n werk.

Het zijn gedachten die nogal eens tijdens het inlijsten binnensluipen.

Nu moeten we eerst zorgen dat de werken ingekaderd geraken. Karel ondergaat de drukte heel gelaten, maakt zelfs koffie tussen door om de vrouwen aan te moedigen.

De zachte man, wie zal hem vinden …

rustig hangt het licht

zich te voltooien in namiddagzon

lange armen van verdriet

maken plaats

voor innig samenzijn

Zaterdagmorgen levert een onbekend maar erg vriendelijk iemand een pakket boeken af. Inderdaad, een paar weken terug had ik in Schriek tijdens de boekenmarkt van het Davidsfonds enkele boeken gekocht die later zouden geleverd worden. (zie 13.10.11: onder de kerktoren van Schriek). Hoewel ik alleen aan die boeken denk wanneer het bestelformulier me bij het opruimen van mijn werktafel in handen valt, ben ik wel blij nu ik de concrete exemplaren in handen heb. Weer zoveel leesplezier dat te wachten staat.

Bij die aankoop van die boeken kreeg ik ook vier weken Knack cadeau. Daarin vind ik toch een boekenbon die vermindering belooft voor een boek dat mijn interesse wel heeft. Naast die verminderingsbon zijn er natuurlijk aanbevelingen voor ander boeken, maar dan zonder vermindering van prijs. Ik kan het niet nalaten ze ook uit te knippen, je weet maar nooit.

Negen maanden terug kochten we een nieuwe auto, zoiets mini, een Twingo van Renault. Karel ontdekt enkele weken terug in het weekblad van de Gezinsbond een advertentie dat dit jaar, bij aankoop van een nieuwe Renault een premie wordt uitbetaald. Voor ons zou dat 100 euro bedragen. Leuk zeg, zo onverwacht. De nodige papieren verzameld en opgestuurd. Enkele dagen terug kregen we een kortingskaart van 100 euro in de bus. En dat blijkt prachtig samen te gaan met de aankoop van boeken in De Standaard.

Ik stap de winkel binnen met het gevoel alsof ik over een groot kapitaal beschik. Is een gevaarlijk gevoel, zeker in de nabijheid van boeken. Gelukkig is Karel bij me, maar dat blijkt achteraf geen juiste conclusie.

Veel rondkijken doen we niet. Karel leest praktisch uitsluitend Engelstalige boeken en dan nog erg gespecialiseerde turven, dus aan hem is deze boekenwinkel niet besteed. We trekken zowat onmiddellijk naar de geschiedenisafdeling. En wat staat daar zo duidelijk op ons te lachen: een doos met ‘the Ultimate World War II movie collection’: 10 dvd’s met nog een boek (het 40-45 boek). Karel neemt het ter hand en vraagt of ik er zin in heb. Wat een vraag. Enkele van de dvd’s heb ik al gezien. Het is een docudrama van goede kwaliteit. De prijs valt mee: net geen 50 euro en dan krijg ik nog de korting van de gezinsbond. Ik krijg het voor mijn verjaardag. Is altijd de toverformule bij uitstek om een onverwachte uitgave goed te praten.

Ik neem nog een paar boeken mee, aan de kassa kan ik toch betalen met die 100 euro op mijn gezinsspaarkaart.

Wanneer we naar buiten gaan voel ik me van binnen huppelen als een blij kind. Rap naar huis om die nieuwe boeken ter hand te nemen en me dan te laten neerploffen in een zetel … de wereld te vergeten en te lezen. Heerlijk!

Sint-Niklaas hoeft niet altijd op 6 december te vallen!

M.L., een vriendin nodigde ons uit voor een concert. Vorig jaar had ze ons ook eens meegenomen naar een muziekuitvoering en dat werd een heel mooie avond. Daarom dat we niet aarzelden om ja te zeggen op haar vraag. Daarbij is het een concert ‘voor het goede doel’. Dat maakt het extra aantrekkelijk. Ik laat de uitnodiging even spreken:

BENEFIETCONCERT IN LEUVEN

Voor meer leefcomfort voor de jongeren (ver)bouwt Ave Regina aangepaste woningen.
Om deze last te verlichten organiseert de vzw een concert op 22 oktober om 20u00 in Heverlee.
Het vocaal en instrumentaal ensemble Capella Nova, onder leiding van dirigent Marleen Reynders, brengt Banchetto Musicale Intermedii et Concerti per La Pellegrina.
Dit muzikaal banket is een evocatie van het schitterende huwelijksfeest van Fernando di Medici en Christine de Lorraine in Palazzo Pitti, Firenze 2 mei 1589.
Voor dit uitzonderlijk mooi concert, uitgevoerd door Vocalisten, Strijkers, Blazers, Basso Continuo met dansers en woordkunstenaar kunnen wij u uitnodigen in het historisch kader van de Parkabdij te Heverlee.

Natuurlijk is het wel even tanden op elkaar om op een zaterdagavond naar Leuven te trekken met het vooruitzicht dat de kerk wellicht niet erg warm zal zijn. Ik ben een echte koukleum. Maar met een warme winterjas en een dekentje onder de arm moet het wel lukken.

Goed op tijd vertrekken we, want in Leuven zijn vrije parkeerplaatsen soms moeilijk om vinden. Maar we treffen het: we vinden nog net achter een wagen een plaats binnen het domein. Dan naar binnen. Eerst aan de balie de kaarten ophalen en betalen. We worden een plaats toegewezen in de zijbeuk.

Helaas is er geen verwarming in de kerk en ondanks we vrij vroeg binnenschuiven zit de kerk al goed vol. Wanneer we ons installeren en de gsm uitzetten zien we een sms’je waarin M.L. laat weten dat ze vooraan twee plaatsen voor ons heeft voorbehouden.

Voorzichtig zoeken we haar op. Ondertussen geeft de dirigente, een nicht van M.L., wat uitleg over het werk dat gaat aangeboden worden. Is de geluidsinstallatie zo abominabel, de weergalm zo overweldigend of is mijn gehoor zo slecht, ik versta nauwelijks enkele woorden. Ook Karel lijkt niet veel meer te verstaan. Ik leg mijn dekentje over mijn knieën, steek er ook mijn handen onder en ontdek dat het lekker warm wordt. Dat probleem is opgelost.

Na de uitleg krijgen we nog even tijd om wat nieuwtjes uit te wisselen. De uitvoerders nemen plaats, instrumenten stemmen en dan wachten op de dirigente. Iedereen is in het zwart. De vrouwen hebben er nog een rode toets bij, vb. parelsnoer, sjaal, bloes … bij de mannen is er wel iemand met een rood hemd, een sjaal … en één muzikant heeft een rode ‘flos’ aan zijn instrument hangen, of is dit toeval.

Het is een feest. Geen tijd gehad om kou te hebben. Naast de muziek is er nog een projectiescherm met beelden en teksten. Dansers zijn zo weggelopen uit een schilderij van toen: kleding (waar hebben ze de stof voor het kleed van de dame ontdekt?), de elegante houding van handen die zo vaak op de schilderijen te zien zijn worden nu uitgevoerd door levende mensen. Even waan je je toeschouwer bij het huwelijksfeest.

Ook Karel maakte van deze uitvoering een verslag. Bij hem ligt de nadruk natuurlijk op het muzikale. Voor wie interesse heeft: klik hier

Na zo’n avond ga je innerlijk warm terug naar huis. Het feit dat een vrouw het ensemble dirigeerde geeft me nog een extra kick. Bij het neerschrijven van dit verslag wordt het woord ‘dirigente’ als foutief aangemerkt. De taal blijkt nog wat achterop te hinken, maar dat halen we ook nog wel in.

Een beeld zit opgesloten in de vorm die de kunstenaar het gaf. Vanuit die begrenzing spreekt het. Elke dag een nieuw verhaal. Afhankelijk van het licht, plaats van de zon, weersomstandigheden.

Het beeld in onze tuin begroet ons elke morgen weer. Soms stralend in de ochtendzon, soms doornat van de regen. De steen slorpt zijn omgeving letterlijk op. Een doorzond beeld roept warmte, blijdschap op. Heeft de regen de huid van het beeld doordrenkt dan kijk je het rillend aan, net of de kilte in je eigen lijf gedrongen is. Na een tijdje komen micro-organismen huisvesting zoeken in de poriën van het beeld. Dan komt er een patine op die soms rijk van kleur is, afhankelijk van de lichtinval.

De nuances zijn moeilijk in een amateurfoto te vatten. Het beeld in onze tuin is nu doornat, kouwelijk staan de twee figuren rug aan rug. Een waterzon komt door de wolken en raakt het beeld met een nauwelijks zichtbaar licht. Het is als een bemoediging om te wachten op betere tijden. De zon verdwijnt weer, toch lijkt het of mijn ogen dat nauwelijks raken nog met zich mee dragen. De steen lijkt wat minder doortrokken van kilte.

Ik draag het beeld in mij mee. Een vroedvrouw die woorden uit mij laat geboren worden.

Enkele maanden terug schreef ik me in voor een kunstroute, georganiseerd door het I.G.C.S. Ooit wist ik wat die afkorting betekende, maar na wat zoeken op internet weet ik het opnieuw: InterGemeentelijke Culturele Samenwerking. Met afkortingen heb ik het soms moeilijk. Afkortingen hebben ook de uitstraling van alleen begrepen te worden door degenen die tot het clubje behoren … en ik wil tot geen clubje behoren, ik wil een buitenstaander blijven die wenst geïnformeerd te worden.

Op de website van Rotselaar kan je lezen:

Kunstroute IGCS

Voor de eerste keer organiseert de ICGS een kunstroute door Haacht, Rotselaar, Holsbeek, Tielt-Winge, Aarschot en Scherpenheuvel-Zichem. Meer dan zestig kunstenaars doen mee! De gemeentebesturen en organisatoren van de verschillende gemeenten en steden nodigen je uit om tijdens de maand november alle deelnemende kunst- en ambachtenateliers te bezoeken.
Door de grote verscheidenheid maak je kennis met uiteenlopende disciplines en snuif je de sfeer op in de verschillende ateliers. Als voorsmaakje kan je in de galerie van GC den egger kennismaken met kunstwerken van de meeste deelnemers.
Overal is de toegang gratis en veel deelnemende kunstenaars zullen je extra verrassen.
Laat je op een unieke wijze artistiek verwennen en misschien vind je wel het kunstwerk van je dromen!

Ik doe maar op minimale wijze mee: de vier zondagen van november ben ik beschikbaar. Eerst had ik aangevraagd van 14 tot 18 uur, maar de organisatoren vonden het beter dat de ateliers op dezelfde uren open waren: van 10 tot 18 uur. Daardoor kan ik geen middagdutje doen en dat valt tegen. Het is natuurlijk geen drama. Trouwens, het is niet zeker dat er veel bezoekers over de vloer komen.

Het is leuk mensen bij je thuis te ontvangen. Sommige mensen komen binnen, kijken en vertrekken weer. Anderen daarentegen blijven hangen voor een gesprek en dat is boeiend. Je leert de wereld van de ander kennen. En hoe gaat het: het ene woord brengt het andere verhaal mee … en het hoeft niet altijd over kunst te gaan. Kunst is voor mij maar een onderdeel van het leven en dat mag zo blijven.

Voor meer info ga naar: www.kunstroutehageland.be

toen keerde ik mij om

en wist 

dit afscheid is voorgoed

ik had de verschroeiende geur leren kennen
van passie
liefhebben
overgave

moest echter terug naar een bestaan

van keurigheid

ademhalen volgens de normen

de droom van ouders waarmaken

de passie was niet uitgebloeid

het verlangen bleef bestaan

in mij schreeuwde elke porie om omarmen

de belofte voor de eerste sneeuw

elkaar weer te zien

verschraalde tot een opvretende kou

die elke warmte

uit mijn lichaam nam

en dat noemden ze leven

Paul is een studievriend van Karel. Ze doorliepen een eigen carrière. Karel zag het zitten in de administratie van de universiteit en de biografie van Paul vind je als volgt terug in Wikipedia:

Hij studeerde klassieke, Nederlandse en Engelse letteren en communicatiewetenschappen aan de K.U.Leuven en promoveerde aldaar tot doctor in de letteren met een proefschrift over de antieke elementen in het werk van Hugo Claus: De mot zit in de mythe (1981). Hij heeft een omvangrijk en veelzijdig oeuvre op zijn naam staan dat romans, essays, poëzie en vertalingen omvat. Hij doceerde aan de universiteit van Nijmegen en aan de hogescholen van Gent en Antwerpen. Thans is hij erehoofddocent aan de Katholieke Universiteit Leuven. Hij is lid van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde en van het Guido Gezelle Genootschap.

Een heel mondvol om te zeggen dat we toch met een intellectueel van formaat te doen hebben die tot nu toe honderd boeken volschreef en waarvan zijn volgende boeken al liggen wachten bij een uitgever op publicatie. Uitgeverij ‘De Bezige Bij’ organiseerde een lezing door Paul Claes, waarbij hij zijn laatste boeken voorstelde, omschreven door de uitgeverij als volgt:

Onvergetelijke verzen, Maar van wie ook weer? bundelt meer dan duizend versregels uit klassieke en vaak geciteerde gedichten in een handig en praktisch naslagwerk.

C, Honderd notities van een alleslezer is een selectie uit het leesdagboek van de auteur zelf. Al veertig jaar noteert Paul Claes immers alles wat hem tijdens het lezen invalt of boeit. Het resultaat is een sprankelend portret van een hartstochtelijk lezer.

 We werden ook uitgenodigd en we trokken er graag naar toe.

De auteur wordt eerst in de bloemetjes gezet: een honderdste boek is niet niks. Frank Hellemans, literair criticus van Knack leidt Paul met humor in. Paul Claes hoeft niet meer voorgesteld te worden bij het aanwezige publiek, ze zijn gekomen omdat ze hem als schrijver kennen en waarderen. Daarna houdt Paul een korte lezing over Jorge Luis Borges en om af te ronden is er nog een spelletje vragen stellen waarbij Frank Hellemans de vragen stelde en Paul het publiek aan het lachen kreeg met grappige herinneringen.

Om te besluiten worden we door de vertegenwoordigster van De Bezige Bij uitgenodigd om beneden (we zaten onder een prachtig gebinte op de zolderverdieping) een glas te gaan drinken, waarbij we de kans krijgen de boeken aan te kopen die Paul dan zou signeren.

P. was ook aanwezig. Samen met Paul, D. en Karel vormden ze als studenten een literaire club. Sporadisch houden ze contact met elkaar, maar de vriendschap is blijkbaar blijven bestaan.

Paul is eerder een verlegen man, is meer vertrouwd met zijn studiekamer dan met de buitenwereld. Hij heeft daarom de veiligheid van de eigen ruimte nodig om zijn bestaan schrijvend waar te maken.

We willen hem met deze blog van harte feliciteren en wellicht dat hij als het ‘fietsweer’ is, weer eens tot in Werchter geraakt.

Karel schreef zijn eigen verslag zoals alleen hij dat kan, klik hier: http://blog.seniorennet.be/kareldhuyvetters/archief.php?ID=1015550

inwonende kunstenaars knippen het lint door

dolend

in de donkere ruimte van tijd

omgeven door angst en verwarring

zoek ik je naam

herinneringen

banen zich een weg

in de beslotenheid van mijn geheugen

aarzelend

spel ik het verhaal 

er was eens

Zo veranderde onze living in een inlijstatelier. In de ene hoek grote lijsten, een andere hoek een doos met kleine lijsten, ergens anders de moderne wissellijsten die we meekregen van Rozemarijn, op de vloer in mijn werkruimte karton, versneden in verschillende maten, op de werktafel de in te lijsten werken … en stilaan verscheen in de inkomhal een collectie werken.

Verschillende dagen bleef de living geteisterd door zich uitbreidende inlijstactiviteiten. Karel onderging het verduldig.

Wanneer de werken op een stapel liggen, lijken ze een hoop wegwerpmateriaal te vormen. Ingekaderd verandert de kwaliteit en ontdek je de waarde. Er zitten echte pareltjes tussen.

Omwille van hun beperking kennen die kunstenaars geen problemen die men op een academie moet leren te beheersen. Perspectief? Hoeft toch niet, zij tekenen of schilderen hun wereld zoals die zich aan hen voordoet, heel intuïtief. Moet een portret ‘volume’ hebben door gebruik van schaduw? Nee toch, als je maar duidelijk maakt dat op je zelfportret die blauw-groene bril aanwezig is waarop je zo fier bent. En kleuren mogen in alle heftigheid gebruikt worden: zo trilt het leven toch in jezelf?

Met het afwerken van de werken stijgt ons enthousiasme. Ongeduldig als we zijn zouden we nu al die schilderijen aan de kunstenaars en hun familie willen tonen. Het is echter nog wachten tot eind november, maar dan maken we er iets feestelijks van.

Ondertussen moet Deepak, mijn jongste zoon, nog aan de slag. Hij heeft beloofd een affiche te ontwerpen. Benieuwd wat het gaat worden, maar hij maakt mooie dingen, dus zal die affiche wel aan de verwachtingen voldoen.

Voor we met de collectie op tournee kunnen gaan, dienen ze nog een laatste nazicht te krijgen. Staan de namen op de achterkant zodat de juiste persoon het werk terugkrijgt? Is het ophangsysteem in orde? Geen vegen meer te bespeuren op glas en kader? Hoe gaan we de kunstenaars bekend maken? Best een inleidende tekst schrijven die kan verspreid worden in de verschillende locaties.

Er is nog wel wat werk aan de winkel, maar het gevoel dat alles tijdig zal klaar zijn is wel een opsteker. Geen stress maar rustig stap voor stap het project afwerken. En ondertussen genieten van zelf aan de slag te gaan met borstel en tekenpen.

Leen had me gevraagd voor een van haar gedichtenbundels een ontwerp te maken. Ze stuurde me een paar gedichten door. Ik ondernam verschillende pogingen maar het resultaat bevredigde me niet. Tot ze voorstelde dat ze een van mijn schilderijen zou gebruiken voor het frontblad. Haar keuze was vlug gemaakt. Mark, haar man, is een goede amateurfotograaf. We spraken een moment af en terwijl Mark foto’s nam, beleefden we een zalige namiddag. Gek, we geraken precies nooit uitgepraat. Wat is het leven toch boeiend.

De bundel met een voorpagina die een andere vriendin ontwierp kreeg de titel mee ‘Tuimeling van woorden’ (zie vorige blog), de bundel waarop een afbeelding van mijn schilderij ‘De Schaduw’ staat afgebeeld (zie deze blog) voert de titel ‘In woorden gewikkeld’.

Om Leen nog eens aan het woord te laten

Somber ogenblik

Heden

begrijpt taal me niet

lucht ijler dan adem

wereld, blanker dan papier

Van dingen resten schimmen

stoel naast haar bed

er rest zo weinig

Tijd heelt niet

tijd herhaalt

niets bestaat

dat niet iets anders raakt

De kamer ademt

wat voorbijging

(Uit ‘Tuimeling van woorden’ – Leen Hoste)

Wie contact wil opnemen met Leen, hier zijn haar gegevens:

Leen Hoste

Zeventorensstraat 19

8310 Assebroek-Brugge

telefoon: 050/35 60 11

email: leenhoste@gmail.com

In Assebroek bij Brugge vindt dit weekend het culturele evenement ‘Buren bij 11 kunstenaars’ plaats. Hoewel het ver van huis is en geen wereldschokkend gebeuren, heb ik er weet van via een vriendin: Leen Hoste. Zij doet ook mee aan deze vorm van open-atelier met haar gedichten. Zo pas kwamen 2 bundels van de drukkerij en die gaat ze dit weekend aanbieden aan het publiek. Vrienden zullen uit haar bundel voorlezen.

Even dacht ik er zelf heen te gaan, maar ik liet dat idee maar rusten. Als we elkaar zien willen we bijpraten en dat kan nu alleen tot frustratie leiden. De trein tot Brugge en dan de bus naar Assebroek neemt heel wat tijd in beslag en dan zie je elkaar zonder echt tijd te hebben voor elkaar. Dit bezoekje wil ik liever uitstellen tot we alle tijd en ruimte hebben om er voor elkaar te zijn. Ondertussen e-mailen we wel en delen we van op afstand de spanning en hopelijk succes van deze culturele manifestatie.

Leen leerde ik kennen toen ik 16 was geworden en naar Ten Doorn in Eeklo naar school werd gestuurd, nadat ik in een vorige school het voor mezelf en vooral de begeleidende opvoedsters van het pensionaat onmogelijk had gemaakt om nog samen te functioneren in de rollen van respectievelijk gehoorzame leerling en opvoedsters die het beste van zichzelf gaven.

Leen en ik vonden elkaar na een paar dagen. We hebben heel wat afgegiecheld. Met haar spitse geest en sprankelende humor versloeg ze het schoolgebeuren alsof we een feest beleefden. Maar na de kerstvakantie kwam ze niet meer terug. Ze was ernstig ziek geworden. Maar die drie maanden van wederzijdse aantrekkingskracht waren voldoende om als basis te dienen voor een levenslange vriendschap.

Leen studeerde niet meer verder, maar literatuur werd haar toeverlaat en asiel. Als we bij elkaar kwamen was het net of we elkaar pas gisteren ‘dag’ hadden gezegd, terwijl er wellicht een jaar verlopen was. We schreven elkaar. Met mijn verloren liefdes kon ik altijd bij haar terecht. Zij was ondertussen getrouwd, kreeg 2 kinderen en was de wijze vrouw die erg omzichtig omging met de kwetsbaarheid van de ander. Tot het noodlot ook hen trof en hun oudste dochter op 19 jaar stierf.

Mijn eerste man was toen een paar maanden overleden door zelfdoding. Langs telefoon, brieven … sleurden we elkaar door de verpletterende dagen heen.

En Leen schreef gedichten. Volgde schrijfacademie. Schreef gedichten. Gaf twee bundels uit in eigen beheer. Schreef gedichten. En geeft nu weer twee bundels uit.

De meeste gedichten voeren de ondertoon van gemis, zacht verwoord. Alsof Leen bang is de duivels van pijn bij zichzelf of de ander wakker te maken. Naarmate de jaren zich inplanten in het geheugen komt ook een zekere rust en berusting. Schrijvend voert ze de lezer/es een sfeer binnen van aanvoelen maar nauwelijks aanraken, van voorzichtig formuleren om het broze evenwicht niet te verstoren. Het is een bundel voor een leestafel die tijd heeft, die graag even voorzichtig als de aangeboden woorden deze gedichten weer onder de aandacht brengt, aanmaant om de opgeroepen wereld met schroom te benaderen zodat de woorden niet verontrust worden in hun uitzeggen.

Ik wil het gedicht over een herdenkingsdag van de dood van haar dochter even aanhalen:

27 mei ° Veerle

En weer die dag

voor ’t venster staat

in wissellicht

gelouterd

wit en goud

Zon tekent raam op stenen vloer

tot schaduw van tuin

schoorvoetend binnensluipt

terugblik verstrikt

gedachtenis

jouw maand … een wereld viel

(Uit ‘In woorden gewikkeld’ – Leen Hoste)

Het is maar een expositie voor één dag, dus ’s avonds halen we de werken weer op. Ik ben wel blij met het vooruitzicht dat, als de expositie volgende zondag in Keerbergen afgebroken zal worden het een tijdje rustig wordt op dat vlak, zodat ik terug mijn aandacht kan toespitsen op het gewone schilderen en tekenen. Er zijn plannen voor toekomstige tentoonstellingen maar dat kan ik nog een tijdje voor mij uitschuiven. Eerst wil ik terug genieten van de geur van verf en als er ruimte is: boeken lezen. Laat de herfst maar komen.

Het afhaken en inladen van de werken gebeurt vlot, hoewel het toch nog meer tijd in beslag neemt dan gepland. Ook het werk van Koen neem ik terug mee: hij en Hanne waren deze namiddag elders verwacht. Het is even uitproberen voor zijn werkstuk op een veilige manier in mijn auto geraakt. Ik rij met een Twingo: ideaal voor wie zich specialiseert in boodschappen doen en af en toe geen te grote schilderijen vervoeren. Het werk van Koen is iets te lang om dwars te liggen, maar gezien ik alleen ben kan het in de lengte over de andere schilderijen en de passagierszetel. Met de gordel vastklitten en het zal de tocht naar huis veilig doormaken.

Wanneer ook bij Christel alles keurig in de auto zit, gaan we nog een koffietje drinken. Eerst langs de boeken lopen: vanmorgen heb ik er een paar zien liggen die me aanspraken. Geschiedenis natuurlijk. Gelukkig heb ik voldoende cash bij me. Omdat ik door de aankoop van die boeken automatisch lid word van het Davidsfonds, zonder dat je je de vraag hoeft te stellen of je dat wel wil, mag ik ook aanduiden welke van een aantal weekbladen ik gedurende een maand in mijn bus wil krijgen. Feitelijk wil ik geen weekblad, ik lees alleen boeken. Maar ja, ’t is gratis en ik kruis dan maar Knack aan, wellicht staat er nog een artikel in dat me boeit. Ik krijg ook gratis een boek mee naar huis: 20 jaar open monumentendag Vlaanderen en nog 15% korting op de aankoop.

Nog even de tijd nemen om iets te drinken en wat bij te praten met Christel. We kunnen goed samenwerken. Christel weet van aanpakken en heeft de houding van: een probleem is er om opgelost te worden. Die no-nonsense houding spreekt me wel aan.

Na een poosje komt M., de verantwoordelijke bij ons zitten. Leuke kennismaking. Er is meer volk op de boekententoonstelling afgekomen dan vorig jaar. Goed weer is het sleutelwoord voor zo’n festiviteit. Er was veel interesse voor ons werk, het gaf de zaal een gezelliger sfeer. Wellicht zal ze volgend jaar weer beroep op ons doen … en zullen de panelen iets vroeger aangevraagd worden.

Het blijft precies druk. Het is dan ook uitzonderlijk warm weer: het terras zit vol en de zaal ook, ondanks het 18 uur voorbij is. Maar vrijwilligers kennen geen sluitingstijd en zolang mensen nog een boek willen kopen of iets drinken blijft de winkel open. We genieten van die dorpse drukte: hele families zitten samen, er wordt gelachen, kinderen lopen rond … hoe de zon een gemeenschap tot leven wekt.

Maar dan vertrekken we ook naar huis. Terwijl de vrouwen de culturele wereld indoken hebben onze mannen gekookt en wachten nu op ons. Ooit was het anders, we klagen niet.

Het Davidsfonds van Schriek houdt zijn jaarlijkse boekenverkoop op zondag 26 september. Kunstkring ‘Gesigneerd’ stelt men de vraag of die kan zorgen voor wat aankleding van de zaal, m.a.w. of er enkele kunstenaars wat werken willen ophangen. Waarom niet? Ik geef me ook op.

De plaats van afspraak is de ‘parochiezaal’ en die blijkt zoals de meeste parochiezalen onder de kerktoren te liggen. Vrijdagmorgen belt M., de verantwoordelijke, om af te spreken. Wanneer ik vraag naar het ophangsysteem, blijkt er een probleempje … er is er geen. Nu, ze zou de gemeente bellen en vragen of er nog panelen kunnen geleverd worden en indien niet zouden we proberen in het plafond met haken en kettingen een ophangsysteem te versieren. Dat plafond blijkt 4 m hoog en ik opper de bedenking dat ik met mijn 69 jaar niet meer in het plafond durf te hangen, dat mijn tijd van acrobatieën voor het goede doel al een poosje achter me ligt. Geen probleem, daar zouden de aanwezige helpers dan wel voor zorgen. Enkele uren later belt de verantwoordelijke dat de gemeente voor zes panelen kan zorgen. Probleem opgelost. Goed zo. We spreken af voor zondag om 10 u ’s morgens.

Ik verstuur een e-mail naar de mede-exposanten, met uitleg over ophangsysteem en uur van afspraak. Zelf weet ik ongeveer waar Schriek ligt en de kerk zal wel in het centrum liggen met de parochiezaal dichtbij, dus dat moet te vinden zijn.

Auto weer eens laden met wat werken en via Tremelo richting Schriek. In mijn overmoed geloof ik dat ik die kerk wel gemakkelijk zal vinden en vergeet hoe hopeloos ik ben in oriëntatie. Aan de lichten volg ik de wegwijzer naar Schriek, maar dan begint de onzekerheid te knagen. Ik zie een kerk, maar dat lijkt me toch niet midden in een dorp. Gelukkig bemerk ik een vrouw die in haar auto stapt en stop ik mijn wagen om bij haar te informeren. Neen, deze kerk is niet van Schriek, daarvoor moet ik aan de volgende rotonde links afslaan en dan rechtdoor tot de volgende rotonde en daar naar rechts. Nu ja, dat is gemakkelijk. Ik zou al fluitend mijn weg willen vervolgen, maar fluiten kan ik niet. Ik neem de eerste rotonde, een eindje rijden … maar geen tweede rotonde te zien. Weer stoppen, een man die uit zijn wagen stapt vragen naar de juiste weg. Makkelijk vinden: bij het volgende kruispunt dat voor me ligt naar rechts. Nu kan het niet meer mis lopen. Inderdaad, op mijn rechterkant bemerk ik een kerk. Ik parkeer me aan de zijkant. Ik sta nog niet stil of mijn gsm gaat af: Christel. Ze staat vooraan de kerk en vraagt zich af waar het parochiecentrum is. Ze gaat naar mij toekomen, ik zal staan zwaaien. Ik merk dat ik voor de parking van een grootwarenhuis sta en vraag aan een vrouw met een kar vol boodschappen waar het parochiecentrum ligt. Dat ligt aan de overkant, tussen de bomen door kan ik het opmerken. Hé, goed, adres gevonden. Ondertussen komt Christel aanzetten en rijden we naar de andere kant van de kerk. Op dat moment komen Koen en Hanne aangestapt. Mooi zo, dan kunnen we aan het verfraaien van de zaal beginnen, maar eerst een kijkje nemen voor we uitladen.

Het is een parochiezaal zoals er zo vele zijn, vooraan de scene, achteraan een toog en tussenin tafeltjes. Een zevental mensen zijn druk in de weer met het versleuren van tafeltjes. Ook onze panelen moeten nog in elkaar gezet worden. Niet getreurd, wordt zo in orde gebracht. Ieder helpt een handje mee. Ik bedenk dat we geluk hebben met die panelen. Stel dat ze niet meer tijdig ter plaatse geraakten: het plafond lijkt me toch bijzonder hoog en de meeste medewerkers zijn ook niet meer van de jongsten.

We proberen er iets moois van te maken en dat neemt altijd meer tijd in beslag dan je vermoedt. Je wil de schilderijen op gelijke hoogte krijgen en de tussenruimten moeten wat uitgeprobeerd worden. Maar uiteindelijk hangt alles en zijn we tevreden: het geheel mag gezien worden.

Voor ik naar huis ga loop ik nog eens door de tentoongestelde boeken en ja, er zijn toch een paar boeken die ik onweerstaanbaar vind … vanavond als we alles weer afbreken.

de panelen zijn klaar en staan te wachten op de werken

vrijwilligers bouwen de boekententoonstelling op

Enkele dagen terug zijn we met Pol en Anne naar Mechelen geweest om in het Schepenhuis de tentoonstelling van Rik Wouters te gaan bekijken. Rik Wouters is al héél lang een favoriete schilder voor mij, hij maakt mij wild van het licht dat hij in zijn werken weet te brengen. Ik had hem wel al in Antwerpen zien hangen, maar telkens opnieuw kan ik van die werken intens genieten.

We reisden met De Lijn, gratis voor gepensioneerden. Wat zouden we ons vermoeien om de stress van het verkeer te trotseren. Pol was onze gids, hij heeft lang in Mechelen gewoond en kent de stad tot in de kleinste hoeken. Omdat het nogal een regenachtige dag was, had Pol een grote paraplu bij. Langs allerlei voor ons ongekende paden gidste hij ons naar een restaurant. Ondertussen toonde hij ons een alternatieve stad, met zijn paraplu de merkwaardigheden aanduidend. We hadden er plezier in … tot ik bedacht: straks zullen mensen nog denken dat we uit een aflevering van ‘Benidorm Bastards’ gestapt zijn. Maar wat dan nog: je jong voelen op een regenachtige dag is beter dan zeuren over het zoveelste ouderdomskwaaltje.

Nadien maakte Karel een boeiend verslag van onze gezamenlijke uitstap. Wie geïnteresseerd is kan hier klikken: Rik Wouters terug in Mechelen.

Anne beeldhouwde de ‘deux pénitents’ en nu staat het in onze tuin zichtbaar zowel vanuit het bureau van Karel, mijn werkhoek en de keuken die we gezamenlijk gebruiken. Elke morgen is het voor mij een blij weerzien. Hoewel een beeld voor de eeuwen is vastgelegd in zijn vormen leidt het een eigen leven. Als het regent of de zon schijnt verandert het beeld van uitdrukking. Naarmate de dag uur na uur de tijd verbruikt, verandert de lichtinval. Voor mij leeft het beeld. Ik neem er foto’s van als het weer eens op een andere wijze ‘spreekt’. Gisteren maakte ik een eerste gedicht bij zo’n foto. Karel vertaalde het in het Frans omdat het de moedertaal van Ann is en zij het Nederlands niet voldoende meester is om daarin poëzie te kunnen lezen. Aan haar is dit eerste gedicht opgedragen, als lieve vriendin en omdat ze met haar beeld helpt om mijn eigen wereld tot woorden te brengen.

Dans son être silencieux

la sculpture renferme

le mystère nocturne.

La lumière naissante

du point du jour

embrasse ce qui reste conclu

en formes

et lignes

ciselées

dans la pierre séculaire

par des mains humaines.

vertaling:Karel

in de stilte van zichzelf

draagt het beeld

het mysterie van de nacht

het ochtendlicht

nauwelijks aangebroken

omarmt wat besloten bleef

in vormen

lijnen

door mensenhanden

in eeuwenoude stenen

gebeiteld

Zondag, 2 oktober sluit de tentoonstelling in Den Rooden Leeuw zijn deuren. Tegen 18 uur kunnen we de schilderijen weer ophalen. Dus de auto in en op weg.

Er zijn geen bezoekers meer, dus kon de afbraak beginnen. Het gaat vlug. Een tentoonstelling opbouwen duurt meestal langer, het is vaak zoeken hoe je de werken op de beste wijze presenteert. Nu hoef je niet meer te doen dan de werken van de muur te nemen, eventueel een beschermende plastiek er omheen en dan de auto in.

De inrichter vraagt of ik nog een glas blijf drinken, er is ook voor snacks gezorgd. Jammer dat ik dit moet afslaan, maar nu zit mijn jongste zoon thuis op mij te wachten. Hij heeft zijn jongste zus vannacht naar Zaventem gebracht waar ze aan een reis naar India, haar geboorteland, begon. Ook Deepak komt van India. Hij wil zijn verhaal kwijt en mijn kinderen krijgen nu eenmaal voorrang.

Thuis de auto gauw leegmaken en de schilderijen ergens deponeren waar er nog plaats is. Als Deepak vertrokken is zal ik ze wel weer op hun plaats zetten.

Het is leuk als hij langskomt en we spelen nog een spelletje scrabble. Dit is een overblijfsel uit zijn kinderjaren toen hij lange periodes in de kliniek verbleef voor de revalidatie van een beenverlenging en een heupoperatie. Uren hebben we al scrabbelend de tijd weggespeeld.

‘k Ben opgelucht nu de werken heelhuids thuis geraakt zijn. Deze week komt ook het werk uit Duitsland terug. Als alles opgeborgen is kan ik de ruimte hier weer vullen met de werken voor de expositie van Kumbe (kunstenaars met beperking): ik heb me geëngageerd om de tekeningen en schilderingen in te kaderen. Als ik vroeg genoeg begin kan ik dat rustig afwerken tussen het volgen van de lessen op de academie en wat werken in de tuin. Voor het huishouden moet ik me niet direct zorgen maken, daar zorgt Karel voor.

Monika is keramiste van uitzonderlijk hoog niveau en daarbij zijn we buurvrouwen. De achterkant van onze tuinen grenzen aan elkaar en ondanks het feit dat er geen afsluiting is, zien we elkaar maar zelden, meestal bij een of andere tentoonstelling. Het was leuk dat we nu samen exposeerden.

Enkele werken die ik ten toon stelde bij de kunstroute ’t Alent neem ik mee naar Keerbergen en wat nieuwe werken. Kleur is wel aanwezig.

Johan is zowat de inspirator en organisator van de biënnale. Hij tekent, schildert, werkt met klei zonder één les gevolgd te hebben. Tekenen geniet zijn voorkeur, schilderen gaat volgens hem moeizamer. Waarschijnlijk ligt hard werken aan de grondslag van zijn productie, want een zuivere lijn teken je niet na een avond oefenen.

Elisabeth beeldhouwt en boetseert. Op zoek naar een vorm die haar past, naar het materiaal dat best aansluit bij haar wereld.

Fier vertelt Lut dat ze autodidact is, nooit les volgde maar alles uit zichzelf ontdekte. Sinds ze kampte met zware lichamelijke problemen leeft ze dubbel intens, genieten is de boodschap. Dat vind je ook op haar boodschap via het internet. Ze durft te experimenteren met verf.

Julia drukt zich uit in keramiek: kleine beelden, figuratief. Ze heeft haar plaats gevonden in de veranda, waardoor haar werk omringd wordt door een rustgevende groene achtergrond.

Chantal volgde een opleiding in keramiek en beeldhouwen en heeft sinds 1998 een eigen atelier waar ze haar eigen ontwerpen uitwerkt en ook les geeft aan anderen. Sinds een jaar is ze gepassioneerd bezig met glasbewerking.

Een trouwe gast in de Biënnale, hij is al voor de tiende keer mede-exposant. Met een prachtig sneeuwzicht in aquarel opent hij zijn hoek. Op een tafel ligt een grote farde waarin tussen plastieken schutbladen, tekeningen en aquarelschilderingen opgeborgen zijn. Bij het doorbladeren word ik getroffen door de trefzekerheid waarmee hij beelden neerzet.

Een trouwe gast in de Biënnale, hij is al voor de tiende keer mede-exposant. Met een prachtig sneeuwzicht in aquarel opent hij zijn hoek. Op een tafel ligt een grote farde waarin tussen plastieken schutbladen, tekeningen en aquarelschilderingen opgeborgen zijn. Bij het doorbladeren word ik getroffen door de trefzekerheid waarmee hij beelden neerzet.