|
Gisterenavond werd op het stadhuis van Waregem de locatie bevestigd van de middeleeuwse burcht van Vijve. In samenwerking met prof Marc Van Merivenne en de onderzoeksgroep ORBit, die eerder al tot spectaculaire resultaten kwam in Stonehenge en Waterloo, heeft prof. Henri Verschelde na een bodemscan het sluitend bewijs geleverd dat de burcht van Vijve heeft gestaan op de plaats, die na uitgebreid historisch speurwerk voorspeld werd door Filips Benoit van de historische kring De Gaverstreke. De burcht was gesitueerd aan de barrage ten noorden van de Leiebrug in Vijve. De resultaten van de bodemscan van 7 juli 2015 kunnen nog net verschijnen in het 43e jaarboek van de Geschied- en Heemkundige Kring De Gaverbeke, dat op 15 december verschijnt.
Op uitnodiging van het bestuur van De Gaverstreke stelde professor Henri Verschelde, hoogleraar vakgebied Theoretischede Fysica, gisterenavond de eerste resultaten van het bodemonderzoek voor op een persbijeenkomst met pwerpointvoorstelling. Het stadsbestuur stond erop dat dit doorging op het stadhuis in de Briek Schottezaal. Een erg geïnteresseerde Cultuurschepen Pietro Iacopucci toonde zich ook erg opgetogen over de bijzondere wetenschappelijke ontdekking.
Kring-secretaris historicus Marcel Delmotte uit Sint-Eloois-Vijve schetste bij de inleiding van de avond het belang van de Burggravie van Vijve tijdens de middeleeuwen, waarbij de burggraaf van Vijve tot 1127 ondermeer ook de macht had in Kortrijk. Hij stelde dat de geschiedenis enerzijds kan worden vastgelegd uit archiefonderzoek, wat voor de site in Vijve met indrukwekkende nauwkeurigheid gebeurde door bestuurslid Filips Benoit, en anderzijds door bodemonderzoek waarvan we nu de resultaten kennen. Marcel Delmotte stelde Filips Benoit voor als licentiaat L.O. en leraar op rust aan het VTI, die zich intussen bekwaamde als een ware historicus en gerust in dit vakgebied ‘doctor honoris causus’ mag worden genoemd. Professor Henri Verschelde is een geboren en getogen Vijvenaar, die als Hoogleraar Theoretische Fysica aan UGent vooral actief op onderzoeksgebieden kwantumveldentheorie, string theorie, kwantum black holes. Hij heeft zich intussen ook gespecialiseerd in de biofysica van hartritme stoornissen en inversiealgoritmes voor archeologische prospectie.
Belangrijk bij het onderzoek naar de locatie van de middeleeuwse burcht van Vijve was ook de inbreng van professor Marc Van Meirvenne, die de onderzoeksgroep ORBit (Onderzoeksgroep Ruimtelijke Bodeminventarisatietechnieken) van U Gent leidt. Hij maakte furore in Engeland met zijn vaststelling dat de archeologische site in Stonehenge driemaal zo groot is met talrijke bodemsporen van archeologische structuren , waaronder restanten van 17 nieuwe rituele monumenten, verdwenen grafheuvels en talrijke kleinere prehistorische structuren zoals opgevulde grachten, grote putten en perceelgrenzen. Het ORBit team voerde ook gecombineerde sensormetingen uit op het slagveld van Waterloo.
Historisch onderzoek
Filips Benoit: “Mijn vader gaf mij de interesse voor geschiedenis door via boeiende vertellingen over kastelen, ridders, de Vikingen, de ontdekking van Amerika. ... Later hebben we samen de stamboom opgemaakt van de familie Benoit. Zo kwamen we bij de Vijvenaars Pieter en zoon Joos Benoot. Beiden zetelden in de schepenbank van de burggraaf van Vijve. Vanaf dan werd ieder item in verband met de burggraven en de burcht van Vijve genoteerd.”
Het is niet zo verwonderlijk dat er een burcht was in Vijve, destijds het centrum in de regio dat was gesitueerd aan de kruising van verschillende wegen: de heirbanen Bavay- kust en Kortrijk-Gent. De bruggraven van Vijve waren trouwe vazallen van de graaf van Vlaanderen en bewaakten een deel van de Leie: de Vijfsche waeteren. De burcht van Vijve werd wellicht gebouwd einde 9de eeuw op initiatief van graaf Boudewijn II als verdedigingsgordel tegen de Vikingschepen. In 992 is in een historische kroniek al verwezen naar de burcht, toen de pastoor van Harelbeke daar de relikwieën kon in veiligheid brengen nadat de Kortijkzanen Harelbeke hadden platgebrand. De heren van Vijve werden na de slag bij Kassel in 1071 ook de heren van Kortrijk en dus van de ganse kasselrij.
“ In 1127 gokte de Vijfse burggraaf verkeerd en verloor de Burggravie van Vijve de macht over de regio tijdens de machtsstrijd na de moord op Karel de Goede (1127). De van Vijves werden blijkbaar gedegradeerd en hun territorium werd verdeeld. Zowel de gronden als de rechten gingen naar ie favorieten van de nieuw graaf, Diederik van de Elzas. In latere beschrijvingen van de burggravie van Vijve is er nog enkel sprake van de motte en het nederhof nabij de oude Leie. In 1570 werd de motte "geslecht". Na wat extra zoekwerk in oude kadastrale bronnen vonden w e al in 1995 de locatie van de burcht. Toen reageerde niemand op die vondst. In het jaarboek van 2013 hebben wij alle gegevens gebundeld in mijn bijdrage: De burggravie van Vijve. Niet veel later kwam een oproep van prof. Henri Verschelde: ‘Kan U om twee uur deze namiddag aan de site van de burcht van Vijve zijn?’
Het onderzoek van de Vijfse prof. Henri Verschelde van de vakgroep fysica en sterrenkunde LTGent is gestoeld op recent bodemonderzoek en toont aan dat onze vermoedens over de ligging van de burcht bewaarheid werden en dus kloppen met de historische realiteit.”
scangebied
Bodemonderzoek door universiteit Gent
Prof. Henri Verschelde: “Mijn onderzoek naar de burcht van Vijve is in feite heel toevallig begonnen. Ik had in Wenen een cursus Kwantumveldentheorie gedoceerd en daar kennis gemaakt met elektromagnetische methodes om archeologische resten in de bodem op te sporen. Als Vijvenaar wilde ik deze methodes ook wel eens op eigen bodem uittesten en kwam zo bij Filips Benoit en de burcht van Vijve terecht. Alles kwam in een stroomversnelling toen ik een wetenschappelijke samenwerking aanging met prof. Marc Van Meirvenne die de UGent onderzoeksgroep ORBit leidt. De bodemscan, uitgevoerd op 7 juli dit jaar door ORBit. leverde het sluitend bewijs dat de burcht van Vijve gestaan heeft op de plaats voorspeld door het historisch onderzoek van Filips Benoit.”
De professoren van UGent maakten met hun medewerkers op 7 juli 2015 een bodemscan van het gebied tussen de rijksweg en de barrage. Ze maakten daarbij gebruik van een EMI-sensor, die dank zij elektromagnetische inductie een goed beeld geeft van objecten in de bodem. Hierbij werd niet alleen een heel duidelijk de cirkelvormige structuur van de wal van de burcht ontdekt, maar vermoedelijk ook niet ontplofte munitie. De diameter van de omwalling meet 30 tot 32 meter. De bodemscan geeft ook duidelijk de oude Leiearm weer van vóór het jaar 800 en de sluitingsgracht, waarvan de grond werd gebruikt voor de motte waarop de houten burcht werd gebouwd. Op de plaats van de vroegere sluitingsgracht ligt nu een riool.
“De site van de oude burcht van Vijve is gelegen aan de Barrage, juist over de brug naar Sint- Baafs-Vijve. aan de rechterkant als men van Sint-Eloois-Vijve komt. Op de luchtfoto (figuur 1) bemerkt men in het met zwart omlijnde gebied dat op 7 juli 2015 gescand werd. een kleine gracht. Dit is een overblijfsel van een oude arm van de Leie die dateert van vóór 800 na Chr. Het vermoeden is dat deze oude arm een deel was van de verdedigingsgracht van de burcht.”
De scan op twee meter diepte levert een duidelijk beeld van de situatie van de middeleeuwse site. “Onderaan, aan de kant van de rijksweg naar Sint-Baafs- Vijve, zien we heel duidelijk (met rood omlijnd) een halfcirkelvormige structuur die de omwalling van de burcht van Vijve is. De rest van de omwalling ligt onder de bomen aan de straatkant en kon niet gescand worden. We schatten de diameter van de omwalling op 30 tot 32 meter. We vinden nu ook heel duidelijk de oude Leiearm terug als een lange donkere structuur langsheen de gracht wat op vochtige grond wijst of een omwalling. Etienne Ducatteeuw maakte een reconstructie van de burchtsite op basis van historische gegevens en de resultaten van de bodemscan.”
De resultaten van het onderzoek komen uitgebreid aan bod in het nieuwe jaarboek van de geschied- en heemkundige kring De Gaverstreke, dat verschijnt midden december aanstaande.
http://www.ugent.be/bw/soilmanagement/nl/onderzoek/bodeminventarisatietechnieken-orbit/pressreleasestonehenge.htm
http://www.ugent.be/bw/soilmanagement/nl/onderzoek/bodeminventarisatietechnieken-orbit/waterloo.htm
|
