|
Waregem is ook dit jaar gaststad voor een cursus Universiteit Vrije Tijd van het Davidsfonds. Op maandagnamiddag 1 februari om 14 u. start in cultuurcentrum de Schakel een cursus over het leren kijken naar kunst in het algemeen en schilderijen in het bijzonder. Docent is Jan Dequeker van de KU Leuven. Andere cursusdagen van deze vierdelige reeks zijn 8 en 22 februari en 1 maart en deze gaat telkens door van 14 tot 16 uur. Universiteit Vrije Tijd Davidsfonds biedt de verrassende kijk op kunst in samenwerking met Davidsfonds Regio Waregem.
Op 15 januari 2010 bestaat het Davidsfonds precies 135 jaar. Sinds 1875 promoot de culturele organisatie de Nederlandse Taal en cultuur als hefboom voor de emancipatie van het Vlaamse volk. Voorname optie blijft om actief te zijn tot in de kleinste dorpen in Vlaanderen, dicht bij de mensen. Inhoudelijk mocht de drempel evenmin te hoog zijn. Volksopvoeding en volksverheffing zijn een recht voor alle Vlamingen. De cursussen van Universiteit Vrije Tijd kaderen binnen deze optie.
xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
Het oude archief van Davidsfonds-Waregem berust op het stadsarchief. Daar vernemen we dat de eerste algemene vergadering van het Davidsfonds in Waregem plaats vond op 10 februari 1889. Voorzitter was Hugo Verriest, priester te Wakken. Bestuursleden waren medepastoor Edmond Buyck, hoofdonderwijzer Hendrik Claeys, journalist Léonce Ducatillon, notaris Albrecht Dufaux, nijveraar Emile Isebaert en notaris Antoon Verbrugghen. In Desselgem werd onder impuls van Jan De Cuyper het Davidsfonds opgestart in 1928.
Universiteit Vrije Tijd Davidsfonds ging van start in het najaar van 1993 van start. Toen werden op vier plaatsen twee cursussen per jaar georganiseerd over diverse culturele onderwerpen. Onder druk van de vraag breidde het initiatief zich op korte termijn uit tot meer dan 60 plaatsen, waar één tot vier cursussen per jaar werden georganiseerd. Ze werden gegeven door specialisten uit het vakdomein, die wetenschappelijk actief waren.
Die werden aangesproken op basis van hun capaciteit om zowel de basisgegevens van het onderwerp als de meest recente wetenschappelijke vindingen over te brengen naar geïnteresseerden zonder specifieke vooropleiding en om daarover met de deelnemers in gesprek te gaan. In 2006 werden op 69 plaatsen één tot vier cursussen effectief georganiseerd, wat een totaal geeft van 156 cursussen. Meer dan 9.000 mensen volgden één of meerdere cursussen. Voor UNIVERSITEIT VRIJE TIJD brengen enthousiaste lesgevers van alle Vlaamse universiteiten de basiskennis en de nieuwste inzichten. Op niveau en vlot toegankelijk. Met telkens een uitgebreide syllabus of cursusboek, en dikwijls een dagexcursie, concert, museumbezoek, cd enz.
Schilderijen zien
Geschriften en archeologische vondsten zijn evidente bronnen om het verleden te begrijpen. Maar ook kunst kan actuele wetenschappelijke vragen beantwoorden. Een voorbeeld: zijn recent beschreven ziekten als reumatoïde artritis, osteoporose en de ziekte van Paget moderne ziekten of bestaan ze al veel langer? Jan Dequeker vond een antwoord bij schilders (vooral van de Vlaams-Hollandse School, 1300-1700), die met precisie symptomen van deze ziekten bij hun modellen vastlegden.
Schilderijen, tekeningen en beeldhouwwerken kunnen ons dus echt meer vertellen over hedendaagse ziekten. Bovendien gunt kunst ons ook een blik op de kunstenaar achter het werk. Welke kunstenaars leden bv. aan artritis? Een verrassende kijk op kunst, niet alleen voor geneesheren en patiënten, maar voor elke kunstliefhebber. Schilderijen tonen de geschiedenis van hedendaagse ziekten als osteoporose en artritis door de uiterste precisie waarmee schilders hun modellen vastlegden. Welke ziekte had men in welke periode? Welke kunstenaars hadden bijvoorbeeld artritis? Hoe beïnvloedde dat hun werk?
Stierf de Venus van Botticelli aan tuberculose? Hadden de vrouw van Rubens en haar zussen dezelfde familiale heupafwijking? Leed de Mona Lisa aan een gevaarlijke stofwisselingsziekte? Had de humanist Erasmus toch geen syfilis maar iets anders? Is het talent van de componist Paganini te wijten aan een aangeboren afwijking? Lijdt de Dulle Griet aan paranoia? Op al deze vragen is het antwoord volmondig ?ja?
Professor Jan Dequeker geniet wereldfaam als reumatoloog én als scherp observator van kunstwerken. In 2006 verscheen van hem bij het Davidsfonds al een lijvige studie De kunstenaar en de dokter - anders kijken naar schilderijen (413 blz.). Hierin wijst Dr Dequeker ziektesymptomen aan op portretten uit de periode 1300-1900. Mona Lisa op het gelijknamige schilderij van Leonardo da Vinci was een listig, want als vrouw vermomd zelfportret van de kunstenaar, zo heeft menig beroemde filosoof of kunsthistoricus rondgebazuind. Nu het werk, ook bekend als La Gioconda , een sleutelrol speelt in de religieuze thriller De Da Vincicode van Dan Brown, doen wel meer sensationele interpretaties de ronde.
Nuchtere historici vertellen een veel prozaïscher verhaal. Da Vinci schilderde de jonge vrouw met de raadselachtige glimlach in opdracht van haar echtgenoot, de Florentijnse markies Francesco di Bartolomeo di Zanobi del Giocondo, die met haar trouwde toen ze zestien was.
Het enige merkwaardige rond de Mona Lisa is dat Da Vinci er vier jaar over deed om het portret af te werken en het uiteindelijk voor zichzelf hield. Hij werkte het schilderij af toen de vrouw 24 was. Het portret is een realistische weergave in een stijl die door Jan van Eyck en andere Vlaamse kunstenaars was voorgedaan. Het werk is zelfs zo realistisch, dat we er de fatale ziekte van de vrouw in kunnen herkennen. In haar linkerooghoek zit een gele huidvlek. Op haar rechterhand merk je een lichte zwelling. Volgens professor emeritus Jan Dequeker wijzen die symptomen op een onderhuids vetgezwel. Wanneer die voorkomen bij een jonge persoon, kan je ervan uitgaan dat hij lijdt aan een aangeboren metabolische vetziekte. Dergelijke patiënten hebben een sterk verhoogd risico op hartlijden en worden zelden oud. Mona Lisa stierf in 1516, amper 37 jaar oud.
Met dergelijke nauwkeurige observaties en diagnoses heeft de Leuvense reumatoloog Jan Dequeker al eerder internationale faam verworven. Nu heeft hij zijn bevindingen gebundeld in een wat toegankelijker, royaal geïllustreerd, kloek kunstboek: De kunstenaar en de dokter - Anders kijken naar schilderijen . In twaalf hoofdstukken, elk gewijd aan een ziektebeeld, wijst de professor niet alleen de symptomen aan. Hij vertelt ook over het kunstwerk, over de geportretteerde personen en over de tijd waarin het werk tot stand kwam.
Die aanpak heeft zelfs al gezorgd voor nieuwe inzichten in de ontstaansgeschiedenis van bepaalde ziekten. Een frappant voorbeeld: Dequeker stelt reumatoïde artritis vast op diverse schilderijen van vóór de ontdekking van Amerika in 1492 en van korte tijd erna, toen er van verkeer van en naar de Nieuwe Wereld nog nauwelijks sprake was. Lange tijd werd aangenomen dat die chronische gewrichtsaandoening in Amerika ontstaan is en in Europa niet voorkwam tot geruime tijd na de tocht van Columbus. Door de zorgvuldige observatie van de Leuvense reumatoloog wordt de ontstaansgeschiedenis en verspreiding van die ziekte nu opnieuw onderzocht.
Maar Jan Dequeker laat u ook meegenieten van zijn passie voor kunst dankzij boeiende weetjes over de artiest, het onderwerp en de historische periode. Hebt u al ooit gehoord van de schimmelziekte die in het armenbrood woekerde en afsterving van ledematen tot gevolg had? Bruegel en Bosch schilderden deze kreupelen in al hun ellende en armoede. Door de kennis van de historische achtergrond begint het schilderij te leven, krijgen de figuren op het schilderij een gelaat. Wist u dat baby?tjes een reflex hebben waarbij hun grote teentje omhoog wijst? Een lief detail, maar ook een bewijs dat kunstenaars keken naar hun modellen en natuurgetrouw naschilderden.
Deze cursus van Universiteit Vrije Tijd Davidsfonds biedt een verrassende kijk op kunst en loopt in samenwerking met Davidsfonds Regio Waregem.
Cursus: Ma. 1, 8 en 22 feb. en 1 maart van 14 - 16 u.
Adres: Waregem, CC De Schakel (Schakelstraat 8)
Prijs: 46 - 43 (leraren) - 40 (Davidsfonds leden)
Inbegrepen: koffie en syllabus
Info bij Brigita Demey, 056-60.02.17
http://www.universiteitvrijetijd.be
|
