Wetenschap en sciencefiction                                      09/2005xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Wat krijg je als je een mens met een muis kruist? De gerenommeerde moleculairbio loog Irving Weissman van de Universiteit van Stanford heeft foetussen van muizen met menselijke hersencellen geïnjecteerd. Zo ontstond een muizensoort die voor 1 procent menselijk is. Weissman overweegt nu ernstig muizen te creëren met volledig menselijke hersenen. En als die muizen uit het laboratorium ontsnappen en zich beginnen te verspreiden? Dan zal Weissman de diertjes scherp in het oog houden en als ze een teken van menselijkheid ver tonen, zou hij ze doden.

Heden ten dage is er nog maar weinig wat ons kan shockeren. Maar in het experiment met vermenselijkte muizen op de Universiteit van Stanford neemt het ‘knoeien met de natuur toch stilaan een pathologische vorm aan.

Wetenschappers gooien zich nu op het doorbreken van het laatste taboe in de natuur: de kruising van mensen met dieren om allerlei soorten hybriden te creëren. Dit nieuwe onderzoeksveld in het kader van de biotechnische revolutie doet sterk denken aan de Griekse chimaeramythen over half menselijke, half dierlijke creaturen. Chimaerische experimenten worden overal ter wereld uitgevoerd. Onderzoekers combineren menselijke en dierlijke cellen en verwezenlijken zo hybriden met de kenmerken van beide soorten.

De experimenten moeten het medisch onderzoek vooruithelpen. Een groot aantal ingenieurs in de genetica is ervan overtuigd dat de menselijk-dierlijke chimaeren een gouden tijdperk zullen inluiden voor de geneeskunde. Dat er andere even veelbelovende alternatieven zijn voor deze vreemde experimenten, vermelden de weten schappers niet Dus hoe noodzakelijk zijn chimaerische experimenten eigen lijk?

Sommige wetenschappers speculeren over de mogelijkheid tot kruising van chimpansee en mens — de creatie van een ‘chimpamens’.Aangezien chimpansees zo dicht bij de mens staan, zouden ze het ideale proefdier zijn. Ze hebben 98 procent van het menselijk genoom gemeenschappelijk en volwassen chimpansees hebben het mentale vermogen en bewustzijn van een vierjarig kind. Het versmelten van een menselijk embryo met dat van een chimpansee is volgens onderzoekers goed uit te voeren. Als die creatie in grote mate op de mens lijkt, zou 4000 jaar ethiek zomaar worden weggevaagd. Het roept immers vragen op over de morele en wettelijke status van zo’n hybride. Valt een ‘chim pamens’ onder de bescherming van de wet en de mensenrechten? Moet dit wezen een soort menselijkheidtest afleggen om zijn vrijheid te winnen? Zouden we het dwingen om onder geschikte of gevaarlijke taken uit te voeren?

Dit is geen sciencefiction. Het gerenommeerde wetenschappelijke instituut American National Academy of Sciences heeft in april voorschriften voor chimaerische experimenten uitgevaardigd. Het verwacht een vloedgolf van nieuwe experimenten met menselijk en dierlijk materiaal. Volgens datzelfde instituut zal, nadat de maat schappij haar aanvankelijke weerzin heeft overwonnen,  zij inzien hoe veelbelovend het vooruitzicht op nieuwe, gedeeltelijk menselijke creaturen wel is. Dit soort beweringen wordt telkens weer gebruikt om de hachelijke reis naar een monsterlijke ‘Brave New World’ goed te praten. Daar kan de natuur naar willekeur worden gemanipuleerd en heruitgevonden om aan de noden, opwellingen en grillen van de homo sapiens te voldoen.

Staan we, zoals sommigen geloven, aan het begin van een biologische renaissance? Of zijn we daarentegen onze eigen ondergang aan het bewerkstelligen?

Misschien is het wel tijd om ons af te vragen wat we onder ‘vooruitgang precies willen verstaan..

Renata van Poelvoorde