Vorige maand stond allochtoon Vlaanderen op zijn kop omdat een tot voorheen heel tolerante Antwerpse concentratieschool alle hoofddeksels verbood en zodoende wou ingaan tegen de kledingsdictatuur uit conservatieve moslimhoek.

Opiniepagina’s en commentaren stonden bol van analyses en vooruitzichten dienaangaande. Menigeen waade zich zelfs aan filosofische afwegingen tussen godsdienstvrijheid en onderwijsvrijheid, en over hoe de hoofddoek slechts een symptoom is van onderliggende problemen, over de perverse effecten van een hoofddoekenverbod, en ga zo maar door.

Bij al die navelstaarderij durft men nog al eens te vergeten om verder dan zijn eigen of het volgende dorp, of zelfs land te kijken. Terwijl in Antwerpen Moslima’s betogen voor het onbeperkt recht op dragen van de hoofddoek, protesteren in Iran hun generatie- en geloofsgenoten, niet alleen tegen zowel de overheids- als sociale druk om in het openbaar gesluierd rond te lopen, maar tevens voor de Westerse idealen van de vrouwenemancipatie.

De contradictie tussen adolescente meisjes uit de fundamentalistische theocratie Iran, die tegen de hoofddoek betogen, en hun Antwerpse ‘cultuurgenoten’ die er voor betogen, is flagrant. Goed opgeleide en mondig Nederlands sprekende Moslima’s van de tweede en derde generatie in België, die een conservatief Islamitisch wereldbeeld verdedigen, terwijl hun rebellerende generatiegenoten in de Islamitische Republiek Iran zich daar tegen afzetten.

Volgens Sommigen wijst de mondigheid en assertiviteit van de huidige jonge allochtone generatie op integratie, maar juist de huidige situatie toont aan dat opleiding en taal weliswaar noodzakelijke maar lang niet voldoende zijn om voor een werkelijke integratie te zorgen.

De Antwerpse hoofddoekensaga gaat over de onvermijdelijkheid van keuzes in onze smeltkroes van culturen en godsdiensten. In dit geval over de keuze tussen de vrijheid van seculiere expressie en de vrijheid van religieuze expressie. Het verleden heeft uitgewezen dat het niet mogelijk is om alle verschillen in cultuur en religie te relativeren. We kunnen niet eeuwig verkavelen, vermijden en tolereren.

De demagogische realiteit geeft aan dat de multiculturele droom aan diggelen ligt en de tijd van ontwijken en gedogen definitief voorbij is. Wij hebben het probleem in feiten kapot gerelativeerd. Het falen van de integratie is een collectief falen en daar kan alleen met een grote collectieve inspanning iets aan veranderen. Op langere termijn zal de confrontatie uiteindelijk gevolgd worden door wederzijdse aanvaarding. Maar daartoe is de durf noodzakelijk om de termen van de aanvaarding ook zelf te bepalen.

Vooral in de steden kijkt de autochtone ‘man in de straat’ met lede ogen naar de steeds groeiende, en zich steeds meer manifesterende vreemde cultuur en zijn inherente godsdienst. Een andere cultuur, naast de zijne heeft hij schoorvoetend en met tegenzin kunnen aanvaarden. De eis tot dragen van de hoofddoek binnen openbare diensten en scholen wordt echter aangevoeld als het binnenbreken in zijn cultuur en daar een plaats opeisen, en daardoor voelt hij zich bedreigd.

De keuze moge duidelijk zijn: kiest men voor een maatschappij, bestaande uit naast elkaar levende culturen, of voor een maatschappij met een cultuur bestaande uit de elementen van de verschillende culturen, waardoor uiteindelijk een nieuwe cultuur ontstaat.

Op verschillende plaatsen in deze wereld leven, met wisselend succes, verschillende culturen samen, naast elkaar. In de weinige gevallen waar elementen uit verschillende culturen zijn ‘samengesmolten, was er pas na een lange en bloedige strijd sprake van een nieuwe cultuur en samenleving.

Het steeds opnieuw en feller oplaaiend ‘hoofddoekendebat’ staat in feiten symbool voor het failliet van een integratieproces dat ondertussen al twee tot drie generaties lang aansleept.

Hoe dan ook is het huidige ‘hoofddoekenconflict’ een goede zaak omdat het de noodzaak aantoont van een breedmaatschappelijke discussie. Een maatschappelijke discussie die niet alleen in Antwerpen, ook niet alleen in België, maar in heel West-Europa dient gevoerd te worden.