Niet alles wat onder de noemer ‘links’ wordt geplaatst is per definitie socialistisch te noemen. Zo ook zijn er heel wat zichzelf linksituerende individuen die zich nogal eens van kant durver vergissen'.

De voorbije decennia is het West-Europese socialisme geëvolueerd tot eerder iets ‘gezellig’. Socialisme moest een sociale ideologie zijn die goed was voor iedereen. Mede daarom durft men de dingen niet direct bij hun naam te benoemen, en omdat de wetten van de moderne consumptiemaatschappij zich ook in de partijpolitiek genesteld hebben, is zeggen waar het écht op staat niet bepaald wervend, en dus af te raden.

Maar zoals voor de ecologische ideologie, geldt ook voor de socialistische ideologie dat zij onmogelijk goed kan zijn voor iedereen omdat een groeps-individualistisch samenlevingsmodel nu eenmaal tegengestelde belangen creëert. Socialisme is dus niet gezellig, en daar moet men durven voor uit komen.

Sinds 11 september 2001 overwoekert, onder het mom van verdediging tegen het oprukkend moslimfundamentalisme en –terrorisme, het rechtse gedachtegoed als onkruid, de voorheen door links geplaveide voetpaden. Daardoor kreeg Links de afgelopen jaren rake klappen. De economische en financiële rechterzijde heeft daar dankbaar gebruik van gemaakt om zoveel mogelijk, ondertussen welstellend geworden ‘linksen’ via het centrum naar rechts te trekken.

Eigenlijk zijn er vandaag niet minder zogenaamde 'linkse' kiezers dan enkele jaren geleden. Een deel ervan is afgevloeid naar een inmiddels terug geloofwaardiger geworden CD&V die haar rechtmatige plaats in het centrum opnieuw opeist. Van oudsher kan deze partij bogen op een grote achterban van ACW'ers, ook grote voorstander zijn van solidariteit, een degelijke sociale zekerheid, en sociale voorzieningen.Dat heeft heel wat 'zachte' linksen kunnen bekoren. Sinds 10 juni vorig jaar heeft de rechterzijde het daar echter voor het zeggen, iets waar de ‘overlopers’ zich pas nu bewust van worden.

Het ganse linkse kamp in België (en in de rest van Europa) verkeert in een identiteitscrisis. Groene partijen twijfelen of ze zich al dan niet uitsluitend op milieuthema's moeten toeleggen, en de naar het centrum toegedreven sociaaldemocraten weten dan weer niet of ze nu linkser, rechtser of blitser moeten worden.

In landen zoals Nederland en Duitsland hebben partijen zoals de SP en Die Linke de vrijgekomen ruimte van het echte socialisme ingenomen. Ook in links Vlaanderen klinkt de roep om de SP.A terug naar de wortels van het socialisme te brengen. De vrees is echter groot dat, als de socialisten zich hoofdzakelijk tot hun klassieke behoeftigen en arbeidersachterban richten, de partij maximaal 15 procent van het electoraat kan aanspreken. Daarom moet volgens sommigen, links in Vlaanderen zich verenigen en moeten Sp.a, spirit en Groen tot één partij samensmelten.

Steve Stevaert zei ooit "het socialisme zal gezellig zijn of het zal niet zijn". Vanuit de visie dat een stroming er maar 'is' als ze groot en machtig genoeg is, had hij natuurlijk gelijk. En ja, er zijn verschillende manieren om mensen voor je partij te winnen. Je ideologie of je boodschap 'aanpassen' aan de tijd, de omstandigheden, en de verwachtingen, m.a.w. je 'product' verkoopbaar maken, is daar één van. De mensen overtuigen van de kwaliteit en de noodzaak van je 'product' is een andere, zij het volgens de moderne verkoopstechnieken wat oubollige en voorbijgestreefd. In navolging van de meeste andere West-Europese socialistische partijen heeft ook de Sp.a de voorbije decennia volgens de 'moderne' manier het kiezerspubliek benaderd. Het gevolg is een partij die in naam socialistisch, in woorden sociaal democratisch, en in daden links-liberaal is. Met een programma waar nog weinig is in terug te vinden van wat ooit in de verklaring van Quaregnon, de in 1894 aangenomen basistekst van het Belgische socialisme was te lezen.

Socialisme is een maatschappijvorm. Een samenlevingsdoctrine, gebaseerd op gelijkheid, sociale rechtvaardigheid en solidariteit. Socialisme streeft er naar het verschil tussen arm en rijk te nivelleren en tracht zodoende een einde te maken aan de klassen- en/of standenmaatschappij. Die klassenmaatschappij bestaat vandaag nog steeds, weliswaar in gewijzigde vorm. Honderd jaar geleden bestond onze maatschappij uit een kleine stand van rijken, en relatief kleine groep van betergegoeden, een grote minderbedeelde bedienden- en arbeidersgroep, aangevuld met een grote groep armen. De toenmalige electorale visvijver zat dus bevolkt met vis belust op het socialistische aas. Enkel het feit dat het katholieke Vlaanderen haar Christelijke volkspartij tijdig wist te 'socialiseren' heeft de socialistische opmars steeds 'binnen de perken' weten te houden voor wat in de ogen van de kapitalistische maatschappijvisie aanvaarbaar werd geacht.

Vandaag de dag leven wij, mede dank zij het werk van 'basissocialisten' zoals Achiel Van Acker' en het West-Europees sociaal compromismodel, na de oorlog onder druk van de Sovjet-communismedreiging ontstaan, in een 'welvaartmaatschappij' welke ook in een basiszorg voor zijn minderbedeelden voorziet. Vooral de Vlaamse samenleving bestaat dan ook in meerderheid uit min of meer ‘welstellenden’, en daarom is het socialisme in de ware zin van het woord voor de meerderheid van deze bevolking niet alleen 'niet meer nodig' maar daarenboven helemaal ‘niet goed’. Want volgens de socialistische betekenis van de begrippen gelijkheid, sociale rechtvaardigheid, solidariteit en nivellering, zou de meerderheid van de bevolking (de welstellenden) moeten ‘inleveren’.

Steeds meer elementen wijzen ons op het 'failliet' van ons economisch systeem dat gebaseerd is op constante productie- en winstgroei. De beperkingen opgelegd door onze natuurlijke 'habitat' dwingen ons om op relatief korte termijn bewust te worden dat wij niet alleen moeten afzien van het 'groeiprincipe' maar zelfs gedwongen zullen worden een stap terug te zetten. Met andere woorden: in plaats dat iedereen steeds wat meer krijgt, (de ene wat meer, soms veel meer, dan de andere) zal de ene het met wat minder moeten stellen, indien we de andere wat meer willen geven. Dus voor hen die het 'teveel' aan welstand zouden moeten afstaan is het socialisme ver van ‘gezellig’ te noemen.

Omdat het socialisme haar bestaansrecht en –reden ontleent aan de armen, achteruitgestelden, kansarmen, en mindergegoeden , is het logische gevolg dat haar electorale basis grotendeels bestaat (zou moeten bestaan) uit onfortuinlijken, aangevuld met de groep betergegoeden die voor de eerstgenoemde opkomen.

Het aantrekken van de middengroepen staat dan ook contradictoir op de socialistische basisdoelstelling. De (financiële) belangen van de welvarende arbeiders- en bediendengroepen zijn niet altijd te rijmen met de basisgedachte van het socialisme. Mede om die reden zijn de moderne socialistische partijen de voorbije twintig jaar er niet in geslaagd om de levensomstandigheden van het behoeftige deel van hun achterban aanmerkelijk te verbeteren. Althans niet in verhouding tot de algemene welvaartstijging, laat staan tegenover de welvaartstijging van de betergegoeden .

Niet alleen de kloof tussen de minder- en beterbedeelden, maar ook deze tussen de middengroepen en de grootverdieners is aanmerkelijk groter geworden. Als gevolg daarvan heeft de socialistische geloofwaardigheid ook bij het deel van haar aanhang die men als ‘salonsocialisten’ kan omschrijven, flinke averij opgelopen.

Door de ‘natuurlijke afvloeiing’ van de groep, in feiten links-liberalen, is verhoudingsgewijs de linkerflank van de Sp.a versterkt. Het is nog maar de vraag of dat voldoende om op te tornen tegen de marketingstrategen die terecht stellen dat het basisproduct maar een beperkte markt bestrijkt.

De Vlaamse socialisten staan voor een niet mis te verstane keuze: Ofwel wordt (blijft) zij een links-liberale, centrum partij, waarbij het grootste deel van kun kiezerspubliek, zo nodig evengoed bij de CD&V en Spirit terecht kan. In dat geval hangt hun electoraal gewin of verlies in grote mate af van wat die beide andere centrumpartijen te bieden hebben. Ofwel focussen zij zich op hun ‘core business’ en lenen zij zich niet tot compromissen waarbij het steeds de zwakkeren zijn die gelag betalen. In dat geval laatste geval moet men zich tevreden stellen met een aanhang van op en bij de 15%

De keuze is dus: kleiner maar getrouw aan de doelstellingen, of groter en ongeloofwaardig.

In het verleden is meermaals bewezen dat een kleine geloofwaardige krachtdadige en standpuntvaste partij door zijn 'zweepfunctie' heel wat kan bereiken. Samen met andere socialisten in de ware zin van het begrip, kijk ik uit naar een partij waar men het niet over "eerst de principes en dan de koppen "heeft, maar waar de principes de woorden én daden van 'de koppen' bepalen!

Renaat Van Poelvoorde