Op zondag waren afgesproken in het Centraal Station van Antwerpen. We waren met zevenen: zes vrouwen en Karel. M. had alles voorbereid. Het weer was maar zus en zo: regen afwisselend met een droge periode, nogal wat wind. Maar dat kon de pret niet bederven.

In het station werd er wat bijgepraat: de laatste berichten over een dochter of zoon, de voorbije vakantie, …

Toevallig was het cultuurmarkt. Die lag op de weg naar de boottocht die we met de Flandria zouden maken op de Schelde. Tussen de regenbuien door wandelden we richting Schelde. Toch leuk. Wie ons zag wandelen dacht aan een groepje toeristen dat toevallig in Antwerpen was verzeild geraakt. Wie zou vermoeden dat die groep verbonden was door een drama dat zo diep in het leven sneed?

Dat vond ik juist zo knap: hier werden we niet herleid tot dit drama, maar waren we mensen die elkaar nog iets anders te bieden hadden, nl. levenskracht. We konden lachen, genieten, over andere dingen praten dan onze pijn.

We slenterden een deel van de Cultuurmarkt door. Hier wat blijven staan, daar iets bekijkend dat onze interesse wekte. Tussendoor wat commentaar op wat we zagen. Proberen elkaar niet uit het oog te verliezen … en dat lukte wonderwel, hoewel we Karel soms vanonder een tent moesten oppikken terwijl de anderen al richting verderop gingen.

We zochten een restaurantje op. Een pizzeria. We konden allemaal gezellig aan één tafel bijeenzitten, want we waren er gelukkig vroeg bij. De bestelling wordt opgenomen, de wijn geschonken en de vraag hoe ‘pizzeria’ nu correct wordt uitgesproken. De pizza’s zijn lekker en overvloedig, de verhalen wisselen elkaar af … ja, en koffie als afsluiter. Dan wordt het tijd om ons richting Schelde te begeven.

Kaartjes kopen voor de trip op de Flandria, als +65-tiger krijgen we korting.

De boot op. Er is niet zoveel volk aanwezig. Nu het weer is ook niet direct uitnodigend voor een verblijf op het water. Toch halen we stoelen uit op het dek en zullen op een min of meer beschut plekje de riviervaart meemaken.

De boot zet de motoren in gang en langzaam verlaat hij de kade. En alsof het een afgesproken spel is: de zon breekt door de wolken. Zalig.

De reis duurt ongeveer een uur. Terwijl door de luidsprekers in vier talen uitleg gegeven wordt wat we kunnen zien aan de oevers, laten we ons uitwaaien en genieten van de zon. Natuurlijk mocht de reis wat langer duren, hoewel … bij het terugkeren maakte de boot bewegingen die ik voelde nadeinen in de maagstreek.

We besluiten nog iets te gaan drinken. Iemand wist ergens een afgesloten terrasje.

Wat me opviel was de discipline die gehandhaafd werd bij het praten: ieder kon zijn verhaal kwijt zonder onderbroken te worden. Dat maakte het samenzijn zo echt: niemand voelde zich aangespoord om te bekvechten voor zijn plaats in de groep, ieder kreeg op tijd aandacht van iedereen. Gewoon openheid voor elkaar en menselijke warmte: het beste wat je elkaar bieden kan.

Elke maand komen we samen met ouders die een kind verloren door zelfdoding. Het is een open groep, d.w.z. wanneer iemand wil deelnemen aan die gespreksgroep kan hij of zij er instappen. Er wordt niet gevraagd om bv. een aantal bijeenkomsten bij te wonen of een bepaalde voorbereiding te volgen. Er is ook geen specifiek thema dat die avond behandeld wordt.

De samenkomst vindt plaats in Passant, een VZW die gevestigd is in de vroegere Sint-Geertrui abdij in Leuven. Er is een vaste begeleidster: zij zorgt voor de uitnodigingen, koffie of thee, en begint en eindigt het gesprek. Waar nodig zal ze een tussenkomst doen, maar meestal verloopt het spreken ‘vanzelf’.

Zelfdoding is een wijze van doodgaan die nog altijd door een soort van taboe omgeven is. Voor de betrokken personen die op deze wijze een geliefde verloren, is het vaak moeilijk om er over te praten. Het is niet zozeer schaamte die je weerhoudt, hoewel dat soms meespeelt, maar nooit leerde je de zelfdoding van een dierbare mededeelbaar te maken. Het is het laatste waaraan je denkt. Zelfdoding is iets dat plaatsvindt, maar bij anderen, tot je zelf geconfronteerd wordt met dit gegeven en dan voel je de grond onder je voeten wegschuiven en kom je in een soort verstomming terecht, want woorden ontbreken.

In Leuven zijn twee gespreksgroepen. In de ene groep kan iedereen terecht die van nabij een zelfdoding meemaakte: kinderen, partners, broers of zussen, … De andere groep is specifiek voorbehouden voor ouders die een kind uit het leven zagen stappen.

Iedereen die met zelfdoding te maken krijgt doorworstelt vaak tegenstrijdige gevoelens: van opstandigheid (het kan niet waar zijn) tot ongeloof (niet mijn partner, kind, broer of zus) tot verdriet (het is alsof er een stuk uit mezelf gesneden wordt) tot woede (waarom deed hij/zij dat, waarom sprak hij/zij niet over de problemen) tot onmacht (ik zag hem/haar vechten maar kon er niks aan doen), tot …

Op het moment dat een geliefde de dood ingaat door zelfdoding ontstaat er een soort tweedeling in de samenleving: zij die weten waarover het gaat en zij die dit niet weten. De mensen die ‘niet weten’ zijn vaak lief, medelevend … maar missen het inlevingsvermogen om een wereld te betreden die de hel inhoudt. Wie kan het hen kwalijk nemen? Maar als betrokkene voel je je verdreven, aan de zijkant geplaatst. Je kan niet meer mee, je leeft in een andere wereld. Je herkent de wereld van ‘die anderen’ wel, maar je voelt je niet meer op betrokken. De waarden, doelstellingen lijken als vreemd aan je voorbij te gaan. Ambitie is stilgevallen, toekomst is weggeveegd, er is alleen een ondraaglijk nu.

Daarom is het goed dat er gespreksgroepen zijn waar mensen kunnen ‘praten’ over hun innerlijke wereld. Niet meer schaamte te moeten voelen over de complexe gevoelswereld die door zelfdoding opgeroepen wordt. Zoeken naar woorden die kunnen uitzeggen wat er juist in je omgaat. Dat werkt troostend, geeft draagkracht om de volgende dagen door te komen.

Voor ouders van kinderen die zelfdoding ingingen, blijkt toch nood te bestaan aan een aparte benadering. Een kind dat zelf uit het leven stapt, stelt je als ouder radicaal in vraag. Dat kind, dat je zo dierbaar was, negeert je graag zien om een weg te gaan die zo onbegrijpelijk is. Steeds blijf je met de reflex achter van je kind te beschermen … ook tegen de dood. Waar schoot je tekort? Waar is dat kind heen? Ouders sterven normaal voor hun kinderen, maar dit kind draaide die rolverdeling om. Alleen pijn, onmacht, verscheurdheid en diep treuren nemen bezit van je wezen. Je hebt geen zin meer in toekomst en toch moet je verder.

Maandelijks vinden we elkaar, praten over onze kinderen: degene die wel toekomst willen maken en het kind dat uit de tijd verdween. Er ontstaat een band met elkaar. Elke maand kijk ik uit naar die avond. Het is de avond die ik aan mijn zoon wijd, als eerbetoon, als troostervaring, als graag zien over de dood heen.

Op het einde van juni, toen we voor de laatste keer samenkwamen dit werkjaar, kwam het voorstel om elkaar eens op een ander wijze te ontmoeten. Een uitstap misschien. Iemand wou initiatief nemen en op zoek gaan naar een voorstel. Via de e-mail werden afspraken gemaakt: datum, plaats (Antwerpen), project: een bootreis op de Schelde. Dat zou best leuk kunnen worden.

Zondag, 2 september, organiseert kunstkring ‘Gesigneerd’ voor de tweede keer Tremartre, een kunstmarkt à la Mont-Martre maar dan in Tremelo, vandaar de naam. Het weer belooft mee te zitten, meer dan honderd deelnemers hebben zich gemeld, er is iets te eten en te drinken, m.a.w., wie er niet heen gaat heeft ongelijk.

Zelf neem ik deel aan het evenement met een dubbele stand. In het ene deel bied ik zelfgemaakte kaartjes aan. Feitelijk mini-schilderijtjes. Je kan ze gebruiken om iemand te feliciteren, of te bedanken … gewoon voor alles wat te maken heeft om je genegenheid voor de ander uit te drukken. Het is hard werken geweest, maar nu ben ik toch wel tevreden: het zijn mooie en unieke kaartjes geworden.

In het tweede deel bied ik boeken aan, boeken die ik niet meer zo interessant vind en nu in de garage staan opgestapeld omdat er binnen geen plaats meer voor is en boeken die ik ‘dubbel’ bezit. Kom ik in het SPIT, zie ik een boek staan dat me interesseert, weet niet meer of ik het ooit al kocht … nu ja, voor die paar euro kan ik het risico niet lopen om een boek te laten staan dat me aantrekt en thuis ontdek ik dan dat het toch al in mijn boekenkast staat. Nu ja, SPIT is een tewerkstellingsproject voor mensen die moeilijk hun weg vinden op de arbeidsmarkt. Arne heeft er ooit een tijd gewerkt. Dus vind ik het niet direct weggegooid geld … maar ook die dubbele boeken nemen plaats in. Ik verkoop ze aan een weggeefprijs. Ik doe het gewoon om het plezier van ‘winkeltje spelen’ te beleven en meteen wat ruimte te verkrijgen.

Die twee standjes zijn ondergebracht onder een party-tent van 3m op 6m. Ik kocht die tent tijdens een promotieperiode voor nog geen 50 euro. Hopelijk waait het niet te hard, want daar is dat tentje niet tegen bestand. Om de kaartjes en boeken aan te bieden, beschik ik over opplooitafels. Erg handig: heb je ze niet nodig dan plooi je ze dicht en kan je die tafels op een minieme ruimte opbergen.

Het is wel wat ‘prakkiseren’ om alles wat ik wil meeneem in de auto te krijgen. Gelukkig komen buren me helpen de tent opzetten en die nemen ook wat materiaal mee.

Dan vraag ik me af: waarom doe ik er aan mee. Financieel gewin? Neen, gelukkig moet ik mijn boterham niet verdienen met kunstmarkten. Ik ben blij als ik wat verkoop, maar meer omdat daaruit een vorm van vriendschap of waardering spreekt. Het is vooral de sfeer die me zo aantrekt. Een kunstmarkt haalt iets vrolijks uit de mensen. Daarbij zie je een pak mensen, sommigen heb je jaren niet meer ontmoet of je leert er nieuwe mensen kennen.

De voorbereiding, het naar de kunstmarkt toeleven is al een feest op zich. Kaartjes maken is bijna verslavend. Steeds ben ik nieuwsgierig wat het uiteindelijke resultaat is. Het heeft ook iets zeer ambachtelijk. Eerst schilder ik op een groot papier met in mijn achterhoofd dat daar uit kaartjes gesneden worden van 7,5 op 11cm en dat die boeiend moeten zijn om bekijken. Dan is het snijden en lijmen, tot het resultaat samen met een enveloppe in een plastieken zakje gaat als bescherming tegen de natuurelementen.

Het is een soort zen-oefening. Na een tijdje ben ik niet meer bewust van de omgeving, alleen die zich steeds herhaalde handeling neemt mijn bewustzijn in beslag. Toch is het goed dat het maar voor een bepaalde duur is: uiteindelijk wil ik nog wel eens iets anders doen, bv. een schilderij maken.

Alles wat meemoet staat al klaar in de gang. Een week geleden begon ik met het verzamelen van het materiaal; De boeken prijsde ik en stopte ze in bananendozen, de kaartjes kregen schoenendozen als opbergplaats, enkele kleine schilderijtjes voor de sfeer (het is immers een kunstmarkt), plooitafels, een opplooibare stoel want ik kan toch niet de ganse dag blijven rechtstaan, tafeldoeken om over de tafels te leggen … Naarmate ik aan iets dacht werd de hoop groter: een schaar, koord, plastieken zakjes om een verkocht boek gemakkelijk in mee te dragen, keukenrol … en gisteren kocht ik snoepjes voor de kinderen. Staan die ouders met mij te praten, de kinderen vinden dat niet zo boeiend, wellicht bouwden ze liever met hun vriendjes hutten waarin ze al hun schatten bewaren. Een snoepje is dan wellicht een zoethoudertje … maar op zo’n markt moet het mogen, tegen elk gezondheidsadvies in.

En natuurlijk, elke dag bekijk ik de weersverwachtingen … zolang de wind zich gedeisd houdt en het niet regent ben ik best tevreden.

Voor de buurt hier is augustus wel een drukke verjaardagsmaand. Mijn overbuurvrouw verjaart op 10 augustus, ik word op 20 augustus in de bloemetjes gezet en voor de buurvrouw schuin over ons is dat op 30 augustus. Daarbij komt nog dat we telkens ongeveer tien jaar verschillen: de overbuurvrouw wordt volgend jaar 60, ik word nu 70 en de andere buurvrouw 80.

De tachtigjarige buurvrouw organiseerde als eerste een feestje: eerst voor haar familie en een paar dagen later, zaterdag, voor de buurt. Iedereen die kon was aanwezig.

Snikheet was het. Gelukkig was het een avondfeest. Maar ondanks de warmte (we dronken dan maar veel water tussen de wijn) was het samenzijn best uit te houden. Ook voor Irma, de buurvrouw, bleek het feest enorm mee te vallen. Zij kent het wel en wee van de buurt sinds haar geboorte. Nu ze nog de mogelijkheden had om nog een echt te feest te organiseren en ervan te genieten, wou ze het goed doen en bood ze een prachtig buffet aan.

Zondag was het bij ons feest met de (pleeg)kinderen en (pleeg)kleinkinderen van Karel en mij. Wie feest er nu op de middag op de warmste dag van het jaar? Gelukkig hebben we wat bos (sparren) in de achtertuin waar we ons onder kunnen terugtrekken. We hielden het heel sober: het was veel te warm om te koken of een BBQ te organiseren. Samenzijn was het voornaamste. De kleinkinderen vonden het prima met elkaar, we genoten van een kleine bries die de warmte dragelijk maakte, de verhalen volgden elkaar rustig op en niemand had haast.

Maandag was ik jarig en waren vrienden uitgenodigd voor een avonddrink. Het was een avond om buiten door te brengen. Eerst hadden we de tafels apart gezet, maar spontaan groeide die uit tot één lange tafel. Christel was overdag komen helpen om alles voor te bereiden en ’s avonds zorgden zij, haar man en twee grote dochters dat iedereen op tijd iets te eten en te drinken had. Bedankt. Om twaalf uur gingen de meesten naar huis … want ’s anderendaags moeten ze werken. Enkelen bleven nog even helpen opruimen en na een laatste glas werd het stil.

Dinsdag kwam een vriendin langs die ik al sinds mijn vijftiende ken. Ze woont in West-Vlaanderen maar had dinsdagmorgen een afspraak in Pellenberg. Dat geeft dan gelegenheid om bij te praten en die oude vriendschap in ere te houden.

Woensdag kwam de buurt aan de beurt. Hetzelfde scenario: één lange tafel, het weer was iets frisser, maar toch nog lekker om buiten te zitten.

Op zo’n wijze 70 jaar worden: leuk. Ineens was mijn innerlijke onvrede gesust. Ik kon het leven van zeventiger aan: ik kijk ernaar uit.

Bij het opruimen komen dan de vele kaartjes met wensen en cadeautjes aan bod. Wat voel ik me verwend … en ik ben nog fit genoeg om er van te genieten. Zalig!

De eerste week van augustus halen we de werken van Kumbe uit hun lijsten om ze later terug aan de eigenaars te bezorgen. Christel neemt van elk werk een foto, nu zonder glas, zodat geen spiegeling optreedt. Later zullen die toegevoegd worden bij de info op internet van kunstkring ‘Gesigneerd’. Een serie kleinere werken van Rosemarijn zullen op Tremartre te koop aangeboden worden, die worden nog in hun omlijsting gelaten.

En dan is plots alles ‘opgeruimd’. Wel moet nog een grote wisselkader van glas voorzien worden: bij de laatste verhuis kwam er een barst in het glas. Gelukkig weten we in Tremelo een glashandelaar waar we voor dergelijke problemen terecht kunnen. Ik neem die taak op mij, maar weet dat het toch nog even zal duren, want … er groeien andere plannen.

Karel vraagt me wat ik graag zou hebben voor mijn zeventigste verjaardag. En dan groeit het idee van een eigen atelier. Neen, geen groot tuinhuis … maar als het bijgebouwtje eens grondig opgeruimd zou worden?

Nu, opruimen is een tere plek bij Karel: als er nog bruikbare dingen weggedaan worden bezorgt hem dat hartzeer. Maar het bijgebouwtje zit vol van die nog bruikbare spullen … als we nu eens grondig oprommelen en de dingen die niet weg mogen een nieuwe plaats geven, vb. in het tuinhuisje dat ook al vol steekt. Op het ene idee volgt een volgend plan. Ook Karel ziet het zitten.

Dan trek ik stevige werkschoenen aan, zoek me een paar werkhandschoenen en terwijl de zon Werchter in vuur zet, begint de grote schoonmaak … ook het tuinhuisje en zelf de serre moeten er aan geloven.

Ik laad de koffer van mijn auto vol en auto na auto gaat naar het containerpark. De ene keer om afval weg te werken, een andere keer met herbruikbare spullen voor de tweedehandswinkel. Na vier dagen zweten en zwoegen is het bijgebouwtje leeg, op enkele kasten na die mogen blijven staan. Ik ben enthousiast over de ruimte die beschikbaar komt: vier op zes meter en de grond is betegeld

Dan naar een doe het zelf zaak voor verf: witte muurverf om meer licht te geven. Maar aan licht geen gebrek: er is lichtinval van boven en bij aan de tuinkant zijn grote ramen. Het zal er zalig zijn om werken.

Ik verf er op los. ’s Morgens als het nog maar nauwelijks licht is moet ik het bed uit: soms sta ik om zes uur al te verven. Mijn energie stroomt en de pijn in de gewrichten is iets om later aandacht aan te besteden.

Ondertussen nadert 20 augustus. Ik wil het atelier afhebben daartegen. Wellicht zal ik er deze zomer niet veel meer in kunnen werken, maar het vooruitzicht dat ik er zal kunnen schilderen geeft me vleugels.

Het laatste weekend van juli zou de collectie van Kumbe 2011-2012 een laatste keer ten toon gesteld worden in de Oude Pastorie te Herselt.

Zoals afgesproken gingen we de sleutels afhalen in de prachtige nieuwbouw die zowel voor een uitgebreide sportaccommodatie zorgt als sociale en culturele diensten onderdak geeft. In dat gebouw is er ook gelegenheid om te exposeren, maar dan tegen betaling.

Zoals wellicht elk dorp in het (vroegere) katholieke Vlaanderen, kent ook Herselt een dorpskerk met een daarbij horende pastorij. De eerste bouwstenen werden in 1499 geplaatst. Daarna wordt de pastorij verschillende keren gerestaureerd of herbouwd, want hoeveel oorlogen zag Vlaanderen niet over zijn velden passeren? Ook de tijd zette zijn tanden in het gebouw.

Het is een prachtig gebouw, wordt wat opgeknapt indien nodig. Het wordt gebruikt om o.a. catechese te geven. De maanden dat de catechese voorbij is, wordt de mogelijkheid geboden om in het gebouw gratis ten toon te stellen.

Ieder die het gebouw voor het eerst ziet wordt er verliefd op. Wat een prachtige ruimten. De muren zijn wit geverfd en er is een behoorlijk ophangsysteem.

Donderdag kwamen we met enkele mensen van ‘Gesigneerd’ samen om de werken op te hangen. Vrijdagvoormiddag kwam Jos met de werken van de leerlingen van Terbank in Heverlee zijn bijdrage leveren. Wat een prachtige werken weet die man van zijn leerlingen te verkrijgen. De werken hangen mooi in die rustgevende ruimten.

’s Avonds is de opening. Met Corinne afgesproken een uur op voorhand te komen om alles klaar te zetten. Maar we kunnen rustig te tijd nemen om even buiten in de voortuin te zitten. En hoe loopt een gesprek. Over zeventig jaar worden en ’t gevoel dat ik niet veel meer nieuwe plannen moet maken. Waarop die doorbrekende vraag van Corinne: wat zou je nog willen realiseren als je nog geen zeventig werd. Zonder het zelf goed te beseffen reageer ik met: een atelier. Vroeger wel al eens gesproken over een eigen atelier, maar ik ging er dan niet verder op in. Nog grote uitgaven doen nu ik zo oud ben? Een paar dagen later besef ik dat ik daar iets gezegd heb dat van diep komt.

De eerste bezoekers komen binnen. Ook de schepen (vr.) van cultuur. Zij zal straks de tentoonstelling open verklaren. Drankjes worden aangeboden en de bezoekers kijken rond. Het is geen stormloop, maar daardoor krijgen we de gelegenheid om met mensen kennis te maken en de tijd te nemen voor een gesprek.

De collectie zal het weekend te bezichtigen zijn, ’s maandags wordt ze opgebroken.

Erg veel volk is er niet geweest: heel wat mensen zijn op vakantie. Maar was de kwantiteit niet zo denderend, de kwaliteit was dat wel. Soms zaten we met een groepje mensen die elkaar niet kenden te praten, met een drankje erbij, alsof we al jaren vrienden waren.

Maandag betekende inpakken en de sleutel inleveren. Ondanks de inspanning die het toch gevraagd heeft, ’t was daarbij behoorlijk warm, vonden we dit evenement de moeite waard. Zowel Christel als ik bleven met een goed gevoel nagenieten van de voorbije dagen.

Van Daele

levenslijn

(figuurlijk) lijn die iemands leven in zijn loop volgt

Een week geleden maakte ik mijn laatste blog aan. Wat vliegt de tijd. Gelukkig waren het prettige situaties die me van het toetsenbord weghielden.

Het begon met een julimaand vol regen, wat had ik de smoor in. Daarbij kwam 20 augustus dichter, dan zou ik 70 jaar worden. Van dat vooruitzicht werd ik ook niet vrolijker.’t Was net of op die dag mijn actieve leven zou opgedoekt worden. Rationeel wist ik wel dat voor en na 20 augustus geen grote veranderingen zouden optreden, maar zeventig schrok me wel af, dan word je niet oud, dan ben je het.

Ik stortte me op spelen met lijnen, waarvan verslag in de vorige blogs. Ondertussen kwam de laatste tentoonstelling van Kumbe in Herselt tot stand, deed Corinne me beseffen dat ik toch nog wel een atelier wou (bedankt Corinne), ondanks dat ik mezelf als ‘te oud daarvoor’ bestempelde … dook de zon over de horizon en kwamen plots de verjaardagsfeesten in zicht.

Laat ons zeggen om in het talenspel van ‘lijnen’ te blijven: een onzichtbare levenslijn leidde me naar ‘zeventig geworden’ en er een goed gevoel aan overhouden.

Volgende dagen maak ik geef ik er verslag van.

Van Daele

lijn:

(gewestelijk) vlas

Van Daele

lijn:

bep. stijl waarin producten gefabriceerd morden, soms door eenzelfde ontwerper

Van Daele

lang voortdurend aan de lijn hangen:

telefoneren

Van Daele

neergaande lijn:

Van Daele

Op één lijn staan met iets:

daar goed mee te vergelijken zijn, dezelfde betekenis, waarde, functie hebben

die opvattingen staan op één lijn

stemmen in hoofdzaken overeen

Van Daele

hij heeft een open lijn

hij controleert vanaf het eerste veld de hele lijn

Van Daele:

langs de lijn

buiten het veld

Van Daele:

de harde, de zachte lijn

een harde resp. toegeeflijke opstelling om iets te bewerkstelligen

Van Daele

in de lijn liggen van

voortvloeien uit, in overeenstemming zijn met

Van Daele

- men kan verwachten dat hij zoiets doet

Van Daele

langs lijnen van geleidelijkheid:

niet overhaast, geleidelijk