Wanneer ik wat rommel tussen de tekeningen die ik wil bijhouden, ontdek ik een werk dat ik zowat een jaar geleden maakte. Op 13 maart verongelukte een bus met kinderen uit Lommel en Heverlee. Het greep me enorm aan, vooral omdat er heel wat kinderen bij betrokken waren die in de dansschool van Aike een opleiding volgden. (zie de blogs na 13 maart 2012).

Met de affiche die het optreden van de dansschool aankondigde maak ik verschillende collages. Een collage komt terecht in de dansschool zelf, een ander werk geef ik aan G. die enkele kinderen verzorgde toen ze overgebracht werden naar Leuven, een derde hangt bij me thuis en de vierde verdween in de map ‘niet goed genoeg bevonden’. Deze collage haal ik boven, versnijd ze in vierkanten van 4cm op 4cm en ga aan het schikken. Het is bijna een sacraal beleven: raken aan de stilte na de dood van dierbaren. Ik schik de vierkanten, met acrylverf werk ik nog wat lege plaatsen bij en tenslotte lijm ik over alles heen een soort venster: door dat venster kijk ik naar een jaar terug, kijk ik naar mezelf, zoveel jaren terug na de dood van mijn zoon.

Hoe vaak spreek ik nog over Arne? Het leven herneemt zich, ook mijn leven. Alleen is er een leegte ontstaan die immaterieel vervangen wordt door een bijna absolute aanwezigheid. De zoon die voor hij stierf een soort paria was, lijdend aan schizofrenie, is nu in al zijn mogelijkheden, als puur graag zien aanwezig, omdat hij niet meer in dat concrete lichaam, in die concrete beschadigde hersenen zit, die zonder medicatie vaak agressief werd, waardoor ik niet meer wist wat voorrang had: graag zien of angst.

Dat alles zit besloten in die collage. Laat ons zeggen dat het voor mij een helend werk is. Eerst schreef ik ‘therapeutisch’, maar ik ben niet ‘lijdend’ aan de dood van mijn zoon maar leef dag na dag met een gemis van de belofte, de droom bij de geboorte van deze zoon: er zou uit dit kind een mens groeien die de weg naar zichzelf zou gaan. Wellicht kan ik zijn zelfdoding zo interpreteren. Dat kan ik niet zeggen tegen de vaders en moeders, de partners, de kinderen die een kind of man of ouder verloren. Hoe leer je omgaan met een ‘ongeluk’? Ik kan me voorstellen dat daar veel woede bij komt en niet aanvaarden en waarom mijn kind, partner, ouder?

Eerst dacht ik dit werk niet te publiceren. Maar waarom niet kenbaar maken van wat ik reeds gezegd krijg? Wellicht zijn er nog andere vrouwen, mannen die proberen woorden te zoeken, voor de ‘stilte’ na het weggaan uit dit leven van iemand die dierbaar is?

Uit een zilverkleurig vel behangpapier snij ik vierkantjes met een zijde van 1,3 cm. Daarmee wil ik een oppervlakte vullen. De positie van alle vierkantjes keurig in het gelid, zowel vertikaal als horizontaal, sla ik over. Ik speel met de tussenruimte. De bovenste en onderste rijen laat ik horizontaal evolueren van weinig tussenruimte naar meer. De rijen in het midden schik ik wat anders, zodat een zwarte balk ontstaat van de achtergrond. Het voelt nogal benepen aan.

In een tweede ontwerp laat ik de vierkantjes uit het gelid vallen door ze schuiner en schuiner op de achtergrond te lijmen. Daardoor ontstaat er een zekere beweging.

Ten slotte probeer ik de twee helften in een soort spiegelbeeld met elkaar te laten evolueren. Zowel vertikaal als horizontaal wordt van een kleine tussenruimte naar een grotere gemanoeuvreerd. Dat roept wel spanning op.

Het behangpapier blijft me aantrekken, maar nu ga ik er wat brutaler tegen aan. Ik snij grillige vormen uit die ik aan het uiteinde wat versmal. Om het geheel aan elkaar te binden trek ik twee lijnen die elkaar kruisen. Ik doe dat met écoline en merk dat de inkt wat uitloopt. Het geeft een verzachtend effect. Al doende leert men.

Nu zijn de vormen nog minder op elkaar afgestemd. Om de verbindingslijn te trekken gebruik ik nu acrylverf. Die is duidelijker aanwezig en loopt niet uit.

Neem een vel lichtkleurig behangpapier, knip daar een rechthoek uit van 15 x 23 en lijm dat op een zwarte ondergrond: de basis voor experimenteren met collages van vlakken is gelegd.

De volgende stap is eenzelfde rechthoek uitknippen en dat vlak verdelen in een vierkant van 15 x 15 en van de restrechthoek een strook afsnijden van een ongeveer een ½ cm, zodat tussen beide vlakken ruimte ontstaat. Beide vlakken op een donkere achtergrond lijmen. Hier zie je hoe de volmaakte vorm van het vierkant een sterke basis geeft aan het geheel.

Weer snij ik een vierkant van 15 x 15 uit het behangpapier. Ik maak er een zigzaglijn in en rek de vorm uit elkaar. Om het geheel af te sluiten lijm ik nog twee lijnen er boven op, dat verzacht het geheel en zo blijf ik binnen de omgrenzing van 15 x 23.

In de laatste vorm vertrek ik weer van een vierkant. Nu maak ik het complexer. Vanuit het snijwerk rek ik een gedeelte van vierkant op, maar dan versnijd ik de andere stukken en voltooi zo het geheel.

De rest van het karton van de snippers neem ik terug ter hand. Ik snij er een stuk uit en verdeel dat stuk in drie vlakken. Door die vlakken uiteen te schuiven, herken je nog een deel van de foto, maar door de vervorming komt er een stimulans om anders te kijken. Met écoline vul ik de tussenliggende ruimte op en door de bovenkant ook te bewerken krijgt het werk samenhang. Enkele lijnen in Oost-Indische inkt vervolledigen het geheel.

Ik bewaar al de grote en kleine resten bij collages … ik weet maar nooit of ik zin heb om er iets van te gebruiken. Het geeft me ook een prettig gevoel: ik weet me omringd door ‘mogelijkheden’. Nog maar de doos met kleine overschotten en snippers opentrekken en mijn fantasie zet zich in gang: wat kan je daar allemaal niet mee doen. Jammer dat de dag zo rap om is.

Die collages spreken me wel aan. Vandaag maak ik een collage met hetzelfde materiaal en Oost-Indische inkt, maar ingewikkelder van structuur. Terwijl ik bij de afwerking een lijn trek met Oost-Indische inkt maak ik een veeg(je). Ik probeer dit te verbergen door een paar extra vlakken, maar het stelt me niet echt tevreden. Zie foto onderaan.

Dus maak ik hetzelfde ontwerp opnieuw, maar nu zonder vegen en uit puur plezier laat ik een soort vlag maar wapperen.

Een kleine verandering geeft een heel ander karakter aan een tekening. Boeiend om zo’n dingen uit te proberen.

 Tussen de vellen behangpapier ontdek ik een bijna zwart exemplaar. Daar wil ik wat mee beginnen.

Uit het rechtopstaand vlak snij ik bovenaan drie dwarse vlakken, nog bijna lijnen en verschuif ze een paar centimeter. Onderaan snij ik een vlak uit en teken daarin met écoline twee rode lijnen. Wanneer ik het op het papier lijm vind ik de bovenkant nogal zwaar: zie foto onderaan.

Daarom herneem ik dezelfde vorm, maar verklein de zijkanten van de uitgesneden vlakken aan de bovenkant. Daardoor ontstaat er meer licht, wat ik ademruimte noem.

Als ik nu eens omgekeerd te werk ga: in plaats van papiersnippers naast elkaar te lijmen ga ik snippers uit papier snijden en zo de tekening laten ontstaan.

Ik neem daarvoor papier dat beschilderd is met zwarte acrylverf. Tekeningen die me niet bevallen om een of andere reden, overschilder ik met zwarte acrylverf, zodat de tekening er onder verdwijnt en ik op de zwarte achtergrond iets nieuw kan uitproberen. Papier verloren laten gaan is voor mij een gruwel. Nu gaat zo’n papier dienst doen. Ik snij langs de bovenkant zodat de snede niet kartelt aan de oppervlakte.

Het resultaat lijkt op kantwerk. Wat zou dat geven op een groot oppervlak? Wellicht iets voor de toekomst.

Ooit verzamelde ik een aantal vellen uit een presentatieblok met behangpapier. Vandaag heb ik die verzameling naar mijn tekentafel gebracht: ik wil daar wel iets mee proberen.

Het eerste dat me opvalt, is een dikker vel, feitelijk een dun karton met daarop een foto. Dat trekt me aan. Met een breekmes maak ik wat kleine en grote snippers van dat karton. Nu de lijm erbij en ik kan beginnen. Wat is er nu heerlijker dan terug kind te worden, terug de kleuterklas in. Toen knipten we eerst kleine vierkantjes uit glanzend papier en dan plakten we dat op een tekenpapier of wat er voor doorging, want de oorlog was pas voorbij. Zalige uren voor mij toen en nu.

Ik plak niet lukraak. Ik probeer er een vorm van levendigheid in het geheel te krijgen door de snippers op een bepaalde manier te leggen en door rekening te houden met de kleuren. Het resultaat is leuk om zien. Ook dat is tekenen.

Eerst teken ik vlakken die lijken op vierkanten. Die verbind ik met cirkels die doorheen elk vlak als weggelaten vorm gaan. Om het geheel wat krachtiger te maken haal ik de écoline erbij en teken twee vierkanten er omheen. Het rode vierkant laat ik voor de getekende vormen uitkomen (rood springt altijd naar voor) het blauwe vierkant laat ik achter de vormen verdwijnen.

Voorlopig heb ik het wel gehad om met lijntjes vlakken te tekenen. Ik ben echt benieuwd waar de inspiratie me naartoe brengt. Wat ik wel weet is dat lijntjes trekken heel rustgevend is: al je aandacht moet naar je pen gaan want een fout(je) is niet meer te herstellen. Daarbij kunnen je gedachten zomaar binnen komen en weer verder gaan tot je uiteindelijk niets meer denkt, alleen maar ademt op het ritme van de lijntjes.

Op de bijgaande foto is de linkerzijde niet helemaal opgenomen: de blauwe zijde van het vierkant ontbreekt. Daar ik deze ontwerpen scan is de oppervlakte die kan gescand worden beperkt. Normaal verlies ik wat oppervlakte van de witte marge. Nu valt de zijde van het blauwe vierkant uit de boot (scan).

Even iets uitproberen met vlakken die vierkantig aandoen. Ik laat ze elkaar raken maar niet overlappen. Ze zijn als het ware op elkaar gestapeld. Alsof een jongleur aan het werk is. Dat is het leuke bij tekenen of schilderen: het moet niet kunnen in de realiteit van vormgeving en soortelijke massa. De vlakken vul ik op met verdunde Oost-Indische inkt. De lijnen trek ik met dezelfde verdunde inkt. Daardoor wordt de tekening zachter.

Ik blijf een beetje voortborduren op dat repenwerk. Nu meet ik de repen af met de lat: alle repen even groot en ook zo voor de overlapping. Nu breng ik er meer licht in, door de repen schuin in elkaar te laten overlopen. Op een bepaald moment doet het me denken aan oude filmrollen, waarom weet ik ook niet zo direct. Hoef je nu alles te ‘weten’? Voor mij is het voldoende intens te genieten van elk streepje dat ik trek. Natuurlijk denk ik na waarom ik op een bepaalde manier reageer: emotioneel, met dingen te doen. Maar weet een mens altijd waarom dat zo is? Zolang de gevolgen niet te navrant zijn voor de omgeving dobber ik verder en teken.