Ik blijf nog even de ronde vormen hanteren. Ze plezieren me, dus waarom niet die weg gaan?

Terwijl ik teken komen gedachten,herinneringen, toekomstdromen in en uit wandelen. Ik laat het maar gebeuren en geniet van wat ik mag vorm geven.

Omdat de kunstmarkt wenkt in Herselt en ik zo graag met dat gevouwen papier werk, wil ik nog wat van zo’n soort boekjes maken om mee te nemen.

Bij de eerste serie probeerde ik voor elk afzonderlijk vouwblaadje een eigen zentangle te maken. Die zentangles vloeiden wel in elkaar over, maar behielden toch een eigen expressie. Nu wil ik één vloeiende beweging realiseren wanneer het open gespreid wordt.

Het is met zentangle als basis dat ik op zoek ga naar mogelijkheden, dat ik een eigen weg ga. En ja, ik denk aan L. toen hij het had over die ronde vormen. Die wil ik ook uitproberen.

ongevouwen

Een vriendin schreef me dat ze een chique naam had voor de harmonica’s die ik de laatste tijd maak, nl. leporello. Dus even googgelen:

Leporello is de benaming van een drukwerk dat in meerdere slagen zig-zag is gevouwen. Dat kan variëren van enkele tot tientallen vouwen. Het is in gebruik bij reclamefolders en kaarten in reliëf zoals rivierkaarten van de Rijn en andere Duitse rivieren die soms een lengte van twee meter bereiken.

Leporello is een eponiem naar Leporello, de knecht van Don Giovanni, die de lijst van minaressen van zijn heer in een boekwerkje bij hield. In vroege uitvoeringen van deze opera was, om de lengte van de lijst te benadrukken, dit boekwerkje een zig-zag gevouwen stuk papier.

Dank je wel W. Wanneer ik later aan Karel vraag of hij weet wat leporello is, weet hij dat natuurlijk. Dan wil ik hem verrassen met iets dat ik zo juist ontdekte … en dan beschikt hij al over die kennis. Maar ik kan leporello’s ‘maken’ en dat is ook niet mis.

Met of zonder die leuke naam … ik blijf mezelf plezieren met het tekenen op dat gevouwen papier. Ik probeer wat andere manieren van vouwen uit. Het lijkt me een eindeloos spel, zalig!

Zowat twee jaren terug schreven Karel en ik mij in voor een onderzoek i.v.m. Alzheimer. Sommige onderzoeken of testen gingen door in Gasthuisberg (Leuven) andere onderzoeken vroegen verplaatsing naar Kortenberg.

Ik denk dat zowat iedereen geconfronteerd wordt met mensen die aan dementie lijden. Je voelt alleen een enorme onmacht om met deze mensen om te gaan die wellicht ooit genoten van het leven, kinderen het leven gaven, lief hebben gehad of het hebben uitgeschreeuwd van pijn. Je treft ze dan aan voor zich uit starend, een zoon of dochter die een hand vast houdt, een gebaar waaraan misschien geen betekenis meer kan gegeven worden … of wellicht is iedereen hen vergeten zoals zij ook alles vergeten zijn.

En je weet dat dit beeld ook voor jezelf weggelegd kan zijn.

Na onderzoeken en testen in Leuven, werd ik nu ook uitgenodigd naar de Sint-Jozef kliniek in Kortenberg. Sint-Jozef is een kliniek voor mensen met psychiatrische problematiek en mijn eerste man is daar een tijd opgenomen …

Dat speelt door mijn hoofd. Wat is het toch allemaal complex  … maar tevens is er een winkel in de buurt met verf- en tekenbenodigdheden, waar ik even langs wil lopen … inderdaad om o.a. etalagespelden te kopen.

Ik heb een lijstje bij me van de dingen die ik wil aanschaffen. Ik geniet ervan gewoon in de winkel rond te kijken. Goede kwaliteit van papier brengt me in verrukking. Wanneer ik alles in de mand geladen heb dat ik op mijn lijstje aantref, schuif ik aan bij de kassa.

En dan naar Sint-Jozef in Kortenberg.

Het geeft me toch even een rilling. Ik heb er mijn eerste man bezocht. Hij vertelde dat hij op de afdeling zat met de mensen met het hoogste IQ maar ook met de meeste zelfdodingen. Zelf is hij ook na enkele maanden in Kortenberg naar het water gegaan: hij kon niet meer.

Het gebouw is erg veranderd: gemoderniseerd en uitgebreid. Wanneer ik me aanmeld vragen ze mijn identiteitskaart en of ze de factuur naar dat adres mogen sturen. Ik vertel de jonge vrouw dat ik kom om testen af te leggen: normaal krijg ik een kleine vergoeding i.p.v. dat ik moet betalen.

Daarna word ik naar de wachtkamer verwezen en ga zitten tussen de anderen die wachten. Een wachtkamer maakt me altijd gespannen, maar zeker deze ruimte. De mensen die hier zitten dragen elk hun eigen verhaal, soms erg zichtbaar. In de hoek zit een koppel waarvan de man denkelijk zal opgenomen worden: hij sleurt een koffer met zich mee. Aan de andere kant wellicht twee broers, waarvan de ene duidelijk de steun van de andere nodig heeft.

Gelukkig komt de psychologe me snel halen: nu naar haar bureau om de testen af te leggen. Het is een ruim bureau, in tegenstelling tot Gasthuisberg waar je in een achterafhokje moet plaats nemen wegens gebrek aan ruimte in die gigantische medische stad. De testen duren niet zo lang. Maar in Gasthuisberg kreeg ik een koffietje … hier is er zelfs geen glas water te bespeuren. Dit is feitelijk niet zo attent: ik wil me welkom voelen, zelfs als ik geen cliënt ben van hun firma.

Dat was even een zure oprisping … maar ik ben daar als mens met een eigen verleden en wat warmte zou deugd doen, al was het maar de warmte van een koffie in een plastieken beker.

Wanneer alles achter de rug is (denkelijk hebben ze nog nooit iemand zo snel die testen weten afleggen, maar ik wou dat het voorbij was) ga ik zo snel mogelijk naar buiten, net of ik van deze plaats weg vlucht. Ik wil de auto in, naar huis, naar Karel … naar een wereld waar het goed om toeven is.

De rit naar huis maakt me rustig. Ik weet mijn aankopen van tekengerief achter me liggen als een steun in de rug. Straks zal ik alles uitpakken … en vergeten wat achter me ligt: er is nog zoveel toekomst om boeiend te leven.

In de doe-het-zelf handel, zoek ik de dunste houtvezelplaat uit en laat die versnijden op de juiste maat: 50cm x 50 cm. De resten neem ik mee naar huis, ze in de winkel laten versnijden kost 1 euro per snede nadat je per plaat twee sneden gratis hebt gekregen … en dat vind ik nogal veel voor een snede van ongeveer 20 cm.

Ik denk aan de kleine kantwerkjes die met een achtergrond van ongeveer 20 cm vierkant kunnen getoond worden. Karel zaagt de overschotten tot de gepaste grootte. Ik trek me terug in mijn atelier (er ligt sinds een week een nieuw dak op … van golfplaten evolueerde het tot een ecologische verantwoorde bedekking) en ik schilder de platen wit.

Na een dagje drogen kunnen ze zonder problemen verder bewerkt worden. In de doe-het-zelf zaak kocht ik dunne witmetalen nagels zonder kop. Die gebruik ik om mijn werkjes op te spannen.

Wanneer ik maandag naar de kantles vertrek neem ik al mijn “werkjes op een achtergrond” mee. Beladen als een muilezel sleep ik mijn tassen naar de klas.

De leerkracht is enthousiast (ze is werkelijk een heel stimulerend iemand) maar raadt me aan etalagespelden te gebruiken om de werkjes op te spannen. Met de gebruikte nagels zonder kop is het moeilijk om het kantwerk op de juiste afstand van de achtergrond te houden, met etalagespelden is er een kop die de draden tegen houdt, zodat alles op een gelijkmatige afstand gepresenteerd wordt. Als ophangsysteem raadt ze me aan twee schroeven te gebruiken waartussen eend raad gespannen wordt: zo kan je het werk mooi recht hangen.

Begin mei komt de kunstroute ’t Alent er aan. Ik zie het echt zitten om die kantwerkjes te presenteren … maar eerst zoek naar die etalagespelden.

Dan werk ik mijn kantwerk af: ik vul enkele vlakken van het basisrooster met dunne gekleurde draad in. Het bevalt me en tevens voel ik ongeduld omdat ik “nog maar” dat kan realiseren. Wat zou ik al veel verder willen staan in de technische kant van het kantklossen.

Geduld is een mooie deugd … maar hoe ouder ik word hoe moeilijker het is die te beoefenen. Ik ben geen “deugdzaam” mens, daarvoor zit er te veel in mij op te borrelen.

Maar eerst moet dit werk afgewerkt worden, d.w.z. op een mooie manier gepresenteerd. Ik zoek een dik karton uit, maak het wit en met spelden maak ik mijn werk vast. Echt tevreden ben ik niet.

Ik moet wellicht op zoek naar iets stevigers. Gelukkig hebben we een doe-het-zelf zaak in de buurt. Daar zal ik wellicht de juiste ondergrond vinden.

Het cadeautje dat L. wou meenemen naar het verjaardagsfeestje van zijn vriend is besteld maar nog niet afgeleverd. Daarom wil hij een tekening maken als voorlopig geschenkje.

Hij vraagt papier (daar is hier geen gebrek aan) en stiften (die zijn wat schaarser). En daarmee gaat hij aan de slag. Hij wil alleen ‘ronde’ vormen tekenen zegt hij, dat vindt hij mooi. Vervolgens kleurt hij ze in.

We zitten met ons drieën, Karel, L. en ik in de zelfde ruimte te werken. Het is muisstil, alleen wat zachte klassieke muziek op de achtergrond. Ieder is geconcentreerd bezig om op een eigen manier ‘iets mooi te maken’.

Het resultaat mag gezien worden, bij alle drie, maar het werk van L. mag nu op de foto.

Later vertelt hij dat hij een prachtige dag bij ons doorbracht … nu, dat kunnen we ook zeggen. Het was een samenzijn om in te kaderen: ieder opgeslorpt in een eigen wereld en toch verbonden met elkaar.

Tijdens de krokusvakantie komt L. (goed 10 jaar) een dagje op bezoek. Hij komt gepakt en gezakt binnen: van bij ons gaat hij naar een verjaardagsfeestje waar de overnachting inbegrepen is, dus moet slaapzak en toiletgerief mee.

N. heeft even tijd om nog wat bij te praten. De kinderen doen het elk op hun wijze prima en de verbouwing aan het huis verloopt naar wens. We moeten nog maar eens langs komen om de laatste veranderingen te bewonderen. Zullen we zeker doen en in onze tuin wachten al de stekken om in hun tuin geplant te worden.

Dan dwalen we af naar de opdrachten i.v.m. het nieuws. L. moet geloof ik wekelijks een actua-bericht maken: een punt uit het nieuws nemen en daar enkele regels over schrijven (hij zit op een Freinet-school). Is natuurlijk een pracht van een opdracht: leren kijken en luisteren naar wat er rond je gebeurt en daar dan woorden voor vinden. Maar kan je tegenwoordig kinderen nog met een gerust gemoed naar het nieuws laten kijken? Het nieuws is geen voer meer voor kinderen: gruwelijkheden van  oorlog, executies … veel hoop wordt niet aanwezig gesteld.

L. luistert aandachtig mee. Ik vertel dat ik er niet goed meer tegen kan. Wanneer onrecht ter sprake komt heb je een reflex van verzet. Nu voel ik me overmand door een wereld van cynisch bruut geweld. Alleen puin en verschroeide aarde die niet tot bedaren komt.

Dan voel ik me tegen die totale onmacht in opstand komen. Mijn ‘neen’ vertaalt zich in: maak iets mooi. Dat zeg ik ook tegen L. … en plots blinken zijn oogjes van enthousiasme: die taal herkent hij.

In de kantklas ga ik op zoek naar een draad die ik kan verwerken in mijn ontwerp. Ik ontdek iets in plastic: een dikke en een dunne draad in hetzelfde materiaal. Dat spreekt me wel aan. Als ik mijn ontwerp boven een fotokopie van mijn glasschildering maak, zie ik wel iets te realiseren.

Vol goede moed begin ik er aan. Het lukt wel … maar ik ontdek dat zo ‘klein’ werken niet erg inspirerend is voor mij. Ik zit al te dromen van een groot werk met kippengaas, prikkeldraad, touwdraad en heel dunne draad. Om dat te kunnen maken ben ik in kantklossen begonnen: het contrast tussen enerzijds het ruwe, kwetsende van ijzer en het fragiele zo kwetsbare van kant. Dat kontrast spreekt me enorm aan. Dat vorm kunnen geven: waw!

Maar die plastieken draad is niet ‘levend’ genoeg. Maar als voortbeweging met de lijnen op het glas ben ik wel tevreden.

Omdat het samenstellen van een harmonica me blijft uitdagen, doe ik maar voort in die richting. Ik maak een harmonica waarvan de onderliggende flap 2 cm groter is dan de bovenliggende.

Ik werk met als basisprincipe het maken van zentangels: met potlood de grote lijnen aanduiden … en dan maar op weg waar de inspiratie me heenbrengt.

Bij het bewerken zorg ik ervoor dat, bij het openplooien van de omslag, hetgeen zichtbaar wordt zich voordoet als één geheel. Wanneer ik de harmonica volledig uitplooi wordt er een ander geheel aangeboden.

Het vraagt vele uren intens werken. Soms vergeet ik de tijd, dan weer vind ik het toch lang duren. Feitelijk is deze manier van werken (met dunne stiften, verschillende kleuren) niet direct iets dat me ligt. Terwijl ik bezig ben heb ik heimwee naar de Oost-Indische inkt. Het harmonica systeem blijft me wel boeien. Dus het volgend project zal het samenbrengen worden van een uitschuivende harmonica en Oost-Indische inkt.

De uitgeschoven harmonica die het totale plaatje laat zien.

Ik neem Toby niet zo vaak op in mijn blogs … maar hij is nog altijd prominent aanwezig in ons leven.

Op de foto zie je Toby aan zijn feestdis. Omdat hij zijn voeding op enkele seconden naar binnen slokte, kregen we van Indrah, de dochter van Christel die een opleiding van hondenverzorgster volgde, een ‘rembord’ cadeau. Ze dacht dat dit een middel was om de maaltijd toch iets langer te laten duren. En inderdaad, Toby moet nu wel tijd besteden om de brokken van tussen de uitsteeksels te halen.

En Toby blijft zijn eigen mooie zichzelve: wanneer etenstijd nadert komt er een onrust over hem. Neen, neen, Karel houdt zich aan het uur van brokken geven. Om die tussentijd op te vullen krijgt hij (Toby) dan wat extra aandacht.

Nu de winter stilaan overgaat in de lente, geniet Toby van te rennen in de tuin. Hij volgt dan zijn neus, ontdekt een veelbelovend spoor (wellicht is er een poes langs gekomen) en rent dan alsof hij een wedstrijd moet winnen. En nooit botst hij ergens tegen aan. Ik begrijp niet hoe hij dat realiseert in zijn dolle sprint.

Tussen het rennen door produceert hij de nodige drollen of maakt een plas die eindeloos lijkt. Uitgerend en achterlatend wat hij binnen niet mag deponeren, komt hij aan de deur zitten met een blik die één smeekbede is om binnen gelaten te worden.

’s Namiddags gaat Karel op stap met zijn gezel. Dan ontmoet hij (Karel) andere honden en hun baasjes (m/vr) en maken de honden met elkaar kennis terwijl de baasjes het even over hun hond of het weer hebben.

En mijn plaats in het hondenleven? Toby zoekt zelf zijn plaats in mijn leven: liefst op mijn voeten, een kachel die ecologisch verantwoord is. Gewoon zalig!

Dan is het grote moment aangebroken. Ik snij de stroken van elkaar los en plooi ze tot een harmonica (een lichte snee helpt het dikke papier in de juiste plooi te komen). Nu nog een buitenblad organiseren … en?

De boekjes vind ik heel leuk … alleen vallen ze iets te groot uit voor de kunstautomaat. Dat deert niet … trouwens voor een paar euro kan ik toch geen werk afstaan dat zoveel uren intense concentratie opeiste.

Ik bedenk reeds aan wie ik het kan geven.

Dan probeer ik iets anders uit voor de kunstautomaat: mini-kunstboekjes. Op basis van een zentangle maken, laat ik de zentangels nu in elkaar overvloeien. Het is niet mijn eerste uitproberen van een harmonica-boekje. Voor mijn eindwerk tekenen maakte ik vorig jaar een harmonica  op het gedicht ‘Egidius, waer bestu bleven’, opgedragen aan mijn overleden zoon.

Omdat het klein moet zijn, teken ik op een blad vier ontwerpen. Het boeit me. Omdat ik voorzichtig moet zijn en mijn rug moet sparen, komen deze zentangels een voor een tot stand met een rustpauze tussen in.

Ik geniet ervan en kijk uit naar het moment dat ik de stroken van elkaar mag lossnijden en tot een harmonica vouwen. Hopelijk valt het resultaat mee.

En als ik nu eens met ’t Alent naar buiten kom met zentangels? En als ik me nu eens als gastvrouw ontplooi en bv. Christel uitnodig om ook haar zentangels te tonen? 

Ik weet niet of de bezoekers vertrouwd zijn met zentagels … dus zal er veel uitleg moeten gegeven worden. Maar dat is juist leuk op zo’n dag.

Het is allemaal nogal vaag aanwezig: meer ontwerp dan concrete uitvoering.

En dan probeer ik ook iets te vinden voor de kunstautomaat. Iets klein dus, dat past in een sigarettendoosje.

Waarom niet op basis van het principe van zentangels kleine geschenkkaartjes maken die je bv. aan een ruiker bloemen hangt met een ‘proficiat’ of ‘bedankt’ of een wat uitgebreider schrijven bij een geschenk?

Ik oefen alvast met enkele kaartjes. Voorlopig voel ik me daar best tevreden mee. Ik zit al uit te kijken naar een geschenkje dat ik kan geven en waar zo’n kaartje kan aanhangen … hoe ouder ik word hoe meer ik kinderlijke blijheid ontdek in wat ik maak. Graag zien dat zich uitdrukt in een tekening. Kan het nog eenvoudiger?

Over enkele weken (3 mei) gaat voor de vierde keer de kunstroute ’t Alent door in Werchter. Natuurlijk wil ik dit niet missen. Daarom: direct inschrijven zodat ik de administratieve kant niet vergeet. Wat ik ga tonen weet ik nog niet: er is nog zoveel materiaal dat voor de eerste keer naar buiten kan komen.

De initiatiefnemers van ’t Alent (cultuurkring Werchter) willen een ‘kunstautomaat” organiseren. Daarvoor hebben ze een afgedankte sigarettenautomaat aangekocht. Nu zijn ze op zoek naar blanco doosjes ter grootte van een sigarettendoosje merk L&M, iemand die een verrijdbaar onderstel voor de automaat kan maken en kunstenaars die aan dit project willen meedoen.

Zoals ze in hun mail schrijven:

Bedoeling is om op een kleinschalige manier kunst dichter bij iedereen te brengen. 

Dit kan via een automaat die op zoveel mogelijk Rotselaarse culturele evenementen tentoon wordt gesteld. 

Elke Rotselaarse kunstenaar kan zichzelf en zijn werken presenteren via doosjes ter grootte van een sigarettendoosje (merk L & M).

Deze doosje komen in de automaat terecht en de kunstliefhebber en/of sympathisant kan zijn keuze maken. Door een klein bedrag in de automaat te steken bekomt hij/zij het gekozen kunstwerkje.

Natuurlijk spreekt me dat aan. Dus schrijf ik me ook daarvoor in.

Alleen: hoe kan ik iets realiseren met zo’n mini-afmetingen terwijl ik graag nogal groot werk?

Best is er een nachtje over slapen … we hebben nog even de tijd.

En dan is het tijd om naar huis te gaan. We nemen afscheid nemen van de familie. Mijn oudste broer zal ons (een jongere broer en mij) naar het station brengen in Sint-Niklaas en dan rijdt hij verder naar Ronse.

In Sint-Niklaas hebben we geluk: de treinen die ons naar huis brengen staan klaar om hun reis aan te vatten. We nemen afscheid van elkaar en ik val terug op mezelf.

Ik zoek een wagon uit met weinig medereizigers, want eens alleen, merk ik dat ik erg moe ben, vooral emotioneel moe. Neen, geen zin meer om mijn boek verder te lezen. De indrukken van vandaag eisen mijn aandacht op. Ik voel me er goed bij en ook een beetje triest. Feitelijk nam ik afscheid van mijn kinderjaren. De tijd die ‘vroeger’ heet, bestaat niet meer. Ik zou nu niet meer willen thuis horen in ‘vroeger’: tot mijn twaalf jaar geen kraantje met lopend water, een zwak peertje als avondverlichting, een koude keuken in de winter en toch moest die vaat afgewassen worden. Natuurlijk zijn er ook de intense momenten van de zomer en het kersen eten tot het sap langs onze kin liep, de vroege herfst met het noten rapen bij de boer en de winters met velden vol ongerepte sneeuw.

Er zijn ook andere herinneringen … maar die laat ik voorlopig even terzijde. Ik wil afscheid nemen van mijn geboortedorp met een gevoel van warmte en dankbaarheid, omdat ik ooit ouders had die me het leven schonken, zodat ik dat allemaal kon meedragen met mij.

Op de foto het station. We woonden nog geen 500 m verder de straat in. Soms gingen we per trein op reis: een grote, zware stoomlocomotief, waarvan het koperwerk schitterde in de zon, trok de wagons naar hun bestemming. De wagons waren onderverdeeld in coupé's en elke coupé had een deur naar buiten. Binnen kon je op houten banken de reis uitzitten. Voor mij was de trein nemen als kind een verrukking: kon er nog een groter avontuur bestaan?

We hebben een tafel gevonden waar we met zijn vijven nog een plaats vinden. Lekkere broodjes en een overvloed aan beleg liggen op ons te wachten. We informeren naar elkaars gezondheid (hoe ouder je wordt hoe belangrijker, want een noodzakelijke voorwaarde om goed te functioneren) de kinderen en kleinkinderen. Gezellig en ondertussen laten we het hongergevoel verdwijnen.

Daarna komen neven en nichten hun opwachting maken, we hoeven ons zelf niet te verplaatsen, ze zijn  ons voor.

Op een tafel bij de inkom ligt een fotoalbum van tante Stef: enkele foto’s als kind en jonge vrouw. Het betrof een periode dat er niet zoveel foto’s genomen werden … want wie beschikte in de jaren tussen de twee oorlogen al over een fototoestel? Mijn grootvader was een arbeider, grootmoeder zwaaide de plak over zes zonen en een dochter.

Dan foto’s van haar trouw, een foto ergens op straat met haar zoon … er waren toen  ‘straatfotografen’ die op een kermis foto’s maakten en probeerden zo hun boterham te verdienen. Voor onze kinderen en kleinkinderen een sprookje uit lang vervlogen eeuwen.

Er ligt ook een album met kantwerk dat ze maakte. De zus van haar schoondochter leerde haar de basis aan (ik herken de werkstukjes die ik ook maakte bij het begin van het academisch jaar) … en voor de rest volgde ze de patronen van de kantbrieven (een blad dat om de zoveel tijd verscheen). Aan tafel stelde een broer dat ik toch op tante Stef geleek … maar dat we los van elkaar gegrepen werden door het kantklossen … dat is weer een gemeenschappelijk punt aan ons curriculum toevoegen. Ik vind het gewoon fantastisch. En wat kon ze het goed!

Op een laag tafeltje ligt een valies met poppenkleedjes … die ze de laatste jaren maakte, tot zelfs in het rusthuis waar ze twee jaren verbleef.

Die rusteloze, creatieve handen van haar, om te koesteren.