Enkele weken terug opende Karel de tentoonstelling in De Schuur van A. met een mooie inleiding die je hieronder kan lezen.
‘De tentoonstelling 'Met taal van lijnen en vlakken' is het resultaat van een zoektocht naar de essentie van vorm en inhoud. Hoe kan je in lijnen en vlakken vorm geven aan wat zich in het menselijk bewustzijn, voorbij het individuele en het anekdotische, als grondervaring aanbiedt in een universele taal.’
‘In den beginne schiep God hemel en aarde, en de aarde was zonder vorm en leeg…’. Dat moet zowat het gevoel zijn van de kunstenaar voor het lege doek of blad, een ware horror vacui, de angst voor het lege. Als een god zegt de mens dan: laat er licht zijn, en ziet dat het licht goed is. Vervolgens verdeelt de mens de ruimte tussen licht en duisternis. Door het aanbrengen van lijnen en vlakken in zwart/wit of kleuren creëert de kunstenaar een wereld waar voorheen alleen leegte was. Lut De Rudder weet alles van lijnen. Sinds jaren trekt ze elke dag ontelbare lijnen op het blad. In een van haar cycli bestaat het kunstwerk uit één enkele lijn. Op het tweede werk waren er twee, enzovoort. Als drie lijnen elkaar kruisen, ontstaat een driehoek, een merkwaardige figuur die talloze vormen kan aannemen, maar waarvan de drie hoeken samen altijd twee rechte hoeken vormen. Van een vierkant, een ruit, een rechthoek vormen de vier hoeken samen altijd vier rechte hoeken. Van een cirkel liggen alle punten op dezelfde afstand van het middenpunt. Met die eenvoudige vlakke figuren experimenteert Lut onverdroten, steeds weer licht en donker en kleur variërend in afmetingen en verhoudingen en invulling. Het brengt haar tot rust, ze vindt zin en evenwicht in de pure essentie van de strakke vlakken en de lijdzame lijnen die het blad indelen en tot leven brengen in steeds nieuwe vorm en betekenis.
Maar er is meer in onze wereld dan alleen de drie elementaire vormen: driehoek, vierhoek, cirkel en de vormen die resulteren uit hun overlappingen. Er zijn meer complexe vlakken, triskaidecagonen en nog veel ergere tongbrekers. En naast allerlei regelmatige is er ook een oneindige reeks van onregelmatige veelhoeken. Wanneer we de rechte lijn en de zuivere cirkel verlaten, opent zich een universum van combinaties van gebogen lijnen. Wanneer we het pure zwart verlaten dat het wit wit maakt en het oneindige spectrum van kleuren erbij halen (de mens kan tot 100.000 verschillende kleuren onderscheiden), bevinden we ons in de wereld van de schilderkunst. Zo gaan we van de uiterste abstractie tot de meest intense en sublieme complexiteit. De kunstenaar maakt de keuzes die ons verwonderen, verbazen, fascineren en ontroeren.
Spinoza, de filosoof die in Nederland leefde van 1632 tot 1677, maakte een soortgelijke redenering over de mens. De mens maakt deel uit van de wereld en bestaat uit hetzelfde materiaal als alle andere wezens en wordt dus beheerst door de strakke natuurwetten die de materie beheersen tot in de ijle wereld van de subatomaire elementaire deeltjes. De mens is echter geen muon, geen boson of quark, maar een uiterst complex levend wezen, en daarvoor gelden naast de zeer algemene bovendien meer complexe natuurwetten, die alleen voor levende wezens en zelfs alleen voor mensen gelden. Maar het blijven natuurwetten, er is wel verregaande complexiteit, maar geen chaos. We kunnen over emoties spreken zoals over lijnen, vlakken en lichamen, zegt Spinoza. Omgekeerd kan men zeggen dat een begenadigd kunstenaar door eenvoudige lijnen en sobere vlakken te tekenen of door subtiel geraffineerde composities te maken in vorm en kleur, pure emoties of complexe gevoelens kan oproepen.
Spreken is tekenen en schilderen met woorden. We kunnen onze gevoelens formuleren in freudiaanse analyses, in meetkundige stellingen of in meer poëtische bewoordingen. Ik verkies te eindigen op die laatste manier met een gedichtje dat ik schreef voor Luts verjaardag:
Toen onze wegen woelig kruisten
in de nare nazomer van ons leven
dachten we aan samen oud worden
en bijna berustend stilaan sterven
we hebben elkaar de ruimte gegeven
om moedig nieuwe wegen in te slaan
de milde michielszomer van ons late leven
waarin het leven weer barst en bruist
genadig wenkt de herfst in gulle gloed
hand in hand gaan we dankbaar samen
de schaduw van het afscheid tegemoet.
Karel D’huyvetters, 9 september 2017
|