De schaduw is een van de
Jungiaanse archetypen: beelden die aanwezig zijn in de psyche van elke mens. De
schaduw staat symbool voor datgene in onszelf wat we niet willen herkennen
omdat het een minder fraaie kant van onszelf betreft, zoals jaloersheid, of voor
wat we niet tot ontwikkeling hebben gebracht, bijvoorbeeld muzikaliteit. De
schaduw vraagt, onder meer via dromen en vage verlangens, om bewust te mogen
worden of tot ontwikkeling te komen. Hij wil opgenomen worden in het bewustzijn
van de hele mens.
Karel maakte er volgend gedicht bij: Je hebt niet naar me omgekeken ik volgde je al die tijd op de voet je bent je gang gegaan alsof ik niet bestond alsof ik er niet was aanhankelijk onlosmakelijk met jou verbonden ik heb je gevolgd op al je wegen gezien wat jij zag en wat je deed woordeloze getuige van je leven je ontmoetingen en je eenzaamheid je dwaze dazen je vale falen ik ben je onverwiste weten je verstild verlangen je gesmoorde kreten je ongeboren zonen je ongeschonden dochters je opgeborgen dromen je woorden in de wind waar je ook gaat ik glijd met je mee kleurloos en zonder klagen en als je soms omkijkt vragend zie je me niet je ziet me niet want ik ga schuil achter jou de keerkant van jouw maan waar geen licht ooit schijnt die onder je blik verdwijnt ik verberg me in je ooghoek vlakbij onvatbaar onvermoed maar daar zonder jou besta ik niet ik ben niet zonder jou al ken jij mijn droeve volgen niet en ik je niet beroeren kan slechts toezien en jou volgen jouw leven schouwen niets blijft me bespaard ik draag de donkerste last die je zelf niet onderkent ik ben je zwijgende gezellin de doffe geheugenrest waar de grauwe rauwe sporen zijn van al wat was. Ik ben je schaduw ik kijk over je schouder ik ben je andere ego ik ben jou onbelicht.
11-02-2011
Gracias a la Vida que me ha dado tanto
Gracias a la Vida
110411 Gracias a la vida
In september 1973 kwam Pinochet in Chili aan de macht
door een staatsgreep, waarbij Allende werd verjaagd. Ouderen zullen zich nog
wel de aangrijpende beelden herinneren van president Allende die, omringd door
zijn lijfwachten, naar buiten kwam met een wapen in de hand. Later maakte
Maurice De Wilde een reportage met beelden van het stadion in Santiago de Chili.
Ik zie nog voor mij hoe hij, een man die anders met een bijna snijdende objectiviteit
zakelijk bleef, enorm geëmotioneerd een pakje sigaretten werpt naar enkele
gevangenen.
Onder Allende verbleven in Chili heel wat politieke
vluchtelingen uit de omringende landen, waar een rechtse dictatuur
levensbedreigend was voor andersdenkenden. Wie kon, vluchtte tijdens de Chileense
staatsgreep naar de buitenlandse ambassades, ook de Belgische ambassade zorgde
voor opvang. Enkele weken later kregen deze asielzoekers toestemming om naar
België af te reizen.
Als jong gezin woonden we in een groot studentenhuis,
mijn eerste man was daar directeur. Op een namiddag kwamen de eerste niet-Chileense
vluchtelingen toe. Later kwamen ook Chilenen hun toevlucht zoeken. De meesten
waren studenten of pas afgestudeerden. Elke plaats waar een bed kon staan, werd
ingenomen, geen kelder bleef ongebruikt. Langzaamaan veroverden ze hun plaats
in Leuven en de gemeenschap.
Denkelijk in 1974 zond men een reportage uit over de
staatsgreep. Enkele vluchtelingen die nog in ons gebouw verbleven, zaten mee
voor de tv. De uitzending werd afgesloten met het lied: Gracia a laVida
que me dado tantovan Violetta Para gezongen door Mercedes Sosa.Even googelen en je kan
dit lied beluisteren.
Toen iedereen vertrok bleef een jonge vrouw zitten:
tranen stroomden, verdriet overspoelde haar. We bleven een tijdje alleen in de
kamer: zij was gegrepen door een verdriet dat vanuit het diepste van haar wezen
leek op te wellen. Ik kon alleen maar nabij zijn.
Dat beeld is me bijgebleven: het lied en wat het met die
jonge vrouw deed. Later, na mijn eigen ontworteling te zijn gegaan, leerde ik het
begrijpen. Ik weet niet hoe het verder gegaan is met die jonge vrouw, ik wens
haar toe dat ze ondanks alles, het lied kan meezingen: gracias a la vida.
Rechts volgt de Spaanse tekst van het lied, links is een
Nederlandese vertaling, ergens van het net geplukt, maar ik heb de vertaler
niet gevonden.
Gracias a la vida
Gracias a la vida que me ha dado tanto
me dio dos luceros que cuando los abro
perfecto distingo lo negro del blanco
y en el alto cielo su fondo estrellado
y en las multitudes el hombre que yo amo
Gracias a la vida que me ha dado tanto
me ha dado el oГdo que en todo su ancho
graba noche y dГa grillos y canarios
martirios, turbinas, ladridos, chubascos
y la voz tan tierna de mi bien amado
Gracias a la vida que me ha dado tanto
me ha dado la marcha de mis pies cansados
con ellos anduve ciudades y charcos
playas y desiertos, montaГ±as y llanos
y la casa tuya, tu calle y tu patio
Gracias a la vida que me ha dado tanto
me dio el corazГіn que agita su marco
cuando miro el fruto del cerebro humano
cuando miro el bueno tan lejos del malo
cuando miro el fondo de tus ojos claros
Gracias a la vida que me ha dado tanto
me ha dado la risa y me ha dado el llanto
asГ yo distingo dicha de quebranto
los dos materiales que forman mi canto
y el canto de ustedes que es el mismo canto
y el canto de todos que es mi propio canto
Gracias a la vida, gracias a la vida
Dank
aan het leven
Dank aan het leven dat me zoveel heeft
gegeven. Het gaf me twee ogen, die, als ik ze open, perfect het zwart van het wit onderscheiden en in de hoge hemel, de met sterren bezaaide
diepte en in de menigte de man van wie ik houd.
Dank aan het leven dat me zoveel heeft gegeven. Het heeft me gehoor gegeven dat in zijn volle
bereik, de nacht en de dag, krekels en kanaries hamers, turbines, geblaf en regenbuien opvangt, en de zo tedere stem van mijn geliefde.
Dank aan het leven dat me zoveel heeft gegeven. Het heeft me geluid en het alfabet gegeven; daarmee de woorden die ik denk en spreek: moeder, vriend, broer en licht dat de weg
verlicht naar de ziel van degene die ik liefheb.
Dank aan het leven dat me zoveel heeft gegeven. Het heeft vaart aan mijn vermoeide voeten
gegeven ; met hen liep ik door steden en plassen, stranden en woestijnen, bergen en vlakten, en door jouw huis, jouw straat en jouw tuin.
Dank aan het leven dat me zoveel heeft gegeven. Het heeft me een hart gegeven dat heftig slaat als ik de vrucht van het menselijk verstand zie, als ik het goede zo ver van het kwade zie, als ik in de diepte van jouw heldere ogen kijk.
Dank aan het leven dat me zoveel heeft gegeven. Het heeft me de lach en de traan gegeven. Zo onderscheid ik geluk van verdriet, de twee elementen die mijn lied vormen, en jullie lied, dat eenzelfde lied is, en het lied van allen, dat mijn eigen lied is.
Dank aan het leven.
In 2009 maakte ik het schilderij dat je hierbij kan zien.
Gracias a la Vida que me ha dado tanto.
Een vorm van testament. Dankbaar om het leven zoals het was. Rechts een groene
structuur: het organische, de feitelijkheid, de confrontatie die niet te
ontlopen was en is. Links een rode structuur: intensheid van leven, pijn en
vreugde, het mentale ingaan op wat zich aanbiedt. De lichtende bol: de ruimte
waarin zich het leven voltrekt. En voor die ruimte: een vogel. Hij vliegt weg
van het schilderij de eigen verte in. De helderheid van kleuren weerspiegelt
mijn diepste vertrouwen: de liefde is sterker dan de dood.
10-02-2011
Danscentrum Aike Raes
Ik
weet niet of artistieke aanleg iets erfelijks is. Mijn vader schilderde en
tekende en werd een plaatselijke beroemdheid. Drie van de vijf kinderen kregen
die aanleg mee. Een broer, die vorig jaar overleed, beeldhouwde en tekende, een
andere broer specialiseert zich in het maken van prachtige miniaturen voor bijzondere
gelegenheden: feestelijkheden zoals geboorte, verjaardagen, Nieuwjaar
Zelf
heb ik vier kinderen, twee biologische en twee adoptiekinderen. Ik zeg altijd: twee
kinderen uit mij geboren en twee kinderen tot mij geboren. Aike, de oudste, heeft
die artistieke aanleg waarschijnlijk ook geërfd. Zij ging de danswereld binnen.
Als zesjarige stond ze eens naar een les klassiek ballet te kijken en zei, haar
neusje tegen het raam gedrukt: die gymnastiek wil ik ook doen. Het volgend jaar
veroverde ze haar plaats in de balletklas en wou ze dansjuf worden. Dat oefende
ze uitgebreid thuis. Er hing een schoolbord op kinderhoogte en als er vriendjes
of vriendinnetjes kwamen werd er les gegeven. Wie juf was werd niet
bediscussieerd. Het dansen werd haar wereld en na de middelbare school trok ze
naar Lier voor een opleiding van dans- en danspedagogie. Uiteindelijk vestigde
ze zich in Heverlee en op 10 jaar tijd bouwde ze een prachtige dansschool uit. Wie
wil kennismaken: http://www.danscentrum.be/.
Deze
week heeft de dansschool een optreden in de Leuvense stadsschouwburg. Vroegere
jaren draaide ik, samen met Karel, mee om achter de schermen om crew en
vrijwilligers van eten en drinken te voorzien. Nu beperkt mijn aanwezigheid
zich tot het volgen van elke voorstelling. Genieten van het optreden, de contacten
met mensen die ik leerde kennen in de loop van de jaren en vooral genieten van
mijn dochter. Ook de andere kinderen komen ten minste één voorstelling zien. En
Aike flitst voorbij ergens een zoen deponerend en daarvoor brengen we alle
begrip op.
In
dit gelegenheidsgedicht probeer ik een indruk van de dansschool weer te geven
ergens opgeraapt in de voorbije jaren:
Ze rennen binnen
ze
rennen binnen vol
giechelverhalen geheimen vriendschapscodes vandaag
behoort de wereld hen toe ze
gillen hun energie tegen
oude muren tot
de oren pijn doen morgen
veroveren ze hun dromen haar
opsteken maillot
aantrekken demipointes
om de voet nog
even een radslag uitproberen de
zaal instappen in
rijen staan pas
na pas armen
als langzame vogels de lucht in begeven
ze zich tot discipline concentratie innerlijke
rust op
zoek naar
de volmaakte beweging vergeten
ze hun levensschreeuwen en
dansen
09-02-2011
Yard
De Diestsestraat in Leuven is me al meer dan 40 jaar vertrouwd.
Toen ik naar Leuven kwam heb ik eerst in de Vanden Tymplestraat gewoond, een
jaar later ben ik naar de Diestsestraat verhuisd, dicht tegen het station aan. De
Diestsestraat heeft er lang verwaarloosd bijgelegen, gans Leuven trouwens. Mooie
panden die dringend een opknapbeurt nodig hadden, bewoonde men tot de laatste
lik verf verdwenen was. Een kasseistraat waar tweerichtingsverkeer nog
toegestaan was. Veel afval van de studenten (maar dat was nogal in gans Leuven zo).
Feitelijk gaf de Diestsestraat een afgeleefde indruk, waar het s avonds niet
zo prettig om wandelen was, de bijna ruïne van de huizen gaf geen veilig gevoel,
tenzij men in een lugubere romantische stemming verkeerde. Toch was Leuven in
die tijd een veilige stad. Buiten wat studentenprotest gebeurde er nauwelijks
iets.
De laatste jaren is daar verandering in gekomen. De straat
werd opnieuw aangelegd, een groot gedeelte werd autovrij gemaakt. En stilaan
renoveerde men pand na pand richting station. Nu nog de Diestsestraat helemaal
autovrij maken en we krijgen een stukje Leuven te zien dat, waar de voorgevels
bewaard bleven, iets oproept van de vroegere glorie en waar volledig nieuwe
winkelpanden en appartementen verschijnen, de verbinding maakt met de
hedendaagse architectuur.
Niet alle huizen zijn gesloopt of totaal gerenoveerd. Eén
ervan heeft het huisnummer 204. Op de gelijkvloerse verdieping bevindt zich een
winkel met kleding, accessoires en juwelen van beginnende ontwerpers. De winkel
straalt charme uit: een geverfde plankenvloer, wat belopen, in het midden een
tafel met allerlei sieraden en hebbedingetjes, aan de zijkanten links en rechts
een rek met kleding en een pashokje. Geen verpletterende moderniteit maar een
samenspel van sobere aankleding met een prachtig aanbod. Leuk om zo maar even
binnen te lopen.
Boven deze winkel is een kleine kunstgalerij
toegankelijk: YARD (Young Artists & Designers). Twee niet te grote ruimtes.
Daar krijgen jonge artiesten de gelegenheid om hun werk te tonen. Voor een
sfeerbeeld: http://users.skynet.be/lieven.stockx/ .
Van 9 april tot 11 juni stelt Lieven Stockx daar ten toon. Natuurlijk ben ik
even langs gegaan, want ik ben een nieuwsgierig mens. Ik ben nog opgegroeid in
het leren waarderen van de Vlaamse expressionisten, van Picasso, Van Gogh, Chagall
noem maar op. Als je dan geconfronteerd wordt met jonger geweld is het toch
wel even aanpassen. Gelukkig dat er jongeren zijn die een eigen visie
ontwikkelen, die hedendaagse mogelijkheden gebruiken om uitdrukking te geven
aan hun wereld. Het maakt je wakker en nodigt je uit om iets nieuws te
appreciëren, de wereld eens op een andere manier te benaderen. Wellicht
veranderen zij mij ook een beetje.
Of zoals mijn kleinzoon zei: geen erg oma ik zal het je
wel leren.
08-02-2011
Twee vrouwen in dialoog
In februari 2011 stelden Christel Verstreken en ik tijdens
drie weekends tentoon in de Glorieux-zaal van Siddartha, een instelling in Baal die ook zalen verhuurt voor
culturele activiteiten. Gesigneerd is een kunstkring in Tremelo waarvan Christel
en ik de jongste leden zijn. Daarom werden we uitgenodigd om met onze werken
naar buiten te treden. Hoewel we elkaar niet kenden, bleek het voor ons beiden
en onze partners een ervaring waarop we met plezier terugkijken.
Hoe begin je aan zon project? De zaal opmeten en ieder de
helft van de meters toegooien en heimelijk kijken of je wel de beste plaats
hebt gekregen? Ach nee, we spraken af om eens rond de tafel te gaan zitten. En
dat gebeurde. Met een glas cava voor de kennismaking. Ludo, de man van Christel
had de werken van Christel op een stick en Karel sleurde zijn laptop uit zijn schrijvershoek.
Zo konden we onze werken op elkaar afstemmen. Christel koos een werk dat ze
graag wou tonen en ja, toevallig had ik wel iets dat er bij zou passen. Dan kreeg
ik de gelegenheid om een van mijn werken boven te halen en meteen dook Ludo,
die trouwens bijzonder handig is met de pc, op de laptop op zoek naar dat ene
schilderij dat over hetzelfde onderwerp ging, of een zelfde kleurencombinatie
had... Zo kregen we een hele reeks van werken bijeen. Ondertussen kwamen ook de
verhalen over het leven naast het schilderen aan bod. De samenkomst eindigde
even tintelend als de cava bij het begin. De tentoonstelling kreeg de titel: Twee
vrouwen in dialoog. We stelden een mapje samen om de bezoekers wat achtergrond
en informatie te geven om onze werken te benaderen. Velen hebben daarop
positief gereageerd: ze voelen zich niet allemaal een Jan Hoet die uit kleur en
grafiek hele verhalen opbouwt. Hieronder volgt de inleidende tekst uit dit
mapje. Twee vrouwen in dialoog Twee vrouwen ontmoeten elkaar voor een gezamenlijke
tentoonstelling. Ze kennen elkaar nauwelijks, behoren tot een verschillende
generatie, hebben vooral de passie voor tekenen en schilderen gemeen. Wat hebben ze elkaar te zeggen, hoe kunnen ze samen naar buiten
treden? Ze kozen voor een dialoog via hun kunstwerken. Hoe werken ze hun eigen
themas uit, elk vanuit de eigen ervaring, leefsituatie, denken en voelen? Hoe
maken ze op hun karakteristieke wijze gebruik van allerlei technieken? Voor
beide vrouwen en hun partners was de ontmoeting een boeiende ervaring.
Blijkbaar hadden ze meer gemeen dan ze aanvankelijk dachten, waren de
verschillen in hun eigenheid een bron van verwondering en respect. Het
menselijke ervaren achter de werken werd gedeeld en meegeleefd. Warmte en vriendschap
groeiden. Een weerspiegeling ervan ziet u in deze tentoonstelling. Geniet
ervan. De zaal was niet zo groot het was nogal druk met al die
schilderijen. Als je enkele sfeerbeelden wil zien, ga dan naar de fotogalerij
van kunstkring Gesigneerd ( www.kunstkringgesigneerd.be
). Maar het was een leuke drukte. De laatste zondag kwam een bezoekster
binnengewandeld en aangezien de tentoonstelling pas een kwartier later zou
opengaan, had ik alle tijd om haar aan te spreken. Bleek dat een jongerenorkest
in Siddartha op repetitieweekend was, zij kookte voor die troep. Ze hadden
gevraagd om deze zaal te kunnen huren voor een eerste muzikale try-out, maar
dat ging niet omdat kunstkring Gesigneerd de zaal huurde. Ze konden enkel
beschikken over een schuurtje, maar dat was niet zo ideaal en trouwens nogal
koud denk ik. We stelden voor dat ze met de groep toch naar de
tentoonstellingsruimte zouden komen en mits wat herschikken zouden de jongeren
hun laatste restje energie van het weekend kwijt kunnen. En dat het een
gezellige bende werd zie je op de fotos. Ze speelden het hart uit hun lijf: er
waren naast pa en ma vreemde oren die meeluisterden en dat geeft toch een extra
stimulans. In hun verslag zal dan staan: moe maar tevreden . Mijn werken die op de tentoonstelling te zien waren,
zullen stilaan op deze blog verschijnen met beschrijving van hun ontstaan en van
wat ze voor mij betekenen Wat leuk is op zon tentoonstelling: er zijn zoveel
boeiende mensen die langskomen, een opkikker na een te lange winter, vooral als
je er vrienden aan overhoudt.
07-02-2011
Ik droomde dat je terugkwam
vanuit de verten van je dood
kwam je weer in mijn verlangen liggen
drong mijn dromen binnen
het ontwaken onthulde de grenzen van de realiteit
06-02-2011
Fouten van een beginneling
Er is wat misgelopen met het inbrengen van de fotos hieronder: alleen beeld 3 kan groter gemaakt worden
door er op te klikken. Zelf ben ik niet
zo deskundig met een pc, dus heb ik hulp ingeroepen. Hopelijk kunnen de fotos spoedig door gewoon
aan te klikken uitvergroot worden. Dan
kan je tenminste zien waar al die streepjes met Oost-Indische inkt op papier
toe geleid hebben. Ondertussen kan je
alvast dat prachtige gedicht Todesfuge van Paul Celan lezen in een vertaling
van Ton Naaijkens. Wellicht het meest
aangrijpende gedicht dat ooit geschreven werd.
Enkele dagen later: de meeste foto's kunnen nu open gemaakt worden, bij enkele is er een probleem bijgekomen: ik kan ze zelfs niet meer zichtbaar maken. Ik blijf volhouden en verder zoeken.
05-02-2011
Fuga van de dood Paul Celan - vertaling: Ton Naaijkens
Zwarte melk der vroegte we drinken haar s avonds we drinken haar s middags en s morgens we drinken
haar s nachts we drinken en drinken we graven een graf in de luchten daar lig je niet krap Een man heeft een huis die speelt met de slangen die
schrijft die schrijft als het donkert naar Duitsland je
goudgele haar Margarete hij schrijft het en treedt voor het huis dan flitsen
de sterren hij fluit om zijn honden hij fluit zijn joden te voorschijn laat graven een
graf in de aarde gelast ons kom speel nu ten dans Zwarte melk der vroegte we drinken je s nachts we drinken je s morgens en s middags we drinken je s
avonds we drinken en drinken Een man heeft een huis die speelt met de slangen die
schrijft die schrijft als het donkert naar Duitsland je
goudgele haar Margarete Je asgrauwe haar Sullamith we graven een graf in de
luchten daar lig je niet krap Hij roept steek dieper de grond in hé jij daar en jij
kom zing nu en speel hij grijpt aan zijn riem naar het ijzer hij zwaait het
zijn ogen zijn blauw steek dieper de spade hé jij daar en jij speel door nu
ten dans Zwarte melk der vroegte we drinken je s nachts we drinken je s middags en s morgens we drinken je s
avonds we drinken en drinken een man heeft een huis je goudgele haar Margarete je asgrauwe haar Sullamith hij speelt met de slangen Hij roept speel zoeter de dood de dood is een meester
uit Duitsland hij roept strijk zwaarder de snaren dan stijg je als
rook in de lucht dan heb je een graf in de wolken daar lig je niet krap Zwarte melk der vroegte we drinken je s nachts we drinken je s middags de dood is een meester uit
Duitsland we drinken je s avonds en s morgens we drinken en
drinken de dood is een meester uit Duitsland zijn ogen zijn
blauw hij raakt je met loodzware kogel hij raakt je nu rauw een man heeft een huis je goudgele haar Margarete hij hitst al zijn honden tegen ons op hij schenkt ons
een graf in de lucht hij speelt met de slangen al dromend de dood is een
meester uit Duitsland je goudgele haar Margarete je asgrauwe haar Sullamith
04-02-2011
Fuga van de dood beeld 1
zwarte melk der vroegte we drinken haar s avonds
we drinken haar s middags en s morgens we drinken
haar s nachts
we drinken en drinken
03-02-2011
Fuga van de dood beeld 2
we graven een graf in de luchten daar lig je niet krap
02-02-2011
Fuga van de dood beeld 3
een
man heeft een huis die speelt met de slangen
01-02-2011
Fuga van de dood beeld 4
die schrijft
die schrijft als het donkert naar Duitsland je
goudgele haar Margarete
31-01-2011
Fuga van de dood beeld 5
hij
schrijft het en treedt voor het huis dan flitsen de sterren
30-01-2011
Fuga van de dood beeld 6
hij
fluit om zijn honden
29-01-2011
Fuga van de dood beeld 7
hij
fluit zijn joden te voorschijn
28-01-2011
Fuga van de dood beeld 8
laat
graven een graf in de aarde
27-01-2011
Fuga van de dood beeld 9
gelast ons kom speel nu ten dans
26-01-2011
Fuga van de dood beeld 10
zwarte melk der vroegte we drinken je s nachts
we drinken je s morgens en s middags we drinken je s
avonds
we drinken en drinken
25-01-2011
Fuga van de dood beeld 11
een
man heeft een huis die speelt met de slangen
24-01-2011
Fuga van de dood beeld 12
die schrijft als het donkert naar Duitsland je goudgele haar Margarete
