Even ter inleiding: Albina was een grensplaats aan de rivier de Marowijne, 160 kilimeter ten oosten van Paramaribo.Aan de overkant van de Marowijne lag Frans Guyana, waar het beruchte bagno was gevestigd met het 'Duivelseiland' ; voor de kust bij Saint Laurent. Op dat Duivelseiland waren de gevangenissen voor de meest gevaarlijke boeven. Dreifuss heeft er - onschuldig- ook vele jaren gezeten.
En onder die gevangenen was Albina synoniem met de vrijheid, Dikwijhls keken zij naar de witte huizen van deze grensplaats en mompelden " La Douce..."( de milde vrijheid). Maar ontsnappen van ginds was vrijwel onmogelijk. De brede grensrivier met zijn sterke stroming was bijna even onoverkomenlijk als de kloof in Lucas 16 dat was voor ´de rijke man ´enerzijds en Abraham~Lazarus aan de andere zijde.
Maar goed; naar dat Albina voerde mijn eerste preekbeurt buiten Paramaribo. Betty en ik waren uitgelaten. Stel je voor: 2 x 160 kilometer rijden in een land, waar je overigens al na een kilometer of tien vastliep. We zouden er op zaterdag heen, op zondag weer terug. Want mijn vrouw was onmisbaar in de gemeente, die in 'Chung Fa Foei Kong' vergaderde. Zij moest elke zondagavond spelen. Ik kon nog wel gemist worden, preekte daar maar zo nu en dan, maar zij.....
Wij dus op weg, maar direct al een tegenvaller. Mijn auto had een zuiver Nederlandse outfit, waartoe ook een kacheltje behoorde. Dat kacheltje gebruikte ik in Suriname natuurlijk nooit. En zo als het gaat met dingen, die nooit gebruikt worden...: het brandde door of er kwam door roestvorming een ongewenst contact of zo iets. In ieder geval begon het opeens te werken en hitte te verspreiden. En dat practisch op de evenaar !
Ik weet niet of we hem uitkregen, de herinnering is vervaagd, maar het was in ieder geval zweten geblazen, de hele reis of een deel, daar wil ik van af zijn.
Eerst behoedzaam manoeuvrereren om op de pont te komen. Toen - aan de overkant- begon het al gauw te regenen en veranderde de weg ook in een ' bauxietweg' , zo'n weg vol stof, afkomstig van bauxiet , dat je daar veel hebt. Er wordt via een energie-vretend proces aluminium van gemaakt.
En dan die kuilen !!! Hoog spatte de modder op en de wagen zag er in een mum van tijd ontoonbaar uit. En toen die Adjoenaheuvel. Goed....het was eigenlijk een verhoging van niets.... bij vacantietochten in de Alpen had ik wel wat anders meegemaakt, ......maar er kwamen stromen van water de helling af en de weg, met nu ook nog ' zachte bermen' werd verraderlijk smal. Als we toch iemand tegengekomen hadden !....uitwijkplekken zag ik door de felle, tropische regen nergens.
Goed; eindelijk reden we Albina dan binnen. In Europa hadden wij heus wel veel gereden, maar altijd wel op goede wegen van asfalt of zo en overal ordelijke zijstrepen. En we hadden daar wel eens in éen vacantie 5000 kilometer gereden met veel kinderen in de car . Maar hier in Suriname waren wij wat dat betreft uit training geraakt en ik vergeet die 160 kilometer nooit meer.
En dan ben je in Albina en dan zal het spul gaan beginnen.... Maar laat ik dat voor de volgende keer bewaren. ik rond nu maar even af, anders wordt het stuk te lang.
Alleen nog dít: zijn er onder jullie, die aan een opdracht- van- de Heer beginnen ? Dan kan er van allerlei aan pech en tegenwerking komen, nog voor je aan de gang kunt. Zols dat kacheltje en die regen en die weg en die heuvel.... wij waren echt helemaal uit conditie toen we daar in Albina onze zoektocht begonnen, waar we nu eigenlijk zijn moesten. We hebben ons eerst ' in de Heer gesterkt' . David deed dat ook, Overigens waren zijn omstandigheden veel zwaarder. (1 Samuel 30 v 6)
Maar tegenvallers en tegenkantingen zijn er altijd weer. Koning Hizkia was nog maar 25, toen hij al grote dingen voor de Heer wilde doen; een opwekking. En zo ijverig was hij, dat hij zelfs boden stuurde naar het tienstammenrijk met de boodschap, dat zij zich ook dáar dienden te bekeren.. Maar - je leest het in 2 Kronieken 30 v 10; hij werd bespot. Maar hij hield vol. Zo hebben wij ook volgehouden op deze trip. Dat lees je in de volgende aflevering. Houden jullie ook vol, wanneer de wagen aan het begin van de straatevangelisatie- actie niet wil starten. Het komt altijd weer goed voor Gods toegewijde gelovigen.
... wat in ons leven heel belangrijk ging worden.....
Een belangrijke ontwikkeling, die je niet gelijk door had.
Betty was nu zo tegen de vijftig. De ´overgang´ behoorde al voorbij te zijn. maar bloedingen uit de baarmoeder begonnen haar te kwellen. En juist in deze tijd werd zij steeds vaker achter het orgel in een van de samenkomsten geroepen. Vooral bij een van de Volle Evangelie gemeenten, ´Stromen van kracht' , had zij vier jaar lang een op-zijn-minst wekelijkse job. Op zondagavond de dienst met orgelspel begeleiden. Verwacht werd, dat zij minstens een half uur vóor de dienst al zat te spelen. En na de dienst vond ieder het fijn, dat ze nog een kwartier speelde, terwijl de zaal leegstroomde. Ze was van half acht tot half elf in touw,
Wat moet ze geleden hebben. Maar altijd, wanneer ze achter het orgel schoof, knikte ze mij even later toe en fluisterde: " Ik speel me gezond ". Maar die bloedingen waren het voorspel van een nadien steeds belaagde gezondheid. We dachten, dat het allemaal wel zou opknappen na een operatie, waarbij de baarmoeder werd weggenomen. Maar de ongein , dan weer op dít, dan weer op dát gebied, bleef maar komen en die is er nog, nu wij allebei 85 of 84 zijn.
Maar net heb ik een preek beluisterd van een lieve broer, die vertelde, dat van de bijna 25 jaar, die hij nu getrouwd is, zijn vrouw ook bijna 25 jaar is ziek geweest, een chronische vermoeidheid of zo, die zich vlak na het huwelijk manifesteerde. En uit dat voorbeeld, in blijmoedigheid verteld, leerde ik weer. Het blijkt zo te zijn, dat de duivel voor zijn gezworen vijanden , de gelovigen, extrra verzoekingen heeft, natuurlijk alleen, voor zover God het toelaat, ( zie Job), En dat God die verzoekingen toelaat, is wellicht onder meer om zijn commando's goed te oefenen.
Het is waar, dat mensen, die zonder God leven, het in dit leven soms beter hebben, zoals de rijke, zelfzuchtige man uit de beroemde gelijkenis. Maar in het eigenlijke leven was het de beurt voor altijd en eeuwig van 'de arme Lazarus', (Lucas 16).
Zo zijn wij ook gevaren en zo varen we nog. De Heer heeft ons evenwel ook geen rustige reis beloofd, maar wel een behouden aankomst. En naast het leed is er toch ook altijd de vreugde geweest van een zinvol en doelgericht en interessant leven
Wat Marijke betreft, kan ik kort zijn. Ze was twaalf jaar en toegelaten tot de AMS, de algemene middelbare school, een school, waar door Surinaamse leerlingen gevochten werd om een plaats. Want alleen met de AMS als springplank kwam je verder in eigen land. Het was de enige school, die zich vergelijken liet met HAVO en VWO in Nederland. Maar Marijke met een goede toelatingstoets, nog in Holland, kwam er zonder moeite op. Ik denk, dat ze voor kinderen van overzee altijd wel enkele plaatsen beschikbaar hadden. Een Vlaams vriendinnnetje van haar kwam er ook zonder enig bezwaar.
Maar Marijke puberde hevig en vroeg. En ze was op die school dikwijls zo opstandig, dat zij ettelijke malen op het punt heeft gestaan, moeilijkheden te krijgen. Maar verder is er in die beginperiode niet veel van haar te zeggen.
Maar het leven van Mariëtta speelde zich nog zo helemaal onder onze ogen af. Marijke was twaalf en dan beginnen ze soms al zo van je af te groeien.Maar het leven van Mariëtta - negen- lag nog zo helemaal voor ons open. Ze kon haar Hindoestaanse vrinedinnetje zo leuk plagen, nooit gemeen. Maar het was er haar alleen om te doen dat dit liefje met een pruilstemmetje uitriep: "Zie hoe je bent", een vertaling - denk ik- van het Surinaamse : Pè joe dè. En dan liet ze haar direct met rust.
In Nederland trouwde Harry. Maar wij bleven gewoon daar. Je zult zeggen: "Wie doet dat nou. Niet naar de bruiloft van je kind". Maar wij waren zo druk bezig daarginds. Het kwam niet in ons op.
Mariëtta ontwikkelde ook een talent als poppenspeelster. Uit Nederland had ze een poppenkast en enkele figuren meegekregen. En....ze werd op steeds meer kinderpartijtjes van de parkjeugd gevraagd om op te treden. En de verwende parkjeugd, die al menig professionele poppenspeler had weggejaagd, luisterde ademloos. Nóg - tegen de veertig jaar later- heeft ze dat vermogen om mensen te boeien. Dikwijls moet zij bestemmingsplannen toelichten aan onwillige menigten. En....er wordt nóg ademloos geluisterd en vaak ingestemd.
Ach; er is zoveel te vertellen, nu ik het 'grote dagboek' verkort weergeef.
Maar de grote lijnen blijven toch zichtbaar worden. Met onze vijf kinderen van de 'eerste groep' was het opvoedingswerk afgelopen. Ze waren ons niet vergeten. Met Sinterklaas was er een lief pakket uit Holland. Maar de opvoeding van de twee uit het nagezin was in een versnelling gekomen met Marijke als puber.
We waren tegen de vijftig nu. En we tilden niet zo zwaar aan de dingen, de symptonen, die soms onze aandacht trokken. We zullen gedacht hebben: "Met deze twee fiksen we het wel. Wat is twee nú, vergeleken met vijf tóen".
Maar een mens fikst niet zoveel, wanneer er nog zoveel eigen inzicht bij te pas komt.
Wisselende belevenissen in ' wereldlijk' en 'geesteljk' werk.
Hoe het ging op kantoor en in het 'geestelijk werk'.
Op kantoor geeft de chef mij al gauw de opdracht, bij wijze van voorselectie alle rapporten door te lezen van de collega's.
En bij de vele vrije dagen merk ik tot mijn verbazing op, dat de mohammedaanse feestdag Id-ul Fitr door de Javaanse Mohammedanen op een andere dasg wordt gevierd dan door de uit Brits- Indië afkomstige Mohammedanen,. Z|ij krijgen hun directieven voor deze dag nog steeds uit de moederlanden en India en Indonesië liggen op een verschillende- het begin van de datum bepalende- lengtegraad. Zolang bleef toen het moederland doorklinken temidden van de al een eeuw bestaande nieuwe omstandigheden. Met mensen, die van een andere cultuur binnenkomen, kun je het beste geduldig omgaan.
Maar ik ben toch ook erg druk met 'het geloof'. Op een gegeven ogenblik is er een gezamenlijke campagne met de Rooms- Katholieke kerk. Iedereen van 'het Christelijke erf' 'doet mee . Op een geven ogenblik ben ik met een pater en trwee nonnen bezig om Amerikaanse evangelisten op te halen, met daaronder ook R.K. evangelisten. Van alles kan toch ook in dit land. Zei Hendrik Colijn al niet eens: "Bij God en in Suriname is alles mogelijk".
Daarna zijn er allerlei campagnes. Ik raak de tel kwijt en ben op een gegeven ogenblik zo onverladen met werk, dat ik een volle collectezak gewoon ergens in een stadion laat liggen. Maar de duizenden aanwezigen hebben niets in de gaten en de voorganger van de gemeente vindt ze onbeheerd, maar ook onberoerd. Als schooljongens worden de andere verantwoordelijke en ik later terecht gewezen. De ander is een belangrijk figuur in de ambtelijke wereld. Ik heb het er even moeilijk mee, met die terechtwijzing, terwijl toch Spreuken 9 v 8 en 9 zegt: "Berisp een wijze , en hij mag je graag. Een wijze wordt nog wijzer, als je hem berispt ; een rechtvaardige vergroot zijn inzicht door wat je hem leert". Ach; een mens moet alles leren; ook het goed verwerken van een terechte berisping.
Ik doe weer veel vertaalwerk, ook veel vertaalwerk op scholen. Dit keer laat men mij de dienst dus niet helemaal over. Och; het is elke keer weeer anders. Een hele opdracht is wel het vertalen van een Amerikaanse pater in het Nederlands. De Amerikaan heeft een typisch rooms-katholiek taalgebruik, Het vertaalwerk naar de deels protestantse luisteraars is een heel moeilijke opgave. Aan het eind krijg ik wel complimenten: "Dat was een wijze vertaling". En nu kan wel gezegd worden: " Dat was streling van het eigen ik". Maar kom aan, niet zo zwaar. Een goedkeurend klopje op de rug heeftr iedereen wel eens nodig. Ik weet deze vriendelijkheid nu nog, bijna veertig jaar later. Wat ik ook nog weet is, dat ik al die dagen een hevige griep had, terwijl mijn onderprothese ook nog brak. Zal je net zien. Maar goed: er was overwinning.
Hoe Betty's , in Nederland gevormde talent in Suriname opbloeiede.
Mijn vrouw was als jong meisje van 9 al aktief in een klein plattelandskerkje. Als tienjarige verraste ze iedereen daar met een lief stukje na de kerkdienst. En de verwonderd opkijkende plattelanders zagen daar een klein ding heel erg bezig.
Veel, veel latere kreeg ze les van een bekende kerkorganist , ze was toen al achttien. Maar de eerste tijd van ons huwelijk bleef dat talent sluimerend. Met 28 jaar had ze al vijf van haar zeven kinderen. Je begrijpt dat er dan wel wat anders aan de hand is dan muziekmaken, anders dan in huiselijke kring. Onze kinderen zijn- onder andere met haar muziek- opgegroeid.
Later, toen de kinderen wat groot groeiden, begeleidde ze wel eens een plaatselijk beroemde zangeres. Maar ze zat dan altijd achter een gordijntje, zodat maar niemand haar zou kunnen zien.
Toen ze echter door het Volle Evangelie werd aangeraakt, verloor ze dat overschuwe . En éen keer begeleidde ze ergens in een volle kerk alle zang....en niets geen gordijntje om achter weg te schuilen. Daar deden ze daar niet aan. En...het gíng...zoals alles in die wonderbare begintijd...... 'gíng'.
Druk echter werd het toch niet hiermee in Holland, hoewel er wel in onze portretgalerij een actiefoto van haar hangt achter de vleugelpiano in een grote samenkomst.. Maar in Suriname,. Ik herinner me nog een optreden in Paranam, vlak bij de aluminiumfabriek. We waren de weg kwijt en het was al bijna aanvangstijd, toen iemand ons die weg met zijn auto aanwees tot voor de deur van de zaal. Soms fungeren mensen als engelen. "O ...ik heb peentjes gezweet", zei mijn dappere vrouw, maar ze moest wél bijna gelijk aan de bak, dus tijd om de zenuwen tot kalmte te laten komen, was er niet. Toen spéelde zij ze maar weg.
Maar haar hart en haar bloedsomloop waren steeds een punt van zorg. Wat we daarvoor hebben afgebeden. Maar ze is nu 84 en de Heer heeft steeds weer uitreddingen gegeven. En die euvels zijn er nog steeds. Maar het doel van gebeden is niet allereerst blijvende bevrijding van lichamelijke bezwaren. Het doel van gebeden is het opbouwen van een kind-vaderrelatie met HEM.
Later speelt Betty dan weer in het Streepystadion en in een concertzaal. Er is een twaalfdaagse campagne bezig en in haar overvolle agenda tref ik op een keer een aantekening aan: "Om 11 a.m. een business tea met....". Nou ...dan ben je vér ingeleid hoor.
En daarna begint haar grote, vijfjaar durende job. In de samenkomst van 'Stromen van Kracht' in het Chinese verenigingsgebouw 'Chung Fa Foei Kong' wordt ze vaste organiste in een gemeente met -soms- vijfhonderd bezoekers.
Nu ligt ales zo ver achter ons. Aardse roem, ook op Christelijk gebied, is zo kortstondig. De oude christinne, net van de trap gevallen en er heel niet best aan toe met haar 84, weet daarvan helemaal niets meer. Maar van Jezus haar Zaligmaker, blijft ze weten.
1971: de vele details dreigen 'de grote lijn' onzichtbaar te maken.
Toen ik dit dagboek begon , kon ik duidelijk een aantal grote lijnen aanwijzen, die mijn leven stuurden. Ik had duidelijke ideeën, hoe God alles deed om mij in de goede richting te leiden en mij naar het beeld van Jezus te boetseren. Ik kon ook duidelijke voorbeelden aanwijzen van satans werk, dast er op gericht was, mij uiteindelijk op zijn gruwelijk beeld te doen gelijken.
Maar in Suriname ging die grote lijn verloren, hoewel hij er natuurlijk wel wás.
Laat ik eerst eens wat dagelijkse gebeurtenissen opnoemen en dan later kijken, of er tekening in dat alles zat. Eerst wat algemeenheden, dan ervaringen van mij, van Betty, van Marijke en van Mariëtta.
Algemeen: - we stonden te kijken , in welke mate Suriname links werd geïndoctrineerd vanuit Nederland. Er waren vele Nederlandse leraars, die hier allemaal ideeën binnenbrachten van Marxisme tot 'sociale onrust verwekken'. In de bibliotheek waren alleen 'linkse' bladen. In Nederland was het nieuwtje van al die dingen er wel van af, maar de liefhebbers van wat in Nederland al weer ouderwets was, weken naar Suriname uit, waar ze een nieuwe proeftuin voor hun ideeën vonden. - Id- ul Fitr was in Suriname een erkende feestdag. Het Hindoestaanse 'Divali' feest niet. De koloniale machthebers van eertijds kenden uit Oost Indië 'het Mohammedanisme' als iets bekends, maar het Hindoeïsme was hun vreemd - Voor Javanen begon de ramadan op een andere dag dan voor de ´Brits-Indische' Moslims. Dat had te maken met de geografische ligging van de stamlanden. - In Holland trouwt Harry met dat lieve meisje, dat bij hem bereikte, wat wij niet konden: een begin maken met een serieuze carriëre in het onderewijs. - En met Sint Nicolas komt er een leuk pakket van de kinderen uit Holland, wat dan wel 'Willie en Ida' geweest zullen zijn.
Zo is het leven opgebouwd uit allerlei kleine deelgebeurtenssen.
Om het af te ronden het volgende: tot op de huidige dag word ik gebombardeerrd met de veelheid van gebeurtenissen in de wereld. Maar toen in Suriname werd ik met mijn neus gedrukt op de bijzondere omstandigheden van alleen al dát gebied. Die regio is nu uit mijn blikveld. Maar de Heer God kent alle noden van alle regio' s in de hele wereld, waar de zeven miljard van ons mensen wonen. En hij heeft alle noden van alle regio's in alle eeuwen vomaakt diep doorzien. En hij kent ook alle streken vamn de duivel, die uit alles 'een slaatje wil slaan' voor zijn boos opzet: de volkomen chaos. Maar door alles heen geldt dit lied: "He holds the whole wide world in his hand". En uiteindelijk leidt hij die wereld en zijn volk daarin naar een grote apotheose, die aan een gelukkiger era voorafgaat.
En dat Harry toch nog in minder woelige wateren kwam. We hebben veel voor hem gebeden. En uiteindelijk gold ook hier: er komt nog zoveel goed.
En dat er zo'n lief pakket kwam met ' Sinterklaas': Spreuken 25 v 25 zegt: "Een goed bericht uit een ver land is als koel water voor een dorstige keel".
Misschien is er bij jullie wel een ' vlaamnse' keel, die zó dorstig is, dat zelfs dit vrij neutrale bericht daarvoor 'koel water' is....kán toch !
Elke dag waren er nieuwe indrukken in dit kleurrijke land.
1. Ik herinner mij nog een blijde dag in Mariëtta's leven. Zij had als negenjarige diepe kinderverdrietjes over de nare 'vriendjes en vriendinnetjes' in ons park, kinderen van ex- pats net als wij. Het waren niets geen leuke kinderen , deze Europeanen en Amerikanen. Mariëtta had het eigenlijk al gauw met hen gehad.
En toen kreeg zij op de school waar zij was geplaatst, een lief vriendinnetje, een hindoestaans meisje. En toen die een middag heel leuk bij ons had gespeeld, gaf ze tenslotte , bij het wegggaan een lief kusje aan ons dochtertje. Mariëtta keek zo in-gelukkig , toen een landskind oprechte vriendinneliefde aan haar gaf. En wij ouders keken ontroerd toe. Wat had dit kind dat gemist.
2 . Al gauw begon ik hier en daar te preken. En op zekere dag schoof een zuster mij een grote pot zelf ingelegde birambi's toe. (Ik weet nu al niet eens meer, hoe die vruchten smaakten). Maar goed; het was toch een getuigenis in natura , dat ze zich door een predikatie gesticht voelde. Eigenlijk is het bij deze ene keer gebleven. Ik herinner me niet, dit nog ooit meegemaakt te hebben.
3. Ik vertelde jullie al, dat Harry in het huwelijksbootje stapte als vierde van onze kinderen. Het schoot wel op. Van de vijf huwbare was nu alleen Jaap nog ongetrouwd. Maar we waren aangenaam verrast, toen onze oudste zoon aan zijn jongere broer een wasmachine cadeau deed. Hadden we nooit van hem verwacht. Hij hield zich altijd van alles van de familie afzijdig.
4. Zulke aardige straatrtafereeltjes in Paramaribo± op zekere dag passeer ik een soort oploopje. Twee heren zijn in druk gesprek, eigenlijk gaat het om een lange monoloog van de een; hij grijpt voortdurende de pols van de ander vast, als om zijn betoog kracht bij te zetten. Een aantal werklieden heeft het afladen van een vrachtauto tijdelijk gestaakt en slaat , vriendelijk lachend het aardige toneeltje gade. Het gesprek wordt in het sranan tongo gevoerd. Als de verteller klaar is, antwoordt de ander met éen enkele uitroep...".S A N G".... Maar die ene uitroep is klaarblijkelijk voldoende. De oploop lost zich weer op en ieder gaat zijns weegs.
5 Ik kijhk de 'burgerlijke stand' na. Alleen maar Hindoestaanse namen van borelingen. Worden er dan geen Creolen geboren. Men legt uit. Bij de Negroïden is concubinaat de gewone gang van zaken. De kinderen, daaruit geboren, worden niet in de ' Burgerlijke stand' publicaties opgenomen, hoewel zij natuurlijk wel ten stadhuize geregistreerd worden.
6 Ik zoek dit nog eens nader uit. Men vertelt mij: " In de ' slaventijd' was het voor de ' meesters' van belang, dat de slaven een ' ongestructureerde massa' bleven. Ontstond er eens een verhouding, die eigenlijk alle trekken van een geordend huwelijk had, dan werden man en vrouw onverbiddelijk uit elkaar gehaald, want er mocht geen gewoon gezinsleven ontstaan. Later kwam daar de gewoonte uit voort, dat ' een neger nooit trouwde en dat concubinaar de gewoonte bleef'. Natuurlijk is dat in de moderne tijden wel aan het veranderen, maar de invloeden uit de slaventijd werken nog na.
7 Wanneer ik op het postkantoor kom, zie ik daar Hollandse hippies, die geld komen halen. Ze lopen er onverzorgd en vreemd uitgedost bij, net zoals ze er op dat ogenblik in Nederland bijlopen, mij al weer wat omnwennig geworden, Want....wanneer je de trends in een land niet meer dag voor dag kunt volgen...raak je al gauw een beetje ontwend,.
Ik zie keurige, modieuze jonge negers voorbijkomen, die vol verbazing naar de wat zielig aandoende Hollanders kijken. Die zijn zo heel anders dan de ' Europese Nederlanders', ( zoals de Hollanders worden genoemd), die ze dagelijks in allerlei goede functies ontmoeten.
Zo....dat zijn dan wat verwarde voorbeelden van de kaleidoscoop van indrukken, die er daarginds over me heenkwam. En dat gaat ook nu nog door. En...het lijken er steeds meer te worden, ook in ons erg 'geregelde' landje. Het is maar goed dat een mens veel indrukken ook weer kan vergeten.
Maar al die indrukken vormen je ...naar de ene of naar de andere kant. Morgen ga ik weer naar de samenkomst. En in al die jaren is mij toch gebleken, dat de daar verkondigde gedachten het beste en het meest zegenrijk beklijven.
Ons leven kwam nu goed op gang. Elke werkdag Marijke wegbrengen naar school, een gedemonteerde fiets achterin. Die fiets bij school in elkaar zetten, dan fietste zij zélf wel terug. Dat soort moeizame dingen. En samen met mijn chef de Suralco bezoeken. Dat was een aluminiumfabriek bij het 'Brokopondomeer'( Meer van het gebroken ruggetje). Leuk bezoek aan die machtige fabriek , maar je auto was aan het eind ontoonbaar van het stof op de lange, zanderige 'bauxiet'weg, . Bij alles wat je ondernam, was er zoveel ongerief, niets ging eigenlijk nu eens gewoon ontspannen . De telefoon was veel in de war. Dan belde je en je moest maar afwachten, wie er aan de andere kant kwam opdagen. Twee verschillende systemen, Amerikaans en Nederlands , werden door elkaar heen gebruikt. Dode honden werden niet snel opgeruimd en lagen soms dagen te rotten. Midden in Paramario , op het Centrale plein, tegenover het postkantoor, stond een ruïne van een huis. Lang geleden was het eens overgegaan op een nieuwe eigenaar, maar de koop was niet langs de notaris geleid en nu wist niemand, wie de eigenaar was.Dan verscheen er wel een advertentie in het 'blad voor officiële aankondigingen' in deze geest. "Kan de laatste eigenaar:...... van:...., geboren in 1863, zich melden". En wanneer dat - uiteraard- nooit gebeurde, werd op de duur wel een eind gemaakt aan zo'n situatie. Maar toen ik in 1976 vertrok, stond die bouwval er nog.
Maar bij al deze indrukken was mijn 'kinderklasje' toch wel iets aparts. Ik had uiteindelijk mijn weg daarin gevonden, las mijn hoorders, jongens van 10- 18 jaar voor uit de kinderbijbel van Anne de Vries . Ik herinner mij nog een samenkomst met toch wel zestien van die jongetjes- meisjes waren voor mij onbereikbaar, in Hindoekringen ging dat mogelijk niet zo gemakkelijk- waar éen van de jongens getuigde: "Mijn moeder heb ik wel eens een keer gezien, maar mijn vader nooit". Ik keek die 'Blauwgrond-kinderen' zo eens langs. Geen een daarvan was nu eens ongeschonden, helemaal lekker gezond en blozend. Allemaal min of meer minkukels. Ik probeerde samen met Betty, die de van thuis (Holland) meegekomen piano bespeelde, wat geluid eruit te krijgen, heel eenvoudige kinderversjes, ook in het hindi, Maar het gekras van ongeoefende stemmen wees erop, dat zingen allerminst een dagelijkse bezigheid voor hen was.
Nog steeds doe ik kinderwerk, nu met mijn 84- ste. Dan kijk ik wel eens naar al die 'weeldekindjes' en denk nog wel eens terug aan de avonden van toen. Ach; de algemene welvaart zal Suriname nu ook wel hebben bereikt. ik neem aan, dat het - bijna dertig jaar na mijn waarnemingen- een heel andere jeugd zal zijn, die daar in Blauwgrond nu opgroeit. Ik blijf hopen, dat de eeuwigheid ooit nog iets goeds openbaart van ons bezig zijn daarginds. Een somberaar zei eens tegen mij: "Jij mag wel oppassen, dat de berg van de eeuwigheid voor jou niets meer dan een muis produceert". Wel....met een muis aan resultaat zou ik al blij zijn. In ieder geval zegen ik die jongens, nu tot mannen grootgegroeid, in de naam van Jezus en bid voor hen. ...."Dag patr", konden ze zo trouwhartig zeggen.
Ik had nu even allemaal kleine belevenissen in Suriname. - in het ziekenhuis had ik te stellen met een verwarde man, die dacht dat hij God zelf was. - en ik had mijn pleziertjes om een bedelaar-harmonicaspeler, die mij godsdienstige liedjes voorspeelt. En wanneer ik hem dan een munt geef, roept hij iets vasn 'bibriman', (gelovige), maar het kan ook 'gibriman'(gierigaard) zijn - en dan moet ik weer bemiddelen in een burenruzie tussen een Christelijke Creool en zijn hindoedburen.
Maar het is allemaal niets , vergeleken met Betty, die echt een glorietijd heeft. Haar vaardigheid in piano- en orgelspel komt hier zó van pas. Er is weer een campagne, ditmaal met Karel Hoekendijk, over wie ik al eens eerder schreef. Met kerst 1971 is hij er weer eens en houdt gelijk een tiendaagse campagne. En al die tijd begeleidt Betty al die diensten op het orgel. En : in 'pinksterkringen' wordt heel wat afgezongen. En op de laatste dag zorgt Karel ervoor dat zij een bloemenhulde krijgt. Want hij was wel een oplettende, hoffelijke man. De hele zaal juicht haar toe.
Ik gun dat zo aan haar. In Nederland was het wel eens zo dat de op de voorgrond tredende dingen voor mij waren. Ik herinner mij nog een avond, dat ze mij vol trots vertelde, toen ik maar weer eens van een campagne-avond terugkwam: "Ik heb iemand tot de Heer mogen leiden. Er was vanavond bezoek. En we kregen een gesprek. En het slot was, dat hij een gebed aan Jezus uitsprak".
Ik maakte een onvergeeflijke fout, zei: " 'k Wilde wel, dat ik er bij geweest was. Dan had ík dat kostelijke werk kunnen doen". En zij- bedroefd stil-: "Jij hebt zoveel. Gun jij mij dit ene lam niet", daarbij zinspelende op de profeet Nathan, die aan David verweet, dat hij bij zijn hele harem nu ook de enige vrouw van Uria , (Bathseba) van dezen moest afpikken, ( 2 Samuel 12 v 1 t.m.7) Toegegeven...de vergelijking gaat zeer mank, maar ik heb toch getracht mijn 'hebberigheid' te verzachten met een excuus en een kus.
En nu: blozend op het podium, een enorme bos bloemen in de hand. En ik: onder de applaudiserenden. Nu kun je zeggen: "Als je eer van mensen krijgt, dan kan je geen eer van God krijgen". Maar ik weet zeker, dat God deze genoegdoening voor veel 'stille jaren' heel erg aan Betty heeft gegund en dat het aan haar eeuwige eer bij hem niet zal tekort doen. Er is ook een bemoediging gelegen in dit verhaal voor vele 'stillen in den lande'. God heeft u in het oog. Uw werk voor hem, in stilte verricht, is niet weg voor de eeuwigheid. Maar God zorgt ook wel eens voor een bemoediging in het tijdelijke
In 1971 begon ik al met mijn bezoeken aan 's Lands Hospitaal. Ik had een actieve instelling en wilde wat dóen. Denk nu niet direct: "O...weer zo'n typische 'doener'. Denkt dat hij erg zijn best moet doen voor de Heer. ....dat hij iets verdienen moet". Nou niet zo opgewonden. Ik dacht helemaal niets bepaalds, maar heb altijd een drang gehad om mijn kennis met anderen te delen: eigenlijk een soort 'zelfverwerkelijking'. Dat woord kan nu ook weer verkeerd uitgelegd worden, alsof ik mijzelf in het middelpunt van mijn hart plaatste, terwijl alleen God daar mag tronen. Maar dat was het ook weer niet. Ik had er schik in om aan anderen iets mee te delen. En 's Lands Hospitaal was daarvoor wel een geschikte gelegenheid. In Nederland was een van de laatste weken, dat ik daar was, een Surinaamse dame naar me toegekomen, die zei: "Mijn zoon ligt in Suriname, in ' 's Lands' met een dwarslaesie. Wilt u hem daar eens opzoeken". Door alle drukte was een en ander mij volledig door het hoofd geschoten. Maar een zendeling belde mij op: "Zeg...ik kwam in 's Lands en trof daar een jongeman aan, die riep: 'Bent u nu eindelijk Gerritse'. Die jongen ligt zó te wachten op u. Ga er maar gauw heen". En die jongen was de aanleiding dat ik geregeld bezoeken aan 's Lands ging brengen. Want toen ik de eerste keer bij hem kwam, gingen er gelijk een tiental andere patienten omheen zitten, die van alles vroegen, want de geestelijke belangstelling, (wat nog iets anders is dan 'geestelijke honger' is in dat land groot. Er zijn van alle godsdiensten daar wel representanten en het aantal kerken, moskeeën en hindoetempels is niet te téllen. En ieder wil er elke dag wel weer eens wat nieuws horen of desnoods zeggen, Ze leken wel wat op de Atheners: (Hand 17 v 21): "Alle Atheners en de vreemdelingen , die er wonen hebben voor haast niets anders tijd dan voor het uitwisselen van de nieuwste ideeën".
Over deze jongen met zijn dwarslaesie zo straks. Maar het werd zo, dat de hele tijd van mijn verblijf in Suriname dit ziekenbezoek, altijd op éen vaste avond in de week, gewoonte is gebleven. En toen ik in 1976 in Holland terugkwam, werd dat eerst ziekenhuisbezoek en daarna 23 jaar lang bezoek aan een verzorgingshuis. En uiteindelijk werd het: contact met 'allerlei mensen', (want het is niet bij 15-25 gebleven), zoals ik dat nu via Internet heb in Holland, Vlaanderen, Amerika, (wereldwijd) en Duitsland.
Zo zie je dat 'je in bepaalde dingen rolt', maar dat er een zekere sturing in zit, een sturing, die je dikwijkls pas na vele decennia een beetje begint te overzien. Ik stel mij voor dat het hele plaatje pas compleet voor je staat in 'het leven hierna'.
Wat nu de allereerste aanleiding betreft: die jongen had uit de brief van zijn ma de idee gekregen, dat ik een soort wonderdoener was, die hem wel eens van zijn dwarslaesie zou afhelpen. Geen wonder dat hij op mijn komst zo zat te springen. Maar ik bad wel met hem, maar díe genade- om hem zó van nut te zijn- kreeg ik toch niet van de Heer. We bleven desondanks goede vrienden, totdat hij opeens weer uit mijn blikveld verdween. Maar de lijn in mijn leven was uitgezet, zoals ik hierboven beschreven heb.
Geregeld kwam er post uit Holland. Het meest geregeld schreef Ida. Elke week kwam er een lange brief bij ons aan en dat heeft ze de volle tijd van ons verblijf aldaar volgehouden, meer dan vijf jaar lang. Die correspondentie was onze 'lifeline'. Willie was een goede tweede met elke tweede week een schrijven. Harry was nummer drie met alleen dat bericht dat zijn vriendin een baby verwachtte en daarna vrijwel niets meer. Maar goed, hij was een jongen en die schrijven niet zo druk. Van Jaap en van Mieke kwam nooit post. En Marijke en Mariëtta waren bij ons. Betty had een uitgebreide kennissenkring, die ook regelmatig schreef. En ze schreef hele epistels terug en hield de correspondentie op die manier warm. En ik....ik schreef nooit, dat liet ik aan Betty over. Die maakte gebruik van mijn dagboek, waaruit ze gedeelten overschreef. Dus ´middellijk' schreef ik toch weer wél.
En wat schreef Ida nu? ; van alles, wat ginds gebeurde: - zij hield Harry en zijn jonge vrouw terdege in het oog en wist met smaak te melden, dat hij onder invloed van zijn vrouw weer teruggegaan was naar de Paedagogische academie en nu al zijn best deed om leraar te worden.. Vroeger heette dat onderwijzer, maar na de mamoetwet waren onderwijzers opeens leraars en leraars docenten. Dat gaat steeds nog door dat 'upgraden´van 'van alles en nog wat'. Zeg nooit: "De werkster komt straks", maar " De interieurverzorgster rijdt zó voor". Want ze komt uiteraard met de auto.
- Ida. die erg trots was op haar ouders, - 'hulpzendelingen' in het verre Suriname in haar terminologie- kon er erg verdriet van hebben, dat niemand in de sam ooit naar ons informeerde, nadat de eerste nieuwsgierigheid na ons vertrek wat was geluwd. Ze moest nog erg wennen aan dit algemene gegeven: "Uit het oog, uit het hart'.
- en ze hield ons ook trouw bij over de bangmaak- onderwerpen in Holland: lucht- en bodemoverontreiniging en verzuring van de atmosfeer. Ze vertelde soms vol deernis van buren met een lief zoontje dat zich 's avonds in slaap huilde omdat hij dacht dat door de verzuring hun huis zou instorten. Tegenwoordig hebben wij wel andere dingen om kleine jongetjes bang te maken: de klimaatverandering is nu het grote item.
En soms keken wij een beetje bezorgd naar de post van Willie. Haar echtgenoot schafte allemaal boeken aan over U.F.O.s en zo en ging daar helemaal in op. Dan dachten wij : "Gaat dat wel goed. Ons hart moet toch niet gevuld zijn met 'Waren de goden kosmonauten' en dat gefantazeer, maar met de goede dingen van Jezus".
Maar een andere keer waren wij weer blij. Dan werd er een bedrag op onze giro gestort, omdat ons huis in Nederland eindelijk was verkocht.
En zo leefden wij mee met wat 'ginds' gebeurde. Maar de hoofdzaak was toch wel, wat 'híer' gebeurde. En dat was maar genoeg, dat hoor je nog wel.
Jullie kunnen hier toch wel het een en ander van meenemen: - 'mensen in de verte' geregeld op de hoogte houden met brieven of e-,mails, ( die had Ida toen nog niet) sticht veel nut. - elke tijd kent zijn eigen bangmakerij. Ik bagatelliseer de vrezen van nú niet. Maar draag die angsten niet ongelimiteerd door en acht dit de eerste waarheid om door te dragen naar je gezin: "De Heer regeert". - denk niet dat de Heer je niet hoort wanneer je - bijvoorbeeld- voor een kind bidt, dat fout dreigt te gaan. Later blijkt meestal dat er 'nog zo veel goed komt'. Kijk naar onze Harry. De hoofdzorg was, dat hij niet wilde leren en dat hij 'blowde'. maar een geringere zorg was toch wel dat lange, lange haar van hem. Wanneer wij er wat van zeiden, was zijn bloemzoet antwoord...en hij kwam in geen kerk of kluis: "De Heer Jezus had toch ook lang haar". Maar zijn vrouw hoefde maar éen keer te zeggen: "Gunst Harry...op dat lange haar ben ik nu wel uitgekeken" en...'knip knip' zei de schaar. Zijn vrouw was ook geen gelovige, maar voor hém was ze niet een vrouw, die 'van een man een dwaas maakte', maar een vrouw, die 'van een dwaas een man maakte'. En met dat ophouden met blowen en met de maatschappelijke positie kwam het ook in orde. Hij is nu 'docent'.
Hiervoor vertelde ik eens dat onze eerste tijd in Surinamew, onze 'Park-tijd' werd verdonkerd door een burenruzie. Iemand in onze buurt maakte een enorme herrie. Dat duurde tot diep in de nacht. En met die open huizen in die warme tropennachten was dat voor ons met twee nog jonge dochters een grote moeilijkheid. En nu was het opmerkelijk, dat wij van onze andere buren geen hulp kregen. 'Herrie in de nacht' was iets, wat veel voorkwam. Men legde zich over het algemeen daarbij neer omdat het ook tot de eigen levensstijl behoorde. Wie dat niet kon, gold al gauw als 'onaangepast' Nu waren die buren geen doorsnee van de Surinaamse bevolking. Het betrof hier meestal mensen van heinde en ver, die een tijdelijke job hadden daarginds, evenals wij trouwens. Maar toen wij moeite kregen met éen buur, lieten de anderen ons vallen. De leus was: "Deze nieuwe buren zijn 'trouble shooters'. Wegwezen. Raak er niet bij betrokken. 'Don't be involved'"
Goed...we kwamen het te boven. God hielp ons door deze lichte moeilijkheid heen. Hij heeft ons later nog wel door heel wat zwaardere moeilijkheden heengeholpen. Kijk er ook Suriname niet op aan. het was maar een indruk, die wij juist dáar heel bewust opdeden.
Maar nu ik er na zoveel jaar nog eens op terugkijk, schieten mij vele gebeurlijkheden te binnen. In onze geestelijke kringen in Nederland is het nogal eens gebeurd, dat wij uit een gemeente weggingen. Dat dit ene schaapje- met zijn aanhang- opeens voor de 99 andere schapen een 'verloren schaapje'was geworden. En dan hoorde je van je vroegere honk ook nooit meer wat. Ze lieten je gewoon aan-otteren.Zo gelukkig , dat wij een goede herder hebben, die dan op zoek gaat naar zo'n schaap en het troost en helpt. (Matth 18 v 12).
Ruim toegepast, kun je op verschillende gebieden déze tekst uit Spreuken toepasselijk achten: "Een arme wordt door al zijn broers gehaat, meer nog door zijn vrienden, ze gaan hem uit de weg; als hij een beroep op ze doet, is dat tevergeefs". (19 v 7)
Ik denk dat wij uit een en ander deze gevolgtrekking mogen maken: Als iemand door een of andere samenloop van omstandigheden opeens 'de geplukte kip'is, geïsoleerd komt te staan....ga hem dan niet uit de weg, denkende: "O nee....die soesah er niet bij...het leven is toch al zo kort. Ik heb toch al moeite om het maximale aantal gelukseenheden eruit te halen".
Nee....steun en troost....je hoeft echt niet 'involved'te worden. Je kunt echt wel raad geven zonder je door de benauwdheid van die ander zélf te voelen verdrinken.
En wanneer je zó in het leven staat, heb je er opeens een hele stoot gelukseenheden bij.
Er gebeurt zoveel in Suriname; nu kom ik weer op de t.v. Dat is iets heel anders hier uiteraard dan: in Nederland op de t.v. komen. Suriname had in die tijd 30 maal zo weinig inwoners als Nederland . Het was dus theoretisch 30 x meer mogelijk om op t.v. te komen dan in het moederland. M|aar wat erg hielp ook nog eens, was, dat er veel stichtelijke uitzendingen waren in dit 'alleszins godsdienstige land' en namens de Volle Evangeliegemeenten werd ik een keer naar voren geschoven om zo'n oppeppend praatje te verzorgen.
En daar waren we zo druk mee bezig in de huiselijke kring om dat voor te bereiden: Pa op de t.v....jongens, dat was wat.
En het feest was nog niet over. Ma - Betty dus- begeleidde een evangelisatie- zanggroep met de piano. En ze kwam ook op de t.v. en was duidelijk zichtbaar achter haar instrument.
Ach; en wanneer je zulke dingen meemaakt, dan komt al dat nieuws uit Nederland zo gedempt op je over. 'Zulke dingen'...ach, wat stelde het eigenlijk voor. Maar goed: het was 'leven in grotere stijl' dan we het in Nederland gewend waren geweest. Ik kijk er toch met plezier op terug. Zeker is, dat ons leven veeel interessanter werd toen wij overtuigd Jezus gingen volgen en gedoopt werden met zijn Geest.Dat was in Nederland al zo. En hier in Suriname ging dat maar door. En...dat wil ik wel even verklappen....vandaag de dag , alweer 36 jaar nadien, is het nog zo, dat wij altijd wel iets beleven, 'happening op happening' hebben.
Maar goed: het Nederlandse nieuws dus: Ida, dat trouwe schrijfstertje, bleef ons week in, week uit, heel ons verblijf in Suriname door, bijpraten over háar belevenissen en Nederlandse wederwaardigheden in het algemeen. - Dan was ze weer in Zwitserland -....en dan had ze weer een kaakontsteking - ...en vervolgens kregen we weer foto's, waarop ze tenniskleding showde samen met zus Willie. - ... en dan maakte ze weer plannen om ons in Suriname te komen bezoeken - ....en dan lichtte ze ons weer bij over de items, die op dat ogenblik de Nederlandse bevolking in een voortdurende staat van opwinding hielden: lucht-, water- en bodemverontreiniging.
Kijk, dat zijn dingen die ouders overzee graag horen, van die wetenswaardigheden. Maar het kwam toch alles wat onwezenlijk bij ons over. De afstand maakte, dat het niet zo heel fel voor ons leefde als wanneer wij ginds gebleven waren.
Maar door al die grote en kleine belevenissen werkte God aan ons leven door om dat te kneden naar zijn inzichten. En- uiteraard- de duivel was er ook om door een kneepje hier en een kneepje daar Gods werk weer- zoveel mogelijk- te bederven.
Maar al die kneepjes liet God weer in zijn plan passen . Uiteindelijk werden al die inmengingen, wanneer ze overwonnen werden, evenzovele eretekens.
We zijn nog steeds in 1971. De wijze van verslaglegging is wel veranderd. Had ik voor de periode van mijn geboorte tot 1971 alle afleveringen hiervoór nodig, nu is het zo, dat jullie een bijna dagelijks verslag krijgen. Zo is het ook in het 'grote'dagboek; voor de periode 1922 tot 1971 had ik 1200 bladzijden nodig. Voor de periode daarna tot op heden gebruik in de bladzijden 1200 tot 9200. Goed, we zullen wel zien, 'waar het schip strandt'.
Ik heb hiervoor al - vooruitlopend op de ontwikkelingen- gezegd, dat we verhuisd zijn van uit het 'Park'. Maar denk dan nu maar weer even terug. We zijn nog in 'het Park'en ik ben nog bezig met mijn kinderclub daar. Ik heb bij dat werk helemaal moeten terugschakelen naar het niveau van deze, meestal hindi pratende jongens en meisjes, maar toch wel meest jongens, want meisjes tellen ook hier niet zo zeer mee.
Even onderbreken: de duivel heeft goed meegeluisterd in het paradijs, toen God naar de zondeval zei: (Genesis 3 v 15): "Vijandschap sticht ik tussen jou - satan/ slang- en de vrouw, tussen jouw nageslacht en het hare, zij verbrijzelen je kop, jij bijt hen in de hiel".
En de duivel zal dat heel goed begrepen hebben en er is een wilde haat in hem opgelaaid tegen de vrouw, uit wier nageslacht zijn Tegenstander zou voortkomen, die hem zou vernietigen... én tegen het volk, waartoe die vrouw zou behoren. Over dat volk gaat het nu even niet. Maar wel over 'de vrouw'. En wat heb ik bij mijn tochten over de wereld waargenomen, hoe de vrouw overal in de knel zit. Op de veerboot van Paramaribo naar de overkant nam ik dat eens heel duidelijk waar. Onder de passagiers was ook een echtpaar. De man met een alledaags, oninteressant voorkomen, voerde het hoogste woord temidden van een groep mannen, die stonden te discussiëren. De vrouw, met een beslist edel, opvallend gezicht, hield zich achteraf temidden van de andere Hindoestaanse vrouwen. Op een gegeven ogenblik taste de man in zijn broekzak en en overhandigde haar enkele muntjes om iets lekkers te kopen, (neem ik aan) . Hij keek haar daarbij niet eens aan, wisselde geen woord met haar, zo vernederend. : "Hier...heb jij ook wat". De vrouw, met dat echt wel mooie kopje, nam de haar verstrekte pasmunt, met een dankbare glimlach aan.
Dat heb ik veel gezien. Ook veel gehoord: een Europese vrouw, die in een strikt Mohammedaans land haar eerste kind ter wereld bracht. Haar man, ook een Europeaan, werd door de inheemse bevolking uitbundig gelukgewenst. Naar haar keek niemand om.
Goed; terug naar mijn kinderclub. Omdat ik nergens kon 'landen', las ik op het laatst maar voor uit de kinderbijbel van Anne de Vries. En dát begrepen ze dan nog net. En toen wilden deze jochies, die er allemaal een beetje ' onderkomen' uitzagen, ook wel wat vertellen van hun innerlijke leven. Ze waren zo bang, vertelden ze...voor slangen. boze geesten en schaduwen. En daarna zong ik eenvoudige kinderliedjes met deze jongens. En wat voor geluid eruit kwam: het leek wel of ze eigenlijk nooit zongen. Vele van hen bezochten ook geen school.
Wat was het een uitermate ' basic' bezig zijn daar. En- zoals gezegd- : later verhuisden wij naar een andere buurt en ging dit werk weer teloor. Ik kan alleen maar hopen dat er hier en daar een vage herinnering is blijven leven, die nut heeft gesticht.
Daarginds werden allerlei verhalen verteld over pirengs, die kleine, kwaadaardige visjes, die zo bijten kunnen. In andere landen noemt men die griezels : piranha's.
Ik weet nog mijn paniekerige schrik, toen ik bij het zwemmen in 'natuurwater' opeens iets voelde aan mijn tenen. De rapheid, waarmee ik aan de kant was. Niets natuurlijk. Eigenlijk heb ik over pirengs alleen maar verhalen gehoord, nooit iets van meegemaakt.
Maar waar wel 'echte pireng-belevenissen' waren, dat was het leven van alle dag. Ere waren daarginds wel vijf of zes 'pinkstergemeenten', allemaal ontstaan uit het pionierswerk van Karel Hoekendijk. Maar er waren onderlinge gevoeligheden en ego's .... nu ja; je begrijpt. .....en toen waren er dus na verloop van enkele jaren vijf gemeentes.
En mijn toenadering krijgen met toevalligerwijze een van die gemeentes bracht mij in conflict met de vier andere. Ik bedoelde het allemaal niet zo.... ik heb het in mijn hele leven altijd 'zo goed bedoeld' .....maar het ging eigenlijk in het geloof net zo als in mijn 'woonplek' Dáar organiseerde ik een jeugdclub voor jonge Hindoestanen in een vlak daarbij gelegen buurt, waar men helemaal niet op deze invasie van 'anderen' was gesteld. Resultaat : geprikkeldheid, terwijl ik het -alweer- zo goed bedoelde.
En mijn toevallig 'georiënteerd raken' op een van de vijf gemeenten, riep bij de andere gemeente oud zeer op.... er werd wel eens over en weer een bezoeker 'gestolen'; 'sheepstealing' heet dat in de Engels sprekende wereld ....en dat oude zeer werd op mij geprojecteerd, die nu ook 'bij hén' hoorde.
Dat leidde dan weer tot vervelende gesprekken , waarbij mijn onhandig, over-enthousiast, doenerig gedoe werd uitgelegd als 'zich opdringen'en 'voor straf nu nergens meer aan de bak komen', wanneer de gemeente van 'de eerste liefde' mij ook weer zou afdanken.
Ik kan je niet vertellen, hoe ongelukkig ik mij even voelde. In het oude vaderland een 'eenzame figuur'. In het nieuwe vaderland nu ook. Maar de Heer doet soms heel onverwachte dingen. De week na dat uitermate moeilijke gesprek kreeg ik gelegenheid om juist in de gemeente van díe voorganger het evangelie te verkondigen.
En terwijl Betty en ik moeizaam onze weg zochten in deze van rancunes bolstaande maatschappij, kwamen er ook uit Nederland alarmerende berichten.
Ida was heel lekker bezig in een gemeente. Maar....ze was ook nog maar 20 . En ze kwam in aanvaring met een al behoorlijk oude, moeilijke dame. Ze zou bij zekere gelegenheid iets onhandigs gezegd hebben en die dame eiste excuses en die kreeg ze dan maar. Het prille geloof van dit lief dochertje kreeg een lelijke kras en .... zo bleek later ....een fatale scheur.
- dat gedoe in al die gemeenten in Suriname - die 'rechthaberischheit' van zo'n oud gemeentelid in Holland... wat zijn er toch vele remmen voor de voortgang van het evangelie.
Het is een wonder dat de blijde boodschap toch altijd weer dóorgaat..
We leerden nu ook verschillen in andere geloofsbelevenissen kennen. Zo waren er bijvoorbeeld groepen onder de Hindoes , die zich ´sanatan Darm´noemden. En er waren anderen, die zich ' Ariyah´ noemden. En die groepen stonden zo ver van elkaar af. Er leken voor ons buitenstaanders,m zulke afgronden tussen die gedachtenwerelden te zitten.
Maar ik nam niet de tijd om die verschillen uit te zoeken. Er kwamewn meer preekverzoeken en ons eigen geestelijk bezig zijn begon goed te lopen. We kregen ook een kinderclub aan huis en liepen daarbij door allerlei gevoeligheden van de mede-parkbewoners heen.
Het ' Kersten bungalow park' .... let wel- ik schrijf nu weer over de tijd vóor onze verhuzing/ - lag als een enclave vlak bij een Hindoebuurt. Nooit vertoonden zich Indiase kinderen bij ons. En de parkbewoners in hun bungalows temidden van een groot , gemeenschappelijk park.... het was een soort 'commune', althans in dat opzicht . ... vonden dat ook wel veilig. Maar toen wij met ons kinderwerk begonnen, was 'het park'opeens niet meer verboden gebied, maar liepen er hele stoeten vlugge, bruine jongetjes door de laan. En gelijk waren er klachten: "Die jong, die bij jullie komen, hebben mijn soft, (frisdrank) gestolen". Ja...wij hadden veel te stellen met de luidruchtigheid van sommige buren. Maar zij moesten ook wel het een en ander van óns nemen.
En op kantoor deden zich soms ook vreemde tonelen voor. We zaten eens allemaal, het hoofd van dienst incluis, een verjaardag te vieren, wat daar altijd gepaard ging met veel kippenpoten en patatgeëet.Op zeker ogenblik komt een jongeman binnen, die door 'het hoofd van dienst' heenkijkt alsof deze een totale 'niets' is. Hij begint een gesprek in het ' srenan' met een van de Surinaamse kantooremployé's en vertrekt daarna weer zonder wie van ons ook een blik waardig te keuren. Natuurlijk wil de chef weten, wat dit voor een man was. De Suruinamer antwoordt: " O....dat was een jongen, die eens kwam informeren of hij hier kon werken". Het'(Europese) hoofd van dienst, ' ímport' evenals ik, doet er het zwijgen maar toe. Je hebt hier te maken met zulke vreemde situaties, dat je alles eenvoudig niet kúnt uitdiepen.
Ach; een stroom van gebeurtenissen, die je allemaal niet kunt plaatsen zo direct. Nee...dan is Nederlansd zo herkenbaar. Nog vanmrgen ; ik was klaar met m'n preek, staat een jongeman op mij te wachten: "Hoorde ik dat nu goed; het leek wel of u in twijfel trok, dat de 'dagen van Genesis 1', gewone dagen van 24 uur waren. Mag ik hierover eens met u komen discussiëren ?".
Ach; met zulke dingen werd ik in Suriname nooit ' verwend'. Maar wat was het gauw 'gewend', toen ik na vijf tropenjaren in het vaderland terugkeerde..
1971-1972: de toestand in Holland: als de kat van huis is, dansen de muizen.
Goed; we waren dan van huis gegaan, toen de grote kinderen allemaal ' zo'n beetje'op zichzelf stonden. De ontwikkelingen dáar gingen natuurlijk gewoon door. Ik ben er van overtuigd, dat het net zó zou gegaan zijn, wanneer wij thuis gebleven waren. Misschien ook slechter. Toch stonden wij wel even te kijken toen er een brief van Harry kwam: "Pama...ik ga trouwen. Ik heb mijn studie aan de Paedagogische Academie eraan gegeven. Mijn meisje verwacht een baby....ik werk nu in een magazijn....en we gaan ' in het huwelijksbootje stappen´, zoals dat zo mooi heet.
Maar....we zaten 8000 kilometer ver weg. Dan komt het allemaal wat ' gedémpt' over. We maakten ons er veel minder druk over dan wij in Nederland zouden hebben gedaan. Wat zou het trouwens hebben uitgehaald. We hebben het ook maar weer ´bij de Heer gebracht'.
Betty schreef een lieve brief terug. Och: ze had wat dit betreft, toch een goed voorbeeld. Ik weet niet of het helemaal te vergelijken is, maar de Heer Jezus handelde net zo. Toen de discipelen hem allemaal in de steek gelaten hadden..... jullie kent de geschiedenis ......kwam hij weer voor de eerste keer bij hen binnen, toen ze allemaal samen waren- Thomas nog uitgezonderd- . En niets geen verwijten, geen nakaarten, alleen die lieve groet: "Vrede zij u". En zo schreef Betty ook opbeurende woorden voor het jonge paar.
Och....en een oude vriendin van Betty en mij zei laatst zulke behartenswaardige woorden: " Er komt nog zoveel goed....!"
En inderdaad: er is zo'n zegswijze: "Sommige vrouwen maken van een man een dwaas. Andere maken van een dwaas een man".
Het begon er al mee, dat zijn jonge vrouw hem op z'n haardracht aansprak. Harry had prachtig haar, maar zó lang. Zij gezicht ging er helemaal schuil onder. En zij zei maar éen keer: " Gunst Harry...op dat lange haar ben ik nu wel uitgekeken". En wég was het.
En een paar dagen later zei ze: "Dat snertbaantje als magazijnbediende bevalt mij uiet". En Harry ging al met de directeur van de P.A. spreken. Hij kon zijn studie hervatten en in 1973 behaalde hij het onderwijzersdiploma. En onderwijzer is hij nu nog.
Onder stille leiding van de Heer.... want dit lieve kind was niet gelovig ......werd het leven van Harry in een maatschappelijk betere richting omgebogen. Want nu- 35 jaar later- plukt hij nog de vruchten in een heel goede onderwijsbaan.
Dat was dus Harry.....Van de anderen daar in Holland hoor je ook nog wel.
Hoe ging het nu met de kinderen, die wij meegenomen hadden naar Suriname. Over Mariëtta heb ik zo nu en dan iets gezegd. maar Marijke, die toch al 12 jaar was. Is dáar iets van te zeggen. Toen ze wegging uit Nederland, had zij al een getuigschrift bij zich, dat zij geschikt was om middelbaar onderwijs te volgen, nu zij met goed gevolg de lagere school had doorlopen. En in Suriname werd ons een cijferlijst toegezonden, een soort voorloper van de latere CITO- toets, waaruit bleek,dat zij niveau- VWO kon doen. Zij volgde maar even lager onderwijs daarginds en kreeg direct een plek op de enige middelbare school dáar. Pas later hebben wij ons gerealiseerd, hoe ze daarmede bevoorrecht was. Want Surinaamse kinderen vóchten om een plaatsje daar. Ik denk, dat de toewijzingsinstantie rekening hield met de voorgeschiedenis en 'Europese kinderen' in ieder geval daar plaatste, omdat dit soort kinderen 'thuis' niet anders gewend was .
In ieder geval: zij was al gauw 'onder de pannen'. En 'geestelijk', voor zover je daarvan kunt spreken bij een zo jong kind, was ze ook goed bezig. In de gemeente, die we die eerste tijd bezochten, kon ze zeer geroerd zijn door de prediking. Ik heb ma Betty en dochter Marijke allebei wel eens in tranen gezien. En ze had in die tijd een lieve vriendin, een leeftijdsgenote, zendelingsdochter, met wie ze naar jeugdkampen van de baptisten ging. En....zoals ik al vertelde, was zij een trouwe luisteraar op 'Blakka Wattra'.
Toen wij terug kwamen van 'Blakka Wattra', was onze kater Siem spoorloos. Vlakbij was het oerwoud. Siem was daar gewend, ging er geregeld op strooptocht. Maar toen wij weg waren, nam hij daar zijn permanent verblijf.
Maar Marijke bad geregeld om zijn terugkeer, heel krachtig en heel doelgericht En op zekeree dag stond Siem opeens weer vóor ons: - vermagerd en verwilderd en schuw geworden door het harde leven daarginds - verlangend naar het goede leven bij ons. Zo'n beetje als 'de verloren zoon', De vader van die jongen had hem vast in zijn gebeden gedacht. En zo ging het ook een beetje met Siem. Die dacht opeens in het oerwoud, met al die vele teken en steekvliegen en met die weinige muizen: "Hé...ik wil naar huis...gek hè: hoe kom ik daar nu opeens op ? !"
Maar hij wist niet, dat Marijke hem trok met koorden der liefde.
U, die dit leest, hebt u dat gevoel ook wel eens: " Ïk moet naar God, mijn Vader en naar Jezus, mijn grote broer en naar de Heilige Geest, mijn Gids, teug''.
Er waren dus Amerikaanse evangelisten, die mijn hulp als vertaler best konden gebruiken.
Verschillende avonden vertaalde ik een van hen in het nederlands. Want dat was nu eenmaal de officële taal, die iedereen geacht werd te begrijpen. Dat er velen waren, die meer vertrouwd waren met het Sranan tongo, de taal van de negroïden, met het Hindoe, de taal van de Voor- indische immigranten, al bijna net zo talrijk als de uit Afrika afkomstigen, of het Maleis, de voertaal in veel Indonesische dessa's .... ook het toenmalige Nederlands Oost Indië had zijn immigrantenstroom geleverd ....daar kon men geen rekening mee houiden.
Maar toen kwam de dag, dat de leider van de campagne tegen mij zei: " Er is nu een uitnodiging binnen om in de Rooms-Katholieke Kathedraal te evangeliseren voor allerlei kinderen van allerlei gezindten. Maar wij kunnen geen van allen. Wil jij dit even doen ?"
Nu moet je weten, dat de Rooms Katholieke kathedraal een bezienswaarsdigheid was. Het was de grootste houten kathedraal van Zuid-Amerika. Een geweldig groot kerkgebouw met twee torens, alles helemaal van hout opgetrokken.
Dit was een blijmakende opdracht. Daár te mogen spreken. Hoe het nu allemaal in zijn werk is gegaan, weet ik niet. We zijn nu alweer 36 jaar verder. En het is merkwaardig, wat er allemaal al vergleden is in de herinnering. Maar in ieder geval: de kerk, die een capaciteit had van duizend menen, vulde zich met honderden en honderden jongelui. En naar Surinaamse trant waren zij allen - lagere school leeftijd- gehuld in school-uniformen.
Het was zó'n prachtig gezicht: heel die mooie kinderschaar met al die gezichten, van blank tot diep zwart, met alle nuances daartussen, opgericht te zien naar de plek, waar ik stond.
En toen heb ik naar kinderlijke trant de dingen verteld, waar jeugd van zes tot en met twaalf min of meer rijp voor geacht kan worden.
Nú nog, op mijn 84 ste leid ik kinderclubs voor 8- tot 10 jarigen. En wanneer ze zich tot luisteren zetten, is er ook geen een, die niet doodstil is. En zo was het hier ook.
Nu zul je zeggen; "Ger...zit niet zo op te scheppen. Het is toch allemaal genade".
Is het ook....is het ook. Maar daarom kun je nog wel plezier hebben en 36 jaar later na-plezier, wanneer je denkt aan die misschien wel 2000 kinderogen, die naar je opgegeheven waren, toen je mocht vertellen van de Heer Jezus, die er ook is voor het stillen van allerlei kinderangsten en allerlei kinderverdrieten, zoals die er overal in allerlei tijden in die hartjes geleefd hebben.
Deze speciale ervaring nooit meer gehad. Maar ik koester hem nog als een kleinood. Maar er zijn daarna nog zoveel hoogtepunten geweest. Want een Christen, die door de genade van de Heer God echt wat probeert te maken van zijn Christen-zijn...die er uit probeert te halen,. wat er in zit, en dat is ontzettend veel...en die dat niet doet uit allerlei bij-oogmerken, maar omdat hij de Heer wil plezieren; zo'n Christen gaat ook heel wat meemaken.
Nu ja; éen hooggestemd artikel; er komt nog heel wat anders aan. Ik ben- om zo te zeggen- 'door vele zeeën gewassen".
1971: Betty en ik hadden ons toch wel van Suriname voorgesteld, dat dáar 'het grote geestelijke genieten en nuttig zijn' zou beginnen.
In Nederland wilde het eigenlijk nooit eens tot iets komen. Het bleef maar 'op je stoel zitten' en nooit eens iets kunnen doen. En als je dan eens 'gebedshulp' was in de Billy Graham-campagne van 1970, dan waren er altijd van die helpers te over. En op de laatste dag van deze campagne, toen iedereen naar voren stroomde en elke 'bidder' volop werk had, waren wij er juist niet.
Maar wat had Suriname ons in deze paar maanden van 1971 - van april tot september- gebracht: naast het 'burenleed', waarover ik eerder berichtte, was er toch dat jeugdkamp in Blakka Wattra geweest, waar we toch wel met zeker genoegen op konden terugzien. Het was heel wat anders dan dat jeugdkamp in Holland, waarover ik eerder berichtte, waar mijn bemoeiingen beperkt bleven tot het braden van gehaktballen.
En opeens was er weer een hondje van een kans. Een Amerikaans evangelistenteam kwam naar Suriname. Nu was dat een bekend verschijnsel. Een evangelist in Amerika, die eens 'een punt wilde maken' door een campagne in het buitenland, keek al gauw naar Suriname. Allemaal vlakbij. Veel mensen, die Engels spraken. Een 'meewerkende' bevolking, die al gauw mooie filmplaatjes opleverde van 'vele zielen, die tot de Heer kwamen'. Maximale geestelijke opbrengsten bij minimale inspanning. Dat klinkt nu wat lelijk , wanneer ik het zo zeg, maar een grote bevolkingskern als Paramaribo met een vrij talrijke bevolking, die altijd wel voor een campagne is te strikken, werkt nu eenmaal gemakkelijker dan- ik noem maar wat- het plattelandsgebied- de campo- van Columbia. Dat er bij deze luchthartige mensen altijd een grote groep was, die gewoon 'naar voren ging' bij een uitnodiging, bleef de toevallig aanwaaiende evangelist onbekend. maar wij, die de nazorg hadden, troffen onder de genoteerde namen er vele aan, die bij talrijke campagnes daarvóor ook al waren genoteerd.. Wanneer je dan vroeg: "Zuster...ik zie, dat u bij de campagne van broer ---- naar voren bent gegaan om 'uw hart aan de Heer te geven'. Maar bij de campagne een paar maanden voordien met broer....had u dat toch ook al gedaan", dan luidde het volkomen onbevangen-vrijmoedige antwoord soms: "Och broeder....zó gezéllig....dat in een grote groep naar voren gaan".
De Amerikanen zagen maar weer eens een film met grote stromen heilbegerigen en prezen God. Maar de luchthartigheid daarachter kon niet gefilmd worden.
Toch....toen er in september weer eens een campagne werd aangekondigd, was ik bij de kennismakingmeeting. En toen de 'rechterhand' van de evangelist zoekend rondkeek naar een geschikte vertaler, begreep ik- zonder verdere woorden- wie hij zocht en ik profileerde mij. En hij riep: "U wordt onze vertaler bij deze campagne".
En zo begonnen een paar heel plezierige dagen.. Maar daarover een volgend keer.
Misschien komt dit allemaal wat vreemd op u over. Maar ach; ik heb de achterkant van zulke campagnes gezien. En ik vertel er toch niets slechts van. Alleen: de overdaad van campagne voeren híer....en de schaarste aan evangeliseren dáar...het is soms wat onefficiënt. Gelukkig, dat de Heer de 'top-efficiënte' al die goedbedoelende pogingen inpast in zijn grote plan.
