Even traditioneel is de contradictie tussen de regering van Maria-Theresia en die van haar zoon Jozef II (1780-1789), waarbij het onder de keizerin verzette hervormingswerk vaak onderschat wordt. Na de dood van haar echtgenoot in 1765 benoemde Maria-Theresia haar oudste zoon Jozef tot keizer-mederegent.  Omdat zijzelf de touwtjes strak in handen hield en hij stond te trappelen om verdere vernieuwing door te voeren, leidde dit meermaals tot onenigheid tussen moeder en zoon. Toen Jozef II de macht volledig in handen kreeg, voerde hij zeer tegen de zin van zijn ministers en raadslieden, een aantal verregaande hervormingen door. Als volwaardig verlichtdespoot voerde hij het geluk en welzijn van zijn onderdanen in zijn vaandel, zonder echter het spijzen van de staatskas en de daarmee gepaard gaande gebiedsuitbreiding uit het oog te verliezen. Hierdoor moest hij een aantal maatregelen treffen die niet steeds in goede aarde vielen. Deze politiek was ook in Tienen voelbaar. Het edict op de afschaffing van de ‘onnutte kloosters’ van 17 maart 1783 en het decreet op de begraafplaatsen van 24 juni 1784, met het expliciete verbod om nog langer in het centrum van de stad te begraven, hadden de meest verstrekkende gevolgen. Toch was Jozef II een zeer gedreven bestuurder die oprecht begaan was met het lot van zijn onderdanen en zich intens informeerde over wat er in zijn erflanden en de rest van Europa leefde. In 1781 bezocht hij de Nederlanden om zich ter plaatse van de situatie te vergewissen. Op 21 juli bracht hij een bliksembezoek aan Tienen, waar hij In het hotel ‘het Groot Hert’ (foto links) op een ongedwongen wijze de magistraat te woord stond. Het bezoek nam niet meer dan twee uur in beslag, maar was voldoende om de Tiense gezagsvoerders van de positieve instelling van de vorst te overtuigen. Zijn bewind zou echter een andere indruk nalaten .