over de sociale en politieke actualiteit en gebeurtenissen Kom meer te weten op http://www.rvp.be
21-02-2012
De vrijheid die tot zelfvernietiging leidt
"Het zegevierend en tot het uiterste gedreven individualisme, en de té grote vrijheid van handelen, doet naar de absolute monarchie terugverlangen. Want een vrijheid, waarvan vrijwel alleen de sterken voordeel aan hebben, is de ergste der tirannieën." Met deze uitspraak stelde de Franse schrijver Paul Brulat reeds in het begin van de vorige eeuw, dat de zo geroemde vrijheid, de financiële en economische machten tot de tirannen van de twintigste en daaropvolgende eeuw zou maken.
Maar in tegenstelling tot de feodale heersers van de voorgaande eeuwen,hadden de nieuwe kroonprinsen van Wall Street een uitgekiend systeem bedacht waardoor het aloude Romeinse idee van 'brood en spelen' voor bijna iedereen wel wat leuks en lekkers te bieden had. Uiteraard, onder voorwaarde dat men op de daarvoor geschikte plaatsen dezer aardkloot geboren was, en men over een bepaals niveau van fysische en psychische capaciteiten beschikte.
Begrippen zoals 'steeds meer', en 'steeds groter', waarop het kapitalistisch economisch en financieel systeem gestoeld zijn, dienen dan ook als werkmethode: Zowel productie, omzet, winst, en consumptie dienen in steeds grotere mate en onbeperkt te groeien, zo niet valt het het hele systeem als een kaartenhuis in elkaar.
Ook binnen het financieel systeem is zowel het debet als het krediet onderworpen aan het groeiprincipe. Want gezien geldwaarde gecreëerd wordt door schuld, en bijgevolg zuiver fictief is, is het dan ook noodzakelijk dat de schuld onbeperkt stijgt.
Om een heel ingewikkeld systeem in één enkel begrijpbaar woord samen te vatten: Ons financieel systeem, werkzaam binnen de vrije-markt, is niets meer dan zuivere 'luchtfietserij'. Zolang iedereen er in gelooft, maar er geen enkel bewijs van vereist, blijft het (voorlopig) werken.
Maar...systemen zijn nu eenmaal gebonden aan regels en wetmatigheden. En regels en wetmatigheden zijn veelal niet compatibel met het begrip 'vrijheid', laat staan dat zij er ingrediënten van zouden zijn. En gezien 'meer' wel degelijk de vader van hebzucht is, en hebzucht zich uiteraard niet laat regelen, zijn regels en wetmatigheden in een vrijemarkteconomie niet bepaald stimulerende factoren.
Als gevolg daarvan is er wereldwijd een leger aan economen en financiële specialisten ontstaan om er voor zorgen dat de regelgevingen in balans blijven met de vrijheid van handelen.
En laat het nu juist dààr allemaal fout lopen. Want blijkbaar hebben zelfs de hoogst geschoolde wezens in die branche geen enkel benul hoe men een, tot eindig gedoemd zijnde groei, tóch verder kan doen groeien, en de ondertussen immense openbare schuld te beperken, alhoewel die Systemish genoodzaakt is om steeds groter te worden.
Sinds vorige eeuw heeft men de 'eindigheid' van productie- omzet- winst- geld- en schuldgroei steeds weten op te vangen en uit te stellen. Zo slaagt men er vooralsnog min of meer in om tot omzetgroei te komen door productie van gebruiksgoederen die minder lang meegaan, vlugger stukgaan en/of vlugger verslijten, of produceert men ze zodanig dat bij het falen van één enkel onderdeel gans het product dient vervangen te worden.
Ook voor het probleem van de steeds grotere wordende ongedekte schuld, heeft men een, uiteraard tijdelijke, oplossing gevonden. Schuld wordt namelijk gewoonweg doorverkocht. Zo is geld, in papier, munten of bankgiro, welke men ontvangt, niets meer of minder dan de 'schuldwaarden' van anderen.
De met de regelmaat van een klok voorkomende economische en financiële crisissen zijn het gevolg van het steeds frequenter vastlopen van het systeem. Een vastlopen dat telkens voortkomt uit de wetmatigheden van het systeem die zelfcorrigerend trachten op te treden, waardoor 'de groei' vermindert of zelfs stil valt.
Dat het tè voortvarend 'misbruik' van het systeem, door een bepaald land (zoals heden Griekenland) 'de bal aan het rollen brengt', bemoeilijk enkel de werking van de toegediende 'pijnstillers' die men op europees vlak wil en kan toedienen om de gevolgen van de 'ziekte' te bestrijden. De ziekte van de schuldencrisis, die reeds eerder in in de VS, IJsland en Ierland was uitgebroken.
Wie zich vandaag geen vragen stelt bij de onmacht en onkunde van de hooggeschoolde en de hemel in geprezen politieke, economische, en financiële experten, is ofwel ziende blind ofwel ter kwader trouw.
Daarom had ik graag van iemand enige deskundige uitleg gekregen bij de vraag hoe de miljarden mensen in China, India en Brazilië, via hun ongebreidelde economische groei, een grotere welvaart gaan krijgen. Want opdat nog maar de helft daarvan ooit aan onze huidige levensstandaard zou toekomen, is een ecologische voetafdruk noodzakelijk die drie maal de maximale draagkracht van onze aarde betekent. Bovendien vraag zich blijkbaar niemand af hoeveel energie en grondstoffen, meer dan nu, daarvoor nodig zijn, laat staan dat zij voorradig zouden zijn.
Tot dusver zijn er enkel (een groeiend aantal) economen en sociologen te vinden die op gemotiveerde wijze het tegenovergestelde beweren. Die stellen dat K.Marx's analyse van het kapitalistisch systeem na meer dan honderd jaar nog steeds geldt en aan de voorspelde gevolgen niet te ontkomen is, als men het in zijn geheel niet drastisch hervormt.
Er was een tijd dat vrijheid een begrip was dat m.b.t. landen, volkeren of gemeenschappen werd gebruikt. Namelijk, de maatschappelijke en gemeenschappelijke vrijheid.
De aanbidding van de individuele vrijheid, het dogma van de kapitalistische financiële en economische tirannieën, om zodoende het individu als loon- en consumentslaaf te gebruiken, ter verrijking van een kleine elite, is het eenentwintigeeuwse equivalent van de het middeleeuwse laten- en negentiende Amerikaanse slavensysteem.
De ongebreidelde individuele vrijheid is een vrijheid die stelselmatig het gemeenschapsgevoel en de maatschappelijke vrijheid vernietigt, en die uiteindelijk tot zelfvernietiging van het systeem zal leiden.
Terugblikkend in de geschiedenis blijkt, voor zover geweten, de in vorige alinea aangehaalde stelling de basisoorzaak te zijn van de ondergang van vrijwel elke beschaving. De geschiedenis van de toekomst zal aangeven of wij daar al dan niet iets uit geleerd hebben...
Coöperaties, een Britse uitvinding omstreeks 1760, hebben sindsdien een belangrijke rol gespeeld in de economische emancipatie van grote groepen van de bevolking, vooral rond de eeuwwisseling van de 19de naar de 20e eeuw. Via de coöperatie konden producenten (vooral boeren) en consumenten zich verenigen en zo gezamenlijk doelen bereiken die voor elk individueel onbereikbaar zouden zijn geweest.
In onze huidige maatschappij heeft het kapitalistisch systeem, dat in zijn oorsprong begrijpelijkerwijs gekant was tegen elke vorm van 'volksvereniging', bepaalde voordelen van het oorspronkelijke coöperatief model via de oprichting van o.a. Naamloze Vennootschappen en BVBA's weten te waarderen.
Waar het in zijn oorsprong bij de boeren en arbeiders om te doen was om via hun (kleine) individuele financiële inbreng, verhoudingsgewijs te delen in het beleid en de opbrengst, of door gezamenlijke aankoop lagere prijzen te bekomen, gaat het bij de grote vennootschappen enkel om het aantrekken van kapitaal, en het overnemen van kleinere zwakkere vennootschappen om zodoende een grotere koek van de afzetmarkt in te palmen.
Zo ontstonden de aandelenbeurzen, de Mekka's van het kapitalisme.
Vandaag ondervinden wij meer dan ooit waar de onvoorwaardelijke aanbidding van dat 'goddelijke monster' toe leidt.
Het is al lang niet meer de kwaliteit van de productie, de inzet van de arbeid of de intelligentie van het bedrijfsbeleid dat grotendeels het succes van een onderneming uitmaakt. Heden ten dage bepalen de hebzucht van de aandeelhouders en speculanten via hun financiële transacties het economisch reilen en zeilen, en hebben zij zodoende onrechtstreeks ook op sociaal vlak mee het stuur in handen.
Nu de Verenigde Naties het jaar 2012 hebben uitgeroepen tot "International Year of Cooperatives", zou men denken dat men lessen heeft getrokken uit de, nog steeds aan de gang zijnde, schuldencrisis, en men het terug enigszins de kant van het beproefde coöperatief systeem wil zien uitgaan. Misschien ligt het aan mijn aard, maar ik ben bang dat men met "coopratives" eerder nog meer globalisering en multinationalisering bedoeld, dan naar het grondbeginsel van het begrip 'coöperatie', nl. het samenwerken van mensen, door mensen en voor mensen.
In principe zou een coöperatie volledig vrij moeten kunnen worden opgericht, al naar gelang de inzichten en doelstellingen van de oprichters.
Zo zou men verschillende invullingen moeten kunnen geven aan bvb. het investering- beleid- werkuitvoering- en winstverdelingsgebeuren. De huidige, in de meeste westerse landen geldende wetgeving i.v.m. handels- en productieverenigingen en -vennootschappen, beperken echter de mogelijkheden en betekenen een dikwijls onoverkomelijke hindernis om met een beperkte individuele financiële inbreng een coöperatie op te starten, laat staan ze rendabel te maken.
Zoals individuele vrijheid dient uiteraard ook de groepsvrijheid aan banden worden gelegd, opdat men een min of meer noodzakelijke structurele samenleving zou bekomen.
Maar gezien de mate waarop zowel de individuele- als groepsvrijheid worden beperkt, omgekeerd evenredig is met de financiële macht en sociale status ervan, bleken de arbeiderscoöperatieve verenigingen welke ontstonden met de opkomst van het socialisme, op termijn niet opgewassen tegen de kapitaalkrachtige grootinvesteerders, vooral omdat de economische wetgeving mettertijd aan hun noden werd aangepast.
Een aanpassing van onze maatschappijvorm, welke nu vrijwel uitsluitend is gericht op het bereiken van individueel succes, is noodzakelijk om coöperaties, zoals oorspronkelijk bedoeld, levensvatbaar te maken.
Het coöperatief principe, welke weliswaar iedereen, enerzijds volgens zijn mogelijkheden laat ontplooien en presteren, maar anderzijds het gelijkwaardigheidbeginsel huldigt, kan enkel gedijen binnen een coöperatieve samenleving waar ook op politiek en sociaal vlak het samen beslissen en uitvoeren in de praktijk wordt gebracht.
De realiteit verplicht mij echter om vast te stellen dat wij sinds de jaren vijftig van vorige eeuw, nog nooit zo ver van dit ideaalbeeld zijn verwijderd als dat nu het geval is.
Een Nederlands spreekwoord stelt: "hoop is uitgestelde teleurstelling", maar ik denk dat hoop ook een gevólg van teleurstelling kan zijn.
Daarom blijf ik hopen dat, zo niet mijn kleinkinderen, dan toch hun nakomelingen ooit nog deel zullen uitmaken van een coöperatieve samenleving.
Als alles goed gaat mogen wij nog voor kerstmis een nieuwe federale regering verwachten. En als kers op die taart, daarbij ook een begroting voor volgend jaar die beantwoordt aan de eisen van de Europese en wereld-schaduwregeringen, nl. de Ceo's en raden van bestuur van de banken, de Europese centrale bank en het Internationaal Monetair Fonds.
Een begroting die de sluipende afbouw van onze sociale zekerheid,die sinds een paar decennia aan de gang is, is een stroomversnelling brengt. Voortaan dient niet meer de werkloosheid, maar de werklozen worden bestreden. Niet meer de ondermaatse werkomstandigheden die knelpuntberoepen creëren, maar 'werkonwillige,' die weigeren een slecht betaalde job te aanvaarden, Niet meer de oorzaken van massaontslagen en nochtans winstmakende bedrijfssluitingen, maar de parasiterende vijftigplussers die via brugpensioen nog net boven de armoedegrens trachten uit te komen.
Ook in het ziek buitenlandse Europa is bezuinigen de boodschap, ter meerdere eer en glorie van Wall-street en de andere tempels van de allesomvattende moderne religie met een aantal gelovigen waar de Rooms-katholieke kerk én de Islam in hun beste dagen alleen maar konden van dromen. Het aanbidden van het geld- winst- hebzucht- en consumptie-gouden kalf is nog nooit zo 'cool' en populair geweest. Zelfs in deze tijd waar het ons bij middel van Griekenland, en straks misschien ook Spanje, Portugal en Italië, laat voelen dat het onverzadigbaar is.
De wetenschap dat alles eindig is, dus ook deze maatschappijvorm waar solidariteit, meevoelendheid, gelijkwaardigheid, rechtvaardigheid en hulpvaardigheid tot nostalgische begrippen dreigen te verworden (of dat deels al zijn), is de enige hoop die ik mijn kinderen en kleinkinderen nog kan meegeven...
Er was een tijd dat zelfs liberale voormannen het idee van een gematigde 'herverdeling' van de rijkdom genegen waren en meegingen in de socialistische gedachte dat hoe groter het inkomen hoe meer men percentsgewijs diende bij te dragen aan de 'algemene middelen', die dan deels werden aangewend om de minderbedeelden te ondersteunen.
Maar het toenemen van de welvaart bracht omgekeerd evenredig een verminderde solidariteitsgedachte als gevolg. Het herverdelingseffect van de inkomens-personenbelasting is de voorbije decennia stelselmatig afgezwakt.
Afgezien daarvan hebben allerlei aftrekposten, vrijstellingen, belastingsverminderingen, subsidieringen en betoelagingen heel dikwijls het perverse effect dat iemand met een groter inkomen, netto minder belastingen betaald dan zijn buurman met een lager inkomen.
Terwijl rechtse politici steeds opnieuw hameren op de theoretische feitelijkheid dat België tot de landen met de hoogste belastingsdruk behoort, verschijnen er jaarlijks lijsten van de gemiddelde belastingaanslagen van o.a. vrije beroepen, die, alhoewel huizend in riante villa's en er een riante levensstijl op nahoudend, volgens hun aangiften hun netto inkomsten het levensminimum amper overstijgen.
Om nog maar te zwijgen over de talrijke bvba's, vennootschappen, en vooral grote bedrijven die bij middel van fiscale spitstechnologie vrijwel géén belasting betalen.
Onder het mom van het ondersteunen van de economie en de daaruit voortvloeiende tewerkstelling, wil men steeds meer de lasten op arbeid verminderen door deze te verschuiven naar lasten op product- en dienstenverbruik, dus naar de consument.
Op het eerste zicht een prijzenswaardig idee. Ware het niet dat vooral de financiële- en bedrijfswereld, daarin gesteund door de rechtse en centrumrechtse partijen daar zeer voor te vinden zijn. En dat moet toch bij elk rechtgeaard links persoon enige argwaan wekken.
Dat ook de centrumlinkse socialistische en groene partijen daar in meegaan lijkt mij echter in tegenspraak met hun grondbeginselen en hun streven naar een (socialistische) rechtvaardige verdeling van de algemene baten en lasten.
Want in tegenstelling tot het herverdelend effect dat ons belastingstelsel met progressieve aanslagvoeten heeft, doen lineaire belastingen op verbruik van producten, goederen en diensten juist het tegenovergestelde.
Waar men bij de inkomstbelastingen niet alleen getalmatig maar ook procentueel meer belastingen betaald, al naar gelang het inkomen groter is, betaald bij belastingen op verbruik, per producteenheid iedereen hetzelfde bedrag aan belasting, onafhankelijk van wat men verdient. Bij een dergelijk systeem besteedt men dus per producteenheid procentueel meer inkomen aan belasting, al naar gelang men minder verdient, en visa versa.
Met andere woorden: hoe groter het inkomen hoe kleiner het deel ervan is dat men aan belasting bestaalt. En hoe kleiner het inkomen, hoe meer men er procentueel van bijdraagt aan de 'algemene middelen'. Het omgekeerde dus van wat het huidige inkomensbelastingsysteem (weliswaar steeds in mindere mate) pleegt te doen.
En...er is nog maar: Mensen met inkomen dat lager is dan het belastingvrij minimum, betalen op heden geen inkomensbelasting, terwijl zij wat betreft verbruiksbelasting onderhevig zijn aan dezelfde belastingsvoet als iedereen. Hoe meer lasten men van inkomen op arbeid (dus van de inkomensbelasting) verschuift naar verbruiksbelasting, hoe meer belasting men die, onder de armoedegrens levende, categorie oplegt.
Besluit: het verschuiven van belasting op arbeid (inkomensbelasting) naar belasting op verbruik (btw) is asociaal, voordelig voor de beterbedeelde en nadelig voor de minderbedeelde. Socialisten en andere links georiënteerden dienen daar per definitie tegen in te gaan.
In 2007 ontstond door de instorting van de hypotheekmarkt een wereldwijde crisis die sindsdien de vorm van een zevenkoppige moeilijk te bedwingen draak heeft aangenomen.
De oorzaak ervan waren de 'subprime'-hypotheken, waarbij in het begin een lage rente betaald wordt die achteraf langzaamaan oploopt. Het bijzondere van deze hypotheek is dat deze ook zonder enige inkomensgarantie kan worden afgesloten. Toen heel wat inkomensonzekere Amerikanen hun afbetalingsverplichtingen niet meer nakwamen, ontstond de "subprime-crisis" waardoor heel wat banken en verzekeringsmaatschappijen dreigden onderdoor te gaan.
Als gevolg daarvan ontstond eerst de financiële crisis, die men trachtte te bezweren door wereldwijd honderden miljarden in de banken en andere financiële instellingen te pompen en zodoende het in elkaar storten van het financiële systeem te voorkomen
Door het wegvallen van het onderling vertrouwen tussen de banken stokte de kredietverlening en konden ondernemingen geen of nog maar beperkt krediet verkrijgen. Het consumentenvertrouwen daalde, de economie kromp en bedrijven reorganiseerden of sloten hun deuren. De tweede kop van de draak kwam tevoorschijn: de economische crisis.
Gezien de staatsfinanciën onrechtstreeks beheerd en gestuurd worden door de financiële en economische machten, kon ook de crisis van de staatsfinanciën niet uitblijven. Niet enkel door de massale steun aan de banken, maar vooral door de gevolgen van de economische crisis groeide het begrotingstekort van de overheden snel. Daardoor gingen veel regeringen extra geld uitgeven om economische investeringen te stimuleren, waardoor begrotingstekorten en staatsschulden verder opliepen.
De drakenkop van de staatsfinanciën heeft dezelfde slokdarm als deze van de eurocrisis. Want de landen in Europa met de zwakste economieën moeten steeds hogere rentes betalen voor hun staatsleningen. Door het feit de landen van de eurozone een gemeenschappelijke munt hebben met weliswaar een gemeenschappelijk monetair beleid, maar geen gemeenschappelijk economisch beleid, groeien de sterkere en zwakkere landen steeds verder uit elkaar. Als gevolg daarvan komt de euro onder zware druk te staan en dreigen landen zoals Griekenland, Portugal, Ierland hun schulden niet meer te kunnen betalen. De bijstand vanwege het IMF en de ECB dient niet zozeer om om de Grieken, de Portugezen, en de Ieren te redden, maar in de eerste plaats om de Duitse en Franse banken te helpen die in die landen grote bedragen aan leningen hebben uitstaan.
Het gevolg van dat alles veroorzaakt uiteindelijk ook een sociale crisis. Want om de geweldige begrotingstekorten terug te dringen, worden er draconische bezuinigingsprogrammas doorgevoerd, waarbij vooral de overheidsdiensten en de uitkeringen, maar ook de pensioenen en andere voorzieningen het moeten ontgelden. Vooral in de zwakke economieën neemt de werkloosheid enorm toe. Als gevolg van de verarming daalt de binnenlandse consumptie en verslechtert de economie. Dat deze politiek van afwentelen van de crisis op de gewone mensen, terwijl de veroorzakers ervan buiten schot blijven, tot grote sociale onrust leidt is dan ook een vanzelfsprekendheid.
Een sociale crisis heeft steeds gevolgen op de werking van de democratie. De sociale onrust wordt de kop ingedrukt door het buitenspel zetten van democratische procedures en organen. Het zijn niet zozeer meer de de regeringen of de nationale parlementen, maar de EU en het IMF die beslissen over het economische beleid van de landen die steun krijgen.
Dat alles veroorzaakt een politieke crisis waar zowel de traditionele rechtse partijen als de sociaaldemocraten verantwoordelijk voor zijn, zoals ze ook verantwoordelijk zijn voor de neoliberale politiek die tot deze crisis heeft geleid.
Het ziet er naar uit dat dat er binnenkort een nieuwe financiële crisis ontstaat, en voor velen is het duidelijk dat er voorlopig geen einde, of oplossing van, de crisis in zicht is, zoals de Europese leiders ons zo graag willen doen geloven.
Een constante factor in het geheel is de onderschikking van alles en iedereen aan de financiële markten. De krachten die deze crisis veroorzaakt hebben, krijgen ruim baan om hun verderfelijke praktijken door te zetten. Hun wil is wet, politici en beleidsmakers lopen zich het vuur uit de sloffen om het de financiële markten naar de zin te maken en het is uiteindelijk de bevolking die voor de gevolgen op moet draaien.
Het lijkt er op dat, analoog in navolging van ons Belgisch federaal systeem, ook het al-omprezen kapitalistische vrijenmarktsysteem, zo niet failliet, dan toch tegen zijn grenzen is aangebotst. De enige manier om deze zevenkoppige crisis op te lossen, zal het aanpakken zijn van de almacht van het grote geld, verzet tegen de bezuinigingen, tegen de afbraak, tegen de werkloosheid, tegen het afwentelen van de crisis op degenen die hem niet veroorzaakt hebben.
Het is nog maar de vraag of deze klassieke 'vakbonds'-oplossingen het tij kunnen doen keren. Stakingen, en het land lamleggen heeft op korte termijn enkel een verergering van de crisis, meer werkloosheid, en grotere schulden als gevolg. Schulden die hoe dan ook ooit moeten betaald worden. En in een kapitalistisch systeem is dat nu eenmaal de 'gebruiker' aan het einde van de ketting: de bevolking. Zolang men, al dan niet met de best mogelijke sociale correcties, in dit systeem blijft hangen, zal er niets veranderen aan de feitelijkheid dat rijkdom armoede creëert en armoede het gevolg is van rijkdomverwerving.
Het alternatief, een maatschappij waar gelijkwaardigheid vooropstaat, en iedereen, ongeacht zijn mogelijkheden, in min of meer gelijke wijze gebruik kan maken van de vruchten van het gemeenschappelijk bezit en prestaties, mag dan wel ingaan tegen de menselijke natuur, feit is dat de werkzaamheid ervan nog nooit is uitgeprobeerd.
Wie, om dat tegen te spreken, daaromtrent verwijst naar het voormalig communistisch Oostblok, getuigt van weinig kennis over wat Marx en Engels ooit bedoelden.Evenmin als de voormalige sovjet- en andere communistische leiders dat hadden, laat staan dat zij het wisten (wilden) uit te voeren.
Coöperaties, een Britse uitvinding omstreeks 1760, hebben sindsdien een belangrijke rol gespeeld in de economische emancipatie van grote groepen van de bevolking, vooral rond de eeuwwisseling van de 19de naar de 20e eeuw. Via de coöperatie konden producenten (vooral boeren) en consumenten zich verenigen en zo gezamenlijk doelen bereiken die voor elk individueel onbereikbaar zouden zijn geweest.
Er was een tijd dat zelfs liberale voormannen het idee van een gematigde 'herverdeling' van de rijkdom genegen waren en meegingen in de socialistische gedachte dat hoe groter het inkomen hoe meer men percentsgewijs diende bij te dragen aan de 'algemene middelen', die dan deels werden aangewend om de minderbedeelden te ondersteunen.
