Ik heb goed kunnen slapen en kan wat meer uitgerust aan de laatste dag van de kerstmarkt beginnen. Wanneer ik de zaal binnenkom is Christel al druk aan het borstelen: wat een stof kunnen mensen binnenbrengen.

Tegen 13 uur komen de eerste bezoekers, maar pas na een uur of drie wordt het druk: dan is de koers gedaan (ik weet niet meer waar en welke) en is er tijd voor cultuur en bijhorende pannenkoek of taart.

Met enkele mensen komt een intens gesprek op gang. Beginnend bij Kumbe, dagcentrum naar dagcentrum van dementerende vader, de zorgen daarvoor. Ik ken de vrouw niet, maar ze was naar de kerstmarkt gekomen om er even uit te zijn. Ook een vroegere vriend van Deepak komt langs. Een lang verhaal kort vertellen … het lukt. Hij blijft die lieve man van vroeger, een beetje veel op zijn ziel getrapt. Er zijn ook andere gesprekken, soms met veel humor. Ondertussen loopt het goed aan het standje van Kumbe. Christel pakt in en ik ontvang de centen, een spontaan gegroeide taakverdeling.

Om zes uur kunnen we inpakken. Met alle standhouders en hun pakken door één deur … het lukt. Wanneer iedereen weg is begint de opkuis. Zou een film waard zijn. Als een mierennest ontdekt ieder een taak: stoelen versjouwen, tafels verplaatsen (er is een plannetje waarop staat hoeveel stenen er tussen moeten) en afwassen, stoelen omgekeerd op tafel, vloer borstelen, versiering wegdragen. Alles lijkt voorbeeldig op elkaar afgestemd. Op vrij korte tijd is de klus af, weg het schrikbeeld dat het nachtwerk zou worden.

Wanneer ik rond half tien thuis kom kijkt Karel blij op, hebben we toch nog een stukje uitwarmen samen.

zoonlief aan het werk terwijl mama haar standje klaarmaakt

poppen waarvoor je smelt

Om half negen parkeer ik mijn wagen voor de zaal. Helpende handen helpen de wagen leegmaken, zodat ik vlug naar de parking kan en zo plaats maak voor anderen die willen uitladen.

Dan kan het opstellen van mijn stand beginnen. Ook Christel is toegekomen. Eerst wat overleggen hoe we het concreet gaan uitwerken. Zoals gewoonlijk vinden we vlug een gepast compromis en de stand voor Kumbe blijft voor ons beiden de hoofdzaak. Ondanks de markt pas open gaat om 13 uur, werken we flink door. Vooraleer alles staat, hangt of ligt zoals we wensen verlopen er toch wat uren. Gelukkig is er koffie te krijgen, een moment van deugddoende rust in al de drukte.

Het loopt goed vol. Sommige standhoud(st)ers ken ik. Vlug een goede dag zeggen. Tegen half twaalf is de klus geklaard. We bekijken de standjes en zijn er tevreden over. We hebben wat tijd om te bekomen, eens rond te struinen en naar de andere standjes te kijken. De sfeer zit er in. Leuk zo.

Stilaan komen de bezoekers opdagen. Ook Karel en Deepak vallen binnen. Eerst eens rond kijken dan een pannenkoek met koffie. Smaakt altijd. Ik ga er bij zitten en laat de pannenkoeken smaken, mijn standje kan ik ook zo in het oog houden en Christel is er ook nog. De affiche die Deepak maakte is mee opgenomen in het standje: langs alle kanten krijgt hij er waardering voor. Neen, zijn vriendin kon niet meekomen, die moest werken, zo kan ze haar studies bekostigen. Dappere meid, een schat van een schoondochter.

Het plezierige van zo’n kunstmarkt is dat je kans krijgt om in gesprek te gaan met mensen. Het standje van Kumbe trekt veel aandacht. We geven met veel enthousiasme uitleg over de werken. Voor veel mensen is die wereld toch nieuw. Volwassenen met het syndroom van Down en dan zo’n mooie werken.

De tekeningen of schilderingen zijn afkomstig van het Dagcentrum Rozemarijn in Keerbergen. Door ze in te kaderen krijgen ze meer allure. De opbrengst van de verkoop gaat naar Rozemarijn. Het is leuk als de mensen iets willen kopen, voor ons is het echter belangrijk dat we op deze manier de wereld van de mensen met beperking laten deel uit maken van de normale wereld en dat lukt hier.

Vrijdagnamiddag slaan we de wekelijkse boodschappen in. Normaal doen we dat op zaterdag, maar dan ben ik de ganse dag benomen door de kunstmarkt. Wanneer alles uitgeladen is, kan ik de auto inladen voor de kerstmarkt.

Gelukkig heb ik deze week alles goed voorbereid: ik moet niet meer nadenken, wat klaar staat moet mee. Toch telkens spannend of de laadruimte van de auto groot genoeg is voor mijn plannen, zeker nu ik ook de spullen van Kumbe meeneem. Ik neem wat extra tafel(tje)s mee om alles beter te kunnen presenteren. Die zijn wel opplooibaar, maar de koffer van een Twingo is ook niet oneindig groot. Ook tafelezeltjes, kerstversiering, mijn dozen met kaartjes en tafelbekleding gaan mee de koffer in. Maar het lukt me alles mee te nemen als ik de schilderijen uit de dozen haal waarin ik ze opgeborgen had en een voor een stapel in de ruimte die me rest.

Vanavond bereiden we de zaal voor op het evenement van morgen. Omdat er een groep vandaag feest houdt in de zaal kunnen we pas vanavond aan de slag. Afspraak om negen uur. ’t Zal wel laat worden, maar toch beter dan om 6u30 morgenvroeg zoals eerst afgesproken, dat is zo ontiegelijk vroeg.

Omdat mijn wagen vol zit, is het voorzichtig rijden naar Tremelo. Gelukkig is het niet ver. Plots hoor ik een verdacht gekraak: breekt er een glas? Later zal blijken dat er iets anders aan de oorzaak lag, ik weet niet precies wat maar alle werken doorstaan de rit heelhuids. Oef!

Wanneer we toekomen, blijken de vorige feestvierders pas op te breken. Maar een half uur later kunnen we ook aan de slag: tafels in het juiste gelid plaatsen, kerstversiering aanbrengen, de bar in orde maken, verlengkabels leggen zodat morgen standhouders kunnen aankoppelen aan de elektriciteit als het nodig is.

Feitelijk vormen we een goed team. Ieder kijkt uit naar wat hij of zij kan doen, net of we dagelijks met elkaar samenwerken. Het werk schiet op en na een paar uur is de zaal klaar voor gebruik.

Nu is de zaal nog een kille bedoening, morgen zal ze waarschijnlijk barsten van leven. Morgen rukken er zelfgebakken taarten aan. In de frigo’s wordt de drank gekoeld. Ik verheug me er op.

Brigitte, de lerares schilderen, vertelde dat ze in het Cultureel Centrum van Mechelen een expositie gezien heeft van Jean-Marie Bytebier. Een heel originele landschapsschilder. Omdat we volgende weken ons gaan wagen aan landschapschildering, was dit een aanrader … alleen werd de expositie dit weekend afgesloten. Tja, dit weekend kerstmarkt … dan restte alleen nog donderdag en vrijdag. Maar vrijdag was er de voorbereiding van de kerstmarkt, dienden de wekelijkse boodschappen gedaan en als daarbij nog een bezoek aan Mechelen bijgevoegd zou worden … dan konden ze me ‘s anderendaags wel bijeenvegen.

Omdat Karel het ook wel ziet zitten gaan we op donderdag. Met de auto naar Haacht, daar de trein op, in Mechelen afstappen en te voet naar het C.C., zowat een kwartiertje stappen. De tentoonstelling is gratis: trap op naar de eerste verdieping.

Wat opvalt, is zijn manier van zijn doeken te presenteren. In het midden van een plaat (denk ik toch, plaatst hij een lijst waarover normaal een doek gespannen wordt zodat men erop kan schilderen. Lijst en plaat overspant hij met schildersdoek, zodat er een soort schuin aflopende passe-partout ontstaat. Hij schildert dan binnen de ruimte van de opgelichte lijst waardoor het schilderij een ruimtelijk allure krijgt.

Het meeste hou ik van de schilderijen waarin hij ‘sugereert’: een landschap met daarin een gebouw, een ruïne. Prachtig van kleur. Ook de manier van schilderen spreekt me aan. Ik neem foto’s: die zal ik dan doorsturen aan collega’s van de academie.

De ruimte waar de werken ophangen is ruim, goed belicht. Feitelijk zou ik regelmatig moeten nagaan wat er hier aangeboden wordt. Want als het telkens dit niveau haalt is het de verplaatsing meer dan waard.

Daarna zoeken we naar een restaurant. Toen we naar Rik Wouters kwamen kijken (zie 12.10.2011) kwamen we in een restaurantje terecht dat ons zeer beviel: eenvoudig, lekker van eten en niet duur. We gaan het weer proberen. En inderdaad, we blijven er even enthousiast over. Dit zal wellicht ons vast adres worden als we in Mechelen zin hebben in iets lekkers.

Om af te sluiten trekken we naar ‘De zondvloed’, een boekenwinkel van zowel nieuwe als tweedehandse boeken. Zomaar tussen boeken wandelen is zowel Karel als voor mij een feest. Daarbij vinden we hier allebei onze gading.

Feestelijk gestemd gaan we richting station. De trein staat praktisch op ons te wachten. In Haacht de wagen en thuis hebben we nog een ganse namiddag om te bekomen. ’s Avonds ga ik schilderen en beloof mijn foto’s door te sturen zodat de anderen mee kunnen genieten, zij het dan van op afstand.

door de schuin aflopende passe-partout verkrijgt het schilderij een aparte dieptewerking

Ik rij naar Leuven enkel dringende boodschappen doen. Daarna binnenwippen in de dansschool om ontleende taboeretjes terug te brengen. Alles weer op zeven haasten… ik zal wellicht nooit veranderen.

Het is mooi weer voor de tijd van het jaar: helder en niet koud. Ik stap flink door: hoe minder tijd ik in de Diestsestraat verdoe, hoe rustiger ik bij Aike koffie kan drinken. Het is niet echt druk, wellicht nooit op een maandagvoormiddag.

Plots wordt ik aangesproken door een onbekende die me een papier toont. Ik stap verder in de overtuiging dat het iemand is die op een dergelijke manier zijn kostje bij elkaar bedelt. In de gauwte laat ik mijn blik even over het papier gaan en dat doet me de pas inhouden. De naam Poverello trekt mijn aandacht. Het is een plannetje van Leuven met in oranje stift de Sint-Maartensstraat aangeduid. De onbekende man, met waarschijnlijk zijn hele hebben en houden in een plastieken zakje, probeert de weg erheen te vragen. Hij lijkt me nogal verward, er komen wat woorden Nederlands en later iets dat op Engels lijkt. Sint-Maartensdal ligt links van de Diestsestraat. Ik neem hem mee naar de volgende zijstraat. Maar nu raak ik in de war.

Hij doet me aan Arne denken: die ging soms ook bij Poverello eten. Hij was zich bewust dat hij daardoor de sociale situatie van zijn familie achter zich liet. Maar met een leefloon van het OCMW kreeg hij toegang tot Poverello en daar voelde hij zich thuis, daar trof hij mensen zoals hijzelf.

De man naast me lijkt me rond de dertig. Zou hij vannacht buiten geslapen hebben? Ik ben blij voor hem dat het niet te koud is.

We komen aan de zijstraat. Maar dan weet ik het niet meer zo goed. Ik ben erg onhandig wat oriëntatie betreft, maar zeker nu lijk ik een vreemde in Leuven, de stad waar ik jaren woonde. Ik spreek een vrouw aan die samen met haar man komt aangewandeld. Ja, inderdaad, deze straat in en dan kom je recht op de torens van Sint-Maartensdal. Zij probeert aan de man in kwestie uit te leggen waar hij heen moet, maar blijkbaar is hij er niet echt bij. Ik denk aan Arne en zijn psychotische periodes, dan leefde hij ook op een andere planeet. Een derde vrouw komt aanzetten. Ja, zij moet die richting uit, ze zal hem meenemen tot waar hij zijn moet.

Het papier in zijn hand en daarop het woord Poverello, door iedereen gekend in Leuven, was de sleutel tot hulp. Van vrouw tot vrouw werd hij meegenomen. Het sprak medeleven aan: het ging om een sukkelaar, iemand die wellicht honger had.

Ik ben wat te ver gelopen en keer terug, een beetje beduusd. Plots bedenk ik me: waarom heb ik die man niet wat geld toegestopt, zodat hij vandaag wellicht iets extra kon eten. Het doet me pijn dat ik door mijn innerlijke verwarring er niet aan dacht. Maar dan herwint de rationaliteit het weer: ik geef niet aan personen, tenzij aan straatkunstenaars, maar die werken voor hun kost. Als ik iets wil doen, stort ik liever voor een bepaald project.

Dat ik niet iets geef, heeft met een ervaring te maken van enkele jaren terug. Een man sprak me aan. Hij was Italiaan, was naar hier gekomen om te werken, maar zijn papieren waren nog niet in orde op de ambassade. Hij had vrouw en kinderen, een jongetje hield hij aan de hand. Ik had pas een reportage in Humo gelezen dat sommige benden kinderen gebruikten om op straat te bedelen. Ik meende de situatie te herkennen. De man zag er zeker niet hongerig uit en het kind leek alleen door de vasthoudende hand verbonden, er was geen wederzijdse interesse. Enkele weken later dezelfde situatie. Dezelfde man, hetzelfde verhaal … maar een ander kind. Ik herken de man maar hij herkent mij niet. Waarschijnlijk kiest hij zijn publiek en zie ik er aan te spreken uit.

Nog geen jaar later hetzelfde verhaal. Ik herken duidelijk de man … maar het kind is nu veel jonger. Ik voel me kwaad worden. Een moment denk ik naar het politiebureau te stappen, maar heeft die man de wet overtreden? Waarvoor kan men hem aanklagen? Ik ben kwaad. Ik ben kwaad op het systeem dat kinderen misbruikt om mijn en andermans medeleven op te wekken. Toen heb ik beslist nooit meer iets te geven aan bedelaars m/v.

Wanneer ik naar huis ga besluit ik de gegevens van Poverello op te zoeken. Wellicht zou de reactie van de onbekende op wat geld me meer emotionele bevrediging geschonken hebben, een soort postume omarming van Arne. Maar een storting aan Poverello lijkt me beter. De VZW zal het kunnen gebruiken voor de vele onbekenden die deze winter zullen aanschuiven voor een warme maaltijd.