Het is wel spannend. Zal ik de vrouwen herkennen die ik op de oud-leerlingendag even ontmoette? Ik zit nog met vage beelden van zestienjarigen in mijn geheugen, terwijl we ondertussen allemaal zeventig worden of geworden zijn. Er zou een groepje in Antwerpen-Berchem afstappen en daar zou Kris ons komen ophalen. Ik neem de trein in Haacht, die me na een half uur af zet in Berchem. Wanneer ik uitstap kijk ik rond of ik niemand herken, neen. Ik vraag voor alle zekerheid naar de tramhaltes, want dit station heeft twee uitgangen. Met een klein hart op weg, want hier loop ik gegarandeerd verloren zonder hulp. Plots zie ik iemand zitten die me stralend toelacht. Ik laat vlug de herinnering passeren van op de oud-leerlingendag maar herken haar niet. We omarmen elkaar en dan moet ik vragen wie ze eigenlijk is. Natuurlijk Kris, dat ik daar niet op kwam, maar ze was er niet bij in Sint-Niklaas. De omarming herhaalt zich, maar nu intenser: plots rollen de herinneringen binnen. Wat straalt Kris sterkte en warmte uit, een pracht van een vrouw.

Het gesprek hoeft geen inleiding. Tussendoor nemen we de tram. Ik zie niets van mijn omgeving, hoeft ook niet en Kris zal wel zorgen dat we aan de juiste halte uitstappen. Het ene woord roept een ander op, een vloed van ervaringen stroomt tussen ons beiden. Alles voelt zo vertrouwd aan, kan het dat we elkaar de laatste vijftig jaar niet gezien hebben?

We trekken naar een restaurantje waar Kris gereserveerd heeft. Op dat moment komen Iris en Diane aan. Ik kan me in dit nogal koude weer geen betere opwarmer wensen. We trekken het restaurant binnen om daar op de anderen te wachten, want buiten regent het nu ook nog.

Daar het nog even kan duren voor de rest er is, bestel ik een koffie, heb ik vandaag nog niet gehad. Smaakt die heerlijk. Stilaan komen de anderen aanzetten. Wanneer we voltallig zijn kunnen we bestellen. Ik neem nu ook een glas wijn. Het is een ander samen zijn dan als je maar met zijn tweeën bent. Nieuwtjes worden uitgewisseld: waar een kleinkind bij, wie heeft welke operatie ondergaan. Iris omschrijft het als ‘zachte roddel’. De kwaliteit van het samenzijn ligt vooral in de warmte die men elkaar toedraagt. Omdat je elkaar maar een paar keer per jaar ontmoet, kunnen alle moeilijke punten worden weggerespecteerd. Ieder is blij samen te zijn … en die kleine kantjes, dat is voor manlief of de kinderen thuis.

Na het middagmaal trekken we naar het Vleeshuis. De toegang is gratis … maar zoveel volk hebben ze niet verwacht. Er worden verschillende kleuren van tickets uitgedeeld, zodat er vier groepen kunnen gevormd worden. Het Vleeshuis is niet zo groot, en met zoveel mensen is het niet comfortabel. Daarbij heeft onze gids een apparaatje bij om muziek te laten horen als illustratie … maar dat werkt niet.

Om drie uur begint een uitvoering op klavecimbel door Korneel Bernolet. Dat maakt de irritaties van het voorbije uur weer goed. Op elke stoel ligt het programma en de voorstelling van de uitvoerder en het werk dat hij gaat vertolken. Het wordt stil in de zaal: even rust in de drukke dag met klanken die zacht de ruimte veroveren. Na een extra nummer, stappen we even naar vier uur terug naar buiten waar het nog regent. De anderen hebben nog zin in een koffie, maar er is nog iemand die graag vertrekt en daar sluit ik me bij aan. Ik ben moe, de voorbije dagen waren ontzettend druk en de komende beloven niet veel beter. Jammer, ik mis mijn trein, ik ben enkele minuten te laat. Nu ja, ik heb een boek bij en installeer me in een wachtzaal.

Wanneer ik thuis kom kan ik nauwelijks nog verslag uitbrengen. Om half acht val ik gewoon in slaap, onderbreek nog even om echt naar bed te gaan en slaap door tot ’s anderendaags ’s morgen. Maar een blij gevoel blijft nazinderen en ik bedenk bij mezelf waarop ik die groep in deze streek zou kunnen trakteren. Met Leuven en Mechelen als nabije steden kan dit toch niet zo moeilijk zijn.

NEEN

uren hebben we samen gezeten

soms zwijgend

dan weer opspuitend als champagne

vrouwen hebben elkaar veel te zeggen

nog zijn we niet bevrijd van

netheid dienstbaarheid gehoorzaamheid

keuken kind kerk

laten we drie andere k’s aannemen

kwetsbaarheid kracht kunde

vertrouwen geven aan elkaar

de moed vinden

een eigen weg te gaan

omkijken

als leerschool

toekomst

als richting

beweging aan de basis

kan een wereld veranderen

de morgen ontwaakt

uit de pijn en onmacht van de nacht

weer het bewustzijn in

van verlies

gemis

afgestroopte huid

ademhalen

verder leven

ik stel de daden van routine

plicht

verbijsterd in ongeloof

het kan niet

er komt geen bevrijdend nieuws

alsof de scheiding

de dood

een voorbijgaande grap is

waarom wou ik liefhebben

kinderen uit mij

tot mij laten geboren worden

een schreeuw breekt uit mij los

heel mijn wezen een opstandig vuur

maar de ruimte rimpelt niet

alsof mijn hele wezenheid

zich jaren lang heeft voorbereid

tot dit moment

overvalt het me

we ademen dezelfde lucht

grenzen opgeheven

omarmen we de eeuwigheid

beminnen elkaar

in elke porie van ons jonge lijf

we denken niet aan vroeger later

nu

is overwonnen tijd

we vertellen elkaar

de vele verhalen van liefhebben

proberen nieuwe woorden uit

herscheppen het leven

als een lichtende sluier

raken we elkaar

tot in de diepste diepten van zijn

letters

vogels van vrijheid

vallen uit de lucht

tot woorden

ik leer ze spellen

ontdek

geheimen van leven

verzwegen in alle talen

van onmacht

onwetendheid

angst

tot ik afscheid neem

van het vertrouwde

zo denkt men

zo gelooft men

zo hoort het

zo handelt men

en een eigen weg zoek

blind

opstandig

stokebrand met onrustige vragen

boeken nemen me mee

naar velden van inzicht

zoekend formuleren

geven me ruimte

voor een eigen taal

een eigen waarheid

om mezelf te ontmoeten

mijn wereld één onbewolkte ruimte

geen vermoeden van oorlog en vernietiging

door de fluittoon van de V2

vlucht mijn moeder onder tafel

mij meesleurend in haar angst

en de onbevangenheid verscheurend

waarin ik leef

de wereld buiten

stelt de evidentie van volkomenheid in vraag

waarmee ik opgroeiend

geconfronteerd word

grote mensen zijn niet altijd te vertrouwen

spreken niet altijd de waarheid

maken ruzie

wijzen mij af

lachen me uit

ik leer de taal van volwassenen begrijpen

ontcijfer wat ze bedoelen

ontdek wat ze willen verbergen

het paradijs van kind-zijn

droom en spel

beloftevolle toekomst

ontluisterd

ik heb geen verweer

tegen de kwetsuren

voel me naakt staan

onbeschermd uitgeleverd

de realiteit van beperking

komt op me af

met de uitdaging

mijn eigen leven vorm te geven

Vandaag gaan we naar ‘Art Brussels’: Christel, Frieda en ik. Christel kreeg twee kaarten aangeboden voor de nocturne en Frieda wist er ook nog eentje op de kop te tikken. Ik ken Frieda uit de schilderklas: goed gezelschap.

We spreken af in Aarschot, goed op tijd, zodat we in het buffet nog een koffietje kunnen drinken. Christel komt me ophalen … kan je meer comfort wensen?

De trein vertrekt iets over half twaalf en zal ons een uur later in Brussel-Zuid afzetten. Het is gelukkig niet te druk in de trein. We kunnen samen zitten: net een groep schoolmeisjes op uitstap. Halverwege haalt Frieda een boterhammetje uit haar tas: ze had er voor ieder van ons eentje klaargemaakt, daarvoor moet je toch een schat van een vrouw zijn. Heerlijk bruin brood met kaas en plakjes augurken. Christel heeft wel wat schrik van de metro: het gaat voor haar de eerste keer worden dat ze die neemt. Frieda en ik hebben er al ooit eens mee gereden, maar echt vertrouwd zijn we er niet mee.

Maar alles verloopt vanzelf. In het station volgen we de bewegwijzering naar de metro, daar schuiven we aan in de rij voor de aankoop van een ticket. Omdat we niet echt zeker zijn de juiste toegang te nemen vragen we aan een bewaker de weg. Dan staan we voor de poort … maar hoe geraak je erdoor. Gelukkig helpt een heel vriendelijke Afrikaanse dame ons de automaat gebruiken en zo staan we op het perron te wachten op de metro. Alles lukt zonder problemen, we stappen zelfs uit op de juiste halte.

We gaan onmiddellijk naar ‘Art Brussels’, daar zullen we later wellicht iets vinden om te eten. Nu we een boterhammetje kregen van Frieda, kunnen we er even tegen. Eerst  jassen afgeven in de kleedkamer, ons inkomticket laten scannen en ‘Art Brussels’ … daar komen we.

‘Art Brussels’ is een tentoonstelling van galerijhouders die nu voor de 30ste keer plaats vindt. Twee hallen van Brussels Expo worden in beslag genomen. Er is veel volk, maar omdat de ruimte zo groot is, kan je nog vrij rustig rondkijken.

Het is een overweldigende ervaring. De werken die me niet aanspreken laat ik aan mij voorbijgaan, er  is zoveel dat me wel boeit. Christel neemt foto’s, wanneer de batterijen van haar toestel leeg zijn haalt Frieda het hare uit, totdat het ook uitgeput geraakt. Jammer dat ik het mijne vergeten ben.

We wandelen van stand naar stand. Soms zijn de werken heel aangrijpend, maar ook het speelse komt aan bod. Je snijdt een diep bord of wellicht een groentenkom in twee, plakt de twee helften aan elkaar en plaatst er een bril onder. Dan overspuit je alles met een goudkleurige verf. Het eerste moment denk je aan een speciale motorhelm, daarna ontdek je hoe het in elkaar zit. Sommige werken zijn luguber, op horror af, andere werken doen me bijna luidop lachen. Er zijn werken die me in hun totaliteit boeien, andere werken ga ik dan weer in detail bekijken: hoe is het geschilderd, welke techniek is er gebruikt. Terwijl ik innerlijk  oplaad, krijg ik al zin om achter mijn tekentafel te gaan staan.

Tot we opeens bewust worden dat het vier uur is … en de honger zich aandient. We besluiten nog even door te lopen om zo de eerste ruimte gezien te hebben, daarna broodjes te kopen aan een van de mobiele stalletjes en ze al zittend op te eten, zodat we wat kunnen uitrusten.

En wie komt er opeens op me af? B., de vriendin van de jongste zoon van Karel. Een prettige verrassing; even blijft ze babbelen. Ze wonen dichtbij. Ze fotografeert als hobby, van daar haar interesse. Jammer dat we niet kunnen langs komen,  we zullen ons zelfs moeten spoeden om tijdig thuis te geraken.

Na de broodjes zoeken we koffie. Koffie in een plastieken beker is niet zo lekker. We treuren niet: we zijn naar hier gekomen om dingen te zien, het ‘smaken’ wordt uitgesteld tot een andere keer.

De vermoeidheid begint door te wegen, maar we houden dapper vol. Trouwens, er is zoveel te bekijken, we hebben geen tijd om aan andere zaken te denken.

Rond zes uur terug met de metro. Met zwier steken we onze tickets in de automaten. Een beetje later kunnen we de metro op. Gelukkig kunnen we zitten. Ik hou de haltes in het oog: ik wil geen station te ver rijden. Uitstappen, trappen op …denkelijk is aan de andere kant de roltrap … en dan vinden we de uitgang niet. Even wat paniek die we weglachen: je ziet dat we niet ‘van ’t stad zijn’. Tot we het bordje volgen met het logo ‘uitgang’ en daar staan we weer in het Zuidstation.

We hebben zin in een glas wijn om te bekomen, maar eerst even kijken wanneer onze trein gaat. Nog drie kwartier: genoeg tijd om op één van de terrasjes neer te ploffen. Ik bewaak de ‘handtassen’ terwijl Christel en Frieda op zoek gaan naar het gewenste. Even later zijn ze terug … niet met een glas wijn maar met een plastieken flesje met als dop een plastieken wijnglas. Geniaal gevonden. Wanneer we opstappen nemen we ons flesje mee, het is zo origineel … en als we een volgende keer op stap gaan vullen we dat met … we zullen wel zien met wat.

De wijn heeft ons giechelig gemaakt. Het is een dubbeldekker die ons meeneemt en Frieda wil ‘boven’ zitten. Gezien we ver van de vier andere medereizigers zitten, mag de wijn nog gezellig nawerken. Voor we het beseffen zijn we in Aarschot … en onze verhalen zijn nog niet uitgeput. Dat zal voor een volgende uitstap zijn. Hier nemen we afscheid van Frieda, haar man wacht op haar aan de voorkant van het station, terwijl de auto van Christel geparkeerd is aan de achterkant.

Een kwartier later levert Christel me heelhuids af op de Hogeweg. Zoenen, uitzwaaien, een kort verslag aan Karel. Het was een enorme dag, moeten we overdoen.

Ik heb er hard aan gewerkt gedurende het tweede semester: de zes doeken over het vrouwelijk bewustzijn. Enerzijds wou ik zes afzonderlijke doeken maken, anderzijds wou ik ze zo ontwerpen dat ze duidelijk met elkaar verbonden zijn, omdat inhoudelijk dat ook zo is.

Terwijl ik schilder laat ik natuurlijk telkens mijn gedachten gaan over dat aspect van bewustwording waaraan ik werk. Het heeft met de leeftijd te maken: weldra wordt ik zeventig. Dan kijk je terug, maak je een evaluatie op. Ik aanvaard mijn ‘geleefde’ leven, hoewel ik nooit zou kiezen voor de vormgeving ervan. Het heeft verschrikkelijk huis gehouden in mijn ziel. Als ik naar de pijn kijk, moet ik toegeven dat ik nooit kon vermoeden dat een mens zo kon lijden. Soms zegt men: daar word je sterk van. Ik kan alleen maar machteloos zeggen: ik wou niet sterk worden, ik ‘moest’. Er waren ook heel intense gelukkige momenten. De geboorte van mijn kinderen, onvergetelijk. De aankomst van mijn adoptiekinderen, nog krijg ik kippenvel bij de herinnering. Er is alleen aanvaarding als oplossing, het geleefde leven als het ‘mijne’ herkennen. Er blijft een gevoel van dankbaarheid dat ik dit concrete leven mag voltooien in vrede met mezelf, mijn kinderen, mijn geliefde. Maar ik ben niet eens zeker dat dit zo blijft voor de toekomst. Ik heb het moeilijk met ouder worden, het besef dat mijn tijd korter wordt, terwijl ik nog zoveel wil realiseren: niet alleen tekenen, schilderen, blogs schrijven, maar ook relaties uitbouwen ...tot feestelijk samenzijn met mijn kinderen en geliefde. Hoe zal ik mijn dagen voor het definitieve afscheid doorbrengen? Dement en van deze boeiende en uitdagende wereld niet meer bewust of gebroken door nog meer lijden dat mij of een van mijn dierbaren treft, of toch in de overgave: van dit leven kan ik in vrede afscheid nemen en gaan?

Ik weet het niet, ik kan alleen ‘nu’ leven’, bewust van het onherroepelijk voortschrijden van de tijd. Ik probeer zonder illusies te leven: mijn lichaam zal aftakelen, ik voel nu al de voortekenen. Samen met andere vrouwen van rond de zeventig kunnen we er om lachen en dankbaar zijn dat het maar ‘dat’ is. Of ik psychisch rust zal vinden kan ik mezelf niet garanderen.

Ik vind oud worden aartsmoeilijk. Daarom is dat ‘vroegere’ zo belangrijk: het is de grond van mijn ‘nu’, de erfenis die wellicht belangrijker is dan het pakje bankbiljetten dat misschien na mijn dood zal overblijven als de begrafeniskosten betaald zijn. Ik heb aan mijn kinderen gezegd dat ze op mijn uitvaart moeten ‘klinken’ op mijn leven en het voorbijgaan ervan: tot hiertoe was het een boeiende en uitdagende belevenis en heb ik ervan genoten.

20 april 1012

Vandaag is het de verjaardag van een man wiens naam ik liever niet uitspreek. Hij was zowat het tegengestelde van wat de rabarber mij aanbiedt. Stuwt de rabarber in mij levenskracht omhoog, die man zorgde voor vernietiging op een ongekend grote schaal: met hem moest de hele wereld maar ten onder gaan, in elk geval die wereld waar hij nog zeggingskracht over had. Het was de tijd van dictators … of is dat maar een illusie … nu zijn er ook dictators aan het werk met even nefaste gevolgen voor hun land en zijn bewoners. Maar toen was alles dichtbij, voelden de burgers van dit land ‘lijfelijk’ waar dictatorschap tot kan leiden. Niet alleen in Duitsland woedde een dictator, maar ook in Rusland, Spanje, Portugal, Italië …Ook de kerk was niet vrij van dictatoriale trekjes, trouwens, de kerk is ook nu geen democratie, maar welk leger zou zich geroepen voelen om daar de democratie te installeren?

En installeren we de democratie waar we onze soldaten laten vechten en sterven? Of wil men alleen een vriendelijk systeem installeren dat het westen economisch gunstig gezind is. Wat de prijs is die dient betaald te worden aan mensenlevens, aan materiële verwoesting … gewoon aan belastingsgeld van de gewone burger zullen we nooit weten. Alles wordt in mooie woorden verpakt en zo op de burger losgelaten. Wij in het westen moeten de anderen cultuur brengen (o.a. die democratie waar ze zo driftig mee zwaaien), dat we ondertussen de plaatselijke cultuur verwoesten … geen erg, die is toch minderwaardig. En wat er ‘echt’ gebeurt … daar hebben we geen flauw vermoeden van. We kunnen alleen af en toe ‘symptomen’ vaststellen, vb. een soldaat die door het lint gaat bij zijn vierde uitzending en een aantal burgers overhoop schiet.

Ik ben me bewust geboren te zijn in een samenleving en een tijd die me alle ruimte biedt om mezelf te ontplooien. Maar moeten wij daarom onze levenswijze opdringen aan de anderen? Dat niet alles ideaal verloopt, dat is een vaststelling die we ook over onze samenleving kunnen maken. Geen gevaarlijker mensen dan degenen die zich geroepen voelen (meestal met een goddelijke ondertoon) om de anderen tot hun zienswijze te bekeren (te dwingen). De slogans waarmee ze hun bekeringsijver duidelijk maken zijn camouflagepakken: hun werkelijke agenda houden ze wijselijk verborgen.

   ook de blauwe regen bereidt zich voor op zijn bloei

Terwijl ik het verslag maak en de foto’s bekijk komt de wereld van het optreden weer wervelend op me af. Leuke anekdotes, toevallige situaties. Jonge mensen die kans kregen gedurende een week ‘een dansfeest’ te mogen beleven. Heerlijk om hen bezig te zien.

Hieronder wil ik nog wat foto’s aanbieden. Geniet ervan.

 de ramen dienden nog afgeschermd, een hoogtewerker erbij en enkele durvers om de klus te klaren

 ook hier moest een hoogtewerker bijgehaald worden: een lamp is uitgevallen

 vlug nog wat stof wegnemen, zelfs voor de laatste opvoering moet het netjes zijn

 de dansers moesten zelf een stoel meebrengen, er waren er in alle kleuren en formaten

 met calligrafische letters schreven ze hun naam op hun stoel

 het lab van de schminksters

 geen schilderset maar de penselen van de schminksters

 T-shirts voor de medewerkers met logo van danscentrum en optreden