Een stap verder: de horizontale lijnen beweging meegeven door ze dichter en verder van elkaar te tekenen en dan de verticale lijnen op een speelse wijze ongeveer even ver van elkaar te laten lopen. Terwijl ik bezig ben, ben ik echt benieuwd naar het resultaat. Ondertussen komen me nieuwe oefeningen invallen. Deze vakantie zal veel te kort zijn

En nu alleen nog met lijnen werken. Vandaag ga ik terug naar het principe van weven, alleen probeer ik het zo eenvoudig mogelijk te houden. Ik zet de lijnen schuin op het blad, dat geeft een extra spanning, roept al een soepelheid, een speelsheid op die verticale en horizontale lijnen missen: die zijn zo rechtdoor, rechtaan.

Ik ben wel voor enkele uren zoet, maar het resultaat bevalt me wel. Wellicht zal ik dit voor mijn eindwerk volgend jaar in het groot uitwerken. Hoewel … mijn ogen zien nu de wereld al dubbel … wat gaat dat geven als het formaat 8 keer zo groot is?

Zoals anderen behoefte voelen om te gaan sporten of een andere vorm van ‘er uit zijn’ in te gaan, zo heb ik nu nood om de ‘gedisciplineerde lijntjes’ achter me te laten en me over te geven aan snelle streepjes, zenuwachtige trekjes … in feite: leve de chaos. Het doet enorm deugd. Ondertussen stel ik me een weide voor vol zomerbloemen. Dat laatste zal nog wel even duren voor het zich voordoet. Gelukkig heeft een mens fantasie om aan het concrete te ontsnappen en beelden op te roepen die je gelukkig maken.

Wanneer de tekening klaar is, kan ik er weer tegen: laat de feesten maar komen met alle glitter en klatergoud er bij, ik voel me terug voeten op de grond: het is alsof ik de zomer kan ruiken.

Dan krijg ik nood om die lijnen weer eens op het papier te ‘gooien’ na al dat gepriegel om lijnen op de ‘juiste’ plaats te zetten. Het is bijna een conflict in mezelf: enerzijds dat keurige ‘binnen de lijntjes’, anderzijds die dwang loslaten en me overgeven aan werken vanuit een innerlijk beleven. Het ‘binnen de lijntjes’ werken sluit aan bij vroeger, bij ‘dat is goed of braaf of …’, maar ook bij het rationele, het analytische dat ik aantref in mezelf. Toch is er een andere kant in mij die aan bod wil komen. Een kant die geen boodschap heeft aan dit ‘keurige’, dit mezelf begrenzende. Uit de band springen, mezelf als individu bevestigen … ik heb die twee polen steeds aanwezig geweten. Tekenend kan ik proberen die twee ervaringswijzen dichter bij elkaar te brengen. Er wacht me nog heel wat (teken)werk.

De weefmat heb ik nu gehad, nu wil ik een stap verder gaan. Hoe kan ik weg van het concrete (repen, linten, bamboestokjes) en alleen met lijnen werken om de lijnen, niet om wat een lijn kan oproepen. Vaag heb ik een constructie in mijn achterhoofd van vloeiende lijnen die samengehouden worden door een vorm van linten. Dus toch nog iets van een weefmatje, maar alleen als principe, niet meer iets reëels oproepend.

Het resultaat is nog mager, weinig aanwezig, maar daar kan verandering in komen.

Vandaag nog wat luiweg genieten van het feestelijk gevoel, Nieuwjaar vieren met het gezin van Karel's oudste zoon, pakjes voor iedereen … en lasagne op algemene aanvraag van de kinderen. Lasagne serveren is nog gemakkelijk: dat kan je op voorhand klaarmaken. Deze keer heb ik de keukenschort voorgebonden, Karel heeft dan gezorgd dat het huis er ordentelijk bij ligt.

Dergelijke huiselijke taferelen zullen zich zowat overal voordoen: geniet ervan. Het zijn die kleine aspecten van leven die het komende jaar zinvol gaan maken.

En dan maar hopen dat we tijd en ruimte krijgen om onze dromen, projecten … noem maar op, te realiseren. Ik ga in elk geval mijn best doen.

herinneringen melden zich aan

ze zullen dit huis niet meer verlaten

ze eisen me op

de momenten van even geen aandacht naar buiten

de lege tijden voor het inslapen

angst bekruipt me

moet ik zo ouder worden

steeds terugkerend

naar onmacht

pijn

verlies van zoveel geliefden

omdat het en de andere sterker was

ook betere herinneringen breken door

verzoening met wat ooit zo onleefbaar was

warme dankbaarheid

omdat het leven mij zoveel gaf

dit jaar

betekende ouder worden

aanvaarden dat de tijd voorbij

veel langer is dan de tijd die komt

zal ik de toekomst welkom heten

die me dichter bij brengt

bij het definitieve afscheid

of blijf ik dralen

bij mijn opstandigheid

dit leven veel te kort

nog zoveel dromen te verwezenlijken

laten we maar drinken op het onbekende

die vervloekte tijd

waarin elke dag me dichter brengt bij het niets

genieten

elk moment van bewustzijn

en gelukkig zijn

om wat me nu gegeven wordt

Karel naast me

uitdagend en vol zorg

mijn kinderen en hun geliefden

toekomstveroverend

sterk zoals ik ze ooit droomde

en Arne

steeds aanwezige

zoon van vrede

Ik wil iets bekomen dat uiteenrafelt. Ik denk ook aan het sociaal weefsel, het sociale netwerk dat voor sommige mensen uiteen valt wanneer ze mensen verliezen uit hun vriendenkring of wanneer ze te oud worden om nog voldoende gesteund te worden door de  buurtgemeenschap om in hun eigen huis te blijven en ze naar een rusthuis moeten.

De tekeningen zijn een soort proeflapjes: eens kijken hoe een idee kan uitgewerkt worden. Later zal ik wat ik leerde met die proeflapjes gebruiken om grote werken te maken.

Toen ik mijn tekendoos opende dacht ik: als ik van al die potloden en pennenhouders een bussel zou maken en daar een lint doorheen weven … en weer was ik op weg. Het werden geen potloden of pennenhouders, maar bamboestokken. Voor de achtergrond stonden de lijntjes paraat.

Dan nog wat mooie muziek en Karel die het zo druk heeft dat hij nauwelijks een woord zegt, zodat we allebei geconcentreerd kunnen bezig zijn. Feitelijk hebben we steeds speeltijd: datgene doen waar we intens plezier aan beleven.

En als ik de auto nu eens in de regen zet … zou hij dan niet vanzelf proper worden, of zal ik toch eens naar de wasserij gaan, vb. wanneer mijn spieren nog verdere streepjesdienst weigeren? Maar ook zonder een wasbeurt rijdt mijn auto nog. ‘k Mag gerust aan een volgend onderwerp denken, dit huishouden blijft wel draaien.

In de kleuterklas moesten de papierrepen dicht bijeen geschoven worden. Gisteren heb ik bewezen dat ik het nog kon. Nu mag ik een klas doorschuiven en mijn verbeelding aan het werk zetten. Als ik nu eens stoffen repen nam en die losjes door elkaar zou weven … zou dat op papier lukken?

Aan het werk dus. De achtergrond hoeft niet zwaar zwart te wezen. Met lijntjes wordt het sierlijker. En geen omkadering, dat doet zo naar adem snakken, net of je in een te strak corset zit waar onze moeders onder kreunden. Nee, vrijuit , we zien wel waar we uitkomen.

Tot ik een linnen doek zag dat als achtergrond diende bij een stilleven in de academie. In het midden was er een plek wat gescheurd en uitgerafeld … en ineens zag ik mogelijkheden voor me om te tekenen.

Dit lijkt niet zo moeilijk: linnen heeft een duidelijke structuur en die structuur leerde ik al in de kleuterklas met papier verkennen en ik geef graag toe: ik weefde als kleuter met hart en ziel. Kwam het door het gladde, dunne, blinkende papier waaruit die ’weefmatjes’ gemaakt waren? In elk geval, ik was daar gek van. De eerste jaren na de oorlog was er waarschijnlijk weinig dat blonk. Of kwam het door het ‘technische’ van wat werd opgedragen? Eerst was het: een lijntje op en een lijntje neer. Daarna was het twee lijntjes op, een lijntje neer, en vele variaties daarop. Voor het weven kregen we dan een andere kleur van papier dan het weefmatje, zodat je duidelijk zag hoe het systeem in elkaar zat. Ik hoor het de non ( ik blijf haar eeuwig dankbaar omwille van die weefmatjes) die ons bezielde nog zeggen: de geweven strookjes dicht bij elkaar aanschuiven. Ik weet niet of ze nu nog ‘weefmatjes’ maken in de kleuterklas. Vermoedelijk waren dat toen voorbereidende oefeningen op rekenen … en leren kousen stoppen. In die jaren werd dat nog uitgebreid gedaan … nieuwe kousen waren niet zo maar beschikbaar.

In elk geval: die weefmatjes straalden voor mij geluk uit.

En nu komt dat versleten linnen doek op me af. Ik wil daar iets mee doen. Niet dat ik dit doek wil ‘tekenen’, wel wil ik die geweven structuur een eigen leven laten leiden. Daar moeten fantastische dingen mee te doen zijn.

Maar eerst moet ik de basistechniek meester worden: hoe ‘weef’ je met Oost-Indische inkt op papier? Toen ik het met potlood uitprobeerde leek dat toch niet zo eenvoudig. Dus nam ik een radicaal besluit: beginnend van bij het begin, één op, één neer, alles goed aansluiten. Zalig gewoon: terug in de kleuterklas met pen en inkt.

Daarmee is de basistechniek veroverd … laat nu de fantasie maar zijn vrije loop gaan, wie weet waar je dan zoal uitkomt … bv. met één lijn een weefstuk samenstellen? Wie weet, ik probeer wel eens als ik zover ben.

Tot hiertoe heb ik steeds met een ‘organische’ achtergrond gewerkt rond een ontwerp dat ik uit de natuur haalde. Ik wil meer naar het abstracte gaan. Plots komt het liedje van Toon Hermans in mijn geheugen binnenwandelen: een ballon, een ballon, een ballonnetje. Gek hoe een mens daar op komt; Ik ben niet eens zo’n grote fan van Hermans, ik vond hem te lief, te braaf in zijn liedjes. Geef mij dan maar Robert Long.

Toen dacht ik: ik zal dat ‘ballonnetje’ maar gebruiken in mijn tekening. Het is iets ‘dingmatig’ … en als overgang naar het abstracte kan het wellicht nuttig zijn. In de achtergrond kan ik dan loskomen van het organische. Gewoon lijnen trekken die wel beweging oproepen, maar geen bladeren of iets dergelijks suggereren.

Weer durf ik het aan om de potloodtekening ineens op het papier te zetten. Als ik het met zorg doe, zal ik straks wel niet verloren lopen.

Het lukt me inderdaad om zonder problemen het ontwerp in Oost-Indische inkt te zetten. Het geheel is nogal braaf, zoals het liedje. Toch heb ik geleerd dat ik met die achtergrondlijnen iets kan uitdrukken, zonder daarvoor iets concreet te willen oproepen. ‘k Ben benieuwd naar de volgende tekening.

eerst de tekening helemaal in potlood

Het kerstfeest met de kinderen is voorbij. Elk jaar kijk ik er naar uit. Dat begint met de ’pakjes’ te verzamelen, ze inpakken, bij ieder een persoonlijke wens voegen en ze dagen op voorhand onder de (plastieken) kerstboom leggen om het ‘uitkijken naar’ te stimuleren.

Als de kinderen toekomen hebben Karel en ik al gezorgd dat de tafel feestelijk gedekt is (mijn taak) en dat het eten klaar staat (Karel). Het is een drukte van verhalen, pakjes uitdelen, blij zijn met de verrassing, toekomst ontwerpen, enthousiasme … in één woord: een levendig samenzijn.

Als ze naar huis gaan ruimen Karel en ik de ergste rommel wat bijeen. Neen, ze mochten niet helpen. Zolang wij, de oudjes, het kunnen bieden wij hen dit feest aan en worden zij, de jongere generatie in de watten gelegd. Wellicht dat het volgend jaar al verandert van formule … alles hangt af van ‘een goede gezondheid’. Wat vond ik het vreemd als kind als er bij de nieuwjaarswensen zoveel nadruk werd gelegd door ouderen op die ‘goede gezondheid’. Nu begrijp ik het wel, hoe ouder je wordt, hoe kwetsbaarder je dagen.

Als alles zal opgeruimd zijn en de restjes opgegeten, kan de rust weerkeren. Wat zullen we genieten. Karel duikt weer zijn wereld in van lezen en blogs schrijven, ik spoed me naar mijn tekentafel om daar mijn laatst bedachte projecten uit te proberen … en we hebben die week geen enkele afspraak gepland. We hebben de tijd helemaal aan onszelf toebedeeld … is me dat een kerstcadeau.

Ik blijf nog zin hebben om met één lijn het hele verhaal uit te spreken. Wat als ik nog eens met papavers werk, de bloem die me zo fascineert.

Eerst zet ik er het ontwerp op: in enkele grote lijnen schets ik de bloemen. Om structurele fouten te vermijden tekening ik een deel van de achtergrond vol en volg dan met Oost-Indische inkt. Deel per deel schuif ik naar de afwerking toe. Ik ‘verdwijn’ in mijn tekening.

Wanneer ik de pen neerleg ben ik blij met het resultaat … en merk dat ik al wat dagen lezen achtersta. Dat zal deugd doen: mijn arm en schouder zitten vast, zo kunnen die wat rust vinden.

stap na stap werk ik naar het eindpunt toe

Karel stelt voor om deze middag uit eten te gaan in de vernieuwde bistro in Werchter. Dat moet hij mij geen tweemaal zeggen. Even dacht ik: hebben we iets te vieren? Later geeft Karel zelf een verklaring: hij zat al een hele week binnen, we moesten toch een boodschap doen en als we dan er een etentje aan koppelden was hij toch eens buiten gekomen. Normaal als ons de kriebels teisteren om eens uit te gaan eten, gaan we naar Leuven … maar dan zijn we enkele uren zoet… en zoveel tijd hebben we niet te verliezen. Je zal maar gepensioneerd zijn en alle tijd van de wereld hebben.

Het restaurant is echt mooi geworden. Later vertelt de eigenares dat ze moesten verbouwen om in orde te zijn met de brandweer. Gelukkig dat we reserveerden want het loopt goed vol.

Ik kijk uit op een groep oudere mensen, zowat onze leeftijd of ouder. Twee dames trekken mijn aandacht. Ze zitten in een uitbundig gesprek met elkaar … maar hun lichaamstaal lijkt me zo vreemd. Met kleine sierlijke gebaren onderlijnen ze hun spreken. Het is een lichaamstaal die me ‘verouderd’ aandoet, een lichaamstaal die thuishoorde bij de vroegere hogere burgerij. Vooral de ene vrouw gesticuleert heel gracieus met haar handen, alsof ze geniet dat ze nog eens kan uitpakken met die gebaren, dat ze de tijd kan overwinnen door de lieflijkheid van de tijd, toen men van de vrouwen verwachtte: ‘tais toi et soit belle’ uit de kast en de mottenballen te halen.

Wanneer we naar huis gaan blijven die gebaren me intrigeren. Zou ze thuis diezelfde ‘gebaartjes’ boven halen? Hoe kan je een was in de wasmachine steken of de vloer dweilen met die gebaartjes. Het is net of ze een doos heeft voor ‘buitenshuis’ waarin ze haar sierlijke gebaartjes voor even uit haalt, gebaartjes die de mannen ‘toen’ lieflijk vonden omdat ze de held bij hem bovenhaalden die de poreusheid van de vrouw zou beschermen. Nu hebben de vrouwen geen nood meer aan helden, wel aan mannen die hun hemden zelf strijken en de vrouwen hanteren zelf de boor als er een schroef de muur in moet.

Ik ken die vrouwen niet. Zij hanteren wel een zelfde lichaamstaal die ze kunnen etaleren bij feestelijke gelegenheden. Het is ook zo’n opgewonden bedoening: net pubers die om een kleinigheid hun ganse vocabularium uit de kast halen om even stoom af te blazen en te oefenen met hun nieuwe mogelijkheden. Die jaren hebben de dames al lang achter zich, dat hebben we trouwens gemeen. Wellicht speelt er een vorm van nostalgie: ook zij hebben het grootste deel van hun jaren achter zich liggen en wellicht roepen zij met hun lichaamstaal nog eens de jaren terug toen het leven hun nog niet geconfronteerd had met een minder beschermde realiteit

De laatste week van het schooljaar maken we in de academie plaats voor het kerstfeest. Gezien ik aansluit bij drie groepen, kan ik driemaal aanschuiven aan de feesttafel. Gelukkig stelt de avondklas van schilderen het feestje uit tot het begin van volgend jaar.

Zo’n feestjes zijn wel leuk. We maken een pot waarbij ieder een bepaald bedrag betaalt. Een taakverdeling wordt afgesproken: wie zorgt voor wat en de gemaakte onkosten krijgt men uit die pot terug.

Eerst is de tekenklas aan de beurt. Daar is voor een uitgebreide kaastafel gezorgd. En naar goede gewoonte beginnen we met een glas cava en onmiddellijk stijgt de stemming.

Het leuke van zo’n samenkomst is dat je tijd hebt om elkaar wat uitgebreider te leren kennen. Normaal ken je wel iedereen van de klas bij naam, maar de verhalen achter die naam blijven vaak onbekend. De mensen die samen met jou beginnen leer je vaak uitgebreid kennen, maar de nieuwelingen blijven wat vager aanwezig. En dan is zo’n feestje ideaal. Niet dat je met iedereen uitgebreid in gesprek kan, maar met je buur (m/vr) aan tafel zit je toch een paar uren samen.

De dagklas van schilderen heeft geopteerd voor wat warme en koude hapjes. Tot de taart is zelf gemaakt. Ik heb voor de cava gezorgd: ik kook niet zo graag. Maar wat de anderen presteerden: het mag gezien en geproefd worden. Ook de leraar zorgde voor een bijdrage, hij kookt graag.

Iemand bracht een microgolf oven mee. Soms is het aanschuiven, maar we hebben tijd en de honger is al meer dan gestild. Die hapjes vormen uiteindelijk een uitgebreide maaltijd.

Nadien besef je maar hoeveel zo’n groep betekent: de vriendschap, het elkaar aanvaarden … dan betekent samenzijn op zich al iets feestelijk.

En over een paar dagen komen dan de familie feesten eraan. De kerstboom staat te wachten met de pakjes, en eens  de feesten voorbij beginnen de dagen ‘te lengen’.  We zullen het zo nog wel even vol houden denk ik en dan is die winter weer voorbij.

En dan gaat Karel naar een studiedag en ben ik de ganse dag alleen thuis. Wanneer Karel om 9 uur vertrekt sta ik al aan mijn tekentafel. Het papier ligt klaar. Ik moet alleen de dop losschroeven van de Oost-Indische inkt, mijn pen in de inkt doppen en over de voorgetekende lijntjes gaan. Het vraagt wel al mijn aandacht: een verkeerde bocht nemen en ik zit hopeloos vast in de wirwar van lijnen. Hoewel ik met alle aandacht bij mijn pen ben, maak ik toch een uitschuiver. Natuurlijk kan je dat oplossen, je moet alleen zorgen dat je op het juiste punt uitkomt. Soms is het toch wel spannend.

’s Middags probeer ik rustig een boterham te eten. Mijn spieren voelen stram aan. Ik probeer wat te zwaaien met mijn armen, maar echt helpen doet het niet. En vandaag stel ik het middagdutje maar uit. De tekening zuigt me naar pen en papier toe.

Uren sta ik aan mijn tekentafel, naar het einde toe tanden op elkaar. Maar het lukt me dit project tot een goed einde te brengen. Mijn hoofd lijkt vastgevroren aan mijn nek, ik kan het nauwelijks bewegen. Wat zou het me deren? Mijn tekening is af. Ik voel me heerlijk ontladen.

Wanneer Karel me belt om hem aan de bushalte op te halen, zou ik wel kunnen fluiten. Ik heb dit echter nooit goed gekund, dus zet ik maar muziek op in de wagen. Ik voel de verkramping toenemen, toch wat ‘veel te veel’ gedaan. Morgen zal ik wel rusten … en ondertussen denk ik aan het volgende project.