Het is alsof ik een bron van tekenplezier aangeboord heb. Tekenen: zo maar uit de vingers. Ik merk dat het werken met gedisciplineerde lijnen me veel zelfvertrouwen gegeven heeft wat waarschijnlijk tot metaalmoeheid van mijn tekenpen heeft geleid. Ik kruip van binnen uit in mijn tekenen. Het is puur gevoelsmatig. Mijn rationaliteit is stilgelegd. Ik voel waar ik de volgende lijnen moet zetten.
Nu zou ik dag en nacht willen tekenen. Alleen weigert mijn lichaam en mijn concentratie dit ook te doen. Gelukkig maar. Er is nog een ander leven naast tekenen en schilderen.
Wellicht dat de lente toch ooit eens doorbreekt en dan duik ik de tuin in. Met mijn handen (zonder handschoenen, vuile nagels nadien) de aarde voelen, na een winter die niet alleen voor mij veel te lang was. Weer intens genieten van de verbondenheid met de aarde.
21-03-2013
Zonder aarzelen
En dan laat ik al mijn aarzelen achter mij en teken, lijn na lijn, heel heftig, alsof ik geen tijd te verliezen heb. Wat ook zo is: de tijd dat ik nog kan tekenen begint te korten. Daar denk ik nu niet aan. Ik wil proberen vrijuit te gaan, zonder vooropgesteld beeld of doel, alsof de lijnen zelf mijn hand leiden.
Zo tekenen werkt heel ontladend. In welke donkerte van mijn onbewuste haal ik de inspiratie? Ik wil er niet teveel over nadenken. Ik kan alleen maar vaststellen dat ik er enorm plezier aan beleef.
20-03-2013
Een stap verder
Ik wil de gedisciplineerde lijnen van de weefmat achter me laten. Niet dat de mogelijkheden ervan ten volle onderzocht zijn, wellicht herneem ik later die wijze van werken. Nu heb ik nood om vrijer te werken, meer emotionaliteit in mijn tekeningen te leggen. Toch gaat het niet vanzelf, nog altijd wil ik vanuit de constructie van een weefmat vertrekken. Ik voel me nog teveel op glad ijs. Ik gebruik de gedisciplineerde lijnen om er rond met vrijere lijnen te werken. Ik voel dat ik in de goede richting zit, hoewel de tekening nog heel stroef aandoet.
Het is maar door stap na stap de grens te verleggen dat je dingen ontdekt zonder jezelf uit evenwicht te brengen. Ook tekenen kan een organisch groeiproces betekenen.
19-03-2013
Nu kan ik aan het werk
Ik probeer wat anders uit. Met Oost-Indische inkt zet ik met aquareltechniek iets op papier. Het vervelende is dat, als het werk nog nat is, dit een heel ander beeld geeft dan na het opdrogen: alles wordt grijzer, ongenuanceerder. Toch zie ik al de richting die ik uit wil.
Met houtskool zet ik er later forse strepen op die ik wat bijveeg met mijn vinger. Als ik dat nu nog eens kan vertalen in acryl zie ik het wel zitten.
Niet dat ik altijd grondig voorbereid wat ik schilder. Ik heb altijd wel een idee in mijn hoofd van wat ik ga doen, soms maak ik een schets of verf op papier. Maar toch, al schilderend ontdek ik pas mijn werk. Voor mijn eindwerk heb ik nogal wat voorbereidend werk gedaan. Eerst wou ik het inhoudelijk op poten hebben, daarna was het zoeken hoe ik datgene wat ik zeggen wou, zou uitwerken.
Ook het feit dat ik op groot materiaal werk, doeken van 100 x 100 tot 200 x 200 doet me vaak aarzelen om te beginnen ik wil dat materiaal niet verknoeien. Dat lijkt bij mij een elfde gebod: ge zult het schildersmateriaal met zorg omringen.
Ik koop degelijk materiaal. Feitelijk is het een vorm van verliefdheid. Een goed gespannen doek zingt als je er op tikt. Tekenpapier heeft zijn eigen kleur, ook als het wit is. De dikte en korreligheid zijn vaak uitnodigend om met overgave te werken. Zelfs mijn Oost-Indische inkt is van goede kwaliteit: hij plakt beter aan de pen dan bv. de inkt van het merk Talens. Niet dat dit laatste merk niet goed is maar zoals ik mezelf dwing om tot de grenzen van mijn kunnen te gaan, zo wil ik materiaal gebruiken dat die uitdaging kan helpen waar maken.
18-03-2013
Letters die geen letters zijn
Op 23.02 tekende ik letters en cijfers over elkaar, in verschillende dikten van Oost-Indische inkt, zodat er een soort diepte ontstond. Ik gebruikte die techniek voor een groot doek van mijn eindwerk: daar werk ik natuurlijk met verf, acrylverf. Op een ander doek voor mijn eindwerk dat niet zo groot is wil ik ook iets schilderen dat doet denken aan die letters van het grote doek.
Ik probeer met Oost-Indische inkt en penseel een vorm van letters uit. Het mogen geen concrete letters zijn, maar ergens letters oproepen in de verbeelding. Het resultaat bevredigt niet: het doet nog teveel aan letters denken. Daarbij ligt het getekend zijn er zo dik boven op en het moet geschilderd zijn. Dit betekent dat ik verder moet zoeken naar een meer schildermatige oplossing.
17-03-2013
Wat vrijer bewegen
Zoals gisteren vul ik de langgetrokken lijnen op met kleinere, zodat de tekening meer densiteit krijgt. Toch probeer ik wat meer bewegingsruimte in het geheel te brengen. Het zit nog wat stroef, maar ik heb zin om in die richting verder te werken.
16-03-2013
Achtergrond
Op de voorgrond zet ik een lijnenstructuur neer die zeer strak aanvoelt. Dat komt omdat de buitenkant uit eenstrakke lijn bestaat die het lijnenspel binnenin heel gedisciplineerd in de hand houdt. Het is net of de buitenkant dreigt te begeven onder de druk.
Voor de achtergrond gebruik ik ecoline. Het verzacht als het ware die nauwelijks ingehouden energie. Feitelijk zou ik ook verdunde Oost-Indsiche inkt kunnen gebruikt hebben, maar dat bedacht ik pas als het werk af was.
15-03-2013
Het samenzijn
Ik ben mijn kinderen dankbaar dat ze willen samen zijn op de sterfdag van Arne. Zijn eerste psychotische opstoot deed het gezin uit elkaar spatten: op korte tijd vernielde hij een heel interieur. Gelukkig vielen er geen gewonden. Wel kwam angst zich nestelen voor dat onbegrijpelijke en toch zo reële ervaren.
Wanneer de zaak van KimDe Gelder ter sprake komt, moet ik altijd aan mijn zoon denken: daaraan ben ik dus ontsnapt. Wat een lijdensweg moeten de ouders De Gelder doormaken: steeds geconfronteerd worden met hun zoon die zon daden verrichtte en zoveel leed bij ouders en familie van de slachtoffers veroorzaakte. Toch blijven ze achter hun zoon staan. Wie heeft enig meevoelen over voor deze mensen, die ooit een andere droom gekoesterd hebben voor hun die zoon.
Gisteren kwamen we samen. Ieder komt vanuit een eigen wereld met de eigen gekwetstheid, naar het samenzijn. Maar ook met een innerlijke kracht die blijheid laat bloeien als ze elkaar zien. Ik ben fier op mijn kinderen. Ieder gaat een eigen weg. En dat is goed.
Dat samenzijn doet deugd. Er is weer heelheid gekomen in het gezin. We beginnen met een glas Cava en toosten op Arne. Veel wordt er verder niet over hem gezegd. Het verleden draag je mee. Als er nood is om er over te praten kan dat maar in dit samenzijn gaat het vooral over elkaar en het nu en de toekomst.
Wanneer we naar huis rijden draag ik de warmte van het samenzijn mee. Dat zijn momenten om te koesteren.
14-03-2013
Troost
Veertien jaren terug was het prachtig weer. Een stralend blauwe hemel. Warm. De lente kondigde zich onvoorwaardelijk aan.
Nu blijven we zitten met guur winterweer. Ik kan daar niet tegen. Dan zou ik nog achter de Leuvense kachel willen kruipen, in de zetel die voor de vader of de grootouder (m/vr) bestemd was en wachten tot de zon alles weer opwarmt.
Gelukkig is er ook een andere oplossing: schilderen. Nadat ik het schilderij rond Arne (zie gisteren) voltooid had, zocht ik mijn heil in het strakke, in heldere kleuren. Het geeft me op een of andere manier troost. Ik weet niet waarom. Het maakt me rustig.
Het schilderij van gisteren is een eerbetoon aan alle mensen die tot zelfdoding overgingen. Hun weg is ten einde, vandaar de weg die plots gewoon ophoudt. De weg lijkt langs een afgrond te gaan, die ze bereiken op het moment dat ze aan het einde zijn. Rechts heb ik een soort gebouw geplaatst (Arne sprong van de vijfde verdieping) maar het kon even goed een trein, een touw, een plastieken zak zijn. In het midden is er en soort oplichting. Voor Arne was er geen andere toekomst dan overleven met drugs (medicijnen omwille van zijn schizofrenie of de drugs van het alternatieve circuit).
In het schilderij dat ik vandaag toon is het rustiger door aanwezigheid van licht en structuur.
Praten over wat je diep raakt kan ook al schilderend, tekenend en ondertussen lekker van de warmte genieten.
13-03-2013
Tijd stilgelegd
veertien jaren terug
sprong je
van vijf hoog
op harde stenen
naar het niets
je liet alles achter
onnodige ballast
verleden
weggegeven aan wie verder moest
toekomst
uitgeveegd
je ging
je eigen weg
schreef nog een afscheidsbrief
over graag zien
je broer
je zussen
je moeder
wij leefden verder
in de tijd niet te stoppen
in de vrieskou van gemis
de schreeuw om jou
verzwegen
toegedekt
tot de jaren milder werden
het verdriet tot woorden kwam
vandaag komen we samen
om jou te gedenken
de lege stoel aan tafel
een kaars voor je foto
maar meer dan ooit
ben je bij ons
de geliefde broer
de geliefde zoon
steeds aanwezig
in de zachte bedding
van ons geheugen
12-03-2013
Maartse buien
Omdat ik toch niet anders kan dan binnen blijven met dit winterse weer, zoek ik maar terug mijn tekentafel op. Niet dat ik het met tegenzin doe, integendeel ik heb nu meer dan uitgebreid excuus om niet in de tuin te werken of nog erger: neiging krijgen om de grote kuis te doen. Ik heb al vaak gedacht aan ons moeder zaliger. Na een winter met een kolenkachel als warmtebron, was het wellicht nodig van eens grondig te poetsen. Ik herinner me nog die vrieskou van toen: op de ramen vroor het bloemetjes en in het nauwelijks geïsoleerde huis was het ijzig koud. Alleen in de woonkamer was het warm. Een Leuvense kachel diende niet alleen om rond te zitten, je kousen te verschroeien als je probeerde je voeten te verwarmen, maar die kachel deed meteen dienst als keuken. Alles werd erop gekookt, gestoofd, warm gehouden en s avonds werden er strijkbouten ingelegd of zelfs bakstenen, die, eens ze goed opgewarmd waren, in een handdoek gerold werden en voor het slapengaan tussen de ijskoude lakens gedropt. We mochten ons dan in de warme huiskamer omkleden en we liepen toen de trap op, om een voorverwarmd bed (of wat er voor moest doorgaan) in te duiken. Er was wel een bouillotte beschikbaar maar niet voor alle vijf de kinderen. En voor iedereen moest er bedverwarming georganiseerd worden.
Nu zorg ik op tijd dat mijn elektrisch dekentje het bed op de gepaste temperatuur brengt voor ik ga slapen. Nee, de keuken verhuist niet naar een centrale kachel in de winter, maar blijft lekker verwarmd gans de dag beschikbaar. Voor onze kinderen is dat comfort evidentie. Ik blijf er steeds met een dankbaar gevoel van genieten.
11-03-2013
Even uit de serie springen
In de academie had ik zin om eens iets anders te doen dan lijntjes te tekenen. In mijn achterhoofd ben ik vaag bezig hoe ik de menselijke figuur kan verabstraheren. Wellicht dat ik die oefeningen kan gebruiken als volgend jaar mijn eindwerk er aan komt.
10-03-2013
Weer wat strakker
Ik ben op zoek naar een samengaan tussen strakkere lijnen en speelsheid. Het is moeilijker dan verwacht. Toch wil ik volhouden en zelfs als een tekening mij niet zo bevalt gooi ik ze niet weg. Niet het resultaat is belangrijk, wel de weg die je gaat. En als er af en toe iets moois te voorschijn komt: blij zijn.
09-03-2013
Tussen de lectuur door ... of andersom
Een van de eerste dingen die me s morgens invallen bij het wakker worden: wat ga ik vandaag tekenen. Als er al een ontwerp op mijn tekentafel ligt bedenk ik hoe ik het verder ga uitwerken. Heb ik nog niets gepland dan overweeg ik wat de volgende stap in de serie gaat zijn. Ik laat het tekenen organisch in mij groeien. Er zit geen idee achter die ik wil uitwerken. Dat is voor later. Nu wil ik experimenteren met lijnen en er plezier aan beleven.
Voor het schilderen ligt het anders. Ik ben mijn eindwerk bezig en daar wil ik iets uitdrukken van de dingen die me bezig houden. Ik zoek een evenwicht tussen het engagement dat ik in het schilderen leg en de ontspanning die ik in het lijnen trekken zoek.
Hier heb ik me met veel zwier overgegeven aan de speelsheid van lijnen. De achtergrond is in het echt een wit papier. Ergens moet er wel een mogelijkheid zijn om dat te corrigeren, maar mijn kundigheid met de computer is erg beperkt.
08-03-2013
Het Stasi-Dossier
Omdat het boek van Geert Mak In Europa nietecht handig is om mee te nemen in de trein of autobus, zoek ik naar een kleiner formaat tussen mijn boeken en iets dat vlot leest als ik op reis ga. Zo kom ik bij het verhaal terecht dat Timothy Garton Ash schreef over zijn dossier bij de Stasi (Oostduitse Ministerium für Staatssicherheit). Terwijl ik In Europa van Mak met mijn neus op de koude oorlog gedrukt wordt, kan ik bij Ash volgen hoe dat concreet in zijn werk ging.
Als Oxford-student verrichtte Garton Ash historisch onderzoek i.v.m. WOII. Op grond van een cultureel verdrag tussen Engeland en de DDR , krijgt hij een beurs om in Oost-Duitsland te werken. De buitenlandse inlichtingendienst van de DDR trachtte zijn doen en laten constant te observeren. De Stasi legt een uitgebreid dossier van Ash aan, maar ontdekte niet dat hij onder pseudoniem werkte voor Westelijke media.
Wanneer de Berlijnse muur neergehaald wordt en de Sovjet Unie uiteenvalt, gaat Ash op zoek naar de inhoud van zijn dossier. Ash vergelijkt de inhoud van zijn ter inzage vrijgegeven dossier met zijn herinneringen en dagboeken en interviewt een aantal geheime informanten die de dienst van gegevens voorzagen. Hij wil vooral begrijpen waarom ze informatie doorgaven aan de Stasi.
Ik moet denken aan een tekst van Leonard Cohen
Alles wat wij weten over Adolf Eichmann
Ogen:Doorsnee
Haar:Doorsnee
Gewicht:Doorsnee
Lengte:Doorsnee
Bijzondere kenmerken:Geen
Aantal vingers:Tien
Aantal tenen:Tien
IntelligentieDoorsnee
Wat verwachtte u?
Klauwen?
Te grote snijtanden
Groen speeksel?
Krankzinnigheid?
(uit Woorden tegen vernietiging)
Het Stasi-dossier
Timothy Garton Ash
Een persoonlijk verslag
ISBN 90 215 9489 7
07-03-2013
In Europa
Enkele weken terug las ik het boek Reizen zonder John. Op zoek naar Amerika van Geert Mak. Omdat dit een ware voltreffer was pikte ik een ander boek van Geert Mak uit mijn boekenkast dat al lang op mij lag te wachten maar omdat het zon kanjer is (iets meer dan 1 kg, 1116 paginas zonder noten) bleef ik er een beetje ronddraaien. Maar in Reizen zonder John had Geert Mak me zo overtuigd van zijn kunde, dat ik niet aarzelde aan dit uitgebreide werk te beginnen.
Om Geert Mak zelf aan het woord te laten (op de achterflap van het boek):
Begin 1999 verliet ik Amsterdam voor een reis door Europa die een vol jaar zou duren. Het was een soort laatste inspectie: hoe lag het continent erbij, aan het eind van de twintigste eeuw? Maar het was ook een historische reis: ik volgde letterlijk de sporen van de geschiedenis, door de eeuw en door het continent, beginnend in januari, bij de resten van de Parijse Wereldtentoonstelling en het bruisende Wenen, eindigend in december, bij de ruines van Sarajevo.
Dat hele jaar reisde ik zo met de eeuw mee, in een krakeling van routes, langs Londen, Volgograd en Madrid, langs de bunkers van Berlijn, de geparfumeerde kleerkasten van Elena Ceausescu in Boekarest en de speelgoedautos in een verlaten crèche in Tsernobyl. En ik praatte met de getuigen: met schrijvers en politici, met verzetsmensen en hoge officieren, met een boer in de Pyreneeën en met de kleinzoon van de Duitse Keizer, tientallen Europeanen die hun verhaal vertelden.
Dit reisverslag gaat over het verleden, en wat het verleden met ons doet. Het gaat over verscheurdheid en onwetendheid, over historie en angst, over armoede en hoop, over alles wat ons nieuwe Europa scheidt en bindt.
In maart 2004 verscheen dit boek, in december 2004 (mijn exemplaar) was het reeds aan zijn elfde druk toe. Het is inmiddels in veertien talen vertaald.
Wat dit boek zo imposant maakt (naast zijn gewicht) is dat geschiedenis hier iets is van heel concrete mensen. Uitgebreid gaat het over de Eerste en vooral Tweede Wereldoorlog. Het gaat niet zozeer over de grote strategieën maar over concrete angst, verlies, met vragen als waarom, had het anders gekund om uiteindelijk bij jezelf te belanden: wat zou ik gedaan hebben in die situatie. Naarmate de geschiedenis hedendaagser wordt en daardoor binnen je eigen beleven dreigt te stappen, verdwijnt alle superioriteitsdenken van wij, de beteren. Wie herinnert zich niet Gdansk, Tsernobyl, Srebenica, Serajevo Met onze neus op de feiten die toen soms letterlijk tot geschiedenis gebombardeerd werden.
In Europa lezen, is een stuk van je persoonlijk geheugen bevrijden van vergetelheid. Door de afstand ontstaat er meer inzicht in wat er gebeurde maar is het gevoel terecht dat we maar machteloze toeschouwers waren van het grote politieke, militaire, economische spel?
In Europa
Geert Mak
Reizen door de twintigste eeuw
ISBN 90 450 1178 6
06-03-2013
Licht
Licht
springt open tussen bomen
boven weiland
verzamelt zich tussen huizen
gewend aan de kou
de donkere uren van de winter
verdwijnen
maken plaats
voor nieuw verlangen
even raakt de zon
in een glimlach
de aarde
belofte wordt geboren
weer zal alles bloeien
in het zand
schrijf ik je naam
voorbije herinnering aan
ooit eens zomer
05-03-2013
Dance Vibes
Compagnie AIRA van de dansschool Aike Raes, is geselecteerd voor het festival Dance Vibes in Eeklo. De winnaar van het festival mag zich een jaar Ambassadeur 2013-2014 voor Moderne dans in Vlaanderen noemen.
Compagnie AIRA startte in september 2000, creëerde reeds drie producties (Walking in my Shoes, Aqua en Woman) en met de productie in opbouw (My Sister), veroverde de groep een plaatsje bij de finalisten van Dance Vibes, ingericht door Danspunt dat zichzelf zo voorstelt: Danspunt, het Vlaams steunpunt voor amateurdans, bevordert de artistieke kwaliteit van amateurdans in Vlaanderen en Brussel en heeft oog voor het maatschappelijke belang ervan.
Gewoontegetrouw legt het Danscentrum een bus in. Omdat het vervoer op deze manier gemakkelijk gaat kunnen geïnteresseerde ouders, maar ook jongere dansers zonder begeleiding, deelnemen aan het evenement.
De dansers van Compagnie AIRA zijn deze morgen met drie autos naar Eeklo gegaan: daar vullen ze de dag doorbrengen met opwarming, podiumrepetitie, elkaar leuke verhalen vertellen en vooral de stress meester blijven.
Wanneer de bus ons afzet bij CC De Herbakker, schrik ik toch even van de muurschildering. Karel, geboren en getogen in Eeklo, vertelt me later dat herbakkers de spotnaam voor inwoners van Eeklo is. Wanneer ik daarna even googel naar herbakker, wordt alles me duidelijk: het verleden was ook niet vies van horror. Googel zelf maar.
In het cultureel centrum vinden we onze groep terug in een grote zaal die de acht geselecteerde groepen en de drie gastgroepen als kleedruimte dient. Aike ziet het wel zitten. Voor haar is het belangrijk dat het eerste optreden van deze productie goed is, krijgen ze daarnaast de titel, des te beter. We drinken samen iets in afwachting van het sein dat de voorstelling gaat beginnen.
Compagnie Aira komt na de pauze aan bod. Tijdens de pauze horen we dat de zenuwen toch hoog oplopen. Beter zo dan te overtuigd zijn van je kunnen. Aike probeert de concentratie op peil te houden en de groep moed in te spreken. Dat blijkt te lukken, want wanneer ze hun prestatie neerzetten geven ze zichzelf en slepen de toeschouwers mee. Wanneer ik Aike later terugzie, straalt ze : voor haar was het heel goed, de productie stond er. Wanneer alle finalisten hun creaties gebracht hebben, trekt de jury zich terug en komen de gastgroepen. Het valt me op hoe hoog het niveau van het amateur dansen is.
Dan wordt het even spannend. De directeur van Danspunt bedankt de mensen die zorgden voor de organisatie, de choreografen, de dansers en uiteindelijk zal de voorzitster van de jury het woord nemen. Zij heeft voor elke deelnemende groep een bemoedigende evaluatie van hun prestatie en overhandigt dan de gesloten envelop met de naam van de winnaar aan de directeur. Neen, Compagnie AIRA is niet de uitverkorene maar blijkbaar zit de ontgoocheling niet diep. Wanneer we samen met de dansers wachten op de terugreis zijn ze vooral enthousiast om opgetreden te hebben. Ook dat is belangrijk bij dansen: het af en toe eens kunnen tonen aan de buitenwereld van je kunnen. Nu, deze groep kan midden mei met dezelfde voorstelling terecht in de stadsschouwburg van Leuven. Daar treden dan de vier gezelschappen van het Danscentrum Aike Raes op.
De terugweg naar huis komt Aike bij me zitten. Het is over elven als we vertrekken. Af en toe zeggen we iets, maar we zijn beiden moe. In Leuven nemen we vlug afscheid en ik heb maar één wens: zo vlug mogelijk thuis zijn.
een beeld van de kleedzaal maar ze laten niet aan hun hart komen dat ze het met zo weinig plaats moeten doen.
muurschildering van de Herbakker bij de ingang van het cultureel centrum