Omdat Karel en ik het werk van Koen erg waarderen, spreken we af met Christel en Ludo om naar de vernissage te gaan. Gelukkig vind die in de namiddag plaats … en kunnen we ’s avonds onze afspraak met de kinderen nakomen. Maar Karel kan niet mee. Zijn rug protesteert tegen elke vorm van beweging. Jammer.

Wanneer we toekomen is Koen en zijn vrouw al aanwezig: over een tweetal weken wordt Koen vader. Wat ziet zijn vrouw er prachtig uit met haar bolle buik, ze straalt gewoon.

Na de zoenen, het echt blij zijn elkaar weer te zien, wat heen en weer vertellen, neem ik de tijd om eens rond te kijken. De titel van de tentoonstelling: Arabesken maken beide kunstenaars waar, ieder op een eigen manier.

Het werk van Koen ken ik, maar telkens opnieuw vind ik plezier in het kijken naar zijn manier van houtsnijden. Het is heel sierlijk, soms adembenemend gracieus.

Kakayi maakt kalligrafieën, ontzettend mooi. Kijk ook maar eens naar de foto’s hieronder. Hij gebruikt religieuze teksten voor zijn werk. Bijna telkens komt het woord Allah voor. Ik bedenk dat het woord Allah hier gebruikt wordt in positieve betekenis, om iets moois te scheppen. Meestal horen we dat woord verbonden met negatieve geladenheid, maar hier wordt het woord omgeven door zachtheid, ultieme sierlijkheid.

Ik geraak in gesprek met de kunstenaar. Hij legt uit hoe eerst het papier (een soort zijdepapier) geprepareerd wordt met eiwit. Daardoor komt er een vorm van glans op, waardoor het kalligraferen een levendigheid krijgt in de lijnvoering. Het geheel kan meer dan 500 jaren bewaard worden. Er zijn ook verschillende stijlen die al eeuwen oud zijn. Ik merk wel dat er een verschil is in de werken, maar voor de rest ben ik totaal onbekend met wat voor Kakayi iets heel evident is. We kunnen zoveel leren van elkaar, jammer dat vooroordelen dat dikwijls verhinderen.

Naast zijn kalligrafieën stelt Kakayi ook enkele schilderijen ten toon. Heel zacht van kleur. Ook hangen er twee schilderijen van zijn vrouw, die er niet bij kan zijn omdat ze elders haar werken toont.

Tussendoor worden we verwend met een drankje, zelfgebakken cake, een platte kaas dessertje … en zie ik nog bekenden.

De galerie is niet zo groot. Wanneer we alles gezien hebben, de bekenden gesproken en de cake gesmaakt heeft, vertrekken we. Christel en Ludo hebben nog andere activiteiten gepland en ik zal (ook alleen, die rug van Karel …) naar de rolstoelbasket gaan kijken van de jongste zoon in Rotselaar.

Vandaag zie je in de fotobijlage werk van Kakayi. Morgen staat Koen centraal.

Op de foto hiernaast zie je de broedende moedereend op haar nest … als je de foto vergroot en goed zoekt. Onderaan het riet, pal in het midden van de foto, zie je een iets donkerder vlek: dat is de kop van de eend. Merkwaardig hoe goed die broedende vogels verscholen zitten in hun kleuren. Als je het niet weet, merk je ze niet op. Of liever: wij mensen merken ze niet op.

Sinds enkele dagen zien we regelmatig kraaien komen aanvliegen en zich opstellen in de struiken. Welk instinct leert hen dat hier prooi te rapen valt? Als Karel hen opmerkt tikt hij tegen de ruit: verschrikt vliegen ze dan weg … gelukkig blijft de eend zitten. Eergisteren kwamen er een ander koppel eenden gebruik maken van de vijver … maar dat verontruste de eend zo dat ze opvloog. Ze is ook al eens opgevlogen toen ik er langskwam en een of ander geluid maakte dat haar verontrustte. Ze komt wel steeds terug … maar dat duurt toch enkele uren. Ondertussen koelt haar nest toch wellicht af, zeker bij dit nogal koude weer. Er lopen ook katten rond. Die zien we soms met hun poot naar de vissen grijpen in de vijver … zouden ze ook naar kuikens grijpen?

Feitelijk wordt zo’n dier bedreigd door allerlei vijandige elementen. Ik twijfel er aan of haar broeden kuikens gaat opleveren. Waarschijnlijk zal ze nog broeden bij ’t Alent. Ik ga proberen de mensen weg te houden van het nest … maar die passeren op nog geen 5 m van de broedplaats … zal moedereend de drukte aankunnen?

Wanneer we het station van Aarschot verlaten kijken we eerst uit naar een restaurant. Er is een ‘chinees’ rechtover het station. Dat restaurant heeft een goede naam. Even kijken naar de openingsuren. Toch nog even wachten, want het is nog niet open. Dus op zoek waar we iets kunnen  drinken.

We trekken het café op de hoek van de volgende straat binnen. Het is een klein café, maar wel druk met mannen die na hun werk, voor ze naar huis gaan, eerst een pintje drinken en de vrienden zien. Gelukkig vormen die een groep rond de toog, zodat we twee tafeltjes kunnen bemachtigen waarrond we ons kunnen nestelen. Een goed biertje of een glas wijn zal smaken na zo’n dag.

Inderdaad, we bekomen wat. Van rondslenteren wordt een mens wel ontzettend moe. Er zijn geen voetproblemen: ieder had zich gepaste schoenen aangetrokken. Je leert dat wel vermijden als je regelmatig naar tentoonstellingen gaat. Oh ja, Michel moet nog wat terugkrijgen voor de metrokaarten. Dat wordt nu in orde gebracht, zodat ieder schuldenvrij naar huis kan.

Honger hebben we wel en wanneer het restaurant open gaat, betalen we de consumpties.

In het restaurant zijn we de eerste klanten, ruimte zat. Menu inkijken, gewenste bestellen … en de sfeer zit er weer in. Gek hoe een mens blijft inspiratie halen om met elkaar te praten als de groep het goed met elkaar vindt.

Dan brengt men het eten … echt heerlijk. Even wordt het stil als we eten. We proeven ook eens bij elkaar. De ene heeft iets pikants, de andere een zachtere uitvoering. Om af te rekenen delen we de totaalsom. Dat is het rapst gedaan … en erg veel verschil zal er niet opzitten.

We nemen afscheid en Christel voert me naar huis. Neen, ze komt niet meer binnen, ook bij haar thuis wachten ze op haar. Uitzwaaien … en ik kom bij Karel aan, blij thuis te zijn na de heerlijke drukte van de dag.

We hebben twee vrijkaarten die elk aan twee personen toegang bieden tot de beurs. We moeten er dus twee bijkopen. We hebben afgesproken dat we die toegangskaarten solidair zullen delen, want de prijs voor een kaart is 15 euro. Iemand hoort ons praten over die twee nog te kopen toegangskaarten: hij heeft een vrijkaart en is alleen, of iemand zin heeft om samen met hem binnen te gaan. Ja hoor en we zijn nog niet aan het toegangspoortje of we krijgen weer een aanbod om gebruik te maken van de vrijkaart van iemand anders om binnen te geraken. Zo, is dat even geluk hebben.

We spreken af dat ieder op eigen tempo de tentoonstelling bezoekt, maar om 14 uur zijn we terug aan de ingangszetels van de zaal.

Christel en ik blijven samen: we hebben al zo vaak samen een tentoonstelling bezocht en we blijken erg aardig op elkaars ritme te zijn afgestemd. Niet dat we aan elkaar plakken, maar ons eigen ritme volgend blijken we steeds in elkaars buurt terecht te komen.

De eerste zaal heeft ons wat ontgoocheld: ’t was net of het vorig jaar meer aansprak … of hadden we er ons nu teveel van voorgesteld. De grafische werken zijn wel goed. Daar heb ik wel met plezier naar gekeken. Christel is vooral geboeid door schilderijen … en die spreken precies niet zo erg aan. Het is allemaal erg subjectief, dat beseffen we wel.

Terwijl we op de anderen wachten heb ik wel zin in koffie. Ook de anderen hebben daar wel trek in als ze even uitrusten. Wanneer de koffie op is en de vermoeidheid wat gezakt, trekken we naar de tweede zaal. Daar krijgen we ons enthousiasme terug. Alleen om dit te zien was het de moeite om naar Brussel te komen. Ik laad me echt op. Ook Christel ondergaat eenzelfde proces.

Later maken we een samenvatting: vier of vijf platendraaiers gezien die op een of andere manier bewogen, veel verwees naar stukmaken, ruines, hoeveel schilderijen bestonden alleen uit één kleur, zelfs een groot doek (2m x 1,20m?) dat niet beschilderd was, gewoon een wit doek dat ingekaderd was. Ik probeer me voor te stellen wat iemand bezielt om tot zoiets te komen. Heeft de wereld van nu zo weinig te bieden dat voor een schilder (m/vr.) alleen nog ‘kleur’ rest … en dat die kleur zelfs kan ‘verdwijnen’, m.a.w. dat je als kunstenaar je diepste wezen als onnuttig ervaart. Kan wanhoop dieper gaan? Maar we hebben ook prachtige schilderijen gezien, we lopen over van de indrukken.

Enthousiast komen we terug op de plaats van afspraak. We gaan terug naar Brussel-Zuid, afhankelijk van de trein kunnen we dan nog iets drinken.

Terug de metro in … opeens denk ik: stel dat een terrorist op dit metrostel een bom laat ontploffen … zo moet het Boston gegaan zijn, in het volle genieten van de aankomst van de atleten … boem! …

en alles is plots weg, ook je eigen leven … of als je het overleeft … hoe totaal is je vertrouwen in de evidentie van het leven dan verstoord.

Ik trek mijn gedachten terug naar het nu, vraag me af of de anderen daar ook aan denken. Ze hebben elkaar blijkbaar nog altijd wat te zeggen. In Brussel-Zuid merken we dat over enkele minuten een trein vertrekt die rechtstreeks naar Aarschot gaat, dus geen tijd te verliezen. Ook nu vinden we gemakkelijk een plaats om ons samen te installeren. Maar het gesprek valt wat stil: we zijn moe. We bladeren wat in de ‘boekjes’ die we meegebracht hebben, leveren wat commentaar … en Michel kijkt wat in de krant die hij deze morgen kocht. Ook ik krijg een deel van de krant: de sportkatern met praktisch allemaal voetbalreportages. Ik lees de titels, bekijk de prentjes, maar niets blijkt door te dringen. Maar zo lukt het om de tijd door te komen. En straks, als we toekomen, ergens een cafeetje zoeken waar we rustig iets kunnen drinken.

In Aarschot willen we samen gaan eten, maar het is nog te vroeg. Dus eerst iets zoeken om wat te drinken.

Art Brussels is een kunstbeurs waaraan 187 galerieën van over de hele wereld deelnemen. Er valt werk te bezichtigen van een 2.000 kunstenaars zowel met internationale faam als opkomend talent. Vorig jaar zijn Christel en ik er naar toe gegaan, hebben onze ogen uit gekeken en keerden vol enthousiasme terug naar huis. Dit jaar gaan we terug en vinden nog vier mensen van de avondklas schilderen die mee willen. Vijf vrouwen en een man gaan samen op een kunstzinnig avontuur.

We spreken af in het station van Aarschot. De parking achter het station is enorm groot, zodat je altijd wel een plaats vindt … gratis … maar de putten en bulten van de ondergrond moet je er wel bijnemen. Dat kan de pret niet bederven. We komen een dik half uur voor het vertrekuur van de trein toe: zo kunnen we zonder stress een reisticket kopen … en nog een koffietje drinken. Vooral dat laatste doet ons vroeg opstaan: samen gezellig wat bijpraten en een sfeer opbouwen voor de rest van de dag. Dat sfeer opbouwen gebeurt zelfs zo goed, dat we ons opeens moeten haasten … de trein wacht niet op mensen die het uur vergeten omdat ze zo nodig veel te vertellen hebben.

Wanneer we opstappen, verwelkomt de dubbeldekker trein ons met open armen: alle ruimte is nog onbezet. We installeren ons en zetten het gesprek voort alsof er geen onderbreking heeft plaatsgevonden. We rijden over Leuven naar Brussel. ’s Avonds zullen we rechtstreeks vanuit Brussel naar Aarschot sporen.

Met zijn zessen vormen we een goede groep. Er is een vorm van intimiteit die reeds opgebouwd is door het vroegere samen op reis gaan. We kletsen niet zo maar, naast luchtige ‘faits divers’ worden ook ernstige thema’s aangeboord, vb. gelovig zijn versus atheïsme. We kunnen alles zo formuleren dat ieder ruimte krijgt om zijn overtuiging te formuleren, zonder betweterij van iemand anders. Goed toch: ieder mag zichzelf zijn en dat krijgt waardering van de anderen. Het is een vorm van vriendschapsbeleving die samenzijn zo waardevol maakt.

In Brussel-Zuid stappen we uit: iedereen kijkt of de anderen er ook zijn. Dan op zoek naar de metro, lijn 6 naar de Heizel. Maggi leidt ons naar de juiste ingang. In Parijs was zij ook de handige om ons op de juiste plaats te krijgen. Ze zegt dat het feitelijk een vorm van stress is, angst om verloren te lopen. Daardoor is ze zo georganiseerd … maar ze moet toch over een goed oriëntatievermogen beschikken, ik zou hopeloos blijven ronddolen in de vele gangen dat een dergelijk complex station heeft.

Kaartjes nemen. Toch handig die automatische kaartjesverkoper: terwijl er een lange rij staat te wachten voor het loket, haalt Michel met zijn bankkaart zes kaartjes uit het apparaat.

Wij zullen die kaartjes later netjes terug betalen … maar nu kunnen we de metro in. Even komt Parijs terug ter sprake. Dat willen we zeker opnieuw beleven.

Wanneer we trappen moeten nemen, ben ik toch blij dat de anderen er zijn waarbij ik eens kan aanhaken: na al die dagen werken in de tuin, zijn mijn knieën niet zo stabiel. Maar de anderen zijn niet alleen erg attent, maar ook een beetje bezorgd: het gaat toch nog?

Wellicht is dat de rijkdom van ons samenzijn. De anderen zijn bezorgd omwille van mijn leeftijd, ik luister vooral naar hun ervaringen. Elke vrouw of man heeft een weg te gaan, vaak vol pijn. Dat mag uitgesproken worden, samen met twijfel, zorgen om … Ik heb geen antwoord. Dat moet ieder voor zichzelf ontdekken. Ik kan alleen luisteren, bemoedigen eventueel wat uit eigen ervaring vertellen.

Maar nu zijn we op weg naar de kunstbeurs. Een uitdagende vrolijkheid overvalt ons. Deze dag kan niet meer stuk.

Na een dag in de tuin werken, trek ik ’s avonds naar de schilderklas. Ik weet wat ik wil schilderen, alleen … mijn armen hangen als verlamd langs mijn lichaam. Hoe kan ik nog een schildersborstel optillen, ook al is het maar een kleintje. Ik sleur mijn verf en een nieuw doek de auto in. Een goed gespannen doek ‘zingt’ als je ertegen aantikt. Ik hoor hoe uitnodigend dit nieuwe doek klinkt en dat geeft me precies nieuwe energie. Ik zal wel niet de hele avond schilderen, maar ik wil de klas niet missen, want het is toch altijd een speciaal moment als je elkaar na een vakantieperiode terugziet.

Ik heb mijn plaats op de eerste verdieping … en wat is dat vandaag hoog, héél hoog. Trede na trede probeer ik me naar boven te hijsen. Eens ik geïnstalleerd ben, ga ik nog een koffie halen aan de automaat, een kleine opkikker die ik wel kan gebruiken en dan ga ik aan de slag. Ik wil iets met de kleuren doen die ik vandaag om me heen zag.

Ik werk heel geconcentreerd. Tuin en schilderij worden één geheel. Dan voel ik de vermoeidheid het overnemen van mijn enthousiasme en wilskracht … vooral omdat ik het gevoel heb dat ik uitgeschilderd ben voor vandaag. Ik ben blij met het resultaat. Morgen kan ik dan bekijken hoe het verder moet.

Het is ideaal weer om in de tuin te werken. Vol overgave beperk ik de struiken en vooral de klimplanten tot leefbare elementen, snoei ik het droge winterhout weg en verzamel de resten van droog gras en ander afval. Na elke snoeibeurt kan ik tevreden rondkijken: het verschil is duidelijk zichtbaar. Dat is ook zo leuk aan het opruimen van een ietwat verwilderde tuin: je ziet dat er in gewerkt is. Plots krijgt alles een groener uitzicht nadat de geelbruine kleuren verdwenen zijn. De natuur doet ondertussen ook zijn best, de lente springt uit het botten van de bomen en de mensen voelen zich stukken beter bij wat zon.

Nu is het de beurt aan de vijver. Het droge riet aan de kant moet met een snoeischaar ingekort worden. Meestal doet Karel dit werk … maar die wordt geplaagd met rugproblemen en is uitgeschakeld voor deze activiteiten. Nu, ik zal deze klus wel klaren. Toch is er een probleem: met de snoeischaar kan ik, vanaf de kant, maar heel beperkt het riet bijknippen. Een bootje om op te varen heb ik niet, dus moet ik een andere oplossing zoeken. Ik neem de steel van de hark en de hak, haal de doorzichtige verpakkingstape en bind de stelen van de snoeischaar aan die van de hark en hak. Ik hoop dat het stevig genoeg is, maar die verpakkingstape kan toch wat aan. Met verlengde schaararmen reik ik naar het verder gelegen riet … en het lukt me om de verdorde uitgroei een stuk kleiner te maken. Het is geen haute-coiffure, maar voor de afwerking zal de natuur wel zorgen.

Plots vliegt een vrouwelijke eend met veel gedoe op. Ik schrik wel even. De laatste weken kwam vaak een koppeltje langs om zich te vermeien in het water. Vooral de woerd is mooi om zien. Gisteren maakte Karel nog de opmerking: waar zou het vrouwtje gebleven zijn, we zien alleen het mannetje nog af en toe. Nu, in de beste families kan het tot spanningen komen en wellicht is ieder zijns weegs gegaan. Nu blijkt dat vrouwtje toch hier te zijn. Ik maak mezelf wel de bedenking dat het lang gewacht heeft om op te vliegen, meestal reageren wilde dieren veel vlugger. Maar ik knip verder, verwijder het afgeknipte riet uit de vijver … tot ik plots op een eendennest stuit. Op het eerste zicht zie ik vijf eieren liggen, maar het kunnen er meer zijn. Ik dek het nest toe, zoals ik het gevonden heb en hoop dat moedereend terug wil komen om haar broedtaak verder te zetten. Maar ik vrees er voor: al het hoge riet is afgeknipt. Jammer.

Ik vertel Karel wat ik ontdekt heb … en hij vreest ook voor het verder zetten van het broeden. Hij had ook wel graag eens een kroost eendenkuikens zien rondwaggelen … hoewel, die laten een spoor na en ik denk niet dat het zo ideaal is voor de kwaliteit van het vijverwater, wellicht doet het gazon daar meer voordeel bij.

’s Anderendaags duik ik weer de tuin in. Vandaag wordt het kruidentuintje op orde gesteld: zowat alle keukenkruiden zijn bevroren, dus moet ik op zoek naar nieuwe aanplant. Tot ik plots aan de moedereend denk … zou ze teruggekomen zijn? Voorzichtig trek ik naar het nest … en wie zit er in al haar glorie te broeden? Hare majesteit. Heel onopvallend, wat passen haar kleuren bij haar omgeving, ze lijkt erin te verdwijnen. Als je het niet weet loop je zo voorbij die vorm van kraamkliniek.

Ondertussen laten de kippen bij de buren met veel kabaal horen dat ze weer een ei gepresteerd hebben. Wat bij de ene vogel aanleiding geeft tot een orkestrale uitgave, gaat bij de andere vogel in alle geruisloosheid voorbij.

Toch benieuwd naar de verdere afloop van deze eendenuitbreiding.

Met ’t Alent in het vooruitzicht wil ik nog wat kaartjes maken. Ik doe dat dolgraag. Het is heerlijk ontspannend en toch vraagt het concentratie. Echt spelen dus.

Christel had me al transfert papier bezorgd. Op dat papier kan je een af andere afbeelding uitprinten en die, met een warm strijkijzer, overbrengen op een T-shirt … of op tekenpapier zoals ik het doe. Ik gebruik enkele afbeeldingen van mijn laatste tekeningen. Zo ontstaat een nieuwe reeks kaartjes.

Eerst schik ik de afbeeldingen in een document: vier op een pagina. Afprinten op het transfert papier. Met het strijkijzer de afbeeldingen overbrengen op niet te dik tekenpapier. Laten afkoelen en dan de plaatjes uitsnijden. Ondertussen heb ik me ook karton aangeschaft met een diepgele kleur, heel zonnig van sfeer. Ook dat snij ik op gepast formaat en plooi het dubbel. Vervolgens de afbeeldingen op het karton lijmen, onder een zwaar boek laten opdrogen … en ik kan het kaartje signeren.

Het diepgeel van de achtergrond laat de wit-zwart tekening wel mooi uitkomen. Deze reeks is wel leuk om tonen.

nog even blijft het licht de avond bevragen

de dag was schitterend

legde zich in de omarming

van lente en uitzicht op

ik genoot van elke moment

de lucht

de zachte aarde

mijn lief aan mijn zijde

tot alles verstilt

in een plotse herinnering

weemoed overvalt me

schaduwzijde van leven

het is goed

intensheid van leven

nabijheid van dood

gevat in eenzelfde ervaren

ik ga de ruimte van mijn ziel in

uitdagend

schroomvol

dankbaar

Goed op tijd staan Karel en ik op het perron: we komen Maria ophalen. Wanneer de trein stilstaat concentreer ik me vooral op de voorste wagons, Karel kijkt meer achteraan. Eigenzinnig als ze is, stapt Maria in het midden van de trein uit. Blij weerzien, dikke kussen met nog een extra knuffel erbij.

Maria is niet alleen een jeugdvriendin van Karel, ondertussen kunnen we elkaar ook als vriendinnen begroeten en in het schrijversbestaan van zowel Karel als mij is ze niet meer weg te denken. Elke blog leest ze … en wee als iemand een taal- of spellingfout durft neer te zetten. Via de mail leest ze ons dan de levieten … maar op zo’n geestige manier dat je bijna een fout zou willen maken als het een tijdje geleden is dat ze nog eens iets van zich liet horen.

Als vroegere onderwijzeres heeft ze alles gezien, niets ontsnapt aan haar taal-oog. Zo is ze ook in de weer om teksten van Karel na te lezen. Wat zou hij zonder Maria doen? Om maar te zeggen wat een rijkdom Maria in ons leven betekent.

We hadden al lang gezegd dat het weer eens tijd werd om elkaar ‘in levende lijve’ te ontmoeten. En uiteindelijk lukte het dan toch een datum te vinden die voor elk van ons paste. En dan staat ze daar: een kleine, zeventigjarige vrouw, die wel wat moeite heeft om de treintreden te overwinnen, maar met een levendigheid die een uitstraling heeft op iedereen die in haar gezelschap vertoeft.

Het is iets over elven als we thuis toekomen. Natuurlijk koffie … aan gespreksonderwerpen geen gebrek. Als we haar ’s avonds uitwuiven aan de trein van iets over zevenen is de woordenbron nog niet opgedroogd.

We ontdekken dat we een soort gemeenschappelijk verleden hebben. Maria studeerde in Eeklo en toen zij afgestudeerd was, kwam ik er toe. We hebben elkaar dus niet ontmoet … maar kregen wel dezelfde leerkrachten, liepen over hetzelfde uitgebreide domein … en bleken dan ook nog eens gemeenschappelijke kennissen te hebben, want een vriendin in Eeklo heeft een broer die nu bij haar in de buurt woont.

Karel kent Maria sinds zijn kindertijd: hun ouders waren vrienden, zelfs verre familie. Dus veel gemeenschappelijke familieverhalen. Het is boeiend de mensen van toen weer tot leven te laten komen. Hun hebbelijkheden maar ook de waarde die ze aanboden in een jong leven. Ik heb die mensen nooit gekend, daarvoor ben ik te laat in het leven van Karel gekomen. Die gesprekken bieden me dan de kans om even aan mijn ‘oude aanwezigen’ te denken. Mijn grootvader die een reus leek (in onze familie waren we allemaal nogal groot, er zijn verschillend neven die de twee meter halen) en die één oog dichtkneep en dan kon zeggen hoe groot de afstand was tussen … ik heb dat altijd enorm gevonden: dat vertrouwen in zijn eigen zintuigen.

Natuurlijk zijn er ook de verhalen waarin het sprookje niet eindigt op ‘en ze leefden nog lang en gelukkig’. De verhalen zijn zo menselijk, zo herkenbaar. Gelukkig kunnen we ze aan elkaar vertellen. Door tot taal te worden verkrijgen de ervaringen mogelijkheid tot integreren in de innerlijke wereld en daardoor de ruimte om die ervaringen weer vanuit een andere invalshoek te benaderen.

Daarom moeten vriend(inn)en gekoesterd worden: je kan je bij elkaar uitspreken in het weten dat je luisterbereidheid ontmoet, medeleven vindt, troost zal aangeboden worden.

En natuurlijk vliegt zo’n dag om. Voor je het beseft zwaai je elkaar weer uit.

Wanneer ik thuiskom stuur ik Maria nog een mail met de vraag of de reis goed verlopen is. Ja, ze is veilig geland … en hopelijk kunnen we zo’n dag nog dikwijls meemaken.

Zoals ik me heb voorgenomen, duik ik het museum M te Leuven in. Ik heb anderhalf uur de tijd, daarop kan ik wel wat zien.

Er is een familiewandeling uitgestippeld. Ik begin bij de start: die is keurig aangeduid op de vloer van de benedenverdieping. Het eerste beeld dat ik ziet is een Christusbeeld: handen gebonden met stevige koorden, doornenkroon op het hoofd, een gebogen houding. Heel mooi. Het tweede beeld waarmee ik geconfronteerd word is een schilderij: de marteling van Sint Quinten. De heilige is vastgebonden aan houten balken. Twee beulen drijven beitels in zijn schouders. Onder de teennagels zijn spijkers geduwd. Van schilderij naar schilderij zie ik marteling, wonden, agressie, bloed … en dit noemen ze een familiewandeling … moet hier geen leeftijdsgrens aangeduid worden?

Vroeger waren we gewend aan dergelijke schilderijen: elke keer dat we naar de kerk gingen (en dat was soms dagelijks) was kijken naar die schilderijen een attractie voor mij. Een soort stripverhaal. En dat gruwelijke aspect had wel iets. Nu leest men een horrorboek of kijkt naar een horrorfilm. Vroeger gingen we daarvoor naar de kerk. Vooral de pijlen van Sint Sebastiaan herinner ik me nog. Ik wist wel niet wat die heilige voor speciaals gedaan had, maar zijn marteldood was wel indrukwekkend. En pijlen, dat kenden we. We maakten zelf onze pijl en boog. Veel wild hebben we niet gevangen en de enige oorlog die we konden winnen was de oorvijg ontlopen als we iemand een blauwe plek hadden geschoten. De huidige generatie kinderen, ook degenen die onderwezen worden in de katholieke leer, krijgen die verhalen niet meer voorgeschoteld. Maar als je zonder voorkennis met deze horrorbeelden geconfronteerd wordt … komen die dan ’s nachts niet door die kinderhoofden spoken?

Ik kom bij de piëta’s … maar niet alle schilderijen die vroeger getoond werden zijn nu aanwezig. Dit is een bewuste keuze van het beleid: door regelmatig schilderijen van plaats te wisselen, vanuit een andere invalshoek de bezoeker aan te spreken, probeert men ‘beweging’ in het museumbezoek te krijgen.

Dit museumbezoek was mij vooral te doen om de piëtafiguren. Deze afbeelding is voor mij voldoende. Daarin ligt alles vervat waardoor ik tot het onderwerp van mijn eindwerk kwam. Ik zie de tekst al voor mij die ik samen met mijn eindwerk zal aanbieden.

Ik wandel verder door de gruwel van gekruisigde Christusfiguren, martelaren … maar ook stukken van retabels … en spoedig ben ik toch gegrepen door de schoonheid van die werken. Het is zoals luisteren naar een opera: soms weet je beter niet welke onzin er verteld wordt en geniet je alleen van de muziek

Bij de vaste collectie horen ook kunstenaars die dichter bij onze tijd aanleunen. Zo zijn er heel wat doeken en beelden van Constant Meunier. Van zaal tot zaal wandel ik … alleen. Nu, dan word ik ook niet afgeleid, hoewel een museum toch wel nood heeft aan medebezoekers om tot een echte museumbelevenis te komen. Alle tentoongestelde werken houden op een af andere manier verband met de stad Leuven. Toch ervaar ik geen provinciaalse benepenheid. Het mag voor mijn part op de internationale agenda geschreven worden.

Na deze vaste collectie kom ik bij de tijdelijke tentoonstellingen. Maar dan komt men me zeggen dat het museum gaat sluiten … jammer, ik zal moeten terugkomen om de rest te zien. Toch voel ik me voldaan. Ondanks dat ik de vaste collectie al verschillende keren gezien heb en me telkens geërgerd heb aan de bloederigheid van de kunst gemaakt onder kerkelijke auspiciën, zijn er weer zoveel indrukken die nablijven. Vooral het rood van die vroege kunst. Ik word er telkens door overdonderd.

De inzetfoto toont een schilderij van Hans Memling. Hij schilderde het  in 1475. Dat werk hangt niet in Leuven, maar het feit dat de schutters zo nadrukkelijk aanwezig zijn maakt het beeld erg indringend: op zo’n wijze geëxecuteerd worden … en toch wou men dit ‘tonen’ aan de mensen. Waarom?