Ik wil meteen iets duidelijk maken: ik ben Karel, de man van Lut en een vriend van Christel. Je moet van mij dus geen kritische noten verwachten. Maar eerlijk gezegd, dat zou me ook om objectieve redenen moeilijk vallen. Wanneer we hier om ons heen kijken, worden we getroffen door een bonte verscheidenheid van kleuren en contrasten, van vormen en lijnen, van formaten en verhoudingen. Er is voor elk wat wils.
Schilderen zit de mens in het bloed, of beter gezegd: in de genen. De mens, homo sapiens, was al tweehonderd duizend jaar geleden anatomisch zoals hij nu is. Dat wil zeggen dat als je vandaag zon exemplaar op straat zou tegenkomen, als hij of zij naast jou zou staan in deze zaal, je niet verbaasd zou opkijken. Het duurde toch nog honderd vijftig duizend jaar voor die homo sapiens echt menselijke trekken begon te vertonen en zijn hersenen ging gebruiken voor andere dingen dan alleen maar overleven. En kijk: de eerste rotstekeningen en schilderijen die we zowat overal in de wereld aantreffen, zijn ongeveer vijftigduizend jaar oud, en ze zijn verbazingwekkend mooi, zowel figuratief als in hun coloriet, in Lascaux, Altamira en nog vele andere plaatsen. Van zodra de mens echt mens is, schildert de mens.
In het Latijn zegt men: pingere; soms zie je dat op een oud schilderij staan: pinxit, met een naam ervoor; dat wil zeggen: die persoon heeft dit geschilderd. Oorspronkelijk gebruikten de Romeinen dat woord niet voor schilderijen, maar voor tatoeages, dus voor het beschilderen van het eigen lichaam, ter versiering of als teken van rouw. Ook het versieren van hun kledij met borduurwerk werd met dat woord aangeduid. Het is pas later, toen de Romeinen wat minder gingen vechten en meer tijd namen om van het leven te genieten, dat ze, in navolging van de meer beschaafde Grieken, schilderijen begonnen te maken en het oude woord een nieuwe betekenis gaven. Vandaar is het zoals we weten geëvolueerd in de Romaanse talen, het Italiaans, Spaans, Portugees en ook het Frans. Peinture betekent verf, een peintre is dus een verver, iemand die verf gebruikt. Toen de Fransen Engeland binnenvielen namen ze hun taal mee en zo is het Engelse woord voor verf paint en een painter is dus ook een verver.
Wij maken in het Nederlands een onderscheid tussen een verver en een schilder, hoewel vooral vroeger de meeste ververs ook schilders waren, maar zeker niet alle schilders ook ververs.
Schilderen is een oud woord in onze taal, een middeleeuws woord. Als we aan die woelige periode denken, zien we ridders opdagen en horen we het wapengekletter in de Kortrijkse beemden, en nachtelijke kreten in de Brugse metten: schild en vriend! Wat wals is, vals is, sla dood! Om je te beschermen gebruik je een schild, oorspronkelijk was dat een schil hout. En wat doen wij mensen met de voorwerpen die we gebruiken? We versieren ze, om aan te geven dat ze van ons zijn, om ze herkenbaar te maken voor anderen. En zo komen we tot versierde schilden, met emblemen en heraldische voorstellingen erop. En ja, iemand die op die manier schilden versiert, is een schilder, dat is waar ons woord vandaan komt. Dus niet iemand die verft, maar die versiert, die een voorwerp herkenbaar maakt, die er iets van zichzelf in legt en die het ook mooier maakt, iets om naar te kijken en dat de omgeving verfraait of verontrust, iets dat aandacht vraagt.
Kijk om je heen en bewonder de vele versierde schilden die hier hangen, de uitbundige of stemmige schilderijen, de verstilde, tedere tekeningen en herken de homo sapiens die niet zichzelf versiert maar zijn omgeving en zo uitdrukking geeft aan de wervelende en ontstellende gedachten en gevoelens die de wereld in ons oproept. Nog altijd kijken wij mensen om ons heen en leggen we in vorm en kleur vast wat we zien en wat we daarbij voelen. Het zijn geen primitieve jachttaferelen meer, maar aangrijpende indrukken van de verschrikkelijke oorlogsbeelden die elke dag in ons netvlies en ons hart gebrand worden; geen wapenschilden voor pralerig uitgedoste ridders maar emblemen van de trots en de ellende van onze complexe en ongelijke maatschappij. Wat gebleven is, is de fantasie, het speels omgaan met de werkelijkheid, door ze te vertekenen, ze mooier of lelijker te maken, ze naar eigen hand te zetten.
Deze werken zijn geen fotografische afbeeldingen, maar verwerkte beelden die een eigenzinnige vorm hebben gekregen, een nieuwe realiteit die onze aandacht opeist en die ons dwingt om na te denken over wat daar staat, en waarom, en ons zo leidt naar een nieuwe, onverhoopt verrijkende ervaring. Die kan puur esthetisch zijn: het genot dat wij, zoals de eerste homo sapiens, ervaren bij een gelukte afbeelding, het spel van lijnen en kleuren en gestileerde elementen uit onze omgeving of puur abstracte constructies, die vele interpretaties mogelijk laten en mogelijk maken. Soms is het meer: een boodschap, woordeloos of met kleurige letters, die je overvalt als een klap in je gezicht, of langzaam opwelt uit het doek als je lang genoeg kijkt.
Lut en Christel, Christel en Lut zijn gedreven vrouwen. Ze nemen geen genoegen met het gewone menselijk bestaan, al kunnen ze daar heel intens van genieten. Ze hebben een extra dimensie, die we artistiek noemen, en daarmee bedoelen we dat ze niet alleen leven, maar dat leven ook beleven en de behoefte hebben om die innerlijke belevenissen ook aan anderen mee te delen, letterlijk hun gevoelens met ons te delen in het gezamenlijk beleven van de artistieke vormen die zij zoekend aan hun leefwereld geven. Zij laten ons binnen in de beslotenheid van hun innerlijke gedachten en gevoelens, nauwelijks verscholen achter hun versierde schilden, hun schilderijen en tekeningen. Ze nodigen ons uit om door de verf, de inkt, de kleuren en de vormen iets van henzelf te ontdekken, en als we dat aandachtig genoeg doen, ook iets van onszelf, en van de homo sapiens, dat wondere wezen waarvan wij allen een uniek exemplaar zijn.
Namens Christel en haar man Ludo, en Lut en ook uit eigen naam dank ik u allen voor de belangstelling die blijkt uit uw komst. Wij danken ook heel speciaal al de vriendelijke mensen die op een of andere manier geholpen hebben om deze tentoonstelling mogelijk te maken. Dank voor uw aandacht.
|
