Nu probeer ik ovalen uit. Ook die ovalen raken aan elkaar. Wel zorg ik bij het uitsnijden van de binnenovaal dat de bovenste rand groter is dan de onderste. Het doet me denken aan een pauwenstaart.

Ik concentreer me nu op de cirkel. Ik plaats de cirkels naast elkaar zodat ze elkaar raken, zo blijft het geheel aaneen hangen. De buitenste cirkels blijven aan elkaar hangen en ik haal een cirkelvlak binnen deze constructie weg: zo ontstaan aan de buitenkant cirkels als lijnen en aan de binnenkant cirkels als vlak.

Hier is er nog aarzeling tussen rechte lijnen en de overgang naar ‘vlakken’. Wat blijft zijn lijnen, maar niet meer zo prominent als expressiemiddel. Wat weggesneden is komt als vlak om aandacht vragen.

Ik hou het nog even bij horizontale en verticale lijnen, maar laat ze niet meer in een strakke formatie over het papier evolueren.

Er komt wat speelsheid opduiken. Zijn de horizontale lijnen nog te voorspellen, de verticale lijnen gaan een eigen gangetje.

Ik blijf bij een rationeel lijnenspel, het geeft rust.

Om evenwicht te vinden in mijn emotionele reactie op al de oorlogsberichten en getuigenissen, zoek ik een rationele verbeelding bij het snijden. Rechte lijnen, niet nadenken, uitvoeren. Het blijft een kwetsbaar werk, maar door de rechte lijnen beschikt het over voldoende weerstand om overeind te blijven, om de ravage te overwinnen.

Met een vriendin trek ik naar een tentoonstelling in Museum M in Leuven met als thema: vernietiging van kunst en cultuur in tijden van conflict. Dit naar aanleiding van de verwoesting van Leuven honderd jaren terug: in de nacht van 25 op 26 augustus brandde het Duitse leger Leuven zowat plat. De brand duurde drie dagen: meer dan 200 inwoners lieten het leven, meer dan 1000 woningen worden door het vuur vernietigd en ook de bibliotheek van de Universiteit met haar kostbare inhoud wordt in de as gelegd. Vooral dit laatste zal op internationaal niveau veel weerklank vinden.

De tentoonstelling toont hoe de vernietiging van kunst en cultuur iets ‘des mensen’ is en niet alleen in WOI en II werd toegepast. Verhalen uit de Griekse Oudheid (Trojaanse oorlog) en de bijbel (Sodom) hebben kunstenaars geïnspireerd om deze vernietiging in beeld te brengen, naar aanleiding van verwoesting van steden waarvan ze als het ware getuige waren.

Oude en hedendaagse werken worden naast elkaar geplaatst, zodat de anekdotiek van het aangebodene verdwijnt om het dieperliggende universele drama aan bod te laten komen.

Stil word je ervan en immens triest. Kunstenaars werken rond vernietiging, maar het gaat niet alleen om ‘vroeger’. Dit gegeven is hedendaags, je moet de tv maar aanzetten en de beelden rollen zo maar je rustige wereldje binnen.

Dan kom je door een zaal waar o.a. boekverbrandingen aan bod komen: bv. beelden van Nazi-Duitsland, de Iraanse revolutie …

Daarna is de zaal van ‘EX libris’ helemaal boven het museum, erg aangrijpend. Ik haal de brochure aan die je meekrijgt bij de aankoop van een ingangskaart: ‘Ex Libris herdenkt de ongeveer dertigduizend boeken die in 1948 door de Israëlitische autoriteiten geroofd werden uit Palestijnse huizen, bibliotheken en instellingen. Zesduizend van deze boeken werden bewaard en geïnventariseerd in de Joodse Nationale en Universitaire bibliotheek van Jeruzalem onder de benaming “A.P.” (Abondoned Property – achtergelaten bezit).

Emely Jacir fotografeerde deze boeken met haar gsm (Nokia N8) tijdens herhaalde bezoeken aan de bibliotheek over een periode van twee jaar. Jacirs zoektochten en daaropvolgende selectie creëren een intiem verslag van sporen en fragmenten. Haar werk behandelt niet alleen de roof en vernieling van boeken, maar roept ook vragen op over repatriëring en restitutie.’

Beneden kon je op video ‘Ravage, mijn verhaal bekijken’: hoe er ravages gebeuren in het leven van mensen. Slachtoffers en daders (gedetineerden uit de twee Leuvense gevangenissen) vertellen elk hun verhaal en illustreren dit met foto’s (zie blog 09.04.14).

Maar we hebben genoeg gezien, die verhalen zullen we een andere keer aan bod laten komen. Nu hebben we behoefte aan lucht, gebouwen die overeind staan en iets warm om wat op te knappen.

In elk geval: deze tentoonstelling is een aanrader.

De afspraak ligt al lang vast: samen met L. (10 j;) en C. (12 j.) ga ik naar het dierenpark van Planckendael . Hopelijk zal het die dag goed weer zijn.

En het weer is schitterend. De kinderen hebben hun rugzak geladen met water en een frisdrank, want bij zo’n warm weer moet je veel drinken. En ja, ook nog een koek en een snoepje voor tussendoor. We gaan met de bus, die stopt niet zo ver van waar ze wonen. C. weet waar de bushalte is en als een goede gids leidt ze er ons heen. Daar is het even wachten, maar ondertussen nemen de verhalen een onstuitbare loop: oma Lut zien ze niet elke dag.

Bus op, plaats zat. Het is voor mij de eerste keer dat ik op deze busrit mee rij. Even hou ik mijn adem in als ik merk hoe de bus zich door de smalle dorpsstraten wringt. Maar de chauffeurs (m./vr.) kennen de weg en kunnen zich bijna blindelings door de bochten manoeuvreren. C. belt wanneer de halte van het dierenpark in zicht komt. Het is leuk om zien hoe prettig ze het vindt verantwoordelijk te nemen.

Via een ondergrondse gang het dierenpark in. Even aanschuiven voor de aankoop van de toegangskaarten. En dan het avontuur tegemoet;

Gelukkig is het dierenpark erg bezoekersvriendelijk bij zonnedagen: meestal loop je onder het gebladerte van bomen door, zodat je niet rood geblakerd naar huis moet. We hebben wel zonnecrème mee voor ingeval van … maar die kan in de rugzak blijven steken.

L. en C. hebben al vaker het dierenpark bezocht. Ik heb geen tijd om even afwezig te zijn met mijn aandacht want ze houden me bij de les. Ik zal samen met hen het dier ontdekken dat zich verborgen houdt. Neen, niet daar maar achter dat heuveltje, zie je dat niet bewegen? Dat is een … en dan volgt de naam van het dier. Pas als ik beaam dat ik het gezien heb, trekken ze verder. C. heeft het plannetje, dat we bij de ingang kregen, bij de hand. Zij gidst ons doorheen de continenten: op de kaart toont ze waar we zijn en welke weg we nu moeten nemen. L. heeft veel oog voor de lucht: hij is als het ware geobsedeerd door de ooievaars: kijk, daar vliegt er een en kijk, daar weer een nest.

Maar ze zijn erg oma-vriendelijk. Wanneer we voorbij een stellage komen, een soort brug van touwen, stellen ze voor die niet uit te proberen … want dat is niks voor oma Lut, ze zou er waarschijnlijk op blijven steken. En of ze gelijk hebben, zo’n toestanden zijn niet meer aan mij verkocht.

De kinderen tonen hoe goed ze geluisterd hebben toen ze de laatste keer met de school hier op uitstap waren. Zonder dat ik er om vraag krijg ik uitleg over de miereneter en het luipaard en de … En dan heb ik de pinguïns nog niet gezien: als bezoeker moet je op de voorziene weg blijven, maar de pinguïns kunnen vrij rondlopen en als ze op de weg van de bezoekers komen, mag je ze aaien.

De voormiddag is zo om. Op zoek naar iets eetbaars … en dat valt wat tegen. In ‘Amerika’ treffen we een eettent waar je hamburger en dergelijke kunt krijgen en frieten. Voor kinderen meestal een aantrekkelijk vooruitzicht. De hamburger is wat te goed doorbakken … en de man die ons bedient is niet wat je noemt ‘klantvriendelijk’. Waarschijnlijk heeft hij te slecht of te weinig geslapen, is het te warm en zijn er teveel klanten.

Zijn norse bediening neemt niet weg dat het heerlijk is om neer te zitten en te eten. Ik merk dat ik moe ben. Ik ben niet gewoon zolang te wandelen. Ook de kinderen kunnen de rustpauze gebruiken.

En dan gaan we verder. Het enthousiasme is wat gedaald maar een ijsje zal daar wellicht verandering in brengen. Op een bank, in de schaduw, genieten we ervan. Terwijl we zo rustig genieten komt er een donkere hemel opzetten. Dat voorspelt niet veel goeds. Er vallen zelfs enkele druppels als we weer verder gaan. Toch trekt de bui weer over. Maar de rek is er uit. Ik ben moe en de kinderen ook. We gaan nog iets drinken, ondertussen gaat L. de speeltuin uitproberen en daarna besluiten we om terug naar huis te gaan. Het was heerlijk om meemaken maar het is genoeg geweest.

Terug de bus op. Een uur vroeger dan voorzien zijn we weer thuis. De kinderen installeren zich voor een uurtje achter een of ander computerspelletje … en ik, ik haal mijn middagdutje in.

Dan komen de berichten over het vliegtuig dat neergehaald werd. Ik ben er onderste boven van. Waarom dienden die onschuldigen geofferd te worden? Welk ideaal kan aanspraak maken op een mensenleven? De impact van de raket laat een oneindig aantal stukken en stukjes door de lucht zweven voor ze neerdalen op de grond.

Ik vertrek vanuit een centrum en daarom heen snij ik, met de losse pols, plezier van leven.

Vanuit het chaotische van de bijenkorf organiseer ik me rond centrale vlakken. Het geeft meer rust.

L. (10 j.) komt een dagje bij ons doorbrengen. Wanneer hij toekomt, blijkt hij zijn tekenboek niet bij te hebben. Maar dat heeft hij vandaag niet nodig: hij wil zo’n dingen maken als oma Lut. Dus papier uitsnijden.

Ja, natuurlijk, waarom niet? Wat is er leuker dan je eigen ‘kunnen’ doorgeven aan een kind dat erdoor geboeid is. Alleen dat ‘uitsnijden’ houdt toch wat risico’s in. De mesjes zijn vlijmscherp en ik laat hem graag ‘heel’ naar huis gaan. Dus leg ik duidelijk uit dat hij alleen mag snijden als de vingers van zijn rechterhand (L. is links) achter het mesje zijn.

Eerst leg ik een snijmat op tafel: alleen op deze snijmat mag er met een mesje gewerkt worden. Maar L. is een slimme jongen en begrijpt dat hij alleen in het papier en niet in het tafelkleed mag snijden. Dan haal ik wat gekleurde repen papier uit de afvalbak om te oefenen.

Hij heeft geen aanmoediging nodig. Hij werkt heel geconcentreerd en hij doet het inderdaad veilig. Een eerste reep is bewerkt. Daarna volgt een andere. Neen, hij heeft voldoende aan het papier dat bij hem ligt. Daarna wil hij alles op een witte ondergrond kleven. En wat hij uitgesneden heeft zal hij ook gebruiken om zijn werk af te maken, hij heeft echt geen nieuw papier meer nodig.

Ik zorg dat die ondergrond een standaardmaat heeft. Straks zal ik op zoek gaan naar een passe-partout. Wat is dat een ‘passe-partout’ ? Met woorden en met een gepaste passe-partout die ik ergens nog heb liggen krijgt hij uitleg. Ik zie aan zijn gezicht dat hij die kennis op school wel zal aan bod laten komen.

Hij werkt tot zijn wangen rood zien van inspanning en opwinding. Ook het kleven, niet de gemakkelijkste klus, werk hij af zonder dat ik moet tussen komen. Uitleg geven is genoeg: wanneer hij snapt hoe het moet gebeuren kan hij alleen verder.

Eens alles af is, na meer dan twee uren intense arbeid zonder onderbreking, krijgt zijn werk niet alleen een passe-partout zoals bij echte schilderijen, maar ook nog een kader met glas ervoor.

Ik hang zijn werk aan de muur tot hij naar huis gaat. Ik vind het ook erg goed gelukt. Zelf zegt hij dat het hem doet denken aan een Egyptische muurschildering. Dat klopt: puur abstract roept hij die wereld op.

En thuis gaat hij iedereen foppen: hij gaat vertellen dat oma Lut het werk gemaakt heeft. Wedden dat ze het geloven?

Ik vergroot twee stukken laag uit en trek daartussen enkele lijnen. Er is geen boord die omkadert. Dat geeft het werk meer kwetsbaarheid.

Nu werk ik in lagen die ik met elkaar verbind door lijnen. Leuk om doen.

Dat snijden is wel verslavend: ‘s avonds voor het inslapen bedenk ik allerlei ontwerpen en ’s morgens kan ik niet vlug genoeg achter mijn tekentafel staan. Tussendoor neem ik wel wat rust: een koffie drinken, iets lezen, wat in de keuken rommelen … een ganse dag recht staan, zeker bij dit warme weer, is wel vermoeiend. De dagen vliegen voorbij. Zolang mijn handen het niet begeven snij ik enthousiast verder.

Ik heb de indruk dat mijn uitsnijden niet veel nieuws meer bijbrengt, dat ik eindeloos kan doorgaan met basisvormen te laten doorsnijden met lijnen. Ik wil het over een andere boeg gooien, het voor mezelf terug wat boeiender maken, mezelf uitdagen om andere horizonten te verkennen.

Ik snij er maar wat op los terwijl ik mijn inspiratie zoek bij de honingraat van een bijenkorf. Is het vorige werk met die basisvormen en lijnen meer rationeel, nu wil ik op zoek gaan naar een meer emotionele vormgeving.

Hier gebruik ik gekleurd papier om te snijden en een witte achtergrond. Ik had dit blauwe papier als achtergrond gebruikt maar wat gemorst met de lijm … en een papier weggooien doe ik alleen maar als ik er helemaal niets meer kan mee aanvangen. Nu is mijn creativiteit aan bod kunnen komen terwijl mijn zorgzaam omgaan met materie een goed gevoel kreeg. Van harmonie gesproken.

Hier zijn alleen cirkels als basisvorm. Ook de rand aan de buitenkant laat ik weg. Dat maakt het geheel kwetsbaarder, omdat er geen omkadering meer is. Het is alsof een soort beschutting weg valt. Hier snij ik het werk uit wit papier en kleef het op een donkerblauwe ondergrond.

De cirkel heeft zijn plaats bij de basisvorm veroverd. Op sommige plaatsen laat ik nu de lijnen stoppen bij de basisvorm, dat laat de vorm meer spreken.

De cirkel doet zijn intrede als lijn. Het duwt me een beetje de meer rationele kant op. Wanneer ik een verandering merk ben ik altijd benieuwd waarheen die stap me gaat brengen. Net of ik achter de invallen aanloop en dan ontdek waarover het gaat.