Wat me speciaal aantrok om deze tentoonstelling zeker niet te missen waren de origami-werken van Kavita. Kavita is de Indische adoptiedochter van Denise. Vaak komt Kavita mee als Denise langs komt bij een of andere kunstroute of tentoonstelling, zo hebben we elkaar wat beter leren kennen.

En nu stelt Kavita haar werken ten toon samen met de aquarelwerken van haar moeder. Iedereen zal wellicht al eens een vogel of molentje gevouwen hebben. Origami is echter een kunstvorm die verder reikt dan dit beginnend vouwen waar kinderen zoveel vreugde aan beleven om daarna trots hun prestatie te tonen.

Kavita geeft wat uitleg tussen de drukte door. Hoe je het aangepaste papier dient te gebruiken. Welk soort papier je gebruikt is afhankelijk van wat je wil vouwen. Het vouwen zelf is oefenen en oefenen.

Wikipedia:

Origami is de uit Japan afkomstige kunst van het vouwen van papier (折り紙, Japans: 'ori',vouwen, en 'kami', papier).

In origami wordt een beperkt aantal vouwen gebruikt, maar door de combinatie hiervan zijn intrigerende ontwerpen mogelijk. De kunst ontstond in China in de eerste of tweede eeuw, kort na de uitvinding van het papier. Van daar uit is origami naar Japan overgewaaid, waar het de huidige, bekende vorm heeft gekregen.

In het algemeen beginnen origami-ontwerpen met een vierkant stuk papier, waarvan de zijdes verschillend gekleurd kunnen zijn. Het papier mag wel gevouwen worden, maar er mag niet in geknipt worden. Japans origami wordt al toegepast sinds de Edoperiode (1603-1867). In tegenstelling met wat algemeen wordt aangenomen, wordt in de Japanse origami soms ook met rechthoekig en rond papier gewerkt.

In tegenstelling tot origami wordt bij kirigami wel in het papier gesneden.

In moderne ingewikkelde origami-ontwerpen wordt niet meer gewerkt met een instructie stap voor stap, maar moet het papier worden voorgevouwen (of voorgekreukt) langs allerlei lijnen, en moeten de vouwen daarna op de juiste wijze naar elkaar toe worden gebracht. Ondersteund met een computer is het zo mogelijk zelfs een Schwarzwalder koekoeksklok met koekoek te vouwen.

In Japan is er een eeuwenoude traditie dat wanneer iemand trouwt, er 1000 kraanvogels gevouwen worden voor geluk. Dit heet een senbazuru en bestaat uit een aantal strengen met kraanvogels van verschillende kleuren, bijvoorbeeld 10 strengen van 100 vogels. Deze traditie wordt nog altijd nageleefd.

Ik ben gek van die vouwwerkjes … en vraag aan Kavita of  ze een volgende kunstroute bij ons thuis wat van haar werken wil tonen. Ze gaat er graag op in. Ik weet niet of het nog gaat lukken voor de volgende kunstroute begin mei … maar wellicht doet Kavita mee zonder op de affiche vermeld te worden. Maar het lukt nog op de valreep. Ik kijk nu al uit naar ’t Alent: de bezoekers zullen beloond worden voor hun verplaatsing, het gaat gewoon een feest worden van creativiteit.

Wanneer we de tentoonstellingsruimte binnenkomen is het net of er geen plaats meer is: veel volk en vooral de lage plafonds (wat wil je met een gebouw uit vervlogen tijden) lijken me de adem te benemen. Later bedenk ik: ik ben een vrouw van ’buiten’, ben gewoon aan ruimte, groen …muren met middeleeuwse vensters benemen me de adem. Nochtans ken ik dit gebouw … ik ben hier komen les volgen. Maar dat is weer al zoveel jaren terug. Ik was het even vergeten.

Maar Denise ‘staat’ er, ontvangt iedereen met een vorm van waardigheid zie zo typisch is voor haar. Ze valt niet direct op, geen opdringerigheid, wel een warme aanwezigheid en geboeid door mensen.

Ik ga haar ook begroeten … en ontdek daardoor een collega van vroeger in de tekenles in Werchter en schilderklas in Rumst … net of twee pubers elkaar weerzien na de vakantie: veel blijdschap, uitwisselen van het vernieuwde email adres en de belofte van elkaar spoedig weer te zien

… en dan is het zoals in het liedje van Edith Piaf ‘La foule’ … voor ik het echt wil ben ik weer ergens anders beland. Dan wordt het toch kijken geblazen.

De stijl van Denise is me niet vreemd. In haar werken, ook haar tekenen, wil ze vooral een sfeer oproepen.

Toch merk je dat ze ook goed kan tekenen.

Christel is weer fotografe van dienst

Denise en ik zaten samen in de academie waar we tekenles volgden. We startten met een groep van zeven eerstejaars en drie ervan, waaronder Denise, volgden ook aquarelles in Rumst. Het jaar daarop ging ik ook met dat groepje mee naar Rumst om vertrouwd te raken met aquarel. Ik heb er veel van opgestoken. Ik schakelde over naar schilderen, volgde nog als vrije leerling tekenen en het aquarelleren werd een beetje veel. Toch blijf ik verliefd op aquarel: de poëtische zanger onder de verftechnieken.

Denise bleef het aquarelleren trouw, ook toen ze haar eindwerk voor tekenen indiende: ze koos om geen andere richting in de academie te volgen om zich volledig te wijden aan haar passie: aquarel. Ik denk dat aquarel haar in het bloed zit en dat ze niet anders kan dan zich in dat medium vorm te geven.

Ze volgt les in Rumst … in een gebouw(tje) met een hele geschiedenis.

Googgelen en …

Pieter Vandercruyse, een Rumstse officier van Karel De Stoute, keerde nadat hij door de melaatsheid was aangetast terug naar zijn geboorteplaats.

Maar vermits de melaatse zich niet naar de parochiekerk mocht begeven, en daarenboven uitgestoten was uit de gemeenschap, ontbrak het hem aan geestelijke bijstand. Pieter Vandercruyse trachtte dan ook vrij snel een eigen kapel te bekomen. Hij liet in 1460 een kapel bouwen, ter ere van de H.Lazarus (de wijk werd daarom Lazernij genoemd). Naast de kapel, een leprozenhuis, een soort verpleeghuis en in de omgeving melaatsenhutten(lazaretten). Dit blijkt uit een schrijven van keizer Karel uit 1531.

Dat de heilige Lazarus de patroonheilige was voor de melaatsengemeenschap van Rumst is geen uitzondering. Dit was ook zo voor o.a. Aalst, Beaumont, Bergen, Diest en Chièvres.
Er bestaat nogal wat betwisting over welke Lazarus er nu in feite vereerd werd : de Lazarus uit de parabel van de rijke vrek, of de Lazarus, die door Jezus uit het graf werd opgewekt. 
De bewaard gebleven “Litanie van den heyligen Lazarus, Patroon der Lazarussen of Hospitaelen, voor Besmettelijke Ziekten” daterend van 1791 heeft het wel degelijk over ”H.Lazarus, broeder van Martha en Magdalena, van Jesus zeer bemind, bid voor ons. H.Lazarus, die al vier dagen in het graf gelegen hebbende, ja stinkende, van jesus bezogt zyt geweest, bid voor ons”.

Het huidige gebouw dat gebruikt wordt door een kunstkring om plaats te bieden om lessen te geven, kunstactiviteiten (o.a. tentoonstellingen) te organiseren: 

Tegenover de kapel en de hoeve zijn de voormalige lazaretten (leprozenkamers) gelegen. Het nummer 8 is ingericht als galerij van de Rumstse kunstenaarskring "Lazernij”.

In deze ruimte volgt Denise les en stelt ze haar werken ten toon. Ik was benieuwd om haar werken te zien en Christel had er ook zin in. De mannen wilden ook wel gaan. Dus spraken we af: eerst een etentje en dan samen naar dat lazaret.  

verlangend keek ik uit

naar kinderen

uit mij

en tot mij geboren

in overvloed van warmte

noemde ik hun naam

legde ik hen te ruste

maakte plaats voor hun dromen

opgroeiend

gingen ze een eigen weg

en kwamen terug

om even uit te rusten

zich te koesteren

in aanwezigheid

die nooit ophield

er te zijn

ook al voldeed dat niet altijd

aan hun plannen

hun verwachting

toen die broer weg ging

uit de tijd

uit het leven

huilden we

ieder in een eigen verborgenheid

langzaam

leerden we woorden spreken

van gemis

ik heb je nodig

laten we de weg

hoe lang of kort

nog even samen gaan

we zijn onlosmakelijk

met elkaar verbonden

Woensdag 25/03/15 gaan we bij de oudste dochter haar verjaardag (die later volgt) vieren met een etentje bij haar thuis. We hebben samen gelegd om een cadeautje te kopen en de jongste dochter zorgt daarvoor. Woensdagavond zouden we (Karel en ik) langs rijden om haar en het cadeau op te halen.

Tot ik op de nieuwsflashes lees dat er een vliegtuigbom uit WOII achter het Leuvense station is te voorschijn gekomen bij graafwerken. In een perimeter van 800m moeten de bewoners hun huis verlaten. De jongste dochter woont zowat aan het station. De berichten volgen elkaar op. Er rijden geen treinen meer, DOVO zal om vijf uur de ontsteker uit de Engelse bom halen … m.a.w. we riskeren dat het ophalen van de jongste dochter problemen geeft. Ze zit nu op het werk, maar zal ze nog naar haar appartement kunnen als ze daar klaar is? We bellen elkaar en vinden een oplossing via de jongste broer die andere kant van Leuven woont. Later op de avond zien we elkaar dan bij de oudste dochter.

Het gebeuren bracht wat kleine emoties te weeg … maar was nadien even gauw vergeten.

Wij kunnen met een ‘oef’ ons van de oorlogsresten van vroeger af maken. Er zal nog wel wat tuig in de grond zitten. We hebben daar getrainde mensen voor die dat explosieve gedoe onschadelijk kunnen maken zodra het te voorschijn komt. Na 70 jaren is de vernieling van WOII wel verdwenen. Toen ik er ging studeren was Leuven een gezellige maar eerder een grauwe stad. Nu is Leuven aan het evolueren naar een moderne stad.

Ik moet echter denken aan de mensen die ‘nu’ in een oorlogsgebied wonen. Een vliegtuigbom zal daar dieper emotioneel aangrijpen dan wat spanning en nieuwsgierigheid en reorganisatie van de planning. Hoe houden die mensen het vol? Ik voel pijn als ik die kapotgebombardeerde appartementen zie. Het intieme leven is uiteengereten en wat overblijft is publiek geworden, voer voor de camera van buitenlandse journalisten. En waarom moeten die bommen vallen, wapens hun precisie bewijzen? Wie zijn die mannen/vrouwen die vinden dat bepaalde conflicten alleen met het geweld van de sterkste kunnen uitgevochten worden?

Dan voel ik me ontredderd in dit leven staan: dat oorlogsgeweld wil ik niet en toch betaal ik jaarlijks mijn bijdrage aan een leger dat de F16 wil vervangen door nog moderner tuig.

Laat ik maar met Toby wandelen gaan: hij zijn snuit dicht bij de grond terwijl ik kijk naar de ontluikende lente. Oorlogsgeweld of niet: elk jaar dient de belofte van nieuw leven zich aan … en op een puinhoop bloeien soms de prachtigste papavers. Ik mag de moed dus niet laten zakken omdat de jaren me minder weerbaar maken. Wellicht zullen ooit papavers bloeien zonder een puinhoop van kapotgeschoten huizen, maar gewoon omdat de natuur zo verrukkelijk overvloedig is.

Een vriend vertelde dat zijn moeder hem vroeg om het schuurtje nabij de woning op te ruimen. Dat schuurtje zat vol rommel van een lang leven van ‘niets wegwerpen zolang er plaats is’. Omdat de stappenteller toch op tafel lag, stak hij die op zak voor hij aan de klus begon, nieuwsgierig naar het resultaat. Toen het schuurtje leeg was bleek hij voldoende stappen te hebben gezet voor een flinke wandeling. Beweging is goed voor de gezondheid, maar je kan niet blijven schuurtjes opruimen.

Toen dacht ik aan Toby. Elke dag rond een uur of tien komt hij aan mijn voeten zitten of rond mij heen draaien om duidelijk te stellen: ’t is wandeltijd. Vaak moet ik een hoge drempel overwinnen om naar buiten te gaan: ‘k ben juist zo goed bezig aan mijn tekentafel, het is koud buiten, het waait te fel, ik voel nog de naweeën van de wandeling gisteren … maar Toby blijft aandringen en ik laat mijn verstand het halen op mijn verlangen om warm thuis te blijven. Dus jas aan, wandelschoenen aan mijn voeten, de halsband rond Toby zijn hals bevestigen, de wandellijn aanklikken, nagaan of ik poepzakjes meeheb … en mijn gsm niet vergeten. Zo, we kunnen op stap.

Vandaag was het in de voormiddag heerlijk wandelweer: zon en geen wind. Mijn kinderen gaven me enkele jaren terug een stappenteller cadeau. Denkend aan het leegmaken van het schuurtje stak ik die vandaag op zak: eens kijken hoeveel stappen ik met Toby zet.

We hebben een uur genoten van het wandelen, ik toch, maar ik denk de hond aan de lijn ook. Ik weet niet waarvan hij het meest geniet: het stappen zetten (hoe moet je die stappen tellen met die vier poten) of met zijn snuit al de geuren van de grond afspeuren. En wat een herrie als er ergens een poes opduikt, precies of hij dan pas tot leven komt. De poes in kwestie bleef doodbedaard in het zonnetje zitten, gunde hem nog geen blik. Dat moet toch een krenking van zijn ego geven … of zijn het alleen mensen die last hebben van een gekrenkt ego.

En het resultaat van de stappenteller? Toch meer stappen dan de vriend die het schuurtje leeg haalde. Gelukkig hoefde ik niets te versleuren. Ik kon gewoon genieten van de zon, zelfs geen zuchtje wind was te voelen.

Het kantwerkje voor het schildersatelier in Diest is af, nu nog een werkje voor het tekenatelier in Werchter. Dit is veel gemakkelijker. De docente wil een spel met schaduwen. Omdat in de tekenklas nogal eens gewerkt wordt met stillevens en houtskool, wil zij kantwerkjes op een witte muur aanbrengen en daarop een spot zetten: die kantwerkjes werpen dan hun schaduw af op die muur.

De kantwerkjes zelf zijn schaduwbeelden van foto’s van stillevens, allemaal flessen. In de klas werden stillevens samengesteld: flessen klaar zetten (wie heeft hier gespeeld: de juf of de leerlingen?), foto’s nemen, foto’s in de computer stoppen en uitprinten, schaduwbeelden arceren … en van die arcering worden kantwerkjes gemaakt met een eenvoudige slag. Een eerste laag kant geeft de lichtere schaduwkant aan, een tweede laag, apart geklost en er boven op aangebracht, de donkere. Het geeft wel een prachtig effect wanneer het op de muur gespeld wordt. Omdat die zwarte kantwerkjes nogal brutaal zijn, worden er ook enkele witte kantwerkjes gemaakt die dan een zachtere schaduw geven. Het is een schaduwspel: schaduw van schaduw van schaduw van … Maar door heen dat spel met schaduwen zie je duidelijk de oorspronkelijke objecten.

Het is een plezier om met zo’n schaduw aan de slag te gaan. Ik kijk echt uit wanneer het geheel zal voltooid worden. Het geeft een boost van samenhorigheid als iets van dergelijk niveau kan gerealiseerd worden. En nu duimen voor het eindresultaat.

Op de foto mijn werkje … maar de draden moeten nog weggewerkt en de delen moeten iets dichter bij elkaar aansluiten, maar dat is voor later.

In de kantklas ga ik op zoek naar een draad die ik kan verwerken in mijn ontwerp. Ik ontdek iets in plastic: een dikke en een dunne draad, zwart en in hetzelfde materiaal. Dat spreekt me wel aan. Als ik mijn ontwerp boven een fotokopie van mijn glasschildering maak, zie ik wel iets te realiseren.

Vol goede moed begin ik er aan. Het lukt wel … maar ik ontdek dat zo ‘klein’ werken niet erg inspirerend is voor mij. Ik zit al te dromen van een groot werk met kippengaas, prikkeldraad, touwdraad en heel dunne draad. Om dat te kunnen maken ben ik in kantklossen begonnen: het contrast tussen enerzijds het ruwe, kwetsende van vb. ijzer en het fragiele zo kwetsbare van dunne kantdraad. Dat contrast spreekt me enorm aan. Dat vorm kunnen geven: waw!

Maar die plastieken draad is niet ‘levend’ genoeg. Maar als voortbeweging met de lijnen op het glas ben ik wel tevreden.

Ik wil eens uitproberen wat het geeft als ik een draad doorheen het kantwerk laat evolueren. Een d raad die af steekt tegen de dunne draad die ik op mijn klossen gewonden heb. In een rommellade vind ik nog eens tuk touw dat ik uiteen haal. Het is stroef en liever zou ik een soepel touw bij de hand hebben … maar helaas is dat niet voorradig. Dus roeien met de riemen die ik heb, d.w.z. klossen met de draad die in huis is. Ook de kleur past niet goed bij het rode van de basisdraad. Toch ben ik tevreden van dit experiment. Ik weet dat in de kantklas draden voorradig zijn die wel voldoen aan mijn verwachtingen. Dat is echter voor later, nu op zoek naar een gepast ontwerp en wellicht doe ik toch iets met ingewerkte draden, maar dan niet met dat stugge koord.

Het eerste deel van dit werkje is nogal eentonig, nl. steeds dezelfde slag. Wel heb ik er wat ritme in gebracht door de slagen groter of kleiner te maken. Daarom werk ik er een vervolg aan. Het is echt zoeken naar een ontwerp dat past bij de glasschildering. Voor mij is dat allemaal nieuw om me zo vrij uit te leven in kantklossen. Ik geniet ervan, ook al is het resultaat niet direct om mee naar buiten te komen in de tentoonstelling. Wat zou me dat zorgen baren, wellicht lukt het volgende keer wel.

Thuis probeer ik een eerste ontwerp uit. Dat eerste probeersel is echt een ‘probeersel’: een verkenning en ontdekking van mogelijkheden. Ik probeer wat nieuwe slagen uit, waag me aan grote lussen, breng een andere kleur van draad binnen … en amuseer me. Ik heb er zin in en kijk uit naar een volgend experiment.

Eerst moeten we op een glas een tekening spatten met zwarte acryl verf. Van daaruit moeten we dan vertrekken om een kantwerkje te maken dat 10 cm op 10 cm van afmeting is. We moeten het werkje wat groter maken dan de basisafmetingen, want later worden de zijkanten weggesneden. Dat geeft een heel subtiel effect. Is het immers de bedoeling niet van kant van het subtiele, het kwetsbare, het fragiele vorm te geven?

Als eerstejaars sta ik er wel wat bedremmeld bij: de ouderen weten hoe met dergelijke opdrachten om te gaan. In de klas hangen voorbeelden van gezamenlijk gemaakte werken. Heel mooi.

Ik laat me niet intimideren. De grootte van het werkje valt best mee … ik kan er verschillende uit proberen en dan bekijken of er iets bij is dat mee kan in het geheel.