Familie Iding ten Bosch - Varsseveld - Heurne - Huissen - Westervoort - Lichtenvoorde
13-07-2008
Familie historie en cultuur 13
Gelderland Bijenkorven
Gelderland landschap
Lievelde Bewesten. Het plaatsje Gibbink dat in eigendom is van Jan Berend Hulshof. Zie: “De nalatenschap van Jan Berend Hulshof 1868 Juni 2.”
Varsseveld De oude molen
1842* Lichtenvoorde Lichtenvoorde Huize ten Bosch Samuels
Jacob ten Bosch wordt geboren te Lichtenvoorde uit het huwelijk van huwelijk van Mozes Simon ten Bosch en Rachel Samuels.
De broers van Salomon alias Antonius Aloysius (Jacob en Izaak) en zijn zusje Catharina bleven het joodse geloof behouden.
Jacob ten Bosch was een tijdje in huis bij de in Bredevoort wonende gepensioneerde soldaat Jozef Hartog Vogelzang.
Hij ging in 1866 naar Doesburg waar hij in 1868 trouwde met Lena de Groote. Haar vader Izak Levi de Groote was bijna 40 jaar voorganger in Doesburg (1828-1868)
1846 Februari 14 ’Erve Rietberg’ Zieuwent Lichtenvoorde.
Ten huize van Jan Hendrik Spexgoor, huis nr102 ,’Erve Rietberg’, Zieuwent Lichtenvoorde wordt akte opgemaakt nadat zijn vrouw Johanna Klein Holkenborg na negen en een half jaar huwelijk op 10-06-1845 is overleden.
Zij laat drie kinderen achter (Grada, Berendina en Antonia Spekschoor). Johanna Klein Holkenborg kwam bepaald niet van een onbemiddelde familie. De boer molenaar Hendrik Spexgoor beschikt over een flink vermogen. Waaronder de stenen windmolen en hof “de Nieuwe Molen” genaamd, gelegen bij en onder Lichtenvoorde.
Er is echter onenigheid over de vraag of de grond waar de molen staat (getaxeerd op 6100,00) ook tot de boedel behoort. Op de boerenerve “Wieggers” (huis, schuur, erf, bouw-, hof-, weide-, heide- en bokkegronden) kan hij een recht doen gelden op 1/60 deel van de geschatte waarde 8400,00.
Een naam waar we ook niet aan voorbij kunnen is die van Jan Berend Hulshof, aan wie hij een schuld heeft van 84,00. Spexgoor heeft behalve de talloze percelen, ook 30 roeden bouwland t.w.v. 250,00 bij Bernardus Hulshof (wellicht een broer of tenminste familie van Jan Berend) onder Lichtenvoorde in zijn bezit.
1849.
Willem II Frederik George Lodewijk, koning der Nederlanden en groothertog van Luxemburg overlijdt. Hij heeft 8 jaar geregeerd. Zoon Willem III Alexander Paul Frederik Lodewijk volgt zijn vader Willem II op en wordt koning der Nederlanden en groothertog van Luxemburg.
1850 Mei 4 Angerlo.
De 25 jarige molenaar Jan Idink (Iding) geboren te Rheden, trouwt met de eveneens 25 jarige in Angerlo geboren Berendiena Kummeling.
Ouders van de bruidegom zijn de arbeider en arbeidster Hendrik Idink (Iding) en Petronella Jeursen (Jorissen)
Ouders van de bruid zijn Derk Kummeling en Heleena Berendsen.
1854*
In Westervoort wordt Hendrikus Iding geboren uit het huwelijk van molenaar Jan Idink en Berendina Kummeling
Geboorte in de achterhoek
Momenten als een geboorte, worden in de achterhoek sterk beleefd in de opeenvolging der generaties.
Er zijn vaste gebruiken aan verbonden waarvan niet gemakkelijk wordt afgeweken. Dat begint al voor de geboorte met de zorg voor de vrouw die in verwachting is, vooral als het een eersteling betreft. Bij de zevende maand wordt gewoonlijk de buurt ervan op de hoogste gesteld dat de vrouw in verwachting is. De buurvrouwen komen op visite om de “Korf nao te kommen zeen”, om te zien of de aanstaande moeder alles voor de bevalling op orde heeft.
Tijdens de visite, met koffie en een glaasje, wordt de babyuitzet voor de dag gehaald en bewonderd. De man staat helemaal op de achtergrond. Een bevalling is een buurtgebeuren, waarin burenplicht een grote rol speelt. Het is de gewone gang van zaken dat buurvrouwen de zorg voor moeder en kind op zich nemen. Dat is een eer en vaak komt er geen familielid aan te pas. Daarbij natuurlijk een heleboel goede raadgevingen aan de jonge moeder, over wat ze moet nalaten of juist doen.
De dag na de geboorte is het de taak van vader met enkele buurtgenoten aangifte doen en het kind in te schrijven in de registers van de burgerlijke stand.
In katholieke gezinnen gebeurd de doop direct na de geboorte. De buurvrouwen spelen hierin een belangrijke rol. Bij aanvang van de doopplechtigheid draagt een van hen het kind de kerk binnen. De feestelijke gebeurtenis wordt voortgezet met koffie, een glaasje en een middagmaal.
1855 Mei 21.
Te Lichtenvoorde trouwt de 35 jarige in Lichtenvoorde geboren landbouwer Jan Hendrik Wieggers met de 32 jarige eveneens in Lichtenvoorde geboren landbouwster Hendrika Hulshof, zus van Jan Berend hulshof.
Ouders van de bruidegom zijn Toone Wieggers en Aaltjen Spekschoor
De ouders van de bruid zijn Harmanus Hulshof en Aaltjen (Aleida) Kolkman
1857 Oktober 24.
Te Rheden trouwt de 22 jarige in Velp (Rheden) geboren Dirk (Derk) Iding met de 32 jarige te Elst geboren Theodora van der Assen, de weduwe van Gerhardus Hilders (later oom en tante van Opa Iding)
Ouders van de bruidegom zijn Hendrik Iding en Petronella Jorissen.
Ouders van de bruid zijn Willem van der Assen en Lena Janssen.
Rheden Gelderland
1858 Februari 13. Huize Iding van Uum
Te Westervoort trouwt de 24 jarige in Rheden (Velp) geboren korenmolenaar Hendrikus Iding met de 27 jarige in Gendringen geboren Aleida van Uum.
Ouders van de bruidegom zijn Hendrik Iding en Petronella Jorissen.
Ouders van de bruid zijn Steven van Uum en Ida Huisman.
Familie historie en cultuur 14 - Stephanus Henricus Iding 1858 - 1930
Stephanus Henricus Iding1858 - 1930
Hendrikus Iding, vader van Stephanus Henricus Iding, werd op 28-02-1833 geboren te Rheden.
De 24 jarige molenaar Hendrikus trouwde op 13-02-1858 in de gemeente Westervoort met de 27 jarige uit Gendringen afkomstige boerendochter Aleida van Uum.
In April 1858, twee maanden na hun huwelijk, vestigden Hendrikus en Aleida zich in De Heurne gemeente Aalten en betrokken het molenhuis aan de Teunismolenweg huidig nr. 1 Hendrikus ging op de molen werken.
Of Hendrikus voor die tijd in zijn geboorteplaats Rheden al als molenaar werkzaam was weten we niet. Rheden (gemeente Velp) had een watermolen (de van Lennepsmolen) waarvan de restauratie in 1969 werd voltooid. De molen diende als korenmolen.
Bij de Heurne - Un olderwetse Achterhookse bussemiete
Het Molenhuis aan de Teunismolenweg no 1. waar de Familie Iding woonde verwijst naar de Teunismolen (in officiele organen De Haan genoemd). De Teunismolen (windmolen) werd volgens het Gelders molenboek in 1822 door Wander Ormel gesticht.
De molen is vernoemd naar de boerderij waar de stichter van de molen woonde, het Teunishuis. In een legger van straten, wegen en voetpaden uit 1857 wordt een weg omschreven die langs de molen liep en nog (2001) loopt. De omschrijving is als volgt: De IJzerlosche Molenweg aanvangende bij de Prins bij de IJzerlosche heide loopende langs de Goorkamp door het Giebinkslag langs de molen de Haan naar den lagen Veenweg. Nu (2001) heet dit gedeelte van de genoemde weg Giebinkslat en Teunismolenweg. Omdat het een gemeentelijke legger is lijkt het aannemelijk, dat de molen bij de overheid beschreven stond als De Haan, terwijl verder iedereen sprak over de Tönnismölle.
Op 13-12-1858, 10 maanden na het huwelijk van Hendricus en Aleida werd hun eerste kind
Stephanus Henricus geboren.
Archief Dinxperlo. Geboorteregister 1853-1862. Heden den veertienden december achtienhonderdachtenvijftig, is voor ons, Dinisius Pieter Busman, Burgemeester en ambtenaar van den burgelijken stand der Gemeente Dinxperlo, provincie Gelderland, verschenen Hendrikus Iding, molenaar, oud 25 jaar, woonachtig in deze gemeente, in de Heurne, de welke ons verzocht heeft op te maken, acte van geboorte van een zoon, welke zijn huisvrouw, aleida van Uum, zonder beroep, met hem alhier wonende op maandag den dertiende der maand december dezes jaars des avonds ten acht uren ten zijnen huize ter wereld heeft gebracht en aan welke hij verklaard, dat zullen worden gegeven de voornamen Stephanus Hendrikus. Waarvan wij deze acte hebben opgemaakt, in tegenwoordigheid van Gerrit Jan Somsen, arbeider, oud vijftig jaren en van Teunis Arnoldus van Hengel, vroedmeester. Oud 54 jaar, beide woonachtig in deze gemeente, door den comparant als getuigen ten deze gekozen, welke acte zijnd in twee daartoe bestemde registers overgeschreven en voorgelezen te zijn, hebben ondertekend met den comparant en den tweede getuige; verklaard de eerste getuige niet te kunnen tekenen als zijnde in het schrijven onervaren. H. Iding, T.A.v. Hengel, D.P. Busman.
Stephanus kreeg drie zusjes; Ida geboren op 09-11-1860, Elisabeth geboren op 19-02-1863, Aleida overleden op 02-02-1872 en twee broers, Johannes geboren op 19-01-1866 en Gerrit geboren op 21-07-1868.
Allen geboren in het molenhuis aan de Teunismolenweg nr 1
De Teunismolen gelegen aan de Teunismolenweg nr. 4 in de Heurne gemeente Dinxperlo sectie F nr. 1112 (Aalten) is een achtkantige stellingmolen in 1822 gebouwd door Vriesen en Buynink voor het malen van graan.
Tot de bouw van de Teunismolen in 1822 waren in Dinxperloo overwegend roskorenmolenaars actief, dat wil zeggen, ze hadden een graanmolen die met paardenkracht werd aangedreven. In 1823 kwam er een belastingheffing op het gemaal. Zonder vergunning mochten er geen molens meer gebouwd worden. De belasting gaf veel verplichtingen voor de molenaar. Hij mocht zonder vervoerbiljet geen graan malen. Wilde iemand een partij graan laten malen dan moest hij eerst bij de ontvanger der belastingen in Dinxperloo accijns betalen. Als bewijs kreeg hij dan een vervoerbiljet in duplo mee. Met dit biljet mocht hij het graan naar de molen vervoeren, waar hij een deel van het biljet in de molenbus (eigendom van de belasting) moest deponeren. Het ander deel bleef bij het meel als vervoerbewijs. Commiezen controleerden de gang van zaken op straffe van een boete als er iets niet klopte. Als de molenaar zelf graan ophaalde of meel wegbracht, moest hij dat doen op een open kar of wagen, met daarop in olieverf de naam van de molen en de naam van de molenaar. Gemalen graan, bestemd voor veevoer, moest vermengd worden met ten minste een derde deel haver, erwten, wikken of bonen. Toen bleek dat deze wijze van vermenging niet voldoende was om menselijke consumptie tegen te gaan werd in de nieuwe wet van 1833 vermenging met zand voorgeschreven. In de wet staat, dat nimmer meer dan twee en een half pond zand op elke honderd pond meel vermengd mag worden. De vermenging gebeurde door de Commiezen.
Wander Ormel, in 1803 gehuwd met Theodora Willemina Broens, betrok al in 1788 het Teunishuis nr 267 (KD nr D164) waar later ook de Teunismolenweg naar werd vernoemd. Na het overlijden van de weduwe Ormel Broens werd haar zoon Derk Hendrik Ormel eigenaar. Derk Ormel overleed in 1870 en de weduwe Willemina Ormel Veldhorst werd eigenaresse. Stephanus Hendricus Iding was toen 12 jaar oud en heeft in de jaren daarna, samen met ziijn vader, aan de Teunismolen gewerkt.
De heer H.W. Ormel, nazaat van de stichter van de molen wist anno 2001 nog te vertellen dat de broer van zijn grootvader die toen eigenaar van de molen was, een Iding in dienst zou hebben gehad die heel sterk was.
Hieruit maken we op dat Stephanus Henricus die inderdaad heel sterk was samen met zijn vader aan de Teunismolen werkte.
De molen is in 1942 en in 1987/1988 gerestaureerd. In 1981 overleed G.J. Heinen, van beroep bakker. Zijn achtergebleven broer H.J. Heinen, van beroep molenaar en schoonvader van de vrijwillige molenaar A. Kraan, verkocht de molen in 1986 aan de gemeente Dinxperloo. Kort daarna startte een ingrijpende restauratie.
Vorige eigenaren waren: W. Ormel (-1856), D.H. Ormel (1856-1871), wed. D.H. Ormel (1871-1892), G.W. Ormel (1892-1906), J.W. Heinen (1906-1937), Gebr. G.J. en H.J. Heinen (1937-1986) en gemeente Dinxperlo/Aalten (1986-heden).
In 1883 verhuisde Hendrikus binnen de gemeente Dinxperloo naar de Lage Heurnse weg 44 waar hij een winkel begon. Stephanus is tot ongeveer zijn 24e jaar aan de molen actief is geweest, maar mogelijk werkte hij er langer.
Het opschrift op de foto is niet helemaal juist, het betreft hier de Lage Heurnsche weg. Er waren een Lage en Hoge Heurnsche weg.
2e Huwelijk Mozes Simon ten Bosch. Te Gieten trouwt de 59 jarige weduwnaar van Rachel Samuels, Mozes Simon ten Bosch, met de 25 jarige op 19-07-1833 te Anlo geboren Schoengen (Schoontje) Sandmann.
Ouders van de bruidegom zijn Simon Isaac ten Bosch en Rachel Mozes.
Ouders van de bruid zijn Izak Sandmann en Kroontje Winschink.
Genlias
2e Huwelijk Mozes Simon ten Bosch met Schoengen Sandmann
Te Bonnen (Gieten) wordt Kreuntje ten Bosch geboren uit het huwelijk van Mozes Simon ten Bosch en Schoontje Zandman. De aangifte wordt gedaan op 27-02-1860.
Genlias
Geboren Kreuntje ten Bosch
Bron Burgerlijke stand
Archieflocatie Drents Archief
Algemeen Toegangnr: 0165.012
Inventarisnr: 1860
Gemeente: Gieten
Soort akte: geboorte
Aktenummer: 11
Aangiftedatum: 27-02-1860
Kind Kreuntje ten Bosch
Geslacht: V
Vondeling: N
Geboortedatum: 25-02-1860
Geboorteplaats: Bonnen (Gieten)
Vader Mozes Simon ten Bosch
Moeder Schoontje Zandman
1860 November 3 Rheden.
De 25 jarige Derk (Dirk) Iding, oom van de bijna tweejarige Stephanus (Opa Iding) en inmiddels weduwnaar van Theodora van der Assen, hertrouwt met de 28 jarige te Angeren geboren Antonia Cornelissen.
De ouders van de bruidegom zijn Hendrik Iding en Petronella Jorissen, die van de bruid zijn Joannes Cornelissen en Elisabeth Nuij
1860 November 3 Rheden.
De 29 jarige in Velp (gemeente Rheden) geboren Coba Iding, tante van Stephanus (Opa Iding), trouwt met de 29 jarige te Arnhem geboren Willem Sanders.
De ouders van de bruidegom zijn Hendrik Iding en Petronella Jorissen. Vader en moeder van de bruidegom zijn Theodorus Sanders en Johanna Maria Liethof.
1860 November 9 Ten Huize Iding van Uum, De Heurne gemeente Dinxperloo Molenhuis Teunismolenweg no 1.
Ida Iding, zusje van de bijna tweejarige Stephanus, wordt geboren uit het huwelijk van Hendrikus en Aleida Iding van Uum.
Archief Dinxperlo. Geboorteregister 1853-1862.
Heden den elfden November 1860, is voor ons, Donisius Pieter Busman, Burgemeesterder Gemeente Dinxperloo, verschenen Hendrik Iding, Koorenmolenaar, oud 25 jaar, woonachtig in deze gemeente, in de Heurne de welke ons verzocht heeft op te maken, acte van geboorte van een dochter, welke zijn huisvrouw, Aleida van Uum, zonder beroep, met hem alhier wonende, op vrijdag den negenden des maand november dezes jaars des avonds te acht uren ten zijner huize ter wereld heeft gebracht en aan welke hij verklaard, dat zal worden gegeven de voornaam Ida. Waarvan wij deze acte hebben opgemaakt, in tegenwoordigheid van Karel Bernard Ressing, Koorenmolenaar oud 27 jaar en van Teunis Arnoldus van Hengel, geneesheer oud 56 jaar.
1861 November 27 Arnhem.
NN Sanders (geslachtV.) wordt levenloos geboren.
Ouders, Willem Sanders en Jacoba Iding, tante van de 3 jarige Stephanus.
1862* Arnhem.
Elisabeth Iding, kleindochter van Hendrik Iding en Petronellea Jorissen, wordt geboren uit het tweede huwelijk van Derk Iding met Antonia Cornelissen.
Op 16 aug. 1862 komt Salomon ten Bosch vanuit Gieten naar huis A 10 Lichtenvoorde.
1863*
Theodorus Sanders, kleinzoon van Hendrik Iding en Petronellea Jorissen, wordt geboren uit het huwelijk van Coba (Jacoba) Iding en Willem Sanders
1863 Februari 19. Ten Huize Iding van Uum, De Heurne gemeente Dinxperloo Molenhuis Teunismolenweg no 1.
In de Heurne gemeente Dinxperloo wordt Elisabeth Iding, het tweede zusje van de 4 jarige Stephanus (probant), geboren uit het huwelijk van Hendrikus Iding en Aleida van Uum.
1863 Maart 6. Hengelo. Fam. ten Bosch Windmuller
Te Hengelo trouwt de 26 jarige in Lichtenvoorde geboren Isaak ten Bosch met de 22 jarige in Hengelo geboren Heintjen Windmuller 22 jaar.
Ouders van de bruidegom zijn Mozes Simon ten Bosch en Rachel Samuels. Ouders van de bruid zijn Liefman Windmuller en Betta Beer.
Genlias
Huwelijk vanIsaak ten Bosch en Heintjen Windmuller
Archieflocatie Gelders Archief
Algemeen Toegangnr: 0207
Inventarisnr: 4224
Gemeente: Hengelo
Soort akte: Huwelijksakte
Aktenummer: 6
Datum: 06-03-1863
Bruidegom Isaak ten Bosch
Leeftijd: 26
Geboorteplaats: Lichtenvoorde
Bruid Heintjen Windmuller
Leeftijd: 22
Geboorteplaats: Hengelo
Vader bruidegom Mozes Simon ten Bosch
Moeder bruidegom Rachel Samuels
Vader bruid Liefman Windmuller
Moeder bruid Betta Beer
Nadere informatie beroep bg.: koopman
beroep vader bg.: koopman
beroep vader bd.: koopman
2005 zondag 28 augustus Zelhem.
Een schrijver uit Zelhem (ten noorden van Doetinchem) schrijft in het kader van genealogische uitwisseling van gegevens het volgende: De naam Windmuller is in Hengelo Gld bekend als een gegoede zakenfamilie in manufacturen en een actieve rol spelend in het maatschappelijk gebeuren.
Na de oorlog is er naar mijn weten geen Windmuller meer aanwezig. Groeten Harm.
1863 November 1. Gieten Fam. ten Bosch Sandman
Te Gieten wordt Rika ten Bosch, halfzusje van Salomon (vader van Johannes Bernardus Franciscus en Johanna Geertruide ten Bosch probanten) geboren. De ouders zijn Mozes Simon ten Bosch en Schoontje Sandman.
Genlias
Geboren Simon ten Bosch
Archieflocatie Drents Archief
Algemeen Toegangnr: 0165.012
Inventarisnr: 1862
Gemeente: Gieten
Soort akte: geboorte
Aktenummer: 6
Aangiftedatum: 08-02-1862
Kind Simon ten Bosch
Geslacht: M
Vondeling: N
Geboortedatum: 07-02-1862
Geboorteplaats: Gieten
Vader Mozes Simon ten Bosch
Moeder Schoontje Zandman
1864 April 15. Gieten Fam. ten Bosch Sandman
Nog geen 2 jaar oud overlijdt Simon ten Bosch te Gieten De ouders zijn Mozes Simon ten Bosch en Schoontje Sandman.
