Stephanus Henricus Iding 1858 - 1930
|
Hendrikus Iding, vader van Stephanus Henricus Iding, werd op 28-02-1833 geboren te Rheden.
|
|
De 24 jarige molenaar Hendrikus trouwde op 13-02-1858 in de gemeente Westervoort met de 27 jarige uit Gendringen afkomstige boerendochter Aleida van Uum.
|
|
In April 1858, twee maanden na hun huwelijk, vestigden Hendrikus en Aleida zich in De Heurne gemeente Aalten en betrokken het molenhuis aan de Teunismolenweg huidig nr. 1 Hendrikus ging op de molen werken.
Of Hendrikus voor die tijd in zijn geboorteplaats Rheden al als molenaar werkzaam was weten we niet. Rheden (gemeente Velp) had een watermolen (de van Lennepsmolen) waarvan de restauratie in 1969 werd voltooid. De molen diende als korenmolen.
|
|
Bij de Heurne - Un olderwetse Achterhookse bussemiete
Het Molenhuis aan de Teunismolenweg no 1. waar de Familie Iding woonde verwijst naar de Teunismolen (in officiele organen De Haan genoemd). De Teunismolen (windmolen) werd volgens het Gelders molenboek in 1822 door Wander Ormel gesticht.
|
|
De molen is vernoemd naar de boerderij waar de stichter van de molen woonde, het Teunishuis. In een legger van straten, wegen en voetpaden uit 1857 wordt een weg omschreven die langs de molen liep en nog (2001) loopt. De omschrijving is als volgt: De IJzerlosche Molenweg aanvangende bij de Prins bij de IJzerlosche heide loopende langs de Goorkamp door het Giebinkslag langs de molen de Haan naar den lagen Veenweg. Nu (2001) heet dit gedeelte van de genoemde weg Giebinkslat en Teunismolenweg. Omdat het een gemeentelijke legger is lijkt het aannemelijk, dat de molen bij de overheid beschreven stond als De Haan, terwijl verder iedereen sprak over de Tönnismölle.
Op 13-12-1858, 10 maanden na het huwelijk van Hendricus en Aleida werd hun eerste kind
Stephanus Henricus geboren.
Archief Dinxperlo. Geboorteregister 1853-1862. Heden den veertienden december achtienhonderdachtenvijftig, is voor ons, Dinisius Pieter Busman, Burgemeester en ambtenaar van den burgelijken stand der Gemeente Dinxperlo, provincie Gelderland, verschenen Hendrikus Iding, molenaar, oud 25 jaar, woonachtig in deze gemeente, in de Heurne, de welke ons verzocht heeft op te maken, acte van geboorte van een zoon, welke zijn huisvrouw, aleida van Uum, zonder beroep, met hem alhier wonende op maandag den dertiende der maand december dezes jaars des avonds ten acht uren ten zijnen huize ter wereld heeft gebracht en aan welke hij verklaard, dat zullen worden gegeven de voornamen Stephanus Hendrikus. Waarvan wij deze acte hebben opgemaakt, in tegenwoordigheid van Gerrit Jan Somsen, arbeider, oud vijftig jaren en van Teunis Arnoldus van Hengel, vroedmeester. Oud 54 jaar, beide woonachtig in deze gemeente, door den comparant als getuigen ten deze gekozen, welke acte zijnd in twee daartoe bestemde registers overgeschreven en voorgelezen te zijn, hebben ondertekend met den comparant en den tweede getuige; verklaard de eerste getuige niet te kunnen tekenen als zijnde in het schrijven onervaren. H. Iding, T.A.v. Hengel, D.P. Busman.
Stephanus kreeg drie zusjes; Ida geboren op 09-11-1860, Elisabeth geboren op 19-02-1863, Aleida overleden op 02-02-1872 en twee broers, Johannes geboren op 19-01-1866 en Gerrit geboren op 21-07-1868.
Allen geboren in het molenhuis aan de Teunismolenweg nr 1
|
|
De Teunismolen gelegen aan de Teunismolenweg nr. 4 in de Heurne gemeente Dinxperlo sectie F nr. 1112 (Aalten) is een achtkantige stellingmolen in 1822 gebouwd door Vriesen en Buynink voor het malen van graan.
Tot de bouw van de Teunismolen in 1822 waren in Dinxperloo overwegend roskorenmolenaars actief, dat wil zeggen, ze hadden een graanmolen die met paardenkracht werd aangedreven. In 1823 kwam er een belastingheffing op het gemaal. Zonder vergunning mochten er geen molens meer gebouwd worden. De belasting gaf veel verplichtingen voor de molenaar. Hij mocht zonder vervoerbiljet geen graan malen. Wilde iemand een partij graan laten malen dan moest hij eerst bij de ontvanger der belastingen in Dinxperloo accijns betalen. Als bewijs kreeg hij dan een vervoerbiljet in duplo mee. Met dit biljet mocht hij het graan naar de molen vervoeren, waar hij een deel van het biljet in de molenbus (eigendom van de belasting) moest deponeren. Het ander deel bleef bij het meel als vervoerbewijs. Commiezen controleerden de gang van zaken op straffe van een boete als er iets niet klopte. Als de molenaar zelf graan ophaalde of meel wegbracht, moest hij dat doen op een open kar of wagen, met daarop in olieverf de naam van de molen en de naam van de molenaar. Gemalen graan, bestemd voor veevoer, moest vermengd worden met ten minste een derde deel haver, erwten, wikken of bonen. Toen bleek dat deze wijze van vermenging niet voldoende was om menselijke consumptie tegen te gaan werd in de nieuwe wet van 1833 vermenging met zand voorgeschreven. In de wet staat, dat nimmer meer dan twee en een half pond zand op elke honderd pond meel vermengd mag worden. De vermenging gebeurde door de Commiezen.
|
|
Wander Ormel, in 1803 gehuwd met Theodora Willemina Broens, betrok al in 1788 het Teunishuis nr 267 (KD nr D164) waar later ook de Teunismolenweg naar werd vernoemd. Na het overlijden van de weduwe Ormel Broens werd haar zoon Derk Hendrik Ormel eigenaar. Derk Ormel overleed in 1870 en de weduwe Willemina Ormel Veldhorst werd eigenaresse. Stephanus Hendricus Iding was toen 12 jaar oud en heeft in de jaren daarna, samen met ziijn vader, aan de Teunismolen gewerkt.
De heer H.W. Ormel, nazaat van de stichter van de molen wist anno 2001 nog te vertellen dat de broer van zijn grootvader die toen eigenaar van de molen was, een Iding in dienst zou hebben gehad die heel sterk was.
Hieruit maken we op dat Stephanus Henricus die inderdaad heel sterk was samen met zijn vader aan de Teunismolen werkte.
|
|
De molen is in 1942 en in 1987/1988 gerestaureerd.
In 1981 overleed G.J. Heinen, van beroep bakker. Zijn achtergebleven broer H.J. Heinen, van beroep molenaar en schoonvader van de vrijwillige molenaar A. Kraan, verkocht de molen in 1986 aan de gemeente Dinxperloo. Kort daarna startte een ingrijpende restauratie.
Vorige eigenaren waren: W. Ormel (-1856), D.H. Ormel (1856-1871), wed. D.H. Ormel (1871-1892), G.W. Ormel (1892-1906), J.W. Heinen (1906-1937), Gebr. G.J. en H.J. Heinen (1937-1986) en gemeente Dinxperlo/Aalten (1986-heden).
|
|
De Teunismolen op de monumentendag 2007
|
|
In 1883 verhuisde Hendrikus binnen de gemeente Dinxperloo naar de Lage Heurnse weg 44 waar hij een winkel begon. Stephanus is tot ongeveer zijn 24e jaar aan de molen actief is geweest, maar mogelijk werkte hij er langer.
Het opschrift op de foto is niet helemaal juist, het betreft hier de Lage Heurnsche weg. Er waren een Lage en Hoge Heurnsche weg.
|
|
