Napoleontische tijd 1797-1814

De Klomp

De klomp, in zijn tegenwoordige vorm, werd sinds de late middeleeuwen 1300-1555 op vele plekken in Europa gedragen. Hier en daar komt hij nu nog voor, het meest in Nederland.

Vooral door de drassige bodem van Nederland, en mede door het feit dat in Holland de juiste houtsoorten (wilgen en populieren) in overvloed beschikbaar waren, bleef dit eenvoudige schoeisel lange tijd populair, overal in Nederland.

Zelfs toen de waterdichte rubberlaars ontworpen werd, bleef de klomp, omdat hij zo gemakkelijk in het gebruik was.

1797* Huissen Familie Jorissen Derkzen

Gerarda Jorissen wordt te Huissen (Koninkrijk Pruisen) geboren uit het huwelijk van Joannes Jorissen en Elisabeth Derkzen

Grootouders van Stephanus Henricus Iding (probant) vaders kant

1797 Mei 1 Lichtenvoorde Fam. ISAÄKS MOIJSES

Symon ISAÄKS Izak trouwt met de uit Bretsenheim/Hannover afkomstige Rachel Moses.

Zij zijn de overgrootouders van Johannes Bernardus Franciscus en Johanna Geertruide ten Bosch (probanten) van vaders kant.

Compareerde voor Henricus Sterenborg en Arnoldus Balster, commissariën van huwlijks saaken 01.05.1797 - 1 maij

- Bruijdegom - SIMON ISAÄKS, jongman, oud 23 jaaren, soon van wijlen Isaäk Meijer en Ruesken Jacops, gebooren en woonagtig alhier

- Bruijd - RACHEL MOIJSES, oud 25 jaaren, jonge dogter van wijlen Moses Zelig en Adel

Benjamins, gebooren te Bretzenin en woonagtig te Lochem

- Getuijgen - Ruesken Jacops - volgens certificaat der Burgers Representanten der stad Lochem, dat voor haar gecompareerd is Adel Benjamins, weduwe van Moses Zelig , dat zij als moeder volmaakt consenteerd in het huwlijks engagement van haar dogter Rachel Moses enz., was geteekend J.L.

Solner, secret. Lochem, den 25 april 1797

- 1e gebod - 7 maij

- 2e gebod - 14 maij

- 3e gebod - 21 maij

- Solemnisatie - den 3 junij door Simon Horn, Joode kopulier, in Gendringen woonagtig

Quod testor Jan Willem te Welscher, secretaris. Lichtenvoorde - Trouwboek van

huwelijkscommissarissen 1796-1802

1798 Mei 11 Lichtenvoorde Fam. Hulshof Kolkman

Te Lichtenvoorde trouwen Harmanus Hulshof en Aleida Kolkman

Zij zijn de overgrootouders van Johannes Bernardus Franciscus en Johanna Geertruide ten Bosch (probanten) van moeders kant

Compareerde voor Henricus Sterenborg en Arnoldus Balster, commissariën van huwlijks saaken 11.05.1798 - 11 maij

- Bruijdegom - HARMEN (Harmanus) HULSHOF, jongman, oud 34 jaaren, soon van Jan Hulshof en Leide Holkenborg, gebooren en woonagtig onder Ligtenvoorde

- Bruijd - AALTJEN (Aleida) KOLKMAN, oud 24 jaaren, jonge dogter van Derk Kolkman en Tönne Storkhorst, gebooren en woonagtig onder Ligtenvoorde

- Getuijgen - Jan Hulshof - Derk Kolkman

- 1e gebod - 13 maij

- 2e gebod - 20 maij

- 3e gebod - 27 maij

- Solemnisatie - den 1 junij door Willem Gertzen, pastor

Quod testor Jan Willem te Welscher, secretaris.

Lichtenvoorde - Trouwboek van huwelijkscommissarissen 1796-1802 Tijdvak 1796-1798

Huissen

Huissen 1798 Familie Jorissen Derkzen

Petronella Jorissen wordt te Huissen (Koninkrijk Pruisen) geboren

uit het huwelijk van Joannes Jorissen en Elisabeth Derkzen

Grootouders van Stephanus Henricus Iding (probant) vaders kant

Huissen Taufen 1660-1900

REC. 5856 - NAAM JORISSEN, Petronella –

GEB.1798 - PLAATS Huissen - OUDERS 5851 en 5852

Huissen Dominikaner klooster

DE GESCHIEDENIS VAN HUISSEN

De Vroege Middeleeuwen.

In tegenstelling tot de rest van de Betuwe heeft Huissen doorlopend bewoning gehouden vanaf de Romeinse Tijd. In een oude meander van de Rijn lag een groep boerenhoeven, ter hoogte van het huidige Kempke. In 814 wordt deze nederzetting onder de naam Hosenheim voor het eerst genoemd. In de tiende eeuw werden er twee versterkingen bij gebouwd: de Grote Toren, die eeuwenlang het silhouet van Huissen bepaalde en de Dannenberg, een tufstenen rechthoekige burcht.

1242-1368

In 1242 blijkt Huissen in het bezit te zijn van de graven van Kleef. Deze hieven een tol op de Rijn. Bij die tol werd een burcht gebouwd en al spoedig ontstond een handelsnederzetting. Graaf Dirk IX (1310- 1347) heeft die handelsnederzetting rond 1319 tot stad verheven. De stad werd voor een groot deel in de veertiende eeuw aangelegd. De huidige hoofdstraten in de kom van Huissen zijn toen ontstaan.

1368-1502

Van 1368-1371 behoorde Huissen korte tijd bij het hertogdom Gelre. In diezelfde tijd leefde er Gravin Mechteld van Kleef, die het als weduwegoed mocht gebruiken. Zij stierf in 1384 op de Huissense burcht. Vanaf dat moment was Huissen weer Kleefs. Het werd in de vijftiende eeuw vooral een militaire voorpost voor de graven (sinds 1417 hertogen) van Kleef in hun vele oorlogen met de hertogen van Gelre. De handel had van die oorlogen zeer te lijden. Belangrijke bron van inkomsten vormde in die dagen de kersenteelt.

1502-1609

Maar net bleef Huissen in 1502 voor Kleef behouden. Ruim een maand werd de stad belegerd door de troepen van hertog Karel van Gelre. Een Kleefs ontzettingsleger versloeg de Geldersen op 26 juni 1502. Dit feit wordt nog jaarlijks herdacht! In de zestiende eeuw werd Huissen betrokken in de strijd om de Nederlandse onafhankelijkheid. Nederlandse en Spaanse troepen gebruikten de Betuwe vanaf 1568 regelmatig als gevechtsterrein. De zwakke hertogen van Kleef konden Huissen daarbij niet beschermen.

1609-1701

In 1609 stierf de laatste hertog van Kleef. Na een korte periode van onzekerheid kwam het land van Kleef en dus ook Huissen in het bezit van de keurvorst van Brandenburg. Vanaf dat ogenblik zetelden de landsheren van Huissen in Berlijn! Toch probeerde keurvorst Friedrich Wilhelm greep te krijgen op de gang van zaken in de steden. De stad Huissen kreeg een protestant stadsbestuur, terwijl de bevolking merendeels katholiek bleef. Met het St.-Elisabethsconvent (zustersklooster) als centrum werd Huissen belangrijk als vrijplaats voor de katholieken in Gelderland.

1701-1795

In 1701 verkreeg de keurvorst van Brandenburg het recht zich koning in Pruisen te noemen. Daarmee hoorde Huissen tot dat koninkrijk. De koningen streefden ernaar om hun land economisch af te schermen. Voor de enclave Huissen was dat een ramp. De plaats verarmde snel. Het enige produkt, dat op grote schaal kon worden verbouwd was tabak. Verder moest de bevolking ook hoge lasten opbrengen voor de vele oorlogen van koning Frederik II de Grote. De stad zelf verviel tot een bedenkelijk niveau.

1795-1816

Vanaf 1795 werd gesproken over de overdracht van Huissen aan Nederland.

Dat leidde tot een groot aantal wisselingen van soevereiniteit:

    Tot 1806:          Koninkrijk Pruisen

    1806-l808:        Groothertogdom Berg

    1808-1810:       Koninkrijk Holland

    1810-18l3:        Keizerrijk Frankrijk

    1813 (dec):        Vorstendom der Nederlanden

    1813-l816:        Koninkrijk Pruisen

    Vanaf 1816:      Koninkrijk der Nederlanden

1890-1940

In de eerste decennia van de twintigste eeuw onderscheidde Huissen zich niet echt van andere Nederlandse gemeenten op het platteland. Er werden diverse ambachten uitgeoefend, zoals het mandenmaken. Vooral in de jaren twintig en dertig kwam er een steeds rijker verenigingsleven op. In 1923 was het tuinbouwgebied van Huissen zo sterk gegroeid, dat de aartsbisschop van Utrecht een tweede parochie instelde: die van de H. H. Martelaren van Gorcum in Huissen-Zand. Daardoor ontstond eigenlijk het afzonderlijke kerkdorp Huissen-Zand. Pastoor A.A. van Wijk bevorderde het onderscheid tussen Zand en Stad bijzonder. Zijn neef en tegenspeler in Huissen-Stad, pastoor Th. Van Wijk, deed daar zijn best om het parochieel leven te versterken. Het was voor Huissen echt “Het Rijke Roomsche Leven”!

Huissen Processie

1799 Mei 29 Familie Hulshof Kolkman

Lichtenvoorde Harreveld Zieuwent

Jan Berend Hulshof wordt geboren uit het huwelijk van de lanbouwer Harmanus Hulshof en Aleida Kolkman, overgrootouders van Johannes Bernardus Franciscus en Johanna Geertruide ten Bosch (probanten) van haar moeders kant.

R.-K. Statie HARREVELD - ZIEUWENT

Doopboek 1759-1811 (R.B.S. 1051)

29.05.1799 baptizatus est JOANNES BERNARDUS HULSHOFF

cujus parentes Hermanus Hulshof et Aleijda Kolkman

patrini Derk Hulshof et Hermina Kolkman

De naam Hullshoff werd hier met dubbel f geschreven.

1800 Januari 14. Fam. Isaäks (Izak) Moses

Te Lichtenvoorde wordt Mozes Symon Izak (later ten Bosch zie 24-12-1812) geboren uit het huwelijk van Symon Izak (Isaäks) en Rachel Moses, overgrootouders van Oma Iding en haar broer Johannes Bernardus Franciscus.

De eeuwwisseling

Boerderij bij Vorden

J.G.B. Tenkink, het prototype scholteboer kijkt toe hoe Tolkamp een borrel inschenkt

Rond de eeuwwisseling zal de macht van de adel   grotendeels verdwenen zijn.

Er zullen andere afhankelijkheden voor in de plaats komen.

Van textielfabrikanten en andere baronnen en van de scholteboeren, de nieuwe grondbezitters die vooral in het gebied rond Winterswijk het talrijkst zijn en door hun bezittingen een voorname rol in het dagelijks leven van de buurtschappen spelen.

Een scholtedochter trouwt met een scholtezoon op straffe van onterving, want grond hoort bij grond en geld bij geld.

Gelderland

De pachter heeft verplichte “helpedage” waarop hij gehouden is boven de normale pachtgelden, de scholteboer te helpen in drukke tijden zoals bij de oogst. Als de bel op het dak van de scholteboerderij wordt geluid heeft de pachter maar te komen en moet zijn eigen oogst in de steek laten.

 Als de weinig gemotiveerde pachters streken uithalen bij de oogst op het land van de scholteboer moeten zij leven met de angst dat de man met de “hoge hoed” (de deurwaarder) komt om de pacht los te zeggen en de boerderij per  volgend jaar met St. Peter ontruimt moet worden.

Bij een bezoek van de scholteboer wordt de suikerpot (een luxeartikel) snel van tafel gehaald om te voorkomen dat er iets bij de pacht zal worden opgezet. Goede verhoudingen zijn er ook. Veel scholteboeren leven en laten leven en houden hun boerderijen in goede staat.

1810

In 1810 volgt de inlijving van het Koninkrijk Holland bij Frankrijk. Keizer Napoleon Bonaparte geeft opdracht tot invoering van de burgerlijke stand en het kadaster. Deze zijn na het vertrek van de Fransen - met kleine aanpassingen - blijven bestaan.

Strafrecht

Het Burgerlijk Wetboek voor het Koninkrijk Holland is slechts korte tijd van kracht geweest want in 1810 moet koning Lodewijk Napoleon op last van zijn keizerlijke broer het veld ruimen en wordt het land ingelijfd bij het Franse rijk.

Hierdoor wordt automatisch het Franse rechtssysteem van kracht zoals dat ligt vervat in de Code Civil (burgerlijk wetboek) en de Code Pénal (wetboek van strafrecht).

De Code Pénal  is veel strenger dan het Burgerlijk Wetboek. Het aantal misdrijven waarop de doodstraf staat, is groter.

Het Franse systeem kent straffen als levenslange vrijheidsberoving in de vorm van deportatie en dwangarbeid.

Na het vertrek van de Fransen blijft de Code Pénal nog een tijdlang van kracht. Eerst in 1886 zal het Franse wetboek vervangen worden door een Wetboek van Strafrecht van eigen bodem.

1810

Levij Windmuller was 30 jaar voorzitter van de van de kille Hengelo, namelijk van 1810-1840.

Hij was geboren te Frankenberg aan de Eder (RAG, RBS, DTB Hengelo) , een klein stadje  in het Keurvorstendom Hessen. In 1808 was hij getrouwd met de Harlingse Betje liefmans.

Levij ondertekende in 1813 een lijst met familie’s die tot de kille behoorden

1 Sander Philips (geb. 26 juni 1760) en zijn vrouw Lena Samuels (38 jr.) en hun kinderen Philip 10, Jacob 2 en Sara 12 jaar.

2 Jude Jacobs (geb. 31 maart 1776) en zijn vrouw Dina Levy Heilbron (29 jr.) met hun kinderen Simon 3, Joseph 1, en Judith 5jaar.

3 Levij Windmuller (geb. geb. 7 september 1777), zijn vrouw Betjen Liefmans en hun kinderen Joseph 3 en Judith 5 jaar.

4 Salomon Levi Marchant (geb. 15 januari 1779), zijn vrouw Betje Harz (24 jr.) en hun kinderen Samuel 2 jaar en Meijer 10 weken.

5 Victor Hanau (geb. 28 mei 1761), zijn vrouw Hanna (44 jr.) en hun kinderen Eddele 14, Abraham 12, Joseph 7, Eva 5 en Judith 4 jaar.

6 Joseph Meijer (geb. 19 januari 1761) en zijn vrouw Siela (54 jr.)

7 Aron Philip (geb. 6 mei 1779)

8 Elias Philip, 22 jaar.

De Synagoge

In Hengelo was al omstreeks 1790 een gedeelte van een huis door de joden gehuurd om gebruikt te worden als sjoel. In 1810 betaalde men daarvoor F 14 per jaar.

Die huur werd voor de helft opgebracht door joden uit Zelhem. Als chazzan was Naphtali Herz in dienst voor F 7 per jaar. Na de huiskamersjoel kwamen de joden vanaf 1822 bij elkaar in een klein schuurtje.

Kerkmeester was de 50 jarige Levij Windmuller, die twaalf jaar later subsidie kreeg van Rijksinstandties. In 1837 werd de kleine schuursynagoge in de Hofstraat geheel vernieuwd. De oude slager Levij Windmuller trok in 1844  met zijn vrouw en dochter Esther naar Vorden en begon op 67 jarige leeftijd nog een slagerij.

In 1875 werd een regelement door het kille bestuur opgesteld, ondertekend door Joseph Windmuller. De naam van de kille luidde toen officieel “Nederlands Israëlietische Bijkerk Hengelo in Gelderland”. zolang de kille minder dan 50 contribuerende leden had, zouden de drie bestuurders de bijkerk leiden.

Met Pesach verstrekte het bestuur paasbroden aan armen, zieke militairen en gevangenen. Zitplaatsen werden zoals overal gebruikelijk was, voor één jaar verhuurd. Armlastigen konden gratis onder in de sjoel trouwen.

1811 November 18

Volgens een decreet van Napoleon dat op 18 november 1811 in werking trad, moest iedereen een familie of achternaam laten registreren. In Doetinchem geschiedde dat op 30 oktober 1812

1812 December 24 Lichtenvoorde.

Op het Lichtenvoortse gemeentehuis leggen twee joodse familiehoofden en een vrijgezel verklaringen af omtrent het aannemen of  behouden van hun familie en (of) voornamen. Koopman Symon Izak, grootvader van Oma Iding en haar broer Johannes Bernardus Franciscus ten Bosch, neemt bij deze gelegenheid de achternaam Ten Bosch aan, die ook overgaat op zijn twaalfjarige zoon Mozes Symon.

(RAG,BFA, inv.nr. 4696;1181-1184)

Koninkrijk 1814-1914

1815 Mei 5 Lichtenvoorde. Fam. Wieggers Spekschoor.

Antonij Wieggers landbouwer 40 jaar en geboren te Lichtenvoorde trouwt met Aaltjen Spekschoor 23 jaar, eveneens geboren te Lichtenvoorde.

Zij zijn de overgrootouders van Oma Iding en haar broer Johannes Bernardus Franciscus ten Bosch moeders kant.

De ouders van de bruidegom zijn Jan Hendrik Wieggers en Johanna Klein Tiller

Die van de bruid, Derk Jan Spekschoor en Hendrina Storkhost.

Genlias

Huwelijk Antonij Wieggers Aaltjen Spekschoor

Bron Burgerlijke stand - Huwelijk

Archieflocatie Gelders Archief

Algemeen Toegangnr: 0207

Inventarisnr: 3836

Gemeente: Lichtenvoorde

Soort akte: Huwelijksakte

Aktenummer: 12

Datum: 05-05-1815

Bruidegom Antonij Wieggers

Leeftijd: 40

Geboorteplaats: (Lichtenvoorde)

Bruid Aaltjen Spekschoor

Leeftijd: 23

Geboorteplaats: (Lichtenvoorde)

Vader bruidegom Jan Hendrik Wieggers

Moeder bruidegom Johanna Klein Tiller

Vader bruid Derk Jan Spekschoor

Moeder bruid Hendrina Storkhost

Nadere informatie beroep bg.: landbouwer

1816 Juni 1 Huissen. Huissen wordt Nederlands gebied.

1820 Een pluk hondenhaar.

In 1820  speelden twee rechtszaken waarbij de de joden Samuel Hertz  de Winter en Levie Joseph Stern waren betrokken.

Koopman de Winter was namelijk op 30 augustus 1820 in zijn been gebeten door een “geelachtige’’ hond van Boer Frederik Groot Nibbelink, die in de buurt van Varsseveld woonde (zie kaart verderop).

De zonen van de boer hadden Samuel een lapje en een pluk hondenhaar gegeven om op de wond te leggen.

Dat nam niet weg dat Samuel zich moest laten behandelen door chirurgijn Johannes Welbrink te Ulft.

Vrederechter Constant Sigismund Willem Jacob van Nagell veroordeelde boer Groot Nibbelink tot een boete van f 2,37 omdat hij zijn hofhond had laten loslopen.

Bovendien moest de boer Samuel nog eens f 25,- smartengeld betalen en

f 20,44 voor ongemak en gemaakte onkosten betalen.

1614  Blad uit: Boecxken, genaemt Sinnepoppen van Roemer Visscher.

Lof Meulenaers acker / by Heeren poppegoedt*

Men mach den Diamant prysen om datse van de Heeren panlickers

(tafelschuimer bij Yorsten en voorname personen.) hoogh gheacht

wordt, als een dingh dat raer is, soo zy quaecken, 'twelck na haer oude

gewoonte onwaerachtigh is: want daer gheschiedt qualijck een

houwelijck, of de Bruyt moet een Diamant ontfanghen van haren

Bruydegom, tot een teecken van bestandighe trouwe, die met ghifte in

de plaetse van liefde gheknoopt wordt: soo datter meer Diamanten in

't landt zijn, dan Meulensteenen: Sulcx* dat men sustineren mach, dat

een Meulensteen (boven den dienste die de Ghemeente daer af

gheschiedt) veel raerder is, als een Diamant. Ende: Gheen dingh en is

prijselijck / dan dat nut is.

* (Lof zij de akker (d.i. de molensteen) van de rnolenaar vergeleken bij de edele gesteenten van de heeren.)

* (in die mate, zozeer dat.)

"Ik zal wal is zeen"

“Ik zal wal is zeen”, “dat zal ik wal is ne kaere doon”, “Menaer kon wal is geliek hebben”. De achterhoeker heeft een bepaalde opvatting van beleefdheid. Het is niet beleefd en verstandig om iemand tegen te spreken.

Zeker niet als het mensen zijn, die je niet kent. Dat doe je gewoon niet, zegt de boerenvoorzichtigheid.

Een voorzichtigheid die voortvloeit uit het heilig respect voor de “heren” die het voor het zeggen hebben.

 “Jao jao” kan gewoon “nae”betekenen. Met “wi-j zölt wal zeen” worden zaken op de lange baan geschoven.

En “dat kon wal is waor wezzen” klinkt ook niet erg overtuigend. Maar is het werkelijk ja, dan komt het ook voor elkaar.

Men houdt de vuile was het liefst binnenshuis en heeft een afwerende houding ten opzichte van wat als vreemd wordt beschouwd.

Zo ook in de buurtschappen dezelfde houding tegenover alles wat van over de IJssel komt. “Dee bunt zo rap met de mond” of “Hee kump neet van hier”. Bij getrouwden loopt vaak de man drie passen vooruit en is aan de vrouw de tweede partij toegedacht, “waor boksen (broeken) bunt, geldt gin rökke” luidt het spreekwoord.

Er zijn veel gedwongen huwlijken, wat niet wordt toegejuigd maar die zonder al te veel woorden worden afgedaan als een menselijk gebeuren.

Behalve verstandshuwelijken die gesloten worden op het principe geld hoort bij geld en grond bij grond, geldt de ongeschreven wet dat je een meisje in verwachting niet laat zitten.

Dat zal de omgeving niet zo gemakkelijk accepteren.  De betreffende jongeman kan het dan erg moeilijk krijgen in zijn buurt.

Komt het kind binnen korte tijd na het huwelijk dan heet het een “veurgekienden” zoals voorgekiemde aardappelen ook eerder opkomen.

Niettemin zijn veel huwlijken standvastig in een kalme tevredenheid met elkaar.

Zo gaat er het verhaal van de vrouw die boter karnde terwijl haar man op sterven lag. Toen ze de boter “groot” had, ging ze er mee naar haar man en vroeg: “Jan, wat ducht ow, he’w zo genog veur de grove?”. (begrafenis)

1823 April 23 Arnhem. Fam. Iding Jorissen

De grootvader van Opa Idings vaders kant, de 29 jarige molenaarsknecht Hendricus (Hendrik) Iding uit Wehl, trouwt met de in Huissen geboren 24 jarige dienstmeid Petronella Jorissen. De ouders van de  bruidegom zijn de arbeider Joannes Iding en Joanna Weetings. De ouders van de bruid zijn de dagloner Joannes Jorissen en Elizabeth Derkzen.

Kinderen: Jan geb.1825, Coba geb. 1831, Hendrik geb. 1833, Derk (Dirk) geb. 1835, Gerrit geb. 1837.

Genlias

Huwelijk van  Hendrikus Iding met Aleida van Uum

Archieflocatie Gelders Archief

Algemeen Toegangnr: 0207

Inventarisnr: 2514

Gemeente: Westervoort

Soort akte: Huwelijksakte

Aktenummer: 3

Datum: 13-02-1858

Bruidegom Hendrikus Iding

Leeftijd: 24

Geboorteplaats: Rheden

Bruid Aleida van Uum

Leeftijd: 27

Geboorteplaats: Gendringen

Vader bruidegom Hendrik Iding

Moeder bruidegom Petronella Jorissen

Vader bruid Steven van Uum

Moeder bruid Ida Huisman

Nadere informatie beroep bg.: korenmolenaar

beroep vader bg.: daglooner

beroep vader bd.: landbouwer

*1825 Velp.

Te Rheden gemeente Velp. wordt Jan Idink (Iding) geboren uit het huwelijk van Hendrik Idink (Iding) en Petronella Jeursen (Jorissen)

1829 Juli 9 Gendringen. Fam. Van Uum Huisman

De grootvader van Opa Idings moeders kant, de 35 jarige landbouwer Stephan van Uum (Uem) geboren te Emmerik (Duitsland) treedt in het huwelijk met de in Gendringen geboren 20 jarige winkeliersdochter Yda Huisman. De ouders van de bruidegom zijn Adam van Uem en Joanna Janssen De ouders van de bruid zijn de winkelier Joannes Huisman en Alijdis Franssen

Genlias

Huwelijk van Stephan van Uem met Yda Huisman

Archieflocatie Gelders Archief

Algemeen Toegangnr: 0207

Inventarisnr: 4751

Gemeente: Gendringen

Soort akte: Huwelijksakte

Aktenummer: 15

Datum: 09-07-1829

Bruidegom Stephan van Uem

Leeftijd: 35

Geboorteplaats: Emmerik (Duitsland)

Bruid Yda Huisman

Leeftijd: 20

Geboorteplaats: Gendringen

Vader bruidegom Adam van Uem

Moeder bruidegom Joanna Janssen

Vader bruid Joannes Huisman

Moeder bruid Alijdis Franssen

Nadere informatie beroep bg.: landbouwer

beroep bruid: zonder beroep;

beroep vader bg.: geen beroep vermeld

beroep vader bd.: winkelier

beroep moeder bd.: winkelierster

1830

België scheidt zich af van de Nederlanden.

1830 Mei 19. Gendringen.

Stephan van Uem is nog geen jaar getrouwd met Yda Huisman als een enorme brand  Gendringen teistert.

Ook Stephans broer Arnoldus en zijn vrouw Aleida Stevens wonen in Gendringen en niet te vergeten Yda’s zuster Raijnildis Huisman die gehuwd is met Johannes Wevers.

De kerspelkerk, 32 huizen en 10 schuren gaan in vlammen op. Bijna 250 van de 4000 inwoners worden dakloos. Vele families lijden schade, worden hulpbehoevend en moeten worden ondersteund. Oude rechterlijke archieven gaan grotendeels verloren.

Van de volgende getroffen joodse gezinnen zijn gegevens bekend: Salomon Abraham Franken, winkelier en korenverkoper. Zijn meubilair, huisraad, tarwe en rogge t.w.v. f 1151,00 gaan verloren.

Levi Samson Franken, manifacturier. Zijn manifacturen, kleding en lijfgoed t.w.v. f 1394,00 gaan verloren.

Meggel Samson Franken, manifacturier. Zijn  kleding en lijfgoed t.w.v. 160,00 gaan verloren.

Joseph Levij Stern, koopman. Zijn woonhuis zilver en goud, graan, hooi, stro, inlandse tabak en kleding t.w.v. 5998,75 gaan verloren.

Levij Joseph Stern, koopman. Zijn contanten, meubels, kleding wen tarwe t.w.v. 208,85 gaan verloren.

Marcus Spanjer, lompenkoopman. Zijn meubels, kleding en huisraad t.w.v. 251,00 gaan verloren.

Al op de middag van de brand worden uit Megchelen en Anholt levensmiddelen en kleding aangevoerd. Op de rampdag wordt een commissie van onderstand (ondersteuning) benoemd en worden in de directe omgeving maar ook in Amsterdam en Rotterdam inzamelingen gehouden.

In de jaren na de brand richten de dorpelingen massaal verzoeken om bijstand aan het gemeentebestuur, maar zij krijgen nul op het rekest. Wel mogen huis-aan-huis collectes worden gehouden. De opbrengst gaat naar enige getroffen gezinnen.

Maar het leven gaat door en de getroffen dorpelingen proberen zich zo goed mogelijk door de moeilijke periode heen te slaan. In 1832 besluit de gemeenteraad om aan 54 Gendringenaren vrijstelling van belasting te geven. Een wederopbouwplan treedt in werking en tevens de bepaling dat geen stro als dakbedekking meer mag worden gebruikt.

As ik in mien beddeke tree,

Stap ik in Maria’s stee.

Maria is mien moderke,

Johannes is mien broderke,

De heilige Josef doar kan’k op an,

Jongens doar hölt e van.

Waor ik ook gao of waor ik ook stao,

Mien engelbewaarder geet mie nao.

‘t Kindeke Jezus hölt de wachte,

Daorumme slaope ik zeute en zachte.

En noe vraog ik oe allene nog,

Too, bewaar mien olders toch.

1831 April 28. Gendringen Familie van Uum Huisman

De moeder van Stephanus Henricus Iding (probant), Aleida van Uum wordt in Gendringen geboren uit het huwelijk van landbouwer Stephan van Uum en Yda (Ida) Huisman. Op diezelfde datum is ook geboren Johanna van Uum, een tweelingzusje van Aleida.

1832 Juni 22 Lichtenvoorde. Familie Hulshof Krabbenborg

De in Lichtenvoorde geboren 33 jarige landbouwer Joannis Bernardus (Jan Berend) Hulshof treedt in het huwelijk met de eveneens in Lichtenvoorde geboren 26 jarige boerendochter Hendrica Rosa Krabbenborg. (grootouders van Jahnna Geertruide en Johannes Bernardus Franciscus ten Bosch probanten)

De ouders van de bruidegom zijn de landman Harmanus Hulshof en de landvrouw Aleida Kolkman.

De ouders van de bruid zijn de landbouwer Joannes Krabbenborg en Joanna Roller.

Genlias

1e Huwelijk van Jan Berend Hulshof met Hendrica Rosa Krabbenborg

Archieflocatie Gelders Archief

Algemeen Toegangnr: 0207

Inventarisnr: 3834

Gemeente: Lichtenvoorde

Soort akte: Huwelijksakte

Aktenummer: 12

Datum: 22-06-1832

Bruidegom Joannis Bernardus Hulshof

Leeftijd: 33

Geboorteplaats: (Lichtenvoorde)

Bruid Hendrica Rosa Krabbenborg

Leeftijd: 26

Geboorteplaats: (Lichtenvoorde)

Vader bruidegom Harmanus Hulshof

Moeder bruidegom Aleida Kolkman

Vader bruid Joannes Krabbenborg

Moeder bruid Joanna Roller

Nadere informatie beroep bg.: landbouwer

beroep vader bg.: landman

beroep moeder bg.: landvrouw

beroep vader bd.: landbouwer

Kadaster 1828

De hoeven Manschot, Wigchers (Wieggers) en het Hulshof zijn gelegen in Het Harveld binnen de gemeente Lichtenvoorde.

Ten zuiden grenst het Harveld aan de gemeenten Varsseveld en Aalten en ten Westen aan de gemeente Zelhem.

Ten noorden wordt het begrenst door het Zieuwend en in het noord oosten grenst het aan het dorp Lichtenvoorde, waartoe eveneens Vragender Bewesten, Vragender Beoosten, Lievelde Beoosten, en Lievelde Bewesten behoren

1833 Februari 28. Huize Iding Jorissen Rheden gemeente Velp

In Velp gemeente Rheden wordt aangifte gedaan van de geboorte van zoon Hendrikus door de boerenknecht en daghuurder Hendrik Iding en zijn vrouw Petronella Jorissen aan de burgerlijke stand te Rheden. Zoon Hendrikus groeit op in een katholiek milieu. Later zal Hendrikus in het huwelijk treden met Aleida van Uum en vader worden van Opa Iding.

No. 22. Op heden den agtentwintigste february des jaars achttien honderd drie en dertig, des voor de middags ten elf ure, is voor Ons M Diderich? Gerhard Adriaan van Hasfelt Burgemeester der Gemeente Rheden Provincie Gelderland, Ambtenaar van den Burgerlijken Staat verschenen Hendrik Iding oud Agtendertig jaren van beroep dagloner wonende te Velp...(huisnr. niet ingevuld) binnen deze gemeente, welke ons een kind heeft voorgesteld van het mannelijk geslacht, van het welk Petronella Jorissen oud vierendertig jaren huisvrouw van hem Comparant op woensdag den zevenentwintigsten february dezes jaars des middags ten half een ure ten zijne huize te Velp binnen deze Gemeente is bevallen, en aan  het welk hij Comparant verklaard heeft de voornaam van Hendrikus te willen geven. Deze verklaring en voorstelling is geschied in tegenwoordigheid van Antonie Abbenhuis oud drieenveertig jaren daghuurder en Hendrik Abbenhuis metselaar oud zevenendertig jaren beide wonende te Velp binnen deze gemeente opzettelijk daartoe medegebrachte getuigen: en daarvan is opgemaakt deze Acte die na voorlezing Door Ons is getekent hebbende de comparant en de getuigen verklaard niet te kunnen schrijven. Van Hasfelt.

1835* Velp Fam. Iding Jorissen

Derk (Dirk) Iding, later oom van Opa Iding, wordt geboren te Velp (Rheden) uit het huwelijk van Hendrik Iding en Petronella Jorissen.

Rheden Velp

De gemeente Rheden is ontstaan doordat in het jaar 1573 de schoutambten Velp en Rheden werden samengevoegd tot het schoutambt Rheden.

Het gebied dat viel onder dit schoutambt komt overeen met het huidige gebied van de gemeente Rheden. De naam ‘Rheden’ komt van het woord ‘Rheton’ en dat betekent ‘plaats waar riet groeit’.

De naam werd ontleend aan die van het schoutambt Rheden dat toen meer inwoners had dan Velp. Er werd in die tijd, de 80-jarige oorlog was net begonnen, veel geplunderd en brand gesticht.

De aktiviteiten van een schoutambt bestonden voornamelijk uit rechtspraak. In tijd van oorlog, als de plaatselijke bevolking zich bedreigd voelde, zocht ze vaak bescherming binnen de muren van de kastelen.

Als verdedigingsfort aan de IJssel gebouwde kastelen zijn: Biljoen in Velp. Dit is in de 16e eeuw gebouwd en eens logeerde hier zelfs de beroemde Franse ‘Zonnekoning’ Lodewijk de veertiende.Kasteel Middachten in de Steeg.

Hut op de Veluwe

De Veluwezoom heeft altijd veel landgoederen gehad. Dat is de reden waardoor veel van het oorspronkelijke landschap bewaard is gebleven. Ook in financieel opzicht had de aanwezigheid van een landheer een gunstige invloed. Hij bekleedde allerlei functies op kerkelijk, sociaal en cultureel gebied.

Het landgoed en kasteel verschaften de plaatselijke bevolking werk en ze konden er een veilig heenkomen vinden in tijden van oorlog. Diverse landgoederen zijn niet in hun oorspronkelijke staat behouden gebleven.

In de 19e eeuw vestigden zich in de gemeente vele gepensioneerden en renteniers.

Vooral in de dorpen Velp en De Steeg. De verkaveling van buitenplaatsen in de buurt van Velp en de aanleg van wegen naar de natuurgebieden, de overname van deze gebieden door ‘Natuurmonumenten’ en de aanwezigheid van een stad als Arnhem in de omgeving waren stimulansen voor mensen om zich in de gemeente Rheden te vestigen.

Het inwonertal steeg van nog geen 5.000 in het jaar 1824 tot 23.000 in 1928. Een bloeiend pension- en hotelwezen ontstond en winkeliers en ambachtslieden profiteerden van het stijgend aantal inwoners.

Laag Soeren was in de vorige eeuw een bekende badplaats en kuuroord. Het geneeskrachtige water kwam uit de vele beken die de Laag Soerense bossen rijk zijn. Het huis ‘Soeria’ dat nu een trainingscentrum van de Transcedente Meditatie is, stamt uit die tijd en was toen een badhuis, genaamd ‘Bethesda’. In de tweede helft van de 18e eeuw was er papierindustrie in Velp en Laag Soeren.

De hiervoor gebruikte waterradmolens (zeven in Velp) verdwenen op één na met het uitvinden van de stoomkracht. In Velp is nu nog de gerestaureerde Van Lennepsmolen te zien (nu een horecabedrijf).

Rheden is altijd het steenbakkersdorp geweest. De mensen werkten in de steenfabrieken aan de IJssel. In de winter wanneer er niet gebakken werd, leed men vaak armoede. In deze situatie kwam verbetering door de vestiging van industrieën.

In Dieren werd in het begin van deze eeuw de Gazelle-rijwielfabriek gebouwd. Andere industrieën in die tijd waren: sigarenfabrieken, een jeneverstokerij, een leerlooierij, een zadelfabriek, een houthandel en een emailleerfabriek

Handelskoffer

Mezoeza: een koshere mezoeza is een rolletje perkament met 2 stukjes tekst uit de Torah, geschreven door een erkend sofeer.

1836 Maart 24 Huize ten Bosch Samuels Lichtenvoorde.

1e Huwelijk Mozes Simon ten Bosch grootvader van probanten Johanna Geertruide en Johannes Bernardus Franciscus ten Bosch 1836 Maart 24.

Te Lichtenvoorde trouwt de 35 jarige in Lichtenvoorde geboren koopman Mozes Symon ten Bosch (voorheen Mozes Symon Izak) met de 24 jarige te Ruurlo geboren koopmansdochter Rachel Samuels.

Zij zullen vier kinderen krijgen. Izaak, Catharina, Salomon en Jacob. Later zullen uit het tweede huwelijk van Mozes de halfzusjes Kreuntje, Rika, Zientje en hun halfbroertje Simon geboren worden.

Vader bruidegom Simon Isaac ten Bosch. Moeder bruidegom Rachel Mozes.

Vader bruid Michiel Samuels. Moeder bruid Rachel Josephs.

Genlias

Huwelijk van Mozes Simon ten Bosch met Rachel Samuels

Archieflocatie Gelders Archief

Algemeen Toegangnr: 0207

Inventarisnr: 3834

Gemeente: Lichtenvoorde

Soort akte: Huwelijksakte

Aktenummer: 4

Datum: 24-03-1836

Bruidegom Simon Mozes ten Bosch

Leeftijd: 35

Geboorteplaats: (Lichtenvoorde)

Bruid Rachel Samuels

Leeftijd: 24

Geboorteplaats: Ruurlo

Vader bruidegom Simon Isaac ten Bosch

Moeder bruidegom Rachel Mozes

Vader bruid Michiel Samuels

Moeder bruid Rachel Josephs

Nadere informatie beroep bg.: koopman

beroep vader bd.: koopman

Huize Hulshof Wieggers “HET HULSHOF”

1836 Juni 30. De 36 jarige weduwnaar van Hendrika Krabbenborg, Joannis Bernardus (Jan Berend) Hulshof gaat een tweede huwelijk aan met de in Lichtenvoorde geboren 18 jarige boerin Hendrika Wieggers.

(grootouders van probanten Johannes Bernardus Franciscus en Johanna Geertruide ten Bosch)

De ouders van de bruid zijn de boer en boerin Tone Wieggers en Aaltje Spexgoor. De ouders van de bruidegom zijn de boer en boerin Harmanus Hulshof en Aleijda Kolkman.

Joannis Bernardus HULSHOF, geboren op 29 05 1799 te Zieuwent.

Gehuwd (2) op 37 jarige leeftijd op 30 06 1836 te Lichtenvoorde met Hendrika Wieggers, 18 jaar oud

Uit het tweede huwelijk: 5 kinderen

Genlias

2e Huwelijk van Jan Berend Hulshof met Hendrika Wieggers

Bron Burgerlijke stand - Huwelijk (Bruid)

Archieflocatie Gelders Archief

Algemeen Toegangnr: 0207

Inventarisnr: 3834

Gemeente: Lichtenvoorde

Soort akte: Huwelijksakte

Aktenummer: 14

Datum: 30-06-1836

Bruidegom Joannis Bernardus Hulshof

Leeftijd: 36

Geboorteplaats: (Lichtenvoorde)

Bruid Hendrika Wieggers

Leeftijd: 18

Geboorteplaats: Lichtenvoorde

Vader bruidegom Harmanus Hulshof

Moeder bruidegom Aleijda Kolkman

Vader bruid Tone Wieggers

Moeder bruid Aaltje Spexgoor

Nadere informatie beroep bg.: landbouwer;

beroep bruid: landbouwster;

beroep vader bg.: landbouwer;

beroep moeder bg.: landbouwster;

beroep vader bd.: landbouwer;

beroep moeder bd.: landbouwster;

weduwnaar van Hendrika Krabbenborg

Hoogstwaarschijnlijk woonde de weduwnaar Joannis Bernardus Hulshof (Jan Berend) voorheen al met zijn eerste vrouw Hendrika Krabbenborg op de hoeve “HET HULSHOF”. De weg naar HET HULSHOF werd “OP HET HULSHOF” genoemd.

1837* Velp Huize Iding Jorissen

Gerrit Iding wordt geboren te Velp (Rheden) uit het huwelijk van Hendrik Iding en Petronella Jorissen.

1837* Lichtenvoorde Huize ten Bosch Samuels

Izaak ten Bosch wordt geboren te Lichtenvoorde uit het huwelijk van  Mozes Symon ten Bosch en Rachel Samuels

1838* Lichtenvoorde Huize ten Bosch Samuels

Catharina (Kaatje) ten Bosch wordt geboren te Lichtenvoorde uit het huwelijk van Mozes Simon ten Bosch en Rachel Samuels

Ruurlo

In Ruurlo hebben door de eeuwen heen slechts enkele joodse families gewoond. Het echtpaar Hartog en Sara Levie kreeg in 1766 een zoon, Joseph, die zich omstreeks 1800 in Borculo vestigde.

In het begin van de 19e eeuw kwamen Michiel en Rachel Samuels uit Urbach naar Ruurlo. Zij woonden in het “Rommelershuis”, waar het echtpaar de tweeling Samuel en Rachel kreeg.

De moeder overleed helaas tijdens de geboorten.

Michiel  Samuels hertrouwde met Eva Abrahams. Michiel nam in 1826 als geslachtsnaam Vroom aan. Michiel en Eva kregen zes kinderen:Rachel, Sara, Hanna, Dina, Esther en Abraham.

Rachel ging in 1826 naar Dorsten en trad wellicht in dienst bij de in Neede geboren Salomon Mijer en zijn vrouw Brenatte. Sara en Esther gingen naar Hengelo en trouwden daar respectievelijk met Simon Jacobs en Falk Jacobs.

Vader Michiel Vroom stierf in 1866 in Ruurlo.

In het midden van de 19e eeuw had zich ook de familie ten Bosch ter plaatse gevestigd. Louis die in 1866 en Bertha die in 1868 was geboren, vertrokken naar Zutphen.

Zij kwamen beide in 1943 in Sobibor om. (Kooger blz. 244)

1840

Volgens een volkstelling uit 1860 van de in Lichtenvoorde woonachtige joden woonden in de Rentenierstraat Elisabeth ten Bosch 51 jaar en Simon Izak ten Bosch 69 jaar.

In de buurtschap Bosch woonden Mozes Simon ten Bosch 39 jaar, Kaatje ten Bosch 2 jaar, Salomon ten Bosch 10 maand en Philip Vink 58 jaar. (Kooger blz. 231)

Er is sprake van een foute registratie, Simon Izak was toen geen 69 maar 66 jaar.

1841 Februari 5.  “Het Hulshof”, nr E1. Hulshof Wieggers  

(kadaster 1828 Harveld Zieuwent sector E blad 3)

Jan Berend Hulshof en zijn vrouw Hendrika Wieggers doen aangifte van de geboorte van hun dochter Johanna. Jan Berend Hulshof is een welgestelde landbouwer en zijn vrouw wordt te boek gesteld als “landbauwerte”. Johanna groeide op in een Katholiek milieu.

Na dochter Johanna zullen Jan Berend en Hendrika nog vier kinderen krijgen. Harmina die kloosterlinge zal worden, Alouisius Antonius, Johannes Hendrikus en dochter Aleida. (Zie1868 Juni 2 Uit de nalatenschap van Jan Berend Hulshof)

No. 14. Heden den vijfden Februarij één duizend acht honderd een en veertig  is voor ons Johan Hendrikus Antony van Basten Batenburg, Burgemeester en Ambtenaar van den Burgerlijken Stand der Gemeente Lichtenvoorde, Provincie Gelderland, verschenen: Jan Berend Hulshof, landbouwer oud eenenveertig jaren, woonachtig in deze gemeente te Zieuwent E No 3 dewelke ons verzocht heeft op te maken acte van geboorte van eene dochter welke zijne huisvrouw Hendrika Wieggers, landbouwerte bij hare man … inwonende op dinsdag den tweeden der maand Feebruarij dezes jaars des namiddags ten drie uren ter haren woon… ter wereld heeft gebragt en aan welke hij verklaard heeft dat zal worden gegeven de voornaam van Johanna. Waarvan wij deze acte hebben opgemaakt, in tegenwoordigheid van Gerrit Jan holweg Schoenmaker, oud vijfenveertig jaren, en van Jan Hendrik Doeven, Schoenmaker oud vierentwintig jaren, beide woonachtig in deze gemeente, door de comparant als getuigen ten deze gekozen, welke acte wij , na in twee daartoe bestemde Registers overgeschreven en voorgelezen te zijn, hebben onderteekend met den comparant en getuigen J.B. Hulshof, G.J. Holweg, J.H. Doeven, J.H.A. van Basten Batenburg.

Van Basten Batenburg is gelijkertijd burgemeester van Lichtenvoorde en Aalten. Hij bezit veel onroerend goed, tientallen percelen weiland, tientallen percelen bos, een laan met eikenbomen, verscheidene huizen en bouwplekken en veel kostbare huisraad.

Tegenover zo’n fl. 2500,- aan schulden staat een slordige fl. 20.000,- aan aandelen, obligaties en tegoeden. De burgemeester bezit zelfs twee kerkbanken in eigendom. Iets wat Salomon, alias Antonius ten Bosch niet erg zal waarderen. (zie 1868)

 Mestvaalten, varkenshokken, beerputten en stallen kwamen in de steden nog overal voor, cholera en tyfus eiste gedurende de jaren 1853-1869 veel slachtoffers.  De grootse epidemie was in 1866-67 en kostte het leven aan ongeveer 20.000

Het “ Hulshof “

Het leidt geen twijfel. Op Het Hulshof werd flink aangepakt. Bij zijn overlijden (zie 21-01-1867 en voor de nalatenschap 2-6-18680) had Jan Berend een tiental bijenkorven, 2  paarden, 9 koeien, 1 vaars, 5 kalveren, 1 stier,  11 varkens, 1 zoog, 2 ooien en 1 lam.

Naast verschillende percelen bezat Berend ook nog het plaatsje Gebbink in Lichtenvoorde.

De gewassen op het land waren overwegend; koren, rogge, aardappelen, bonen, boekweit, vlas, spelt en hennep. Alsook hout om te stoken en om houtas te winnen voor het bleken van vlas.

De afbeeldingen geven een aardige indruk van het boerenleven in die tijd.

Boekweit

Boekweit  is een plant uit de duizendknoopfamilie

Het is een eenjarige plant met een holle rechtopgaande, zich meermalen vertakkende, rode stengel. De bladeren zijn driehoekig tot hartvormig. Het wortelstelsel omvat een zich sterk vertakkende penwortel.

De bloei begint al in een jong stadium, soms al na zes weken, en gaat dan vijfentwintig tot dertig dagen door. De bloemen zijn in langstelige pluimen gegroepeerd, wit tot roze van kleur, en bevatten veel nectar. Op arme gronden bereikt boekweit een hoogte van 50 cm. Voordat de bloei ten einde is zijn er al rijpe vruchten.

Het eetbare zaad zit aan dunne steeltjes die in rijpe toestand makkelijk loslaten. Het heeft een meel en eiwitrijke inhoud, overeenkomend met die van klaver. Er waren vroeger twee rassen bekend: op de veengronden de Staphorster bruinzwarte en op de zandgronden de Brabantse grijze boekweit.

De vorm van het boekweitzaad komt sterk overeen met die van beukennootjes, al zijn ze beduidend kleiner, ongeveer 6 mm lang.

Het zaad werd tot meel gemalen, hoewel boekweit beslist geen graan is. Boekweit is een 'pseudograan': de zaden, het meel en alle andere afgeleide producten van boekweit bevatten geen gluten.

Grutten - gedopte boekweit

Boekweitmeel bevat veel magnesium, kalium en fosfor. Het is voedzaam en licht verteerbaar. Tegenwoordig wordt het ook geteeld voor de geneeskunde.

Boekweit is een goed ‘bijengewas’, bijen voeden zich er graag mee. Het levert een aromatische honing op die zeer geliefd is.

Boekweit was een uitkomst voor "arme boeren" die geen mogelijkheden hadden om te investeren. Zij konden door boekweit te verbouwen boer zijn zonder vee of kapitaal. Het was makkelijk te verbouwen, maar boekweit was zeer gevoelig voor weersinvloeden waardoor oogsten toch vaak tegenvielen en de armoede groot bleef.

Er waren lucratieve jaren in de boekweitteelt, maar als er nachtvorst voorkwam kon de hele oogst van dat jaar verloren gaan. Niet voor niets stond boekweit ook bekend als 'jammerkoren'.

In sommige vooral arme streken van Nederland, waar "boekweite uut de kuns verbouwd kon worn", vormden de boekweitproducten een belangrijk deel van de dagelijkse gerechten, vooral 's zomers.

Gemengd met rogge- of tarwemeel werd boekweitmeel gebruikt om (spek)pannenkoeken van te bakken. Voor het bakken van brood is het minder geschikt, het kan alleen in kleine hoeveelheden toegevoegd worden. Boekweit werd vroeger gemalen op een grutmolen.

Dit was een rosmolen met een eest voor het drogen van de boekweit, een gruttensteen, een meelsteen en een waaierij. De waaierij scheidde de grutten van de doppen, stukjes dop en de vliesjes.

De eest werd gestookt met de boekweitdoppen. De gruttensteen dopte de boekweit tot grutten en de meelsteen maalde de grutten tot meel. Het malen tot meel moest voorzichtig gebeuren.

Bij warm worden treedt bij boekweit gemakkelijk verbranden op waardoor verkleuring ontstaat. Het meel werd ook gebruikt om balkenbrij en andere vleeswaren mee af te maken. Hiervoor werden grote hoeveelheden meel toegevoegd aan goed gekookt en gemalen kwalitatief minder vlees, zoals van de kop of van sommige organen.

Boekweitzaad heeft een enigszins nootachtige smaak, die door roosteren versterkt wordt.

De grutten (gepelde zaden) werden gebruikt om er pap van te maken. De grutten werden in water geweekt, dan gekookt en tot slot werd er karnemelk bij gedaan, om het schiften tegen te gaan.

De doppen die bij de grutter overbleven werden soms gebruikt als vulsel in kinderbedjes. Het zaad werd vroeger veel gebruikt als kuikenvoer.

Alles over boekweit: http://nl.wikipedia.org/wiki/Boekweit

In de wintertijd als de werkzaamheden zich overwegend beperken tot het voederen van vee maken boeren hun eigen touw of vlechten bijenkorven en manden van wilgenhout rond een frame van steviger hout. Dat gebeurt op de duistere deel of bij het vuur in de keuken.

Men gebruikt ook stro om vochtabsorberende korven te vlechten voor het bewaren van graan.

Korven voor de bijen die graag huizen in een “warme korf” werden gemaakt van stro, dat na het dorsen overbleef. Er werd gevlochten met lang stro en speciaal behandelde bramenstengels.

Het iemenschoer

Als de honing uit de korven wordt gehaald, worden de bijen gedood door zwavel onder de korf te verbranden.

Later komen de houten kasten in gebruik waar men de raten uit kan lichten. Honing dient als zoetstof, suiker is te duur.

De bijenwas wordt gebruikt voor het maken van kaarsen en meubelwas. Bijenhouden is voor boeren meestal een bijverdienste.

Alles over bijen: http://nl.wikipedia.org/wiki/Honingbij

Het Hulshof

Liefst 12 spinnewielen, vlashekels, bleekpotten, tonnen en houtas uit de nalatenschap van Jan Berend Hulshof, getuigen van deze huisvlijt. Elke boer had wel een “goardenstukske” waarop hij vlas verbouwde, dat hij nodig dacht te hebben voor eigen gebruik. Voordat het vlas geschikt was om gesponnen te worden, moest het heel wat bewerkingen ondergaan

Vlas in bloei

Vlaswiedsters 1900

Vlaskapelletjes

Als het vlas oogstrijp is, wordt het met wortel en al uit de grond getrokken en te drogen gezet.

Bij het dorsen van deze zaaddozen (knotten) komt het lijnzaad te voorschijn. Dit lijnzaad wordt door de olieslager uitgeperst. Van het afval worden veekoeken gemaakt.

Ros-oliemolen

Een rosmolen is een molen waarbij de aandrijvingkracht wordt geleverd door een paard (ros) of een ezel. In het verleden waren er boerderijen die zelf een rosmolen hadden maar meestal stond er in een dorp een grotere rosmolen, vaak aangedreven door twee paarden.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Rosmolen

Vlasoven

De vlasstengels worden goed nagedroogd in de vlasoven of rond gestookte vuurtjes en daarna op een houten bok kapot gebroken (gebraakt) en vervolgens weer over de hekel gehaald waardoor de draden te voorschijn komen. De langste vezels vormen het beste linnen, de tweede keus is het zgn. "spiet".

Vlasbraken

Verbod om vlas in de oven te braken in Diessen (1739)

Is voorgedragen dat verscheyde persoonen alhier haar niet ontsien omme haar vlas in de bakovens te steken en soo te braken en ook des savons in haar huysen by het ligt swongen waar uyt men seer diwils droevige ongelukken van brant siet veroorsaaken, is derhalven goetgevonden en verstaan op drie agtereenvolgende sondaagen alhier aan s heeren gebooden te laaten publiceeren en aan alle en een yder interdiceeren dat geen vlas uyt de ovens sullen hebben te braken, nog savonds by het ligt in haare huyzen sullen mogen swongen op poene van ses gulden by alle en een yder daarover te verbeuren een derden te behoeven van de heeren officieren, een derde ten behoeve van den armen en het resteerende derde part ten behoeve van die geene die de calange doen sal waar toe vorsters, schutters en alle andre wie het ook soude mogen wesen by dezen worden geauthoriseert

Bron: SA Tilburg AA Diessen voor 1811 1f 23v 31-10-1739

Stadsbrand

Doetinchem werd aan het eind van de Middeleeuwen regelmatig getroffen door branden (bijv. in 1414)

De grootste brand, veroorzaakt door een bakker die vlas in zijn oven wilde drogen, is nagenoeg de gehele binnenstad, inclusief het stadsarchief, de Catharinakerk en het raadhuis, in vlammen opgegaan.

Bij deze brand gingen daarnaast de stedelijke privilegebrieven, en zilveren schenkkannen verloren.

Hekel

De bosjes vlas worden door de hekel gehaald, een plank met lange spijkers waarmee de zaadbollen van het gewas worden verwijderd.
 

Alles over vlas: http://nl.wikipedia.org/wiki/Vlas

Spinnen

Alles over spinnen http://nl.wikipedia.org/wiki/Spinnen_(textiel)

Spelt op het veld en speltbrood

Spelt

Spelt stelt geen speciale eisen aan de bodem en is extreem beschermd tegen milieu-invloeden. Spelt werd gedurende lange tijd door de productievere tarwe als hoofdgraangewas verdrongen.

Ook de verwerking van spelt is tijdrovender en duurder als die van de concurrerende granen, omdat de speltgranen zeer vast aan hun omhulsels hangen. Doch juist in dit feit ligt het grote pluspunt van spelt, namelijk de betere verteerbaarheid.

Spelt is bescheiden, robuust, winterhard en amper ziektegevoelig.

Door permanente vruchtwisseling op de velden wordt het risico op ziekten in het graan van begin af aan geminimaliseerd.

Spelt is een extreem sobere plant, die uitstekend op arme, stenige bodems gedijt en ook een ruw klimaat trotseert. Zijn oogst laat zich door bemesting amper vergroten. Derhalve is spelt ook minder belast met milieugiften als andere graansoorten.

Spelt kan aanzien worden als het zuiverste graan, omdat het op basis van zijn uitstekende schimmel-en ongedierteresistentie zo goed als zonder insecticide, herbicide en pesticide verbouwd kan worden.

Vanuit het huidige ecologische standpunt is spelt ideaal. Al naargelang de verwerking wordt spelt melkrijp of onrijp, alsook volledig rijp gedorst.

Omdat de speltkorrels ook na het dorsen vast omsloten blijven, moeten ze voor ze worden gemalen in de molen nog een tweede dorsing ondergaan. De korrels worden mechanisch van het kaf ontdaan, pas dan kan het graan in de molen gemalen worden.

Alles over spelt: http://nl.wikipedia.org/wiki/Spelt

Hennepvezel

Vezelhennep

Hennep is een zeer oud gewas waarvan de oorsprong ligt in India en China vele duizenden jaren geleden. De vezelplant werd gebruikt voor kleding, koorden en touwen.

De opkomst van de zeevaart in de 17e eeuw heeft het belang van vezelhennep (vooral voor touw en zeildoek) vergroot.

De opkomst van alternatieven (katoen, jute, houtpulp) verminderde de belangstelling voor de hennepteelt in het begin van de 20e eeuw.

Hennep is een eenjarige plant, die bestaat uit een lange stengel met weinig vertakkingen en handvormige bladeren. Hennep kan bijna overal worden verbouwd, dit in tegenstelling tot de meeste andere gewassen.

Hennep heeft een groeicyclus van 120 dagen en is daarom een heel aantrekkelijk gewas voor boeren om  te telen.

De hennepvarianten die om hun vezel of zaadkwaliteiten geteeld worden, bevatten een verwaarloosbaar niveau aan hallucinerende stoffen.

Strooisel. In zijn ruwe vorm wordt hennepvezel gebruikt als bodembedekking voor dierenhokken. Hoewel de vezel licht is en behoorlijk wat water en geurtjes kan absorberen, is hij ook slijtvast waardoor er in de hokken geen papperige brij ontstaat. Daarnaast is de vezel onschadelijk wanneer hij wordt opgegeten.

Vezel. De vezel wordt gebruikt voor het afdichten van de verbindingen van (water)leidingen door om de schroefdraad vezels te wikkelen. Bij het nat worden zetten de vezels uit en zorgen zo voor een goede afdichting. Door de komst van de knelkoppelingen wordt dit nog weinig toegepast.

Touw. Henneptouw is erg sterk en wordt zowel in de landbouw als scheepsbouw gebruikt. Het touw wordt als dichting gebruikt tussen de houten delen van schepen, het breeuwen. De productie van het touw is weinig milieubelastend en niet duur.

Papier. Hennepvezel wordt gebruikt voor de productie van enkele papiersoorten. Onder andere vloeitjes (in Vlaanderen: sigarettenblaadjes) worden eruit vervaardigd.

Textiel. Tot de Tweede Wereldoorlog was hennep een belangrijke vezel voor het vervaardigen van kledij naast of in de plaats van linnen en katoen. Ze werd al in 600 voor Christus in China aangewend en bereikte Europa in de Middeleeuwen. In een groot deel van de wereld wordt tegenwoordig weer kleding, zoals broeken, jassen, sokken en truien, verkocht, gemaakt van hennepvezels.

Canvas. Hennep was eeuwenlang het standaard canvas voor zeilen uit de scheepvaart en tenten.

Alles over hennep: http://nl.wikipedia.org/wiki/Hennep

Blekerij

Het geweven linnen wordt gebleekt  bij de bleekkolk, als men tenmiste over helder water beschikt want dat is een eerste vereiste.

Het word in kuipen overgoten met heet water, nadat het bestrooid is met houtas dat een blekende werking heeft. Hierdoor worden de kuipen gloeiend heet.

De volgende morgen word het linnen op de bleek vastgepend zodat het niet kan wegwaaien en vervolgens met water nat gehouden.

De zon doet de rest. Tegen de middag wordt het linnen weer in de kuip gestopt en de behandeling herhaald tot het linnen wit genoeg is om te worden verkocht of gebruikt.

Gelderland Bijenkorven

1846  Februari 14 ’Erve Rietberg’ Zieuwent Lichtenvoorde.

Ten huize van Jan Hendrik Spexgoor, huis nr102 ,’Erve Rietberg’, Zieuwent Lichtenvoorde wordt akte opgemaakt nadat zijn vrouw Johanna Klein Holkenborg  na negen en een half jaar huwelijk op 10-06-1845 is overleden.

Zij laat drie kinderen achter (Grada, Berendina en Antonia Spekschoor). Johanna Klein Holkenborg kwam bepaald niet van een onbemiddelde familie. De boer molenaar Hendrik Spexgoor beschikt over een flink vermogen. Waaronder de stenen windmolen en hof  “de Nieuwe Molen” genaamd, gelegen bij en onder Lichtenvoorde.

Er is echter onenigheid over de vraag of de grond waar de molen staat (getaxeerd op 6100,00) ook tot de boedel behoort. Op de boerenerve “Wieggers” (huis, schuur, erf, bouw-, hof-, weide-, heide- en bokkegronden) kan hij een recht doen gelden op 1/60 deel van de geschatte waarde 8400,00.

Een naam waar we ook niet aan voorbij kunnen is die van Jan Berend Hulshof, aan wie hij een schuld heeft van 84,00. Spexgoor heeft behalve de talloze percelen, ook 30 roeden bouwland t.w.v. 250,00 bij Bernardus Hulshof (wellicht een broer of tenminste familie van Jan Berend) onder Lichtenvoorde in zijn bezit.

1849.

Willem II  Frederik George Lodewijk, koning der Nederlanden en groothertog van Luxemburg overlijdt. Hij heeft 8 jaar geregeerd. Zoon Willem III  Alexander Paul Frederik Lodewijk volgt zijn vader Willem II op en wordt koning der Nederlanden en groothertog van Luxemburg.

1850 Mei 4 Angerlo.

De 25 jarige molenaar Jan Idink (Iding) geboren te Rheden, trouwt met de eveneens 25 jarige in Angerlo geboren Berendiena Kummeling.

Ouders van de bruidegom zijn de arbeider en arbeidster Hendrik Idink (Iding) en Petronella Jeursen (Jorissen)

Ouders van de bruid zijn Derk Kummeling en Heleena Berendsen.

1854*

In Westervoort wordt Hendrikus Iding geboren uit het huwelijk van molenaar Jan Idink en Berendina Kummeling

Geboorte in de achterhoek

Momenten als een geboorte, worden in de achterhoek sterk beleefd in de opeenvolging der generaties.

Er zijn vaste gebruiken aan verbonden waarvan niet gemakkelijk wordt afgeweken. Dat begint al voor de geboorte met de zorg voor de vrouw die in verwachting is, vooral als het een eersteling betreft. Bij de zevende maand wordt gewoonlijk de buurt ervan op de hoogste gesteld dat de vrouw in verwachting is. De buurvrouwen komen op visite om de “Korf nao te kommen zeen”, om te zien of de aanstaande moeder alles voor de bevalling op orde heeft.

Tijdens de visite, met koffie en een glaasje, wordt de babyuitzet voor de dag gehaald en bewonderd. De man staat helemaal op de achtergrond. Een bevalling is een buurtgebeuren, waarin burenplicht een grote rol speelt. Het is de gewone gang van zaken dat buurvrouwen de zorg voor moeder en kind op zich nemen. Dat is een eer en vaak komt er geen familielid aan te pas. Daarbij natuurlijk een heleboel goede raadgevingen aan de jonge moeder, over wat ze moet nalaten of juist doen.

De dag na de geboorte is het de taak van vader met enkele buurtgenoten aangifte doen en het kind in te schrijven in de registers van de burgerlijke stand.

In katholieke gezinnen gebeurd de doop direct na de geboorte. De buurvrouwen spelen hierin een belangrijke rol. Bij aanvang van de doopplechtigheid draagt een van hen het kind de kerk binnen. De feestelijke gebeurtenis wordt voortgezet met koffie, een glaasje en een middagmaal.

1855 Mei 21.

Te Lichtenvoorde trouwt de 35 jarige in Lichtenvoorde geboren landbouwer Jan Hendrik Wieggers met de 32 jarige eveneens in Lichtenvoorde geboren landbouwster Hendrika Hulshof, zus van Jan Berend hulshof.

Ouders van de bruidegom zijn Toone Wieggers en Aaltjen Spekschoor

De ouders van de bruid zijn Harmanus Hulshof en Aaltjen (Aleida)  Kolkman

1857 Oktober 24.

Te Rheden trouwt de 22 jarige in Velp (Rheden) geboren Dirk (Derk) Iding met de 32 jarige te Elst geboren Theodora van der Assen, de weduwe van Gerhardus Hilders (later oom en tante van Opa Iding)

Ouders van de bruidegom zijn Hendrik Iding en Petronella Jorissen.

Ouders van de bruid zijn Willem van der Assen en Lena Janssen.

Rheden Gelderland

1858 Februari 13. Huize Iding van Uum

Te Westervoort trouwt de 24 jarige in Rheden (Velp) geboren korenmolenaar Hendrikus Iding met de 27 jarige in Gendringen geboren Aleida van Uum.

Ouders van de bruidegom zijn Hendrik Iding en Petronella Jorissen.

Ouders van de bruid zijn Steven van Uum en Ida Huisman.

Genlias

Huwelijk van  Hendrikus Iding met Aleida van Uum

Archieflocatie Gelders Archief

Algemeen Toegangnr: 0207

Inventarisnr: 2514

Gemeente: Westervoort

Soort akte: Huwelijksakte

Aktenummer: 3

Datum: 13-02-1858

Bruidegom Hendrikus Iding

Leeftijd: 24

Geboorteplaats: Rheden

Bruid Aleida van Uum

Leeftijd: 27

Geboorteplaats: Gendringen

Vader bruidegom Hendrik Iding

Moeder bruidegom Petronella Jorissen

Vader bruid Steven van Uum

Moeder bruid Ida Huisman

Nadere informatie beroep bg.: korenmolenaar;

beroep bruid: zonder beroep;

beroep vader bg.: daglooner;

beroep moeder bg.: zonder beroep;

beroep vader bd.: landbouwer;

beroep moeder bd.: geen beroep vermeld

Hendrikus Iding, vader van Stephanus Henricus Iding, werd op 28-02-1833 geboren te Rheden.

De 24 jarige molenaar Hendrikus trouwde op 13-02-1858 in de gemeente Westervoort met de 27 jarige uit Gendringen afkomstige boerendochter Aleida van Uum.

In April 1858, twee maanden na hun huwelijk, vestigden Hendrikus en Aleida zich in De Heurne gemeente Aalten en betrokken het molenhuis aan de Teunismolenweg huidig nr. 1  Hendrikus ging op de molen werken.

Of Hendrikus voor die tijd in zijn geboorteplaats Rheden al als molenaar werkzaam was weten we niet. Rheden (gemeente Velp) had een watermolen (de van Lennepsmolen) waarvan de restauratie in 1969 werd voltooid. De molen diende als korenmolen.

Bij de Heurne - Un olderwetse Achterhookse bussemiete

Het Molenhuis aan de Teunismolenweg no 1. waar de Familie Iding woonde verwijst naar de Teunismolen (in officiele organen De Haan genoemd). De Teunismolen (windmolen) werd volgens het Gelders molenboek in 1822 door Wander Ormel gesticht.

De molen is vernoemd naar de boerderij waar de stichter van de molen woonde, het Teunishuis. In een legger van straten, wegen en voetpaden uit 1857 wordt een weg omschreven die langs de molen liep en nog (2001) loopt. De omschrijving is als volgt: De IJzerlosche Molenweg aanvangende bij de Prins bij de IJzerlosche heide loopende langs de Goorkamp door het Giebinkslag langs de molen de Haan naar den lagen Veenweg. Nu (2001) heet dit gedeelte van de genoemde weg Giebinkslat en Teunismolenweg. Omdat het een gemeentelijke legger is lijkt het aannemelijk, dat de molen bij de overheid beschreven stond als De Haan, terwijl verder iedereen sprak over de Tönnismölle.

Op 13-12-1858, 10 maanden na het huwelijk van Hendricus en Aleida werd hun eerste kind

Stephanus Henricus geboren.

Archief Dinxperlo. Geboorteregister 1853-1862. Heden den veertienden december achtienhonderdachtenvijftig, is voor ons, Dinisius Pieter Busman, Burgemeester en ambtenaar van den burgelijken stand der Gemeente Dinxperlo, provincie Gelderland, verschenen Hendrikus Iding, molenaar, oud 25 jaar, woonachtig in deze gemeente, in de Heurne, de welke ons verzocht heeft op te maken, acte van geboorte van een zoon, welke zijn huisvrouw, aleida van Uum, zonder beroep, met hem alhier wonende op maandag den dertiende der maand december dezes jaars des avonds ten acht uren ten zijnen huize ter wereld heeft gebracht en aan welke hij verklaard, dat zullen worden gegeven de voornamen Stephanus Hendrikus. Waarvan wij deze acte hebben opgemaakt, in tegenwoordigheid van Gerrit Jan Somsen, arbeider, oud vijftig jaren en van Teunis Arnoldus van Hengel, vroedmeester. Oud 54 jaar, beide woonachtig in deze gemeente, door den comparant als getuigen ten deze gekozen, welke acte zijnd in twee daartoe bestemde registers overgeschreven en voorgelezen te zijn, hebben ondertekend met den comparant en den tweede getuige; verklaard de eerste getuige niet te kunnen tekenen als zijnde in het schrijven onervaren. H. Iding, T.A.v. Hengel,  D.P. Busman.

Stephanus kreeg drie zusjes; Ida geboren op 09-11-1860, Elisabeth geboren op 19-02-1863, Aleida overleden op  02-02-1872 en twee broers, Johannes geboren op 19-01-1866 en Gerrit geboren op 21-07-1868.   

Allen geboren in het molenhuis aan de Teunismolenweg nr 1

De Teunismolen gelegen aan de Teunismolenweg nr. 4 in de Heurne gemeente Dinxperlo sectie F nr. 1112 (Aalten) is een achtkantige stellingmolen in 1822 gebouwd door Vriesen en Buynink voor het malen van graan.

Tot de bouw van de Teunismolen in 1822 waren in Dinxperloo overwegend roskorenmolenaars actief, dat wil zeggen, ze hadden een graanmolen die met paardenkracht werd aangedreven. In 1823 kwam er een belastingheffing op het gemaal. Zonder vergunning mochten er geen molens meer gebouwd worden. De belasting gaf veel verplichtingen voor de molenaar. Hij mocht zonder vervoerbiljet geen graan malen. Wilde iemand een partij graan laten malen dan moest hij eerst bij de ontvanger der belastingen in Dinxperloo accijns betalen. Als bewijs kreeg hij dan een vervoerbiljet in duplo mee. Met dit biljet mocht hij het graan naar de molen vervoeren, waar hij een deel van het biljet in de molenbus (eigendom van de belasting) moest deponeren. Het ander deel bleef bij het meel als vervoerbewijs. Commiezen controleerden de gang van zaken op straffe van een boete als er iets niet klopte. Als de molenaar zelf graan ophaalde of meel wegbracht, moest hij dat doen op een open kar of wagen, met daarop in olieverf de naam van de molen en de naam van de molenaar. Gemalen graan, bestemd voor veevoer, moest vermengd worden met ten minste een derde deel haver, erwten, wikken of bonen. Toen bleek dat deze wijze van vermenging niet voldoende was om menselijke consumptie tegen te gaan werd in de nieuwe wet van 1833 vermenging met zand voorgeschreven. In de wet staat, dat nimmer meer dan twee en een half pond zand op elke honderd pond meel vermengd mag worden. De vermenging gebeurde door de Commiezen.

Wander Ormel, in 1803 gehuwd met Theodora Willemina Broens, betrok al in 1788 het Teunishuis nr 267 (KD nr D164) waar later ook de Teunismolenweg naar werd vernoemd. Na het overlijden van de weduwe Ormel Broens werd haar zoon Derk Hendrik Ormel eigenaar. Derk Ormel overleed in 1870 en de weduwe Willemina Ormel Veldhorst werd eigenaresse. Stephanus Hendricus Iding was toen 12 jaar oud en heeft in de jaren daarna, samen met ziijn vader, aan de Teunismolen gewerkt.

De heer H.W. Ormel, nazaat van de stichter van de molen wist anno 2001 nog te vertellen dat de broer van zijn grootvader die toen eigenaar van de molen was, een Iding in dienst zou hebben gehad die heel sterk was.

Hieruit maken we op dat Stephanus Henricus die inderdaad heel sterk was samen met zijn vader aan de Teunismolen werkte.

De molen is in 1942 en in 1987/1988 gerestaureerd.
In 1981 overleed G.J. Heinen, van beroep bakker. Zijn achtergebleven broer H.J. Heinen, van beroep molenaar en schoonvader van de vrijwillige molenaar A. Kraan, verkocht de molen in 1986 aan de gemeente Dinxperloo. Kort daarna startte een ingrijpende restauratie.

Vorige eigenaren waren: W. Ormel (-1856), D.H. Ormel (1856-1871), wed. D.H. Ormel (1871-1892), G.W. Ormel (1892-1906), J.W. Heinen (1906-1937), Gebr. G.J. en H.J. Heinen (1937-1986) en gemeente Dinxperlo/Aalten (1986-heden).

De Teunismolen op de monumentendag 2007

Benedenverdieping

Binnenwerk molen

Molendraaiwerk

Moleninterieur

Spil met tandwielen

Wiekenkruis Teunismolen

Teunismolen 2008

http://www.flickr.com/search/?q=heurne

Teunismolen 2008

http://www.flickr.com/search/?q=heurne

In 1883 verhuisde Hendrikus binnen de gemeente Dinxperloo naar de Lage Heurnse weg 44 waar hij een winkel begon. Stephanus is tot ongeveer zijn 24^e jaar aan de molen actief is geweest, maar mogelijk werkte hij er langer.

Het opschrift op de foto is niet helemaal juist, het betreft hier de Lage Heurnsche weg. Er waren een Lage en Hoge Heurnsche weg.

Groeten uit Dinxperlo

1860 November 3 Rheden.

De 25 jarige Derk (Dirk) Iding, oom van de bijna tweejarige Stephanus (Opa Iding) en inmiddels weduwnaar van Theodora van der Assen, hertrouwt met de 28 jarige te Angeren geboren Antonia Cornelissen.

De ouders van de bruidegom zijn Hendrik Iding en Petronella Jorissen, die van de bruid zijn Joannes Cornelissen en Elisabeth Nuij

1860 November 3 Rheden.

De 29 jarige in Velp (gemeente Rheden) geboren Coba Iding, tante van Stephanus (Opa Iding), trouwt met de 29 jarige te Arnhem geboren Willem Sanders.

De ouders van de bruidegom zijn Hendrik Iding en Petronella Jorissen. Vader en moeder van de bruidegom zijn Theodorus Sanders en Johanna Maria Liethof.

1860 November 9 Ten Huize Iding van Uum, De Heurne gemeente Dinxperloo Molenhuis Teunismolenweg no 1.

Ida Iding, zusje van de bijna tweejarige Stephanus, wordt geboren uit het huwelijk van Hendrikus en Aleida Iding van Uum.

Archief Dinxperlo. Geboorteregister 1853-1862.

Heden den elfden November 1860, is voor ons, Donisius Pieter Busman, Burgemeesterder Gemeente Dinxperloo, verschenen Hendrik Iding, Koorenmolenaar, oud 25 jaar, woonachtig in deze gemeente, in de Heurne de welke ons verzocht heeft op te maken, acte van geboorte van een dochter, welke zijn huisvrouw, Aleida van Uum, zonder beroep, met hem alhier wonende, op vrijdag den negenden des maand november dezes jaars des avonds te acht uren ten zijner huize ter wereld heeft gebracht en aan welke hij verklaard, dat zal worden gegeven de voornaam Ida. Waarvan wij deze acte hebben opgemaakt, in tegenwoordigheid van Karel Bernard Ressing, Koorenmolenaar oud 27 jaar en van Teunis Arnoldus van Hengel, geneesheer oud 56 jaar.

1861 November 27 Arnhem.

NN Sanders (geslacht  V.) wordt levenloos geboren.

Ouders, Willem Sanders en Jacoba Iding, tante van de 3 jarige Stephanus.

1862* Arnhem.

Elisabeth Iding, kleindochter van Hendrik Iding en Petronellea Jorissen, wordt geboren uit het tweede huwelijk van Derk Iding met Antonia Cornelissen.

Op 16 aug. 1862 komt Salomon ten Bosch vanuit Gieten naar huis A 10 Lichtenvoorde.

1863*

Theodorus Sanders, kleinzoon van Hendrik Iding en Petronellea Jorissen, wordt geboren uit het huwelijk van Coba (Jacoba) Iding en Willem Sanders

1863 Februari 19. Ten Huize Iding van Uum, De Heurne gemeente Dinxperloo Molenhuis Teunismolenweg no 1.

In de Heurne gemeente Dinxperloo wordt Elisabeth Iding, het tweede zusje van de 4 jarige Stephanus (probant), geboren uit het huwelijk van Hendrikus Iding en Aleida van Uum.

1863 Maart 6. Hengelo. Fam. ten Bosch Windmuller

 

Te Hengelo trouwt de 26 jarige in Lichtenvoorde geboren Isaak ten Bosch met de 22 jarige in Hengelo geboren Heintjen Windmuller 22 jaar.

Ouders van de bruidegom zijn Mozes Simon ten Bosch en Rachel Samuels. Ouders van de bruid zijn Liefman Windmuller en Betta Beer.

Genlias

Huwelijk van  Isaak ten Bosch en Heintjen Windmuller

Archieflocatie Gelders Archief

Algemeen Toegangnr: 0207

Inventarisnr: 4224

Gemeente: Hengelo

Soort akte: Huwelijksakte

Aktenummer: 6

Datum: 06-03-1863

Bruidegom Isaak ten Bosch

Leeftijd: 26

Geboorteplaats: Lichtenvoorde

Bruid Heintjen Windmuller

Leeftijd: 22

Geboorteplaats: Hengelo

Vader bruidegom Mozes Simon ten Bosch

Moeder bruidegom Rachel Samuels

Vader bruid Liefman Windmuller

Moeder bruid Betta Beer

Nadere informatie beroep bg.: koopman

beroep vader bg.: koopman

beroep vader bd.: koopman

1863 November 1. Gieten Fam. ten Bosch Sandman

Te Gieten wordt Rika ten Bosch, halfzusje van Salomon (vader van Johannes Bernardus Franciscus en Johanna Geertruide ten Bosch probanten) geboren. De ouders zijn Mozes Simon ten Bosch en Schoontje Sandman.

Genlias

Geboren Simon ten Bosch

Archieflocatie Drents Archief

Algemeen Toegangnr: 0165.012

Inventarisnr: 1862

Gemeente: Gieten

Soort akte: geboorte

Aktenummer: 6

Aangiftedatum: 08-02-1862

Kind Simon ten Bosch

Geslacht: M

Vondeling: N

Geboortedatum: 07-02-1862

Geboorteplaats: Gieten

Vader Mozes Simon ten Bosch

Moeder Schoontje Zandman

1864 April 15. Gieten Fam. ten Bosch Sandman

Nog geen 2 jaar oud overlijdt Simon ten Bosch te Gieten De ouders zijn Mozes Simon ten Bosch en Schoontje Sandman.

Genlias

Overledene Simon ten Bosch

Archieflocatie Drents Archief

Algemeen Toegangnr: 0167.012

Inventarisnr: 1864

Gemeente: Gieten

Soort akte: overlijden

Aktenummer: 14

Aangiftedatum: 15-04-1864

Overledene Simon ten Bosch

Geslacht: M

Overlijdensdatum: 15-04-1864

Overlijdensplaats: Gieten

Vader Mozes Simon ten Bosch

Moeder Schoontje Zandtman

Nadere informatie geboortepl: Gieten 07-02-1862

1864*

Hendrikus Sanders, kleinzoon van Hendrik Iding en Petronellea Jorissen wordt geboren uit het huwelijk van Coba (Jacoba) Iding en Willem Sanders

1865 November 24 Oud Zevenaar.

De 28 jarige in Velp (gemeente Rheden) geboren Gerrit Iding (Oom van Stephanus, vaders kant) trouwt met de 35 jarige in Oud Zevenaar geboren Arnolda Peters.

De ouders van de bruidegom zijn Hendrik Iding en Petronella Jorissen, die van de bruid Derk Peters en Agnes Andriessen.

1866 Januari 19. Ten Huize Iding van Uum, De Heurne gemeente Dinxperloo Molenhuis Teunismolenweg no 1.

In de De Heurne gemeente Dinxperloo wordt Johannes Iding (broertje van de 8 jarige Stephanus (probant) en zijn zusjes Ida en Elisabeth) geboren uit het huwelijk van Hendrikus Iding  en Aleida van Uum.

1866 Januari 26 Gieten. Fam. ten Bosch Sandman

Te Gieten wordt Zientje ten Bosch, halfzusje van Salomon (vader van Oma Iding) geboren. De ouders zijn Mozes Simon ten Bosch en Schoengen Schoontje Sandman.

Genlias

Geboren Zientje ten Bosch

Bron Burgerlijke stand - Geboorte (Kind)

Archieflocatie Drents Archief

Algemeen Toegangnr: 0165.012

Inventarisnr: 1866

Gemeente: Gieten

Soort akte: geboorte

Aktenummer: 6

Aangiftedatum: 27-01-1866

Kind Zientje ten Bosch

Geslacht: V

Vondeling: N

Geboortedatum: 26-01-1866

Geboorteplaats: Gieten

Vader Mozes Simon ten Bosch

Moeder Schoengen Landman

1866 Mei 28. Lichtenvoorde Huize ten Bosch Hulshof Wijk B No 172 a Nr 178

Vier jaar nadat hij zich uit Gieten in Lichtenvoorde vestigde trouwt Antonius Aloysius twee dagen voor zijn 26e verjaardag.

Te Lichtenvoorde trouwt de 26 jarige in Lichtenvoorde geboren koopman Antonius Aloijsius Maria ten Bosch met de 25 jarige eveneens in Lichtenvoorde geboren landbouwster Johanna Hulshof.

Ouders van de bruidegom zijn de koopman Mozes Simon ten Bosch en Rachel Samuels.

Ouders van de bruid zijn de landbouwer Jan Berend Hulshof en landbouwster Hendrika Wieggers.

Bij dit huwelijk neemt Salomon vanwege overgang naar het katholieke geloof de voornamen Antonius Aloysius Maria aan.

Antonius en Johanna zullen 12 kinderen krijgen waaronder Johanna Geertuide (Oma Iding)

Genlias

Bij dit huwelijk neemt Salomon vanwege de overgang

naar het katholieke geloof de voornamen Antonius Aloysius Maria aan.

Genlias

Huwelijk (Salomon) Antonius Aloijsius Maria ten Bosch+ Johanna Hulshof

Bron Burgerlijke stand - Huwelijk

Archieflocatie Gelders Archief

Algemeen Toegangnr: 0207

Inventarisnr: 3831

Gemeente: Lichtenvoorde

Soort akte: Huwelijksakte

Aktenummer: 11

Datum: 28-05-1866

Bruidegom Antonius Aloijsius Maria ten Bosch

Geboorteplaats: Lichtenvoorde

Bruid Johanna Hulshof

Geboorteplaats: Lichtenvoorde

Vader bruidegom Mozes Simon ten Bosch

Moeder bruidegom Rachel Samuels

Vader bruid Jan Berend Hulshof

Moeder bruid Hendrika Wieggers

Nadere informatie bruidegom: 26 jaar.; bruid: 25 jaar.

Hierboven de handelskoffer (fournituren) van een marskramer.

Antonius Aloijsius Maria ten Bosch handelde o.a. in stoffen.

Hieronder een lijst van stoffen die veel door joden werden verhandeld.

Batist, zeer fijne vezel

Baai, dikke wollen flanel

Beddetijk, vierbindige keper, linnenstof voor kussens

Befertin, namaakbeverhuid, katoen voor ondergoed

Bobinet, tule met zeshoekige openingen

Bombazijn, sterke katoen, ook Engels leer of meleskin genoemd

Bouclé, driedraads getwijnt garen, gemaakt uit tapijtwol

Bukskin, gekeperde wollen broekstof

Calicot, dicht katoenweefsel

Cheviot, grove Engelse wol

Chiffon, doorzichtig katoenen weefsel

Chitzen sits, bedrukte katoen

Diemet, soort katoen

Duffe, grove wollen stof voor winterjassen

Eskimo, dikke lakenachtige wollen stof voor bovenkleding

Fournituren, kleine benodiigdheden voor het

afwerken van kleding (knopen band, enz.)

Gaas, doorschijnend weefsel

Grein, weefsel van geitenhaar en wol

Kalmink, wollen geruwde dekenstof

Kanefas, voeringlinnen

Katoen, zaadharen van de katoenplant

Keper, diagonaal weefsel

Manchester, zwaargeribt of glad katoenweefsel

Marinet, wollen stof

Maringo, wollen kostuumstof, grijsblauw

Merinos, wolsoort

Molton, dik wollen weefsel

Nanking, gele Chinese katoen

Pellen, katoenen of linnen weefsel voor tafellakens en servetten

Piké, dubbel linnen of katoenweefsel

Pilo, half linnen half katoenen broekenstof

Popeline, half zijden glanzend weefsel

Satinet, glanzend katoenen weefsel in alle kleuren

Satijn, zijden of halfzijden gekeperde,

glad geweven stof met hoge glans

Tule, doorzichtig weefsel

1866 Mei 4. Salomon ten Bosch verandert zijn voornaam. Akte 36 Doopboek DTB Lichtenvoorde.

Op heden den vierden der maand Mei een duizend achthonderd zes en zestig is door ons, Adrianus Wouters Sweers, Burgemeester Ambtenaar van den Burgerlijken Stand der Gemeente Lichtenvoorde, in het huis der Gemeente ontvangen het navolgende vonnis te weten.

In naam des Konings. De Arrondissements Regtbank te Zutphen vergaderd in Raadkamer. Gezien en gelezen het request ingediend namens Salomon ten Bosch van den navolgenden inhoud.

Aan de Arrondissements Regtbank te Zutphen. Edel Achtbare Heeren.

Geeft met verschuldigden eerbied te kennen Salomon ten Bosch wonende te Lichtenvoorde dat aan hem rekwestrant uitwijzens het hierbij overgelegd extract uit het register der acten van geboorte in de gemeente Lichtenvoorde, bij zijn geboorte is gegeven de voornaam Salomon, dat hij geboren uit Iraelitische ouders ten jare achttienhonderd vier en zestig tot de Roomsch Catholijke Godsdienst is overgegaan.

Dat hij om deze redenen verlangt dat zijn voornaam Salomon wordt veranderd in Antonius Aloysius Maria. Redenen waarom rekwestrant zich tot de regtbank wendt met eerbiedig verzoek dat het aan U Edelachtbare moge behagen om aan hem rekwestrant toestemming te geven om zijn voornaam Salomon te veranderen in Antonius Aloysius Maria dientengevolge te bevelen dat het hier in te vullen vonnis door den ambtenaar van den bugerlijken stand der gemeente Lichtenvoorde in de loopende registers zal worden ingeschreven en dat van deze verbetering op den kant zijner geboorte acte zal worden melding gemaakt ‘t welk doend /get/ J S Hooft Procureur.

Zij dit request met bijlage ten fine van conclusie gecommuniceerd aan het publieke Ministerie Zutphen den 12 April 1866. De president der Arrondissement Regtbank /get/ H J Hooft. De Officier van Justitie te Zutphen concludeert tot inwilliging van het gedaan verzoekschrift Zutphen den 12 April 1866 / get H A van Rappard.

Gezien een extract uit het register der acten van geboorte der gemeente Lichtenvoorde over het jaar 1800 negen en dertig meldende de geboorte van requestrant. Gezien de artikelen 68 en 69 van het burgerlijk Wetboek.

Overwegend dat aan de regtbank geen bezwaren tegen de door den requestrant verlangde verandering van zijn voornaam bekend zijn geworden en zijn daartoe strekkend verzoek alzoo kan worden ingewilligd.

De Arrondissement Regtbank voormeld in naam des Konings doende ….. vonnis …….in het …..oordeelende. Verleent aan de requestrant de gevraagde toestemming om zijne voornaam te veranderen in Antonius Aloysius en dietengevolge beveelt dat dit vonnis door den Ambtenaar van den Burgelijken Stand der Gemeente Lichtenvoorde in de loopende registers zal worden ingeschreven en dat van deze verandering op den kant van requestrants geboorte acte melding zal worden gemaakt.

Aldus gewezen ter vergadering van Donderdag den negentienden April acht honderd zes en zestig bij de heeren W. H. J. Hooft President, Jonkheer W P N Quarles van Ufford en M.G.J. Eugken van Glashorst, in tegenwoordigheid van WBA Roelvink Griffier, geteekend …J.S. Hooft, B. A. Roelvink. Voor eerste …B.A. Roelvink Griffier.

In marge stond geregistreerd … Zutphen den zeven en twintigsten April achtien honderd zesenzestig deel 49.folio 88 verso vak 5 twee bladen zonder renvooi ontvangen voor regt f 2.40 met de 38 opcenten, f … tezamen drie … en dertig en een halve cent. De ontvanger Verweij. En is bovengemeld vonnis in de beide loopende registers ingeschreven en aan deze … vastgehecht en de … daarvan door ons ondertekend.

Sweers.

________________________________________

Bij zijn huwelijk met Johanna nam Salomon de katholieke voornaam Antonius aan. Alvorens het zover kwam waren er wel problemen met de acceptatie van het huwelijk. Johanna werd met een koets naar een ander oord (wellicht een internaat) gebracht om het stel gescheiden te houden. Naar de overlevering, hield deze maatregel verband met de Joodse komaf van Antonius.

Aanvankelijk handelde Antonius in stoffen die hij kocht bij een Joodse familie in Amsterdam. Hij had een oogje op een van de dochters aldaar. De familie was daar niet mee ingenomen en beperkte het contact tot zakelijke aangelegenheden.

De stoffenhandel daarentegen ging hem voor de wind en hij voer ermee op Engeland. Later startte hij een exportslagerij. Het is te vermoeden dat hij door deze activiteit in contact kwam met de voerman Stephanus Henricus Iding die ook in vee handelde. Later brandde de exportslagerij af, waarna Antonius een leerlooierij begon.

Daarnaast handelde hij in pelsen en antiquiteiten. Ook werd hij door boeren veelvuldig geraadpleegd in conflicten met de plaatselijke overheid. Meestal hadden zulke conflicten betrekking op de verkaveling van gronden.

Een anekdote over Antonius verhaalt ervan, dat een boer die hem in zo’n conflict om juridisch advies vroeg van de koude kermis thuis kwam. Tijdens voorafgaande gesprekken had de boer het verstaan, met een lompe opmerking zijn vrouw Johanna het schaamrood naar de kaken te jagen.

De boer kreeg ‘gepast’ advies en verloor het geding.

Een andere anekdote verhaalt van zijn ergernis over het feit dat zijn plaats in het blok kerkbanken voor de elite een rij naar achter werd verschoven ten gunste van een nog belangrijker geachte familie. Hij vond een onfrisse zwerver bereid, voor een gulden, een sigaar en een borrel, ’s zondags op de plaats van Antonius temidden van de elite de kerkdienst uit te zitten. Antonius bezocht sedertdien met de koets een naburige kerk.

Antonius beheerste het Hebreeuws. Van zijn vrouw Johanna kregen rondtrekkende vreemdelingen hulp en een standplaats op haar grond. Johanna stond alom bekend om haar goedgeefsheid. Vermoedelijk werd zij op hogere leeftijd blind.

Antonius en Johanna ten Bosch Hulshof waren ongeveer 30 en 28 jaar oud toen zij hun eerste kind kregen.

(De meeste wetenswaardigheden over Antonius werden overgeleverd door tante Leida Rijntjes Iding, die als  jong meisje bij hem kwam en er 9 jaar verbleef. Het was een eenzame tijd voor haar, niettemin heeft ze er ook veel gelachen. Antonius beschikte over een flinke dosis humor.)

Aan de juiste overlevering van de vertellingen valt hier en daar wel wat te twijfelen. Mogelijk is er verwarring met de latere leerlooierij van de Hulshofs.

Het staat wel vast dat Antonius in bunzing en konijnenhuiden handelde. Hij stond in Lichtenvoorde bekend als de jood die de beste huiden kocht.

Lichtenvoorde

Rentenierstraat Hervomde kerk te Lichtenvoorde omstreeks 1900

Houten put uit de late middeleeuwen

In het voorjaar van 1988 werd in Wehl – Diepenbroek een houten waterput gevonden. De put bleek opgebouwd uit negen planken, op 30 cm diepte bleek er een binnenput in te zitten, gemaakt van een holle boomstam. Omdat de put geheel uit hout bestond kan hij in de laatste middeleeuwen thuis horen, latere putten zijn gemaakt van baksteen 

1866 December 15  Het Hulshof; Hulshof Wieggers,  Op het Hulshof  nr.1 (kadaster 1828 Harveld Zieuwent sector E blad 3)

Jan Berend Hulshof maakt testament op. Ruim een maand later (21-01-1867) overlijdt Jan Berend in de leeftijd van 67 jr. op “Het Hulshof”. Weduwe Hendrika Wieggers zal er blijven er wonen met haar twee zonen Johannes Hendrikus en Antonius Alouisius.

1867 Maart 3 Lichtenvoorde Huize ten Bosch; Wijk B No 172 a Nr 178

Johannes Bernardus Franciscus ten Bosch (probant) wordt geboren uit het huwelijk van Antonius Aloysius Maria ten Bosch en Johanna Hulshof.

1867*

Gerrit Sanders wordt geboren uit het huwelijk van Coba (Jacoba) Iding (tante van Stephanus Henricus Iding) en Willem Sanders

1867*

Johanna Iding wordt geboren uit het huwelijk van Dirk (Derk) Iding (Oom van Stephanus Henricus Iding) en Antonia Cornelissen

1867 November 25 Gieten. Fam. ten Bosch Sandman

Na 22 maanden overlijdt Zientje ten Bosch te Gieten. De ouders zijn Mozes Simon ten Bosch en Schoengen Sandman.

Genlias

Overleden Zientje ten Bosch

Bron Burgerlijke stand - Overlijden (Vader)

Archieflocatie Drents Archief

Algemeen Toegangnr: 0167.012

Inventarisnr: 1867

Gemeente: Gieten

Soort akte: overlijden

Aktenummer: 27

Aangiftedatum: 26-11-1867

Overledene Zientje ten Bosch

Geslacht: V

Overlijdensdatum: 25-11-1867

Overlijdensplaats: Bonnen (Gieten)

Vader Mozes Simon ten Bosch

Moeder Schoengen Zandman

Nadere informatie geboortepl: Gieten 27-01-1866

1868*

Andries Sanders wordt geboren uit het huwelijk van Coba (Jacoba) Iding (tante van Stephanus) en Willem Sanders.

1868 Januari 7 Gieten. Fam. ten Bosch Sandman

Te Gieten overlijdt de in Lichtenvoorde geboren Mozes Symon ten Bosch, vader van Antonius Aloysius en echtgenoot van Schoengen Schoontje Sandman, op 67 jarige leeftijd.

Ouders van de overledene zijn Simon Isaac ten Bosch en Rachel Mozes.

Genlias

Overleden Mozes Simon ten Bosch

Bron Burgerlijke stand - Overlijden

Archieflocatie Drents Archief

Algemeen Toegangnr: 0167.012

Inventarisnr: 1868

Gemeente: Gieten

Soort akte: overlijden

Aktenummer: 3

Aangiftedatum: 08-01-1868

Overledene Mozes Simon ten Bosch

Geslacht: M

Overlijdensdatum: 07-01-1868

Overlijdensplaats: Gieten

Vader Simon Isaac ten Bosch

Moeder Rachel Mozes

Partner Schoengen Sandman

Relatie: echtgenoot

Nadere informatie geboortepl: Lichtenvoorde 14-01-1800

Bron; Dutch jewish genealogical data base

Bosch, Mozes Simon ten

g. 1800 Lichtenvoorde

o. 8 JAN 1868 Gieten

Geslacht: Mannelijk

Ouders:

Vader: Bosch, Simon Isèaac ten

Moeder: Mozes, Rachel

Familie:

Partner: Samuels, Rachel

o. BEF 1859

Geslacht: Vrouwelijk

Familie:

Partner: Seggers, Jantien

Geslacht: Vrouwelijk

Familie:

Huwelijk: 3 JAN 1859 Gieten

Partner: SandmannZandman, Schoengen-Schoontje

g. 19 JUL 1833 Anloo

o. 7 NOV 1909 Annen, Anloo

Geslacht: Vrouwelijk

Ouders:

Vader: Sandman, Isaak

Moeder: Wienschonch, Kroonschen

1867 Januari 21. “Het Hulshof”, Hulshof Wieggers, Op het Hulshof nr. 1 (kadaster 1828 Harveld Zieuwent sector E blad 3)

Te Lichtenvoorde overlijdt Jan Berend Hulshof, echtgenoot van Hendrika Wieggers, vader van Johanna Hulshof en grootvader van Johannes Bernardus Franciscus en Johanna Geertruide ten Bosch (Oma Iding). Ouders van Jan Berend zijn Harmanus Hulshof en Aleijda Kolkman.

Meertens boedelbank

code  1868,01

datum:  2-6-1868

archief:  3164/5066

plaats:  Lichtenvoorde

naam nalater:  Jan Berend Hulshof

datum overl.:

echtgeno(o)t(e):  Hendrika Wieggers

huwelijk:

aantal kind.:  5

naam kind.:  2 meerderj. dochters: Johanna en Harmina (kloosterlinge)

2 minderj. zoons: Alouisius Antonius en Johannes Hendrikus

1 minderj. dochter: Aleida

adres:  Het Hulshof

woonplaats:  Lichtenvoorde

beroep:  landbouwer

reden opmaak:

getaxeerd:

opmerkingen:

De nalatenschap van Jan Berend Hulshof

Meertens boedelbank

Lichtenvoorde. Huisadres “Het Hulshof”.

De nalatenschap van Jan Berend Hulshof, echtgenoot van Hendrika Wieggers en vader van 5 kinderen: 2 meerderj. dochters: Johanna en Harmina (kloosterlinge) 2 minderj. zoons: Alouisius Antonius en Johannes Hendrikus en 1 minderj. dochter: Aleida.

Op het eerste gezicht lijken alle boedelinventarissen op elkaar. Ze beginnen allemaal met een inleiding waarin de naam wordt vermeld van degene aan wie de boedel toebehoort, de reden van opmaak, de datum en meer van dergelijke gegevens. Vervolgens volgt een opsomming van de zaken die tot de boedel behoren. Dit uniforme kader biedt niettemin ruimte te over voor tal van kleine en soms ook grote variaties. Het ontbreken van onroerend goed in de inventaris wil bijvoorbeeld niet altijd zeggen dat het er ook niet was. (In Engeland werd het onroerend goed zelfs standaard buiten de inventaris gehouden.) Verder kunnen de goederen per vertrek of per materiaalsoort beschreven zijn, heel gedetailleerd of juist heel globaal en ze kunnen wel of niet getaxeerd zijn.

Meertens boedelbank

code 1868,01

datum: 2-6-1868

archief: 3164/5066

plaats: Lichtenvoorde

naam nalater: Jan Berend Hulshof

datum overl.:

echtgeno(o)t(e): Hendrika Wieggers

huwelijk: aantal kind.: 5

naam kind.: 2 meerderj. dochters: Johanna en Harmina (kloosterlinge)

2 minderj. zoons: Alouisius Antonius en Johannes Hendrikus

1 minderj. dochter: Aleida

adres: Het Hulshof

woonplaats: Lichtenvoorde

beroep: landbouwer

reden opmaak:

getaxeerd:

opmerkingen:

Aantal, voorwerp, bijzonderheden, waarde.

1 haal.ketting, pot, ketels, haardgereedschap 10,00 - 1 gordijn 4,00 - 1 schoorsteen.kleed 0,00 - 1 vogel.kooi 0,00 – 1 Spiegel - 0,00 - 2 tafels, emmer, stoelen, lampen, schuimer, kammen, doorslag 10,75 - 12 stoelen 0,00 - 2 lampen 0,00 - 1 schuimer 0,00 - 1 kammen 0,00 - 1 doorslag 0,00 - 18 borden, schotels, theepotten, kan, pijpenkomfoor, koffiekan 10,50 -13 schotels 0,00 - 2 thee.potten 0,00 - 1 kan 0,00 - 1 pijpen.komfoor - 0,00 - 1 - koffie.kan - 0,00 - 1 klok staande, vlees, spek 38,00 - vlees partij 0,00 - spek partij 0,00 

1 kleer.kast, porcelein, tafellakens, beddelakens 36,00 - porselein, enig 0,00 - 21 tafel.lakens 36,00 - bedde.lakens 36,00 - 1 kleer.kast aan de haard, manskleren 16,00 - mans.kleren enige, in de kast 0,00 - 2 bedden 1 span 12,00 - 3 lantaarns, lampen, koffieketel, koffiemolen, koffiezetter,theegoed 4,00 - 3 lampen 0,00 - 1 koffie.ketel 0,00 - 1 koffie.molen 0,00 –

1 koffie.zetter 0,00 - thee.goed enige 0,00 - 12 stoelen 41,00 - 2 tafels 0,00 

2 bed.gordijnen 0,00 - 9 schilderijen 0,00 - 14 borden 0,00 - 1 garen.kast serviezen, theegoed, trommels, garen, bloemen, beeldjes, stelletjes, bordjes, schalen, borden, messen, lepels, vorken 28,00 - 2 serviezen thee.goed, trommels, garen enig,  bloemen, enige beeldjes, stelletjes, bordjes, schalen, borden grote, messen, lepels 0,00 - 2 bedden 1 span 20,00 - 2 kamerbezems, vuurstoof, bak, lakens, hemden, kerkboek, horloge, manskleren, manskousen, lamp, tafelkleed 36,00

1 vuurstoof, 1 bak, 7 lakens, 8 hemden, 1 kerk.boek, 1 horloge zilveren, mans.kleren enige, mans.kousen enige 0,00 - 1 lamp, 1 tafel.kleed 0,00 - 1 ledikant met behangsel [getaxeerd samen met manden, stoelen, koffer, tafel 15,00 - 3 manden, 7 stoelen, 1 koffer, 1 tafel 0,00 - 2 vaten bier, potten, tafel, kast, potten, melk, boterpotten, boter, ton, stel, gieter, borden, schotels 32,00 bier in de vaten 0,00 - 2 potten ijzeren, 1 tafel,1 kast, 20 potten 0,00 - melk in de potten 0,00 

4 boter.potten 0,00 - boter in de boterpotten 0,00 - 1 ton, 1 stel 0,00 - 1 gieter, borden, enige tinnen en enige aarden  0,00 schotels enige 0,00 - 2 bureaus 39,00 - thee.goed 12 paar, 1 kan, 1 strijk.ijzer, 4 stoelen, gordijnen 3 paar, 4 bedden 2 span, 1 mandje, 12 mans.hemden 0,00 - 2 kastjes, kist, koffiebonen, zakken, beschuit, vlashekel, linnen, vlessen, ‘wirkengaarden 86,00 - 1 kist,  koffie.bonen een baal, 3 zakken, beschuit in de zakken 0,00 

1 vlas.hekel, linnen 7 lappen grijs en wit, vlessen = (flessen), ‘wirkensgaarden’ 0,00 ?  - 1 kist, garen, laken, hennip, linnen, beddekussen, zakken, vlas 36,00 - garen, 2 bonden, laken 3 lappen, hennip 1 lap, linnen 1 lap, 1 bedde.kussen, 2 zakken, vlas gehekeld, 1 bedde.deken 8,00 - 3 zakjes 0,00 -  wol in de zakjes 0,00 - 3 bedde.dekens katoenen, 1 wiege.kleed, 2 wiege.kussens 0,00 - 3 stoelen, bedden, rustbank, mandjes, balans, schalen, gewichten, kachel, degen 28,00 - 4 bedden 2 span, 1 rust.bank, 2 mandjes, 1 balans, schalen, gewichten, 1 kachel, 1 degen 0,00 - 1 onder.bed 49,00 - 1 kussen, 1 deken, 1 spinnewiel, rogge partij, haver.garven een hoop 0,00 –

4 bijen.korven 13,00 - honing in de bijenkorven 0,00 - 2 zakjes 0,00 - spurriezaad in de zakjes 0,00 (Spergula arvensis. Gewas, voorheen veel geteeld als veevoeder)- 1  ton 0,00 - keuken.zout in de ton 0,00 - 1 spinnewiel 0,00 -  2 zakken 8,00 - bonen in de zakken 0,00 - lijnzaad in de zakken 0,00 - 1 zak 0,00 - meel in de zak 0,00 - 1 bak 0,00 - tarwe in de bak 0,00 - 1 kachel met pijpen 32,00 - 1 zak 0,00 - bonen in de zak 0,00 - 1 kussen 0,00 - 1 huif 0,00 - boekweit in de huif 0,00 - rommelarij 0,00 - 1 kist, ton, ketel, kastje, koezompen (voederbakken), raapkoeken, mud 35,00 –

 1 ton, 1 ketel koperen,1 kastje koe.zompen raap.koeken  een hoop, 1 mud kwart 0,00 - stro partij 20,00 - hooi partij 0,00 - 1 melk.kan koperen 11,00 - 2 akers koperen 0,00 - 2 emmers, 1 karn, 2 kuipen, 1 ton 0,00 - 1 heksel.machine (hakselmachine), snijtrog (apparaat om voederstro fijn te snijden), ton, dorsvlegels, zaag, zeisen, gaffel, ladder, hekselkist, paardegetuig, hiepen (kleine handbijlen), zakken, lijnzaad, meel 63,00 - 1 snij.trog, 1 ton, dors.vlegels enige 0,00 - 1 zaag, 2 zeisen, 1 gaffel, 1 ladder, 1 heksel.kist, paarde.getuig, 2 hiepen 0,00 - 2 zakken 0,00 lijnzaad in de zakken 0,00 - meel in de zakken 0,00 - 1 wan, schoppen, grepen, paardegetuig, kettingen, lijnen 34,00 - schoppen enige, grepen enige, paarde.getuig, kettingen, lijnen 0,00 

Vee

2  ruin.paarden zwart, 10 jaren oud en bruine bles, 8 jaren oud 300,00 - 1 koe roodbonte, 7 jaren oud 90,00 - 1 koe roodbonte, 2 jaren oud 70,00 - 1 koe roodbonte, 5 jaren oud 110,00 - 1 koe roodbonte, 6 jaren oud 70,00 - 1 koe roodbonte, 6 jaren oud 90,00 - 1 koe roodbonte, 3 jaren oud 70,00 - 1 koe roodbonte, 2 jaren oud 50,00 - 1 koe roodbonte, 2 jaren oud 55,00 - 1 vaars 1 jaar oud 25,00 - 3 vaars.kalveren jonge 37,00 - 1 koe roodbonte, 12 jaren oud 80,00 - 1 stier roodbonte, 3 jaren oud 60,00 - 2 kalveren roodbonte 32,00 - 3 varkens. schottelingen 45,00 - 1 varken drachtig 32,00 - 3 schottelingen 36,00 - 1 zoog 28,00 - 4 schottelingen 42,00 - 2 ooi.schapen 24,00 - 1 lam 0,00  

Overig

1 paal  wiel, spanzagen, tonnen, stenders, tafel, baktrog, bakkersgereedschap, houtas, bouwzichten, ekse, spinnewielen, bleekpot 19,00 - 1 wiel, 2 span.zagen, 5 tonnen, 2 stenders, 1 tafel, 1 bak.trog, bakkers. gereedschap, hout.as, bouw.zichten enige 0,00 - 1 aks ‘ekse’, 3 spinnewielen, 1 bleek.pot ijzeren 0,00 - tonnen, enige,  zakken, spiet (tweede keus vlasvezel), spinnewielen, rommelarij 15,00 - 2 zakken 0,00 – spijt in de zakken 0,00 - 3 spinnewielen, rommelarij 0,00 - 10 korven 26,00 - bijen 26,00 - 1 slijp.steen 4,00 - dakpannen een hoop, 1 gras.zicht, metsel.stenen een hoop, 1 schaaf.bank 0,00 - 1 was.kuip, braken, grepen, aardappelen 26,00 - 3 braken, 3 grepen, aardappelen 2 hopen 0,00 

1 karretje 45,00 - 1 kussen, paarde.getuig 0,00 -  veen.brand een hoop, ploegen, wanmolen, beslagwagens, kar, stortkarren, stro, roggegarven, eegden 235,00 - 2 ploegen, 1 wan.molen, 2 beslag.wagens, 1 kar hoge, 2 stort.karren, stro 2 partijen 0,00 - rogge.garven 1 partij 0,00 - 3 eegden 0,00 - schans.bossen een hoop, brandhout, koolhopen, strooisel 138,00 - brand.hout enig liggend 0,00 - 3 kool.hopen opgezette, strooisel een hoop 0,00 - vruchten op het land 1700,00 - gras.gewas 0,00 - hout.gewas 200,00 - koren van de 3e garve 65,00 - 2 bedden 1 span met toebehoren 22,00 

Kleederen der inventarisante 60,00 - 11 lakens 10,00 - 18 hemden 16,00 - 12 rokken 36,00 - 2 hoeden 6,00 - 9 schortel.doeken 8,00 - 8 zak.doeken 2,00 - kousen 4 paar1,00 - 8 jakken - 12,00 - 6 kerk.boeken - 7,00 - 12 omslag.doeken 56,00 - 7 hals.doeken 4,00 - 1 ketting gouden 40,00 - 1 kruis gouden 10,00 - 3 vinger.ringen 15,00 - 2 wijn.glazen 4,00 - 1 tabaks.kistje, 1 komfoor, 1 azijn.stelsel 0,00 

Vervolg nalatenschap Jan Berend Hulshof

schuld aan de Mark van Lichtenvoorde 322,00

schuld aan de kerk van Harvelde 2022,00

afschrift van testament van Jan Berend Hulshof d.d.15-12-1866

akte van afgifte van legaat d.d. 30-4-1859

extract uit een proces verbaal van veiling d.d. 20-10-1848

akte van scheiding onderhandse, d.d. 5-8-1861

extract van akte van scheiding d.d. 21-2-1857

De Boerderij

 Bakhuisje

1868 Juli 21. Ten Huize Iding van Uum, De Heurne gemeente Dinxperloo Molenhuis Teunismolenweg no 1.

In de Heurne gemeente Dinxperloo wordt Gerardus (Gerrit) Iding, broertje van Stephanus (Opa Iding) geboren uit het huwelijk van Hendrikus Iding en Aleida van Uum.

1868  Oktober 13. Lichtenvoorde Fam. ten Bosch de Groot

Te Lichtenvoorde trouwt de 26 jarige slager Jacob Ten Bosch, (broer van Antonius Aloysius die met zijn broer Izaak en zijn zusje Catharina het joodse geloof bleef behouden) met de 26 jarige in Doesburg geboren Lena de Groot.

Ouders van de bruidegom zijn Mozes ten Bosch en Rachel Samuels, die van de bruid Izak Levi de Groot (de Groote) bijna 40 jaar voorganger in Doesburg en Betje Lijser Levie.

Genlias

Huwelijk van Jacob ten Bosch en Lena de Groot

Archieflocatie Gelders Archief

Algemeen Toegangnr: 0207

Inventarisnr: 3831

Gemeente: Lichtenvoorde

Soort akte: Huwelijksakte

Aktenummer: 21

Datum: 13-10-1868

Bruidegom Jacob ten Bosch

Geboorteplaats: Lichtenvoorde

Bruid Lena de Groot

Geboorteplaats: Doesburg

Vader bruidegom Mozes ten Bosch

Moeder bruidegom Rachel Samuels

Vader bruid Izak Levi de Groot

Moeder bruid Betje Lijser Levie

Nadere informatie bruidegom: slager 26 jaar.; bruid: 26 jaar.

beroep bg.: koopman

1868 December 30. Aalten Fam. Roozendaal ten Bosch

Te Aalten trouwt de 30 jarige in Lichtenvoorde geboren Catharina ten Bosch (zus van Antonius Aloysius) met de in Eibergen geboren 28 jarige koopman Jacob Rozendaal. De ouders van de bruid zijn koopman Mozes Simon ten Bosch en Rachel Samuels, die van de bruidegom Salomon Rozendaal en Johanna van Gelde.

Genlias

Huwelijk Catharina ten Bosch en Jacob Rozendaal

Archieflocatie Gelders Archief

Algemeen Toegangnr: 0207

Inventarisnr: 6761

Gemeente: Aalten

Soort akte: Huwelijksakte

Aktenummer: 64

Datum: 30-12-1868

Bruidegom Jacob Rozendaal

Leeftijd: 28

Geboorteplaats: Eibergen

Bruid Catharina ten Bosch

Leeftijd: 30

Geboorteplaats: Lichtenvoorde

Vader bruidegom Salomon Rozendaal

Moeder bruidegom Johanna van Gelder

Vader bruid Mozes Simon ten Bosch

Moeder bruid Rachel Samuels

Nadere informatie beroep bg.: koopman;

beroep vader bg.: koopman;

1869.*

Hendrikus Johannes Iding, kleinzoon van Hendrik Iding en Petronella Jorissen en neefje van Stephanus (probant), wordt geboren uit het huwelijk van Dirk (Derk) Iding - Antonia Cornelissen

1869 September 19. Lichtenvoorde Huize ten Bosch Hulshof;  Wijk B No 172 a Nr 178

Te Lichtenvoorde wordt Maria Henrica Aleida ten Bosch, oudste zusje van Johannes Bernardus Franciscus en Johanna Geertruide ten Bosch (Oma Iding) geboren uit het huwelijk van Antonius Aloysius ten Bosch en Johanna ten Bosch Hulshof.

No. 59.Heden den twintigsten der maand September één duizend acht honderd negen en zestig  is voor ons Adrianus Wouter Cris van Zweers, Burgemeester en Ambtenaar van den Burgerlijken Stand der Gemeente Lichtenvoorde, in het huis der Gemeente verschenen: Antonius Aloysius ten Bosch oud dertig jaren, van beroep Koopman wonende binnen deze gemeente, Wijk B No 172 a welke ons heeft verklaard, dat op Zondag den negentienden  der maand September dezes jaars des namiddags ten een ure, ten zijnen woonhuis is geboren, een kind van het vrouwelijk geslacht, uit zijnen huisvrouw Johanna Hulshof zonder beroep bij hem wonende, welk kind zal genaamd worden Maria Henrica Aleida. Waarvan wij deze acte hebben opgemaakt in tegenwoordigheid van Adolf Wilhelm Wette, oud negen en vijftig jaren, van beroep -gepensioneerd-  en van Jan Willem Klein Nibbelink oud drie en dertig jaren, van beroep smid, beide wonende binnen deze Gemeente, door den Comparant als getuigen medegebragt, welke acte wij, na in de twee daartoe bestemde Registers ingeschreven en voorgelezen te zijn, hebben getekend met den Comparant en de getuigen.

A.A. M. ten Bosch, J.W. Klein Nibbelink,   A.W. Wette ?   Z..?

1869 Oktober 4. Aalten Bredevoort Fam. Rozendaal ten Bosch

Te Bredevoort (Aalten) overlijdt de in Lichtenvoorde geboren Catharina (Kaatje) ten Bosch echtgenote van Jacob Rozendaal op 31 jarige leeftijd. Haar ouders zijn wijlen Mozes Simon ten Bosch en Rachel Samuels.

Genlias

Overlijden van Catharina ten Bosch

Archieflocatie Gelders Archief

Algemeen Toegangnr: 0207

Inventarisnr: 6690

Gemeente: Aalten

Soort akte: overlijden

Aktenummer: 101

Aangiftedatum: 04-10-1869

Overledene Catharina ten Bosch

Geslacht: V

Overlijdensdatum: 04-10-1869

Leeftijd: 31

Overlijdensplaats: Bredevoort (Aalten)

Vader Mozes Simon ten Bosch

Moeder Rachel Samuels

Partner Jacob Rozendaal

Relatie: echtgenote

Nadere informatie geboortepl: Lichtenvoorde;

1870 Januari 2. Velp

Jacoba Iding geboren te Velp, echtgenote van Willem Sanders en tante van Stephanus, overlijdt te Arnhem op 39 jarige leeftijd. Ouders Hendricus Iding en Petronella Jorissen.

1871 Februari 2.  Lichtenvoorde Huize ten Bosch Hulshof Wijk B Nr 172 a

Dochter Maria Johanna Geertruida wordt geboren uit het huwelijk van Antonius Aloysius ten Bosch en Johanna Hulshof. Zij werd 0 jr.

1871. April 1

Door zijn observaties concludeert   de cultuurhistoricus Jan ter Gouw dat 1 april in de negentiende eeuw een algemeen bekende dag is en dat de grappenmakerij een onschuldige bezigheid is geworden voor kinderen en schooljeugd. Vóór 1871 nam volgens hem iedereen deel aan de traditie, ook intellectuelen die er een denkspel in zagen. Het moet toen voor veel slachtoffers een weinig zachtzinnig gebruik zijn geweest, waarbij veel slachtoffers op hun tocht om onmogelijke boodschappen een flink pak slaag konden verwachten.

1871*

Hendrika Iding, nichtje van de inmiddels 13 jarige Stephanus Henricus Iding (probant), wordt geboren uit het huwelijk van Gerrit Iding en Arnolda Peters

1871 Juli 1. Velp

Derk Iding geboren te Velp, echtgenoot van Antonia Cornelissen en oom van Stephanus Henricus Iding, overlijdt te Arnhem op 36 jarige leeftijd. Zijn ouders zijn Hendricus Iding en Petronella Jorissen.

1871 November 30. Huize Iding van Uum, De Heurne gemeente Dinxperloo Molenhuis Teunismolenweg no 1.

In de De Heurne gemeente Dinxperloo wordt Aleida Iding, zusje van de 13 jarige Stephanus (Opa Iding), geboren uit het huwelijk van Hendrik Iding en Aleida van Uum.

1872 Februari 2. Ten Huize Iding van Uum, De Heurne gemeente Dinxperloo Molenhuis Teunismolenweg no 1.

In de Heurne gemeente Dinxperloo overlijdt Aleida Iding 2 maand oud. Ouders zijn Molenaar Hendrik Iding en Aleida van Uum.

Genlias

Overlijden van Aleida Iding

Archieflocatie Gelders Archief

Algemeen Toegangnr: 0207

Inventarisnr: 5712

Gemeente: Dinxperlo

Soort akte: overlijden

Aktenummer: 7

Aangiftedatum: 02-02-1872

Overledene Aleida Iding

Geslacht: V

Overlijdensdatum: 02-02-1872

Overlijdensplaats: De Heurne (Dinxperlo)

Vader Hendrik Iding

Moeder Aleida van Uum

Nadere informatie geboortepl: Dinxperlo; ; oud 2 maand; beroep vader: molenaar

1872 Juni 23.  Lichtenvoorde Huize ten Bosch Hulshof Wijk B 172a Nr 178

Te Lichtenvoorde wordt Johanna Geertruide ten Bosch (Oma Iding) geboren uit het huwelijk van koopman Antonius ten Bosch en lanbouwster Johanna Hulshof.

No. 31. Op heden den vijf en twintigsten der maand  Juni één duizend acht honderd twee en zeventig  is voor ons Johan Hendrikus Antony van Barten Batenburg, Burgemeester en Ambtenaar van den Burgerlijken Stand der Gemeente Lichtenvoorde, in het huis der Gemeente verschenen: Antonius Aloysius ten Bosch oud drie en veertig jaren, van beroep Koopman wonende binnen deze gemeente, Wijk B 172a - No 178 welke ons heeft verklaard, dat op Zondag den drie en twintigsten der maand Juni dezes jaars des avonds ten negen ure, ten zijnen woonhuis is geboren, een kind van het vrouwelijk geslacht, uit zijnen huisvrouw Johanna

Hulshof zonder beroep en bij hem wonende, welk kind zal genaamd worden Johanna Geertruide Maria. Waarvan wij deze acte hebben opgemaakt in tegenwoordigheid van  Jan Willem Klein Nibbelink oud zes en dertig jaren, van beroep smid en van Antonie van Baat(?k) oud zes en twintig jaren, van beroep -zonder- beide wonende binnen deze Gemeente, door den Comparant als getuigen medegebragt, welke acte wij, na in de twee daartoe bestemde Registers ingeschreven en voorgelezen te zijn, hebben getekend met den Comparant en de getuigen.

A.A. M. ten Bosch, J.W. Nibbelink, Anton Baat(?k)

In de Joodse wet geldt dat iemand Joods is, als hij/zij een Joodse moeder heeft of tot het Jodendom is toegetreden. Voor de Joodse wet is Oma Iding derhalve niet joods omdat haar moeder Johanna Hulshof niet joods is. Door de nazi’s die bij “de zuivering van het Germaanse ras” uitgaan van bloedverwantschap zullen Oma en zelfs haar 12 kinderen worden geregistreerd als Zugehörig zur jüdischen Rasse.

De Knipmuts

De knipmuts wordt al door jonge meisjes gedragen, meestal wat eenvoudiger dan die van Johanna Hulshof op deze foto. Er is een duidelijk verschil tussen de dracht van katholieke en protestantse vrouwen. Bij de katholieke vrouwen is de achterzijde van de muts fijner geplooid en wat breder. De meeste vrouwen beschikken over meer mutsen voor verschillende gelegenheden. In het oosten vaak van Duitse oorsprong, met romantische taferelen erop.

1873 Augustus 20 Lichtenvoorde Huize ten Bosch Hulshof  Wijk B No 172 a No 178

Dochter Louisa Aleijda Maria wordt geboren uit het huwelijk van Antonius Aloysius ten Bosch en Johanna Hulshof. Zij werd 4 jr.

1874 September 30 Lichtenvoorde Huize ten Bosch Hulshof Wijk B No 172 a No 178

Zoon Franciscus Antonius Maria  wordt geboren uit het huwelijk van Antonius Aloysius ten Bosch en Johanna Hulshof. Hij werd slechts 1 jr.

1874 November 26 Arnhem.

Hendrikus Sanders kleinzoon van Hendrik Iding en Petronellea Jorissen overlijdt in de leeftijd van 11 jaar. De ouders van het kind zijn Willem Sanders en Jacoba Iding.

1875 Februari 24.

Op 15 jarige leeftijd vertrekt Ida Iding, zusje van Stephanus, naar Bocholt Pruisen.

1875 Oktober 17. Lichtenvoorde Huize ten Bosch Hulshof

Wijk B No 172 a

Te Lichtenvoorde wordt Henrica Maria ten Bosch, zusje van Johannes Bernardus Franciscus en Johanna Geertruide ten Bosch (Oma Iding) geboren uit het huwelijk van Antonius ten Bosch en Johanna Hulshof.

No. 81. Op heden den achttienen der maand October een duizend acht honderd vijf en zeventig, is voor ons Johannes Hendrikus Antony van Barten Batenburg, Burgemeester en Ambtenaar van den Burgerlijken Stand der Gemeente Lichtenvoorde, in het huis der gemeente verschenen: Antonius Aloijsius Maria ten Bosch oud zes en dertig jaren, van beroep Koopman wonende binnen deze gemeente, wijk B no 172 a, welke ons heeft verklaard, dat op Zondag den Zeventienden der maand October dezes jaars, des morgens ten acht ure, ten zijne woonhuize is geboren, een kind van het vrouwelijk geslacht, uit Zijne Huisvrouw Johanna Hulshof zonder beroep bij hem wonende, welk kind zal genoemd worden Henrica Maria Antonia. Waarvan wij acte hebben opgemaakt in tegenwoordigheid van Jan Willem Klein Nibbelink oud negen en dertig jaren, van beroep smid en van Johannes Bernardus van Harx¿ en oud achtenveertig jaren,van beroep brievengaander beide wonende binnen deze Gemeente , door den Comparant als getuigen ten deze medegebrcht, welke acte wij, na in de twee daartoe bestemde Registers ingeschreven en voorgelezen te zijn, hebben geteekend met den Comparant en de getuigen . A.A.M ten Bosch, J.W. Klein Nibbelink, H. Harkx¿en

Nadere Informatie: Zuster Alexandrina, lid van de congregatie van de zusters van liefde. Ingetreden 1 April 1900 en geprofest 4 augustus 1904 en overleden te Tilburg 21 September 1964

Getuige Jan Wiilem Klein Nibbelink geboren in lichtenvoorde en gehuwd met de in Aalten geboren bakkersdochter Berendina Swijtink was in navolging van zijn vader Jan Klein Nibbelink smid. Hoewel hij op 34 jarige leeftijd huwde in Aalten oefende hij zijn beroep waarschijnlijk uit in Lichtenvoorde waar ook zijn vader smidsbaas was.

1877 Mei 17 Bocholt.

Hedwig Schäpers (toekomstig echtgenote van Johannes Bernardus ten Bosch) wordt geboren

1877 Maart 3.  Lichtenvoorde Huize ten Bosch Hulshof Wijk B No 172 a

Dochter Antonia Josephina Maria wordt geboren uit het huwelijk van Antonius Aloysius ten Bosch en Johanna Hulshof.

1877* Arnhem

Te Arnhem wordt Jacob Riksen, kleinzoon van Derk Iding, geboren uit het huwelijk van Stephanus Riksen en Elisabeth Iding

1878 Augustus 4. Lichtenvoorde Huize ten Bosch  Hulshof Wijk B No 172 a

Dochter Louisa Aleijda Maria  wordt geboren uit het huwelijk van Antonius Aloysius ten Bosch en Johanna Hulshof. Zij wordt slechts 4 jaar

1879 November 4.

Op 11 jarige leeftijd vertrekt Gerrit Iding, broertje van Stephanus (Opa Iding) naar Westervoort.

1879.

De wereld is klein, Oma Iding ten Bosch (Johanna Geertruide) en Oma Sala van Houten (Joanna Elisabeth) zijn de eerste pensionaren op het st. Anna pensionaat te Groot Zundert in de Molenstraat

De Westbrabantse gemeente Zundert is tevens grensgemeente. Wat tegenwoordig bekend staat als Zundert, heette vroeger Groot-Zundert, in tegenstelling tot de kern Klein-Zundert

Van internaat tot een moderne vertaling van kloosterarchitectuur.

Midden in het centrum van Zundert, aan de Molenstraat, staat al sinds 1832 het St. Annaklooster met de diepe kloostertuin. Vele Zundertenaren kennen dit klooster en haar bewoners nog goed uit tijden toen er nog een internaat en een school in gevestigd waren.

Na jaren van leegstand heeft zorgvoorwonen het pand en de kloostertuin gekocht. In samenwerking met Buro 5 Maastricht en Dhondt Stedenbouw Architectuur en Advies werd een een plan ontwikkeld dat aansluit op de woonwensen van de inwoners van Zundert. Daarbij moet natuurlijk rekening gehouden worden met de eisen die gesteld zijn aan de monumentale gedeelten van het pand. Het resultaat: een moderne vertaling van ‘kloosterarchitectuur’ waarbij zoveel mogelijk de authentieke ornamenten en ruimten zijn benut en de nieuwbouw een herinterpretatie is van de vleugels uit het verleden.

1880 Februari 17.  Lichtenvoorde Huize ten Bosch Hulshof Wijk B No 217

Te Lichtenvoorde wordt Franciscus Antonius Josephus ten Bosch, broer van Johannes Bernardus Franciscus en Johanna Geertruide ten Bosch Iding (probanten), geboren uit het huwelijk van Antonius Aloysius ten Bosch en Johanna Hulshof.

No. 15. Op heden den negentienden der maand Februarij een duizend acht honderd tachtig, is voor ons Johannes Hendrikus Antony van Barten Batenburg, Burgemeester en Ambtenaar van den Burgerlijken Stand der Gemeente Lichtenvoorde, in het huis der gemeente verschenen: Antonius Aloijsius Maria ten Bosch oud veertig jaren, van beroep Koopman wonende binnen deze gemeente, wijk B no 217, welke ons heeft verklaard, dat op dinsdag den Zeventienden der maand Februarij  dezes jaars, des middags ten een ure, ten zijne woonhuize is geboren, een kind van het mannelijk geslacht, uit Zijne Huisvrouw Johanna Hulshof zonder beroep bij hem wonende, welk kind genaamd zal worden Franciscus Antonius Joseph. Waarvan wij deze acte hebben opgemaakt in tegenwoordigheid van Gerrit Jan IJdink ? Ikink ? oud twee en zeventig jaren, van beroep landbouwer en van Hendrikus  Johannes Jacobus Frank, oud vijf en twintig jaren, van beroep Kleermaker beide wonende binnen deze Gemeente, door den Comparant als getuigen ten deze medegebrcht, welke acte wij, na in de twee daartoe bestemde Registers ingeschreven en voorgelezen te zijn, hebben geteekend met den Comparant en de getuigen. A.A.M ten Bosch,  G.J. IJdink ? Ikink ?, H.J.J. Frank.

1881 Juni 12.Lichtenvoorde Huize ten Bosch Hulshof Wijk B No 217

Te Lichtenvoorde wordt Anton ten Bosch, (broer van Johannes Bernardus Franciscus ten Bosch en Oma Iding probanten) geboren uit het huwelijk van Antonius Aloysius ten Bosch en Johanna Hulshof. (roepnaam oom Antony)

Herbert en Marianne ten Bosch waren de latere kinderen van oom Antony en tante Adele en neef en nicht van de twaalf Idings.

Zoon Herbert ten Bosch, was gehuwd met operazangeres Charlotte Bernardo.

Dochter Marianne ten Bosch was gehuwd met ingenieur Piet Hille.

1882 Februari 22. Arnhem

In Arnhem trouwt de 20 jarige in Arnhem geboren Elisabeth Iding met de 23 jarige in Ede geboren Stephanus Riksen. De ouders van de bruid zijn Derk Iding en Antonia Cornelissen, die van de bruidegom, Jacob Riksen en Hendrika Duifhuis

1883 Februari 16 Aalten.

Sara ten Bosch overlijdt 19 dagen na haar geboorte. De ouders zijn slager Jacob ten Bosch en moeder Lena de Groot.

1883 Maart 3. Lichtenvoorde Huize ten Bosch  Hulshof Wijk B No 217

De weduwe Hendrika Hulshof Wieggers komt bij haar dochter Johanna en schoonzoon Antonius Aloysius wonen. Zij komt van ‘Het Hulshof’ waar zij vanaf haar huwelijk met Jan Berend Hulshof woonde.

Zij overlijdt 18 dagen later op 21-3-1883 bij haar dochter en schoonzoon.

1883 Mei 22. Dinxperlo Lage Heurnseweg nr. 44

Het gezin Iding van Uum (Vader, Moeder en de thuiswonende kinderen Elisabeth, de 25 jarige Stephanus en Johannes) verhuist van de Teunismolenweg no 1. naar de Lage Heurnseweg (huis 243) nr. 44 te Dinxperloo alwaar Hendrikus winkelier wordt.

Tot die tijd hebben vader Hendrik en zoon Stephanus bij de Teunismolen gewerkt.

De Teunismolen

De Teunismolen gelegen aan de Teunismolenweg (huidig) nr. 4 in de Heurne gemeente Dinxperlo sectie F nr. 1112 (Aalten) is de achtkantige stellingmolen in 1822 gebouwd door Vriesen en Buynink voor het malen van graan.

De huidige naam van de molen, voorheen “De Haan” is ontleend aan de nabij gelegen boerderij “Het Teunishuis”, in de volksmond “Tönnismölle”.

De Nederlandse molendatabase over de geschiedenis van de molen:

Naast de familie Ormel, die de molen liet bouwen en lange tijd in bezit had, moet ook de naam Iding worden genoemd. In April 1858 vestigde Hendrikus Iding zich met zijn vrouw in het molenhuis aan de (tegenwoordige) Teunismolenweg nr. 1 en ging op de Teunismolen werken.

Ook een zoon, Stephanus Iding, heeft later op deze molen gewerkt. De molen is in 1942 en in 1987/1988 gerestaureerd.

http://www.molendatabase.nl/nederland/

http://www.iohotspots.nl/iohotspots/649_Teunismolen.html

Naam: Teunismolen

Adres: Teunismolenweg 4

Plaats: 7095 BM De Heurne

Provincie: Gelderland

Gemeente: Aalten

Type: 8-kante stellingmolen

Functie: korenmolen

Inrichting: 1 koppel maalstenen

Bouwjaar: 1822

Eigenaar: Gemeente Aalten

Techniek

Type: 8-kante stellingmolen

Functie: korenmolen

Inrichting: 1 koppel maalstenen

Vlucht: 23,50 m.

Wieksysteem: Van Bussel / Ten Have

Binnenroede: 23,50 m., ijzer, gelast, fabr. Groot-Wesseldijk te Lochem, nummer 20, bouwjaar 1987, met Ten Have-kleppen

Buitenroede: 23,50 m., ijzer, gelast, fabr. Groot-Wesseldijk te Lochem, nummer 19, bouwjaar 1987

As: Gietijzer, fabrikaat, nummer en jaartal onbekend, lengte 5,45 m.

Vang: Vlaamse vang, vangtrommel

Bovenwiel of aswiel: 53 kammen, steek 13,8 cm., ø ?? m.

Kruiwerk: ? houten rollen, kruihaspel

Biotoop: AanvaardbaarLees meer...

Specificaties: Bonkelaar: 26 kammen

Spoorwiel: 75 kammen, steek 11,0 cm.

Steenschijfloop: 24 staven

Overbrengingsverhouding: 1:6,3

Maalstenen: 1 koppel 16er kunststenen

Luiwerk: elektrisch luiwerk

Stellinghoogte: 2,90 m.

RD-coördinaten: 231,832-435,409

GPS-coördinaten: 51°54,11'N 6°30,22'O

Geschiedenis

De molen is in 1942 en in 1987/1988 gerestaureerd.

In 1981 overleed G.J. Heinen, van beroep bakker. Zijn achtergebleven broer H.J. Heinen, van beroep molenaar en schoonvader van de vrijwillige molenaar A. Kraan, verkocht de molen in 1986 aan de gemeente Dinxperloo. Kort daarna startte een ingrijpende restauratie.

Vorige eigenaren waren: W. Ormel ( - 1856), D.H. Ormel (1856 - 1871), wed. D.H. Ormel (1871 - 1892), G.W. Ormel (1892 - 1906), J.W. Heinen (1906 - 1937), Gebr. G.J. en H.J. Heinen (1937 - 1986) en gemeente Dinxperlo/Aalten (1986 - heden).

1883 Juni 1.

Te Arnhem overlijdt de 6 maanden oude Jacob Riksen. Ouders zijn de bierbrouwersknecht Stephanus Riksen en Elisabeth Iding

1884*

Hendrika Johanna Brinkenberg wordt geboren uit het huwelijk van Jan Brinkenberg en Johanna Iding (Johanna is de dochter van Dirk Iding en Antonia Cornelissen)

1884 Ruurlo.

Isaak ten Bosch 47 (zoon van Simon ten Bosch en Rachel Samuels) en zijn vrouw Heintjen Windmuller 43 jaar betrekken het huurhuis (van eigenaar Joseph Windmuller) te Ruurlo met schuur en erf (kad. Sectie B, nr 2077, groot 4 are en 5 ca).

1884 Augustus 31 Lichtenvoorde. Huize ten Bosch Hulshof Wijk B No 217

Te Lichtenvoorde wordt Johann ten Bosch, broer van Oma Iding, geboren uit het huwelijk van Antonius en Johanna ten Bosch Hulshof.

Johannes Lodewijk Antonius ten Bosch (Johann) slager, werd geboren te Lichtenvoorde 31-08-1884. Hij vertrok op  14-06-1905 uit Lichtenvoorde naar Ahrweiler Duitsland waar hij twee jaar werkzaam was bij de zusters Ursulinen. In augustus 1907 krijgt Johann een getuigschrift.

Mogelijk van hieruit of in ieder geval later ging hij naar Franrijk .

Hij werd ereburger van een stadje nabij Parijs.

Burgerlijke Stand Lichtenvoorde

Opmerkelijk was dat in de kolom aanmerkingen, met een blauwe balpen was bijgeschreven: 14-10-1967 overleden te 57----Racrange (Fr). Of dat door een ambtenaar van Lichtenvoorde is gedaan of iemand anders die zich in het verleden al eens in ten Bosch heeft verdiept is mij niet duidelijk, aldus Bennie Schilderink.

De 80 jarige Johann ten Bosch, kwam op 28 Augustus 1964 op de motor uit Parijs naar Urmond om het 60 jarig priesterfeest van zijn broer Franciscus Antonius Josephus (Pater Eusebius) bij te wonen. Hij had een tentje bij zich en weigerde in het klooster te slapen. Hij bracht de nacht door in zijn tentje.

In die laatste jaren bezocht de bejaarde Johann samen met zijn chauffeur nog verschillende familieleden in en rond Eindhoven. De chauffeur wist te vertellen dat hij regelmatig met zijn hengel op pad gestuurd werd om verse forellen te vangen voor Johann.

1886* Arnhem.

Hendrika Antonia Riksen wordt geboren uit het huwelijk van Stephanus Riksen en Elisabeth Iding (Elisabeth is de dochter van Dirk Iding en Antonia Cornelissen)

Datum onbekend Arnhem.

Stephanus Riksen wordt geboren uit het huwelijk van Stephanus Riksen en Elisabeth Iding (dochter  van Dirk Iding en Antonia Cornelissen)

1886 Oktober 21.

Te Dinxperlo trouwt de 25 jarige te Dinxperlo geboren Ida Iding met de 47 jarige eveneens te Dinxperlo geboren Hendrikus Bernardus Bolwerk, weduwnaar van Geertruida Geurink en van Hendrika Lageschaar.

De ouders van de bruid zijn Hendrik Iding en Aleida van Uum.

De ouders van de bruidegom zijn Hendrik Jan Bolwerk en Johanna Beenen

Datum onbekend Arnhem.

Stephanus Riksen wordt geboren uit het huwelijk van Stephanus Riksen en Elisabeth Iding (dochter  van Dirk Iding en Antonia Cornelissen)

Johanna Geertruide ten Bosch en haar broers Johann en Anton (Antony)