Historie van de gemeente Groenlo Lichtenvoorde.

Groenlo is een oude vestingstad, gelegen in het oostelijk deel van de Gelderse Achterhoek en bestaat uit een hoofdkern zonder kerkdorpen. De oudste vermelding van Groelo dateert uit het jaar 1188 (al is de naam Groelo daar pas veel later bijgeschreven).

In 1277 bouwde Gieselbert van Bronckhorst, heer van Borculo de burcht 'Lichtenvoorde'. In 1616 werd deze burcht het bestuurscentrum toen de graaf van Limburg Styrum het gebied tot een zelfstandige heerlijkheid verhief. Het Hof of Richtershuis bij de Nederlands Hervormde kerk herinnert nog aan de oude tijden. Het Huis Lichtenvoorde stond ten noorden van het Richtershuis en werd ongeveer in 1790 afgebroken. Lichtenvoorde had weliswaar poorten en grachten en werd ook 'stad' genoemd maar heeft nooit stadsrechten gekregen.

Lichtenvoorde staat bekend als Kei-stad. De ruim 20.000 kilo wegende zwerfkei op de Markt is daar in het verleden door schoenmakers vanuit het Vragenderveld heen gesleept. Het is nu een monument van volharding en doorzettingsvermogen van de bevolking.

In Groenlo geeft het centrum met zijn grachten, wallen en oude gebouwen een historische indruk. Groenlo verwierf in 1277 stadsrechten.

Geschiedenis

De huidige gemeente Groenlo-Lichtenvoorde is ontstaan op 1 januari 2005 door een samenvoeging van:

de voormalige gemeente Lichtenvoorde (bestaande uit de kernen Lichtenvoorde, Harreveld, Lievelde, Vragender en Zieuwent);

de voormalige gemeente Groenlo (kern: Groenlo);

het dorp Mariënvelde (voor de herindeling behorende bij de gemeente Ruurlo) en

het dorp Zwolle (voorheen behorende tot de gemeente Eibergen).

Geschiedenis voormalige gemeente Lichtenvoorde

De voormalige gemeente Lichtenvoorde ligt in het grensgebied van de terreinen waar de stuwwallen uit de IJstijden gelegen zijn. Vandaar de hoogteverschillen van ongeveer 30 meter boven NAP in het noorden en oosten en slechts 15 meter boven NAP in het westen en zuiden.

Gezien de waterhuishouding in vroeger eeuwen kwamen het noordelijke en oostelijke deel der gemeente het eerst voor menselijke bewoning in aanmerking. De vondst van een stenen bijl nabij Vragender en een grafveldje te Lievelde uit de zevende eeuw na Christus vormen de eerste duidelijke bewijzen van de menselijke aanwezigheid binnen onze gemeentegrenzen.

Bij de "voorde" (doorwaadbare plaats) in het centrale bekengebied bouwde Gieselbert van Bronckhorst, heer van Borculo, in 1277 de burcht "Lichtenvoorde". Deze burcht werd in 1616 het bestuurlijk centrum, toen Joost, graaf van Limburg Styrum, het gebied tot een zelfstandige heerlijkheid verhief.

Door huwelijk en vererving verwisselde de heerlijkheid Lichtenvoorde vele malen van eigenaar. Bij akte van 27 december 1776 werden de heerlijkheden Borculo en Lichtenvoorde door Adam Czartoryski en Isabella vorstin Czartoryska geboren rijksgravin van Flemming voor f.56.000,-- verkocht aan prins Willem V van Oranje Nassau, reden waarom Koningin Beatrix tot op de dag van vandaag o.a. de titel 'Vrouwe van Lichtenvoorde' draagt.

Tussen Lievelde en Vragender aan de Schansweg ligt het verdedigingswerk "de Engelse Schans", nog daterend uit de tijd van de 80-jarige oorlog (1627). De Schans is in originele staat hersteld. Uit dezelfde periode dateert de circumvallatielinie, de insluitingslinie om de vesting Groenlo. Informatie over de geschiedenis en de overblijfselen hiervan en de ontwikkelingen die ermee te maken hebben, vindt u op de website www.circumvallatielinie.nl.

Het Hof of Richtershuis nabij de Nederlands-hervormde Kerk herinnert ons nog aan de tijden en bestuursinrichting van weleer. Het Huis Lichtenvoorde stond ten noorden van het Richtershuis en werd tweehonderd jaar geleden afgebroken. Lichtenvoorde had weliswaar grachten en poorten, en werd ook wel "Stad" genoemd, maar is nooit in het bezit van stadsrechten geweest

Wat Groenlo en Lichtenvoorde betreft kan men spreken van een "katholieke enclave" in de Achterhoek.

Deze enclave blijkt echter eerder een schiereiland te zijn van het in het oosten aangrenzende eveneens katholieke Münsterland.

Bossen, moerassen en venen wierpen een natuurlijke grens op tussen het bisdom Münsterland, de bijbehorende enclave van Groenlo en Lichtenvoorde en het omringende gebied.

Eeuwenlang behoorde dit schiereiland, waarvan de vestingstad Groenlo het middelpunt is en dat nu door de rijksgrens met Duitsland wordt afgesneden, werkelijk bij het Münsterland. Pas in 1823 wordt het aan de kerkelijke invloed van daar onttrokken. Vanuit Münster werden in Winterswijk, Zelhem en Groenlo moederkerken gesticht: knooppunten in een zich steeds verder verdichtend netwerk van kerken en kapellen, van parochies dus ook.

Voornamelijk daaruit zijn de wereldlijke verbanden gegroeid, die in de huidige gemeenten en kerkdorpen hun wettelijke en ruimtelijke neerslag vinden.

De grens ervan komt overeen met de natuurlijke begrenzing van dit gebied. De enclave omvat niet alleen de huidige buurtschappen van andere gemeenten Groenlo en Lichtenvoorde, maar ook de aangrenzende buurtschappen van andere gemeenten.

Groenlo is dus van oudsher een stad die een sterk katholiek stempel draagt, ongeveer 84 procent van de bevolking is Rooms-Katholiek (1980).

Het Groenlose cultuurpatroon is in sterke mate beïnvloed door zijn confessionele samenstelling, waarbij een aantal "zuidelijke" of zo men wil "Rijnlandse" elementen opvallen: een zwaar accent op amusement en een uitbundige vrijetijdsbesteding, een grote betekenis van carnaval en kermis en daarmee samenhangend een sterk ontwikkelde horecasector.