Het is alsof Neruda in het gedicht ‘De mensen’ de aarde opnieuw bevolkt met zijn oorspronkelijke bewoners. Hij noemt ze als het ware bij hun naam waardoor ze een aanwezigheid verkrijgen die heel indringend is: in dat paradijs was het woud doordrongen van hun bestaan.

Om die aanwezigheid vorm te geven gebruikte ik het bruin als basiskleur omdat hij in ‘Amor America’ de mens reeds oproept met de woorden ‘jonge krijger van donker en koper’.

En dan gaan we naar het MAS (museum aan de stroom in Antwerpen). Op de achtste verdieping treffen we de collectie aan van Paul en Dora Janssen-Arts (van Janssen Pharmaceutica). Deze collectie stelt voorwerpen (schatten) ten toon van de oorspronkelijke bewoners van Amerika en ‘vertelt indringend over de onlosmakelijke band tussen leven en dood in het Amerika van voor Columbus’ (website MAS). Die collectie is door dr. Jansen legaal ‘aangekocht’ … rechtstreeks van de producent? Wij pronken met het culturele eigendom van mensen die we ‘onbeschaafd’ noemden, die we dringend onze godsdienstige en politieke opvattingen moesten bijbrengen, die we praktisch uitroeiden. Zou het geen tijd worden voor herstel van de vernietiging die we hebben aangericht … beginnend met ons ‘oordeel’ over deze mensen te bevragen?

 ‘Plantengroei’ is de tweede zang in ‘Canto General’ van Pablo Neruda. Daarin bezingt hij in een overvloed van beelden de planten, bossen … het paradijs dat aarde, dat Amerika heet. Zo roept hij ook de dieren en de vogels, het water en de aarde op. Alles in één bruisend levensgevoel.

In het tweede schilderij probeer ik ook dat bruisende, levenskrachtige weer te geven. Maar ook de ertsen die aanwezig zijn in de aarde, goud, koper … en waarop zal gejaagd worden door de heersers der aarde.

Mijn eindwerk voor schilderen in de academie steunt inhoudelijk op gedichten uit ‘Canto General’ van Pablo Neruda. Het is soms zoeken en ploeteren voor mij om die gedichten in een abstracte vorm te gieten. Maar als het schilderij dan af is, word ik in een enorme rust gedompeld, alles lijkt samen te vallen en het leven blijkt van een ongekende eenvoud … tot het volgende werk zich aanbiedt.

In het eerste schilderij gaat het over het ontstaan van Amerika, dat Neruda situeert voor de komst van Columbus (1492 ontdekking van Amerika) en zijn opvolgers, de kolonisten. En wij nu een grote mond op zetten over de ‘vreemdelingen’ en hun godsdienst die ons land in onze paranoïde wanen zullen overspoelen, in bezit nemen en de huidige bewoners verjagen. Wie ging er naar Amerika? Avonturiers die uit waren op de rijkdom van dat nieuwe land, armoezaaiers die hoopten op een beter leven en misdadigers die zich op die manier vrij kochten want ginds had men – goedkope- arbeidskrachten te kort. En ook missionarissen. Welke godsdienst veroverde het continent? Juist ja. Wie werd er uitgeroeid … niet de blanken.

Terug naar het eindwerk … maar ook die gedachten spelen mee in het tot stand komen van mijn schilderijen. Neruda begint zijn ‘Canto General’ met ‘Amor America’ het aantreffen van Amerika in al zijn grootsheid en schoonheid. Als marxist kan hij geen scheppingsverhaal ontvouwen, toch doet het er aan denken. In het paradijs dat hij aantreft leeft de oorspronkelijke bewoner in vrede met de natuur en deze vrede zal later door de kolonisatie wreed verstoord worden.

In mijn werk laat ik dat Amerika a.h.w. oprijzen uit het water (de oceaan) om langzaam vorm te krijgen in de felle kleuren zo kenmerkend voor de bewoners van nu, die afstammen van de oorspronkelijke bewoners.

Kunstkring Gesigneerd uit Tremelo, waar ik lid van ben, raakte twee jaren terug de locatie kwijt waar we kunstenaars de kans boden ten toon te stellen. De gemeente beloofde ons een nieuw lokaal aan de hand te doen. Eerst werd ons de zolder van het oude gemeentehuis toegewezen … maar de brandweer vond het gebouw niet stabiel genoeg voor de energie die Gesigneerd er zou op loslaten. Nochtans was het een pracht van een gebouw, heel sfeervol. Maar inderdaad, voor veel volk leek dat gebouw niet bestand. De muren zouden het wel eens kunnen begeven.

Opnieuw uitkijken naar een andere locatie. Tot de oplossing kwam in de vorm van een groot klaslokaal (of waren het vroeger twee klassen?) in een oud maar stevig schoolgebouw in Baal, een deelgemeente van Tremelo. Deze locatie zou wel bestand zijn om volop mensen te ontvangen voor vernissages van weer een tentoonstelling … alleen er was wat werk aan om die twee ruime lokalen om te vormen tot een expositieruimte.

Maar gesigneerders laten zich niet afschrikken en steken de handen uit de mouwen. Eerst moeten de ramen gedicht tussen het klaslokaal en de gang. Meten, cijferen, platen aankopen … en na een intense periode van zagen, boren, hameren en plamuren zijn de ramen verdwenen en een effen muur biedt zich aan.

Van de gemeente krijgen we de verf aangeboden, maar het verfwerk moeten we zelf doen. Was de ramen doen verdwijnen al een hele klus, het verven belooft nog meer werk. Eerst dienen de hoge plafonds (je kent dat, die vroegere klaslokalen, toen er nog niet gedacht werd aan energiebesparende maatregelen, trouwens, toen waren de winters niet zo straf en waren de kinderen beter bestand tegen de koude) en de muren afgewassen, daarna een laag primer en twee lagen verf.

Zelf ben ik vrijdag ook een paar uren mee gaan verven … maar voor een oud mens is het toch wat teveel. Maar de gelederen van Gesigneerd kent dappere mannen maar vooral vrouwen. Stilaan geraakt de locatie in orde. Er is een ruime opbergruimte en die gaat dienst doen. Vroeger nam ieder een deel van het materiaal mee (vb. glazen, keukenhanddoeken… tot spandoeken en reclamepanelen voor het aankondigen van onze activiteiten). Nu krijgt alles zijn plaats in die opbergruimte en als er iets nodig is gaan er geen stresserende e-mails over en weer van wat is waar gebleven, maar kunnen we moeiteloos alles terugvinden. Hieronder enkele sfeerbeelden.

ik hou het bij een stoel op de begane grond

Vandaag staat alles in het teken van de verkiezingen of liever: de uitslag van de verkiezingen.

‘s Morgens naar het stemlokaal: zoals alle burgers mag en moet ik mijn stem uitbrengen. We reserveren de nodige tijd ervoor, want soms kan het wel even aanschuiven zijn. In de loop van de voormiddag komt een vriendin langs: even bijpraten bij een kop koffie. ’s Namiddags komt Christel mij ophalen voor een sessie modeltekenen. Mijn hoofd staat er wel niet naar, ik ben zo opgeslorpt door het schilderen van mijn eindwerk dat het tekenen en dan zeker het modeltekenen ergens in een onderste lade is terechtgekomen. Maar Christel stimuleert me om toch te gaan. Modeltekenen is een discipline apart, alleen door veel te oefenen kan je er wat mee bereiken.

Terug thuis is het nog wat vroeg om de verkiezingsberichtgeving te volgen. De duvel staat al koud in koelkast, dat is voor vanavond. Karel zorgt voor het eten en ik ploeter me door het boek dat op mijn leestafel ligt: Robespierre – De moordenaar van de Franse revolutie. De inhoud is wel boeiend maar het verhaal wordt niet goed aangeboden. Ik hou niet van geschiedenis die niet weet te kiezen tussen roman en nuchtere verslaggeving. Zinnen als: de koning sprak met bibberende stem … dat kan ik er zelf bij verzinnen.

Maar eens het nieuws in aantocht is planten Karel en ik ons voor de tv. Benieuwd wat de resultaten gaan geven. Benieuwd hoe de winnaars en verliezers gaan reageren op de uitslag. Als het me te bar wordt, vb. als ze teveel door elkaar praten, heb ik nog een doorloper (vorm van kruiswoordraadsel) bij de hand.

Morgen zal de rust weerkeren in het land, worden de stemhokjes afgebroken en ga ik een ander boek ter hand nemen. Hopelijk weet dat boek mij beter te boeien

In welke straat hangen geen affiches, klein of groot, in verband met de verkiezingen? Hoeveel bomen zijn gesneuveld om het papier te produceren dat overal verspreid hangt of in de brievenbus is gestopt? Zou zo’n wijze van campagne voeren één stem meer opleveren voor een of andere partij? Daarbij stralen de kandidaten die willen verkozen worden van op de affiches je zegezeker lachend toe, hun tanden ontblotend alsof ze reclame maken voor tandpasta. Als je de ene affiche na de andere passeert, krijg je zelf bijna kramp van die voortdurend aangehouden vrolijkheid.

Eerlijk gezegd, het boezemt mij weinig vertrouwen in, die lach over de partijen heen. Enerzijds brengen de politici de boodschap hoe ‘ernstig’ ze de problemen van het dorp of stad willen aanpakken, anderzijds confronteer je voortdurend die lachende gezichten. Vandaag lijken ze opgefokte springveren die op alle kleine of grotere manifestaties zich laten zien, iedereen een handje schudden, je bijna als een intieme vriend benaderen. Eens alle drukte weer verdwenen is en ze hun zetel of zitje in de gemeenteraad hebben ingenomen … proberen de verkozenen hun voorbije beloften niet te vergeten … als de omstandigheden het toelaten.

Na zondag kan de verkiezingsafval weer verzameld worden, verdwijnen de verkiezingsborden en daarmee de papieren lach uit de straat en kunnen we weer normaal doen. Dan krijgt het oog weer rust en kunnen we ons voorbereiden op de kleuren van de herfst en winter.

En wie ons dan nog begroet met een lach is waarschijnlijk een echte vriend of vriendin.

Voor ouderen zal de naam van FBI directeur J. Edgar Hoover geen onbekende klank hebben. Curt Gentry, een onderzoeksjournalist met naam, schreef over Hoover een biografie, met als ondertitel: de man en zijn geheimen.

Ik kocht het boek in het Spit (tweedehandswinkel). Het is een volumineus werk (meer dan 500 pagina’s). Ik heb geen plezier kunnen beleven aan die lectuur: mocht het om fictie gaan ik zou het vlug opzij gelegd hebben, het was gewoon te ongeloofwaardig. Maar de realiteit overtreft het voorstellingsvermogen. Tot de laatste pagina heb ik verder gelezen en opgelucht het boek terug weggelegd: Hoover was in hoge mate lijdend aan paranoia … alleen werd hij niet psychiatrisch begeleid, maar kon hij het binnenlands veiligheidssysteem van Amerika op zijn maat uitbouwen en dat betekende een behoorlijke hap uit de Amerikaanse begroting. Wat Hoover realiseerde had naast een positieve kant ook een wansmakelijk aspect.

Hij was gebeten door het gevaar van het communisme dat hij overal aanwezig zag. Iemand met een andere mening als de zijne (conservatief tot en met) werd al gauw als communist gebrandmerkt en meteen werd een dossier opgestart met vaak onwettig verkregen inlichtingen (vb. het aftappen van telefoon zonder vergunning, huiszoekingen zonder toelating …). Ook smeuïge verhalen over seksuele escapades al of niet verzonnen verdwenen in het dossier, waardoor de geviseerde chanteerbaar werd. In die tijd werd homoseksualiteit nog als oneerbaar beschouwd en maakte Hoover jacht op mensen met die geaardheid, terwijl hij zelf zijn homoseksualiteit in het verborgene beleefde. Hij diende onder verschillende presidenten … ook van die had hij dossiers, waardoor hij deze in zijn macht kreeg. Het was genoeg dat de betrokkenen ‘vreesden’ dat Hoover over feiten beschikte waarop de maatschappij met afkeuring zou reageren, om hen bang te maken en tegemoet te komen aan Hoover en zijn wereld. En als iemand niets laakbaars gedaan had in zijn leven, zorgde Hoover er wel voor dat er roddels werden verspreid. Hoover was intelligent, een goede organisator en wanneer hij zich vastbeet in een overtuiging zou wel gezorgd worden dat er daarvoor bewijzen gevonden werden, zoals de CIA bewijzen vond voor de chemische wapens waardoor Irak werd binnengevallen.

Zo heeft hij vele carrières gebroken, mensen de zelfdoding ingejaagd. Hij was ook niet vies om vijanden te laten uitschakelen … Martin Luther King, John en Robert Kennedy om de bekendsten te noemen. Ondertussen zorgde die man voor de binnenlandse veiligheid, terwijl hij vaak probeerde ook de buitenlandse veiligheid onder zijn hoede te krijgen.

En hij bleef maar in dienst. Niemand die hem durfde met pensioen sturen … uit vrees wat hij zou kunnen naar buiten brengen: over seksueel overspel tot financiële malversaties. Tot op een morgen hij dood aangetroffen werd in zijn appartement.

Dagenlang werden dossiers verhuisd, verbrand, versnipperd door enkele intieme betrokkenen. Toch bleef er nog genoeg over om een beeld te krijgen van de waanzin van waaruit die man opereerde. Daar zorgde o.a. Curt Gentry voor. Men ontdekte dat hij op verschillende wijzen de fiscus heeft omzeild. M.a.w. datgene waarvoor hij anderen vervolgde, aangeklaagde en broodroofde beoefende hij met veel vlijt zelf. Maar omdat hij zoveel macht had kon niemand iets tegen deze tiran ondernemen, zelfs de presidenten verkozen wijselijk te zwijgen.

Het is een boek waarin het ongelooflijke als realiteit wordt bovengespit. Als men vaak zo’n boeken leest zou men niet alleen walgen van het politieke spel maar gewoon het geloof in de medemens verliezen. Niet dat het besef van de kleine kanten van een mens zo walgelijk is, het is des mensen, maar de wijze hoe men daar mee omgaat, hoe men die al dan niet kleine kanten uitbuit, hoe één persoon zich daarmee macht toe eigent. Niet alleen Goebbels (Duistland) en Beria (USSR) waren viespeuken eerste klas om mensen aan flarden te scheuren met hun geheime diensten, Amerika kreeg ook zo iemand.

Een warme douche is welkom na de lectuur van zo’n boek. Maar heb je de vunzigheid van zo’n boek weggespoeld, dan zorgt het nieuws wel dat je nood krijgt aan een andere douche: het (seksuele) misbruik van afhankelijke patiënten door hun hulpverleners. En hoewel dit al jaren geweten was, nu pas gaat de doos van Pandora open.

Een wandeling zal me goed doen … hoewel, hoe vervuild is de lucht?

Over enkele weken heb ik kort na elkaar twee tentoonstellingen. De eerste tentoonstelling is erg kort: donderdag 25 oktober van 13 tot 20 uur en vrijdag van 13 tot 18 uur en gaat onder de vlag : ’Kunst in eigen huis’. In de museumzaal van de KU Leuven stelt men dan werken ten toon van de senioren van de KU Leuven samen met werken van studenten, als het ware een confrontatie tussen jong en oud. Alles is prima georganiseerd, tot zelfs het binnenbrengen van de werken: omdat er geen parkeerplaats is in het centrum van Leuven krijgen we een bepaald uur toebedeeld waarop we de werken kunnen uitladen en dan worden we naar een parking elders doorverwezen. Ik doe met enkele werken mee en ben erg nieuwsgierig naar wat de anderen te bieden hebben.

De tweede tentoonstelling is een deelname aan een kunstroute: IGCS (inter gemeentelijke culturele samenwerking). Ook vorig jaar nam ik deel. Nu kan je bij mij terecht op 4 en 11 november van 10 tot 18 uur.

Bij een kunstroute ontvang je de mensen bij je thuis. Is gezellig: kan je bij een kop koffie of een glas wijn kennis maken. Alleen vraagt dit wel wat voorbereiding. Ik wil mijn laatste werken tonen, dus die moeten ergens een plaats krijgen waar ze goed kunnen gezien worden. Gelukkig staan ook de muren van mijn atelier ter beschikking. Hopelijk valt het weer wat mee, want om telkens buiten te gaan als het regent is niet zo leuk.

Ook Monika, mijn achterbuurvrouw doet mee. Zo kunnen de bezoekers door de tuin naar het volgende adres als ze zin hebben.

Denkelijk zal tijdens de WAK van 2013 (week van de amateur-kunstenaar) de kunstroute ’t Alent georganiseerd worden, een Werchterse aangelegenheid. Hopelijk heb ik dan wat nieuwe werken om te tonen, maar er is nog wat tijd tot dan.

Tenslotte stel ik samen met Christel in mei 2013 in het MIXX in Herselt ten toon.

Af en toe ten toon stellen, hoe vermoeiend het ook is, stimuleert wel. Bepaalde werken wil ik af hebben om ze in de tentoonstelling op te nemen. Zo werken Christel en ik ieder voor zich aan twee grote doeken (2m x 2m) in de academie, om ze daarna op te hangen in de gang van het MIXX. Het is leuk om doen want je kan je er op uitleven zonder angst te hebben van een lijntje verkeerd te zetten. Op een groot doek werken voelt heel anders aan dan op klein formaat. Op klein formaat werk je als het ware met ingehouden adem, wordt het verhaal op een intense manier gebracht. Dat voel je ook als je er naar kijkt. Net of je een gedicht schrijft i.p.v. een heel verhaal.

Bijlagen:
111012 Tentoonstellen.jpg (297.9 KB)   

Enkele dagen terug schreef ik iets over ‘de berechting’ bij Jacob Smits. Ik vertelde dat ik me zo’n gebeuren herinnerde als kind. Karel noch ik konden op de benaming komen van de sjaal die over de schouders van de priester hing waarmee hij de heilige olie en de hostie beschermde. Het zou waarschijnlijk voor de rest van mijn leven een gat in mijn woordenschat gebleven zijn, maar gelukkig was er Maria, een vriendin van Karel sinds hun jeugdjaren. Maria is onderwijzeres in hart en nieren. Zowel voor Karel als voor mij, is ze onze toeverlaat voor alle grammaticale fouten die onze teksten teisteren: onmiddellijk krijgen we een mail met de nodige aanmerkingen zodat we met bloedrode kaken aan het verbeteren slaan. Ik moet toegeven: bij Karel is dat uiterst uitzonderlijk, maar toch … aan mijn teksten heeft Maria meer werk.

Weet Karel erg veel, Maria weet nog méér te vinden. Toen ze mijn blog over ‘de berechting’ gelezen had, kreeg ik volgende e-mail:

Hééél soms, heel heel soms, kan het gebeuren dat Karel het niet weet maar ik nog wel. Het betreft het schoudervelum. Ik heb het natuurlijk nagekeken vooraleer dit te melden.

Dus ging ik maar op zoek op internet naar het woord ‘schoudervelum’ en ontdekte volgende uitleg bij Wikipedia:

Het schoudervelum is een lange rechthoekige schouderdoek, dat bij de katholieke erediensten wordt gedragen. De Latijnse benaming is het humerale. Andere benamingen zijn het lofvelum en het benedictievelum.

Het schoudervelum wordt door de priester gedragen, als hij een monstrans vast heeft, bijvoorbeeld tijdens een processie. Aan de binnenzijde van het velum zitten zakken, waarin de priester zijn handen kan steken. Het velum zorgt ervoor dat hij de monstrans - uit eerbied - niet met zijn blote handen aanraakt.

Om dezelfde reden kan de subdiaken een schoudervelum dragen om te voorkomen dat hij direct contact heeft met de pateen.

Het velum is vaak rijk geborduurd. De gebruikelijke kleur is wit. Wordt het velum echter tijdens de mis gedragen, dan heeft het de liturgische kleur van de betreffende dag.

Er is niet alleen een schoudervelum, ook een ciborievelum is in de running

Het ciborievelum is in de rooms-katholieke liturgie een ronde doek die over de ciborie hangt als daar geconsacreerde hosties in zitten. Het is een teken van eerbied en bovendien een middel om cibories met het Allerheiligste te onderscheiden van cibories met ongeconsacreerde hosties. In het midden van het ciborievelum zit een gat, omdat op de deksels van de meeste cibories een rechtopstaand kruisje staat. Ook op het velum zelf is dikwijls een kruisje geborduurd, dat aan de voorkant hoort te hangen als de ciborie in het tabernakel wordt geplaatst.

En nieuwsgierig geworden kijk je dan verder … ongelooflijk wat de Rooms katholieke kerk in voorraad heeft van gewaden en al dan niet gewijde objecten. Als kind vond ik dat wel boeiend. Overal waren voorschriften voor, want alles diende op het juiste moment op de juiste plaats met de juiste gebaren en woorden gehanteerd te worden. Als kind sprak dat mijn fantasie aan, mijn gevoelswereld: het plechtige, het ingewijd worden in de wereld van mysteries, wat dat ook wezen mocht. De wereld van de liturgie was helemaal anders dan de wereld waarin ik leefde: de liturgie deed vergeten dat de naoorlogse realiteit niet altijd zo schitterend was. Nu kijk ik er wat bevreemd tegen aan, net of ik teruggeworpen ben uit de betovering van de opvoering.

Margaret Bolinska is van Poolse afkomst maar woont al meer dan 20 jaar in België. In Polen ontwierp en maakte ze wandtapijten. Nu schildert ze en experimenteert daarbij met verschillende technieken. In het gemeentehuis van Tremelo loopt een tentoonstelling van Marga (haar roepnaam) tot 30 november. Gisteren was het de vernissage. Bij de laatste opening van de tentoonstelling in het Geriatrisch Centrum was Marga er ook. We kennen elkaar al enkele jaren: sinds we samen een cursus aquarel volgden. Ik beloofde naar haar vernissage te komen.

Zowel in de omgang als in haar werken is Marga vooral zachte gevoelsmatigheid. Brutaal uit de hoek komen past niet bij haar. In haar werken vertaalt zich dat door zachte overgangen van kleuren, een uitzondering niet te na gesproken. Toch gebruikt ze heftige kleuren: het ‘leeft’ in haar.

Christel was meegegaan, samen op stap is altijd leuk. Gelukkig duurden de ‘inleidende woorden’ niet te lang, was de wijn lekker en de hapjes in overvloed. Natuurlijk kom je dan mensen tegen die je kent van de academie en waarmee het plezierig om praten is.

Marga nodigde ons uit om eens naar haar atelier te komen. Dat zullen we zeker eens doen. Vrouwen moeten elkaar steunen in het veroveren van een eigen artistieke ruimte, letterlijk en figuurlijk.

.