Ik wil wat losser werken, speelsheid in lijnen trekken uitleven. Ik beleef er veel plezier aan. Ook zo kan het: de boog moet niet altijd gespannen staan. Ik hoor het mijn moeder nog zeggen en ik heb de indruk dat deze spreuk nu zo niet meer aan bod komt. Is het omdat we nu steeds ernstig moeten bezig zijn, geen tijd om te ontspannen, tenzij het in onze planning opgenomen wordt? Wellicht zijn er altijd mensen geweest die het steeds ernstig aan deden, plicht voor alles, en anderen die meer aandacht hadden voor het ludieke in het leven. Laten we maar ruimte geven aan elkaar om ieder op zijn/haar manier te leven, zolang we elkaar niet in de weg zitten kan het geen kwaad en anders moeten we maar overleggen. Beter woorden gebruiken zo vermijden we oorlog.
08-01-2013
Een kanjer van een boek
Tussen het tekenen door laat ik me graag verleiden om te lezen. Deze dagen was het letterlijk een kanjer van een boek: 15,5 x 23,5 x 6cm, 1.116 paginas waarvan 115 paginas noten, bibliografie, enz gewicht: 1,100 kg en dat voel je.
Titel: Tragedie van een volk, de Russische Revolutie 1891-1924
Schrijver: Orlando Figes
Dit boek verhaalt de revoluties en burgeroorlogen die plaatsgrepen in Rusland en tekent die duidelijk af tegen de sociale achtergrond van die tijd: enerzijds de enorme rijkdom van de adel, grootgrondbezitters anderzijds hongersnood, slavernij, uitbuiting . De schrijver haalt heel concrete situaties aan, waardoor je de armoede van het volk als het ware kunt ruiken, waardoor je plots beseft wat slavernij betekent.
Pag. 290: Een boerenafgevaardigde veroorzaakte tijdens een debat over landhervormingen grote opschudding toen hij een adellijke afgevaardigde toebeet: Wij weten wel dat het jullie eigendom is, want we waren vroeger zelf jullie eigendom. Mijn oom is nog geruild voor tegen een hazewindhond.
Figes sleurt je mee van hongersnood naar weer een bloedbad, van platbranden van dorpen naar het vernietigen van de infrastructuur van steden. Natuurlijk is Rusland immens groot. Telkens toont de schrijver aan de hand van heel concrete verhalen de impact die de politieke beslissingen hebben op het volk, of beter: de volkeren. Een tsaar die zichzelf door God aangesteld waant om autocratisch te regeren omringd door paladijnen en vervreemd van het volk, een Raspoutin die in het paleis rondwaart om de goedgelovigheid van tsaar en tsarina en hun slippendragers te manipuleren tot eigen heil en glorie, een samenleving die nog in de middeleeuwen leeft: ongeschoold, niet lezen of schrijven of rekenen of technisch opgeleid en afhankelijk van een religieus systeem dat zich uit alle macht verzet tegen de moderniteit van de verlichting.
Het is geen eenvoudig verhaal. Allerlei politieke partijen en overtuigingen willen hun oplossing bevechten. De Eerste wereldoorlog komt er zich dan nog tussen wringen. Lenin komt terug naar Moskou. Zijn interpretatie van Marx zal richting geven aan zijn beleid. De bolsjewieken staan vaak aan de rand van de nederlaag. Toch blijven ze de macht behouden. Figes toont aan hoe het uiteindelijk om het winnen en behoud van de politieke macht gaat, daarvoor is geen hinderpaal te sterk, ook al moeten er massas mensen uit de weg worden geruimd, worden beslissingen genomen die het land te gronde richten.
Vaak voelde ik me zo ellendig bij het lezen over die realiteit, dat het boek even dicht moest, zodat ik kon bekomen. Wanneer nog maar eens een hongersnood beschreven wordt, doordat bv. het graan opgeëist wordt van de boeren, waarbij vaak het zaaigraan ook mee gevorderd wordt, zodat niet alleen niets overblijft voor de mensen nu in het dorp maar ook geen toekomstige oogst kan voorzien worden dan komt er één schreeuw van onrecht in mij opzetten.
Natuurlijk komen daar opstanden uit voort maar hoe meer mensen en infrastructuur vernietigd wordt, hoe meer het land afzakt naar de afgrond. Vervoer maar etenswaren naar een hongerende stadsbevolking als de spoorwegen zijn vernietigd, geef maar werk aan de arbeiders als de fabrieken tot puin zijn herleid.
Miljoenen doden zijn gevallen, door honger en daarbij horende ziekten, omgebracht om politieke redenen, gestorven op de vele slagvelden De intelligentsia is op de vlucht, de bestuursmandaten worden overgenomen door partijmensen die vaak nauwelijks leerden lezen of schrijven en vaak alleen aan eigen profijt denken.
Het is geschiedschrijving die je niet alleen verstandelijk verwerkt maar ook mee voelt. Door heel concrete feiten te vermelden wordt alles erg inleefbaar: van de dorpsoudste die zijn macht niet wil afstaan aan de jongere generatie tot een Lenin die even autocratisch optreedt als de vermoorde tsaar en geen tegenstanders duldt.
En dan moet Stalin zijn intrede nog doen. Van dezelfde schrijver verscheen ook over die periode een boek: Fluisteraars. Leven onder Stalin.
Ik denk aan Syrië, waar nu ook een burgeroorlog zijn littekens plant. Dagelijks zien we hoe huizen worden vernietigd, doden vallen een samenleving uiteenvalt in elkaar bestrijdende geweldenaars. We zitten er met onze neus boven op. Waarom kan er geen vreedzame oplossing gevonden worden voor het conflict? Wie heeft belang bij het voortduren van de oorlog? Wie bezorgt de wapens?
Over enkele jaren zal dan de geschiedenis van die burgeroorlog geschreven worden. Dan zullen mijn kinderen of kleinkinderen wellicht tijdens een kerstperiode, terwijl op de achtergrond engelenstemmen klinken, het relaas lezen van die periode: mensen, waaronder vele kinderen, die angst, onmacht, honger, kou leden, die vermoord werden waarom?
07-01-2013
Wat witte ruimte
In mijn verbeelding zie ik werken met veel soepelheid, contrasten, expressie maar toch kan ik dat niet zo maar uitvoeren; ik kan niet anders dan die tekentaal stap na stap veroveren. Ik zou willen afkomen van het gedisciplineerde, geen lijntje mis maar dat lukt me zo maar niet. Nu wou ik meer witte ruimte in het werk hebben. Met die witte ruimte moet ik volgende werken aan de slag, ondertussen ook de lijnen zelf bevragen: moeten ze nog zo strak, hoe maak ik ze speelser.
Maar ik ben op weg benieuwd waar ik terecht ga komen. Ondertussen geniet ik van dit innerlijke avontuur.
06-01-2013
Ruimte tussen de lijnen
Een stap verder: de horizontale lijnen beweging meegeven door ze dichter en verder van elkaar te tekenen en dan de verticale lijnen op een speelse wijze ongeveer even ver van elkaar te laten lopen. Terwijl ik bezig ben, ben ik echt benieuwd naar het resultaat. Ondertussen komen me nieuwe oefeningen invallen. Deze vakantie zal veel te kort zijn
05-01-2013
Tussen weefmat en lijnen
En nu alleen nog met lijnen werken. Vandaag ga ik terug naar het principe van weven, alleen probeer ik het zo eenvoudig mogelijk te houden. Ik zet de lijnen schuin op het blad, dat geeft een extra spanning, roept al een soepelheid, een speelsheid op die verticale en horizontale lijnen missen: die zijn zo rechtdoor, rechtaan.
Ik ben wel voor enkele uren zoet, maar het resultaat bevalt me wel. Wellicht zal ik dit voor mijn eindwerk volgend jaar in het groot uitwerken. Hoewel mijn ogen zien nu de wereld al dubbel wat gaat dat geven als het formaat 8 keer zo groot is?
04-01-2013
Er maar eens op los ...
Zoals anderen behoefte voelen om te gaan sporten of een andere vorm van er uit zijn in te gaan, zo heb ik nu nood om de gedisciplineerde lijntjes achter me te laten en me over te geven aan snelle streepjes, zenuwachtige trekjes in feite: leve de chaos. Het doet enorm deugd. Ondertussen stel ik me een weide voor vol zomerbloemen. Dat laatste zal nog wel even duren voor het zich voordoet. Gelukkig heeft een mens fantasie om aan het concrete te ontsnappen en beelden op te roepen die je gelukkig maken.
Wanneer de tekening klaar is, kan ik er weer tegen: laat de feesten maar komen met alle glitter en klatergoud er bij, ik voel me terug voeten op de grond: het is alsof ik de zomer kan ruiken.
03-01-2013
Durf ik het nog?
Dan krijg ik nood om die lijnen weer eens op het papier te gooien na al dat gepriegel om lijnen op de juiste plaats te zetten. Het is bijna een conflict in mezelf: enerzijds dat keurige binnen de lijntjes, anderzijds die dwang loslaten en me overgeven aan werken vanuit een innerlijk beleven. Het binnen de lijntjes werken sluit aan bij vroeger, bij dat is goed of braaf of , maar ook bij het rationele, het analytische dat ik aantref in mezelf. Toch is er een andere kant in mij die aan bod wil komen. Een kant die geen boodschap heeft aan dit keurige, dit mezelf begrenzende. Uit de band springen, mezelf als individu bevestigen ik heb die twee polen steeds aanwezig geweten. Tekenend kan ik proberen die twee ervaringswijzen dichter bij elkaar te brengen. Er wacht me nog heel wat (teken)werk.
02-01-2013
De overgang naar lijnen
De weefmat heb ik nu gehad, nu wil ik een stap verder gaan. Hoe kan ik weg van het concrete (repen, linten, bamboestokjes) en alleen met lijnen werken om de lijnen, niet om wat een lijn kan oproepen. Vaag heb ik een constructie in mijn achterhoofd van vloeiende lijnen die samengehouden worden door een vorm van linten. Dus toch nog iets van een weefmatje, maar alleen als principe, niet meer iets reëels oproepend.
Het resultaat is nog mager, weinig aanwezig, maar daar kan verandering in komen.
01-01-2013
Een nieuw jaar
Het is zover: het nieuwe jaar is begonnen. Ik moet nog wennen aan die 2013. Dat zal spoedig een gewoonte zijn. Wellicht hebben velen nog een zwaar hoofd van het afscheid van het oude jaar. Geen zorg: dat gaat over.
Vandaag nog wat luiweg genieten van het feestelijk gevoel, Nieuwjaar vieren met het gezin van Karel's oudste zoon, pakjes voor iedereen en lasagne op algemene aanvraag van de kinderen. Lasagne serveren is nog gemakkelijk: dat kan je op voorhand klaarmaken. Deze keer heb ik de keukenschort voorgebonden, Karel heeft dan gezorgd dat het huis er ordentelijk bij ligt.
Dergelijke huiselijke taferelen zullen zich zowat overal voordoen: geniet ervan. Het zijn die kleine aspecten van leven die het komende jaar zinvol gaan maken.
En dan maar hopen dat we tijd en ruimte krijgen om onze dromen, projecten noem maar op, te realiseren. Ik ga in elk geval mijn best doen.
31-12-2012
Bij het einde van dit jaar
herinneringen melden zich aan
ze zullen dit huis niet meer verlaten
ze eisen me op
de momenten van even geen aandacht naar buiten
de lege tijden voor het inslapen
angst bekruipt me
moet ik zo ouder worden
steeds terugkerend
naar onmacht
pijn
verlies van zoveel geliefden
omdat het en de andere sterker was
ook betere herinneringen breken door
verzoening met wat ooit zo onleefbaar was
warme dankbaarheid
omdat het leven mij zoveel gaf
dit jaar
betekende ouder worden
aanvaarden dat de tijd voorbij
veel langer is dan de tijd die komt
zal ik de toekomst welkom heten
die me dichter bij brengt
bij het definitieve afscheid
of blijf ik dralen
bij mijn opstandigheid
dit leven veel te kort
nog zoveel dromen te verwezenlijken
laten we maar drinken op het onbekende
die vervloekte tijd
waarin elke dag me dichter brengt bij het niets
genieten
elk moment van bewustzijn
en gelukkig zijn
om wat me nu gegeven wordt
Karel naast me
uitdagend en vol zorg
mijn kinderen en hun geliefden
toekomstveroverend
sterk zoals ik ze ooit droomde
en Arne
steeds aanwezige
zoon van vrede
30-12-2012
Sociaal netwerk
Ik wil iets bekomen dat uiteenrafelt. Ik denk ook aan het sociaal weefsel, het sociale netwerk dat voor sommige mensen uiteen valt wanneer ze mensen verliezen uit hun vriendenkring of wanneer ze te oud worden om nog voldoende gesteund te worden door debuurtgemeenschap om in hun eigen huis te blijven en ze naar een rusthuis moeten.
De tekeningen zijn een soort proeflapjes: eens kijken hoe een idee kan uitgewerkt worden. Later zal ik wat ik leerde met die proeflapjes gebruiken om grote werken te maken.
29-12-2012
De boel samen binden
Toen ik mijn tekendoos opende dacht ik: als ik van al die potloden en pennenhouders een bussel zou maken en daar een lint doorheen weven en weer was ik op weg. Het werden geen potloden of pennenhouders, maar bamboestokken. Voor de achtergrond stonden de lijntjes paraat.
Dan nog wat mooie muziek en Karel die het zo druk heeft dat hij nauwelijks een woord zegt, zodat we allebei geconcentreerd kunnen bezig zijn. Feitelijk hebben we steeds speeltijd: datgene doen waar we intens plezier aan beleven.
En als ik de auto nu eens in de regen zet zou hij dan niet vanzelf proper worden, of zal ik toch eens naar de wasserij gaan, vb. wanneer mijn spieren nog verdere streepjesdienst weigeren? Maar ook zonder een wasbeurt rijdt mijn auto nog. k Mag gerust aan een volgend onderwerp denken, dit huishouden blijft wel draaien.
28-12-2012
Nu wat losser
In de kleuterklas moesten de papierrepen dicht bijeen geschoven worden. Gisteren heb ik bewezen dat ik het nog kon. Nu mag ik een klas doorschuiven en mijn verbeelding aan het werk zetten. Als ik nu eens stoffen repen nam en die losjes door elkaar zou weven zou dat op papier lukken?
Aan het werk dus. De achtergrond hoeft niet zwaar zwart te wezen. Met lijntjes wordt het sierlijker. En geen omkadering, dat doet zo naar adem snakken, net of je in een te strak corset zit waar onze moeders onder kreunden. Nee, vrijuit , we zien wel waar we uitkomen.
27-12-2012
Terug naar de kleuterklas
Tot ik een linnen doek zag dat als achtergrond diende bij een stilleven in de academie. In het midden was er een plek wat gescheurd en uitgerafeld en ineens zag ik mogelijkheden voor me om te tekenen.
Dit lijkt niet zo moeilijk: linnen heeft een duidelijke structuur en die structuur leerde ik al in de kleuterklas met papier verkennen en ik geef graag toe: ik weefde als kleuter met hart en ziel. Kwam het door het gladde, dunne, blinkende papier waaruit die weefmatjes gemaakt waren? In elk geval, ik was daar gek van. De eerste jaren na de oorlog was er waarschijnlijk weinig dat blonk. Of kwam het door het technische van wat werd opgedragen? Eerst was het: een lijntje op en een lijntje neer. Daarna was het twee lijntjes op, een lijntje neer, en vele variaties daarop. Voor het weven kregen we dan een andere kleur van papier dan het weefmatje, zodat je duidelijk zag hoe het systeem in elkaar zat. Ik hoor het de non ( ik blijf haar eeuwig dankbaar omwille van die weefmatjes) die ons bezielde nog zeggen: de geweven strookjes dicht bij elkaar aanschuiven. Ik weet niet of ze nu nog weefmatjes maken in de kleuterklas. Vermoedelijk waren dat toen voorbereidende oefeningen op rekenen en leren kousen stoppen. In die jaren werd dat nog uitgebreid gedaan nieuwe kousen waren niet zo maar beschikbaar.
In elk geval: die weefmatjes straalden voor mij geluk uit.
En nu komt dat versleten linnen doek op me af. Ik wil daar iets mee doen. Niet dat ik dit doek wil tekenen, wel wil ik die geweven structuur een eigen leven laten leiden. Daar moeten fantastische dingen mee te doen zijn.
Maar eerst moet ik de basistechniek meester worden: hoe weef je met Oost-Indische inkt op papier? Toen ik het met potlood uitprobeerde leek dat toch niet zo eenvoudig. Dus nam ik een radicaal besluit: beginnend van bij het begin, één op, één neer, alles goed aansluiten. Zalig gewoon: terug in de kleuterklas met pen en inkt.
Daarmee is de basistechniek veroverd laat nu de fantasie maar zijn vrije loop gaan, wie weet waar je dan zoal uitkomt bv. met één lijn een weefstuk samenstellen? Wie weet, ik probeer wel eens als ik zover ben.
26-12-2012
Een ballonnetje dat danst in de wind
Tot hiertoe heb ik steeds met een organische achtergrond gewerkt rond een ontwerp dat ik uit de natuur haalde. Ik wil meer naar het abstracte gaan. Plots komt het liedje van Toon Hermans in mijn geheugen binnenwandelen: een ballon, een ballon, een ballonnetje. Gek hoe een mens daar op komt; Ik ben niet eens zon grote fan van Hermans, ik vond hem te lief, te braaf in zijn liedjes. Geef mij dan maar Robert Long.
Toen dacht ik: ik zal dat ballonnetje maar gebruiken in mijn tekening. Het is iets dingmatig en als overgang naar het abstracte kan het wellicht nuttig zijn. In de achtergrond kan ik dan loskomen van het organische. Gewoon lijnen trekken die wel beweging oproepen, maar geen bladeren of iets dergelijks suggereren.
Weer durf ik het aan om de potloodtekening ineens op het papier te zetten. Als ik het met zorg doe, zal ik straks wel niet verloren lopen.
Het lukt me inderdaad om zonder problemen het ontwerp in Oost-Indische inkt te zetten. Het geheel is nogal braaf, zoals het liedje. Toch heb ik geleerd dat ik met die achtergrondlijnen iets kan uitdrukken, zonder daarvoor iets concreet te willen oproepen. k Ben benieuwd naar de volgende tekening.
eerst de tekening helemaal in potlood
25-12-2012
Kerstmis
Het kerstfeest met de kinderen is voorbij. Elk jaar kijk ik er naar uit. Dat begint met de pakjes te verzamelen, ze inpakken, bij ieder een persoonlijke wens voegen en ze dagen op voorhand onder de (plastieken) kerstboom leggen om het uitkijken naar te stimuleren.
Als de kinderen toekomen hebben Karel en ik al gezorgd dat de tafel feestelijk gedekt is (mijn taak) en dat het eten klaar staat (Karel). Het is een drukte van verhalen, pakjes uitdelen, blij zijn met de verrassing, toekomst ontwerpen, enthousiasme in één woord: een levendig samenzijn.
Als ze naar huis gaan ruimen Karel en ik de ergste rommel wat bijeen. Neen, ze mochten niet helpen. Zolang wij, de oudjes, het kunnen bieden wij hen dit feest aan en worden zij, de jongere generatie in de watten gelegd. Wellicht dat het volgend jaar al verandert van formule alles hangt af van een goede gezondheid. Wat vond ik het vreemd als kind als er bij de nieuwjaarswensen zoveel nadruk werd gelegd door ouderen op die goede gezondheid. Nu begrijp ik het wel, hoe ouder je wordt, hoe kwetsbaarder je dagen.
Als alles zal opgeruimd zijn en de restjes opgegeten, kan de rust weerkeren. Wat zullen we genieten. Karel duikt weer zijn wereld in van lezen en blogs schrijven, ik spoed me naar mijn tekentafel om daar mijn laatst bedachte projecten uit te proberen en we hebben die week geen enkele afspraak gepland. We hebben de tijd helemaal aan onszelf toebedeeld is me dat een kerstcadeau.
24-12-2012
Nog maar eens papavers
Ik blijf nog zin hebben om met één lijn het hele verhaal uit te spreken. Wat als ik nog eens met papavers werk, de bloem die me zo fascineert.
Eerst zet ik er het ontwerp op: in enkele grote lijnen schets ik de bloemen. Om structurele fouten te vermijden tekening ik een deel van de achtergrond vol en volg dan met Oost-Indische inkt. Deel per deel schuif ik naar de afwerking toe. Ik verdwijn in mijn tekening.
Wanneer ik de pen neerleg ben ik blij met het resultaat en merk dat ik al wat dagen lezen achtersta. Dat zal deugd doen: mijn arm en schouder zitten vast, zo kunnen die wat rust vinden.
stap na stap werk ik naar het eindpunt toe
23-12-2012
Uit eten
Karel stelt voor om deze middag uit eten te gaan in de vernieuwde bistro in Werchter. Dat moet hij mij geen tweemaal zeggen. Even dacht ik: hebben we iets te vieren? Later geeft Karel zelf een verklaring: hij zat al een hele week binnen, we moesten toch een boodschap doen en als we dan er een etentje aan koppelden was hij toch eens buiten gekomen. Normaal als ons de kriebels teisteren om eens uit te gaan eten, gaan we naar Leuven maar dan zijn we enkele uren zoet en zoveel tijd hebben we niet te verliezen. Je zal maar gepensioneerd zijn en alle tijd van de wereld hebben.
Het restaurant is echt mooi geworden. Later vertelt de eigenares dat ze moesten verbouwen om in orde te zijn met de brandweer. Gelukkig dat we reserveerden want het loopt goed vol.
Ik kijk uit op een groep oudere mensen, zowat onze leeftijd of ouder. Twee dames trekken mijn aandacht. Ze zitten in een uitbundig gesprek met elkaar maar hun lichaamstaal lijkt me zo vreemd. Met kleine sierlijke gebaren onderlijnen ze hun spreken. Het is een lichaamstaal die me verouderd aandoet, een lichaamstaal die thuishoorde bij de vroegere hogere burgerij. Vooral de ene vrouw gesticuleert heel gracieus met haar handen, alsof ze geniet dat ze nog eens kan uitpakken met die gebaren, dat ze de tijd kan overwinnen door de lieflijkheid van de tijd, toen men van de vrouwen verwachtte: tais toi et soit belle uit de kast en de mottenballen te halen.
Wanneer we naar huis gaan blijven die gebaren me intrigeren. Zou ze thuis diezelfde gebaartjes boven halen? Hoe kan je een was in de wasmachine steken of de vloer dweilen met die gebaartjes. Het is net of ze een doos heeft voor buitenshuis waarin ze haar sierlijke gebaartjes voor even uit haalt, gebaartjes die de mannen toen lieflijk vonden omdat ze de held bij hem bovenhaalden die de poreusheid van de vrouw zou beschermen. Nu hebben de vrouwen geen nood meer aan helden, wel aan mannen die hun hemden zelf strijken en de vrouwen hanteren zelf de boor als er een schroef de muur in moet.
Ik ken die vrouwen niet. Zij hanteren wel een zelfde lichaamstaal die ze kunnen etaleren bij feestelijke gelegenheden. Het is ook zon opgewonden bedoening: net pubers die om een kleinigheid hun ganse vocabularium uit de kast halen om even stoom af te blazen en te oefenen met hun nieuwe mogelijkheden. Die jaren hebben de dames al lang achter zich, dat hebben we trouwens gemeen. Wellicht speelt er een vorm van nostalgie: ook zij hebben het grootste deel van hun jaren achter zich liggen en wellicht roepen zij met hun lichaamstaal nog eens de jaren terug toen het leven hun nog niet geconfronteerd had met een minder beschermde realiteit
