Omdat de tentoonstelling over papierkunst me zo aanspreekt ga ik nog eens terug met een vriendin. Nu neem ik een fotoapparaat mee, zodat ik bij mijn enthousiasme over deze tentoonstelling ook wat beelden kan tonen.

Ik probeer van elk werk een foto te maken, maar niet alle foto’s zijn gelukt. Soms zit er teveel spiegeling in het werk, dan weer is het beeld te vaag of komt het werk niet tot zijn recht. Ik gebruik een heel simpel apparaatje en ben geen gespecialiseerd fotograaf.

Wat me vooral weer terug doet gaan naar de tentoonstelling zijn enerzijds de werken van Bob Matthysen en anderzijds de werken van Suhail Shaik. Bob Matthysen is gastkunstenaar op deze tentoonstelling. Hij probeerde me uit te leggen hoe hij zijn werkstukken tot stand bracht. Hij gebruikt daarvoor Abacavezel die op een bepaalde manier geprepareerd wordt. Ik heb wel begrepen dat het grootste deel van zijn werk ‘per toeval’ tot stand komt, dat hij wel probeert door manipulatie tot een bepaalde vorm te komen, maar dat uiteindelijk de materie zelf beslist hoe de vorm er gaat uitzien. Ik kon me daar wel iets bij voorstellen … maar laat het uitoefenen van zijn kunst liefst aan hem over. Zelf bekijk ik het resultaat: van verfijnde golvingen tot bijna brute kracht (zie foto’s hieronder).

Suhal Shaik neemt zelf het mes of de schaar in handen om zijn werk tot stand te brengen. Omwille van zijn werk wil ik vooral terugkomen. Het beneemt me de adem. Het papier wordt zo fragiel onder zijn handen.

Bob Matthysen

Bob Matthysen

Bob Matthysen

Suhal Shaik

Suhal Shaik

Suhal Shaik

Suhal Shaik

Via een mail krijg ik de volgende uitnodiging:

‘Wij hebben het genoegen U uit te nodigen een bezoek te brengen aan de Internationale Papierkunsttentoonstelling in het GC Den Breugel te Haacht van 22 februari t.e.m. 2 maart e.k.
Deze uitzonderlijke tentoonstelling laat een dwarsdoorsnede zien van de mogelijkheden van het werken met papier : objecten waarbij de unieke eigenschappen van papier als uitgangspunt worden gebruikt of waarbij papier juist als beelddrager wordt toegepast. Papierkunstenaars introduceren ons in hun gedachtewereld met inspirerende,verrassende en zeer fragiele werken. Papier is een fantastisch materiaal dat gedurende de afgelopen eeuwen vele kunstenaars heeft geïnspireerd. De kwetsbaarheid van papier is misschien het meest magische in tentoonstelling, soms volstaan één stuk papier en een grote dosis verbeelding.

Gastkunstenaar tijdens deze tentoonstelling is Matthysen Bob.’

Natuurlijk wil ik daar naar toe. Ik spreek af met enkele vrienden: na de tentoonstelling kunnen we iets drinken en napraten in de cafetaria van het gebouw.

Het is prachtig wandelweer, maar toch zullen we binnen gaan en daar genieten van het aanbod.

En het aanbod is echt de moeite waard.

Papier is meestal een ‘drager’ voor iets anders: woorden, tekeningen, cijfers voor de belastingsaangifte. Hier krijgt papier een andere rol toebedeeld. Het is een medium tot expressie, vooral van het kwetsbare. Soms is het zo delicaat dat het bijna pijn doet om er naar te kijken.

Er zijn kunstenaars die papier bewerken met andere producten om er dan een bepaalde vorm mee realiseren, andere kiezen dan bv. om in het papier te snijden, weer anderen gebruiken het verschil in kwaliteit en kleur van papier om er mee aan de slag te gaan. Papier zet de verbeelding aan het werk. Het ene moment erg grappig dan weer uitnodigend tot verstilling, er zijn monumentale werken, maar ook kleine uitvoeringen. Ik laat me van de ene verrassing in de andere glijden … en geniet.

De volgende dagen ga ik nog twee keren terug naar de tentoonstelling, telkens sleur ik iemand anders mee in mijn enthousiasme. Feitelijk krijg ik in geen woorden gezegd hoe mooi die werken zijn, hoe ze me ontroeren, hoe ze me vervullen. Wellicht is niets zo delicaat als kunst op basis van papier, wellicht bereikt alleen papier in zijn kwetsbaarheid die vorm van poëzie die fundamenteel troost biedt aan het leven.

De foto bij de tekst en deze foto tonen werk van Glenn Priester. Hier krijgt de structuur van papier de volle aandacht. Er hangen verschillende werken zoals de foto hiernaast: in hun eenvoud heel sterk.

Een vervuild dik karton, samengesteld uit verschillende lagen. Daarin snijden, heel precies. Een werk van Emmanuel Kervin.

Welke techniek hier gebruikt is weet ik niet, in elk geval iets van laag na laag. Het geeft een zeer solide indruk. Een werk van Marie Josee Christ.

Kleien met papier … zo ontstaan heel ontroerende beelden door Marion Vriens.

Geïnspireerd door organische vormen van Imke Beek.

Prachtig met de tuin als achtergrond. Een werk van Hannah Van Zweden.

Op 13 februari 1974 werd mijn zoon geboren. Hij zou dit jaar 40 jaar geworden zijn. Dat gaf me wel een schok toen mijn dochter daarop wees. Ik herinner me Arne zoals ik afscheid van hem nam: een verwarde jongen van 25.

Naar jaarlijkse gewoonte komen we samen op de verjaardag van Arne om hem te vieren. Omdat Aike zich moeilijk kan vrijmaken, komen we samen in de dansschool waar we (lekker) kunnen eten. Met cava klinken we op Arne. Iets feestelijks dat ook met ingehouden tranen gepaard gaat. Vooral nu hij 40 jaar zou geworden zijn.

Terwijl we samen zitten komt K. haar dochter afleveren. Ik ga even tot bij haar. We hebben het over haar dochter die zich zo uitleeft in de dans. Het gesprek hapert wat. Ik wil haar zeggen dat we hier met de familie samen zijn voor Arne, maar dat lukt me niet.

K. en Arne zaten samen op de lagere school en waren zowat onafscheidelijk. Woensdagnamiddag kwam K. bij ons of Arne ging naar haar. Ik heb nooit zo’n intense kindervriendschap ervaren. De sterkste herinnering blijft me voor altijd bij: Arne doet K. , na een namiddag uitgebreid spelen, naar huis. Toevallig kom ik voorbijgereden met de auto. Ik zie Arne , fietsje aan de hand, naast K. lopen. Ze zijn na een namiddag samen zijn nog niet uitgepraat. Ze zien me niet, zo intens hebben ze het met elkaar. Wanneer Arne haar tot bij haar thuis gebracht heeft, rijdt hij op zijn gele kinderfiets, terug naar huis.

Terwijl we de cava schenken biedt Deepak aan Aike, Sangeeth, Manon en mij, een roos aan. Manon kocht deze morgen veertig rozen. Die zijn ze naar het graf van Arne gaan brengen en enkele rozen hielden ze bij om uit te delen. Hij laat ook de foto’s zien van de rozen op het graf van Arne. Met tranen in de ogen zitten we gelukkig te zijn: wat is er mooier dan die broer, die zoon, door die rode rozen tot onze leefwereld toe te laten. Hij is weer bij ons.

Na het eten komt K. nog even in het vizier: ze komt haar dochter ophalen. Ik ga tot bij haar en zeg dat we vanavond samen zijn om de verjaardag van Arne te vieren. Ze had het aangevoeld maar wist het niet goed te duiden. We hebben het over Arne en haar vriendschap als kind. Na de lagere school gingen hun wegen uit elkaar. Zij evolueerde tot een jonge vrouw, trouwde, kreeg twee kinderen … met Arne ging het bergaf, tot hij uiteindelijk in de psychiatrie belandde. We spreken over hun vriendschap als kinderen.

Ze kan er niets aan doen, maar als ze mij ziet denkt ze aan Arne. Ik kan er niets aan doen maar als ik haar zie denk ik aan Arne. En dan, als verjaardagsgeschenk zegt ze: weet dat Arne ook gelukkig geweest is, o.a. in onze vriendschap.

Met ingehouden tranen nemen we afscheid van elkaar. Ze heeft twee prachtige kinderen. Ik hoop dat ze samen met haar man haar leven vorm mag geven met die wondermooie potentie van vriendschap die ze als kind reeds vorm gaf.

En als we elkaar zien weten we dat we beiden aan Arne denken.

Ik ben dankbaar om haar vriendschap, toen en nu.

Deepak bij zijn broer

Overzicht

Wanneer ik de tekeningen bekijk, merk ik de goede en minder goede resultaten. De letters zijn te groot en te donker en in de gauwte op de tekening gezet. Gelukkig is dit een ontwerp.

Ik ben blij dat ik het gedurfd heb. Niet alleen tekenkundig, maar ook emotioneel.

Toen ik Egidius voor de eerste keer aangeboden kreeg kon ik niet vermoeden hoe dat gedicht zich in mijn leven zou vastbijten. Het is troostend als er woorden gevonden worden die je helpen om jezelf tot uitdrukking te brengen. Zo komen we elke maand samen met ouders die een kind verloren door zelfdoding. Soms vraagt het een hele evolutie voor iemand kan zeggen dat zijn of haar kind door zelfdoding uit het leven is gestapt. Men probeert dit gegeven te omzeilen door te zeggen: na wat er met mijn zoon of dochter gebeurd is… Als ik dan op een later moment diezelfde ouder hoor spreken over de zelfdoding van die zoon of dochter, weet ik dat een lange weg is afgelegd. Je moet niemand dwingen tot een bepaalde formulering maar ruimte geven om innerlijk tot die formulering te groeien.

het sceen teen moeste ghestorven sijn

Terugkijkend besef je dat dit het lot was van de geliefde en jezelf: de dood zou jullie van elkaar scheiden. Nu echter is de pijn geleden. Bijna verwonderd stel je vast dat je het allemaal overleefd hebt. Dat afscheid legt wel een soort sluier over het terugblikken. De dood van je geliefde plaatst een merkteken in de tijd: er was de tijd voor en de tijd erna.

dat was gheselscap goet ende fijn

De tijd kan de herinnering aan de geliefde niet teniet doen. Hij of zij blijft in je bewustzijn een liefdevolle aanwezigheid. Soms doet de herinnering pijn dan weer verwarmt ze je wezen. Dit bewustzijn is je dierbaarste bezit.