Lut De Rudder

24-02-2011
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Kever II (2005)
Klik op de afbeelding om de link te volgen    ik leef in het verborgene

weggedoken onder het harnas van

functioneren en gezin

niemand vraagt naar mijn bestaan

ik wil verdwijnen en vergeten 


23-02-2011
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Kever III
Klik op de afbeelding om de link te volgen

neergevallen
schutschild gebroken
overgeleverd aan kwaadaardige goden
 
geen schreeuw breekt los
in stilte bevecht ik de dood
 
langzaam kom ik terug tot leven


22-02-2011
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Kumbe

Davids Hooglied

Christel, mijn mede-exposant in Siddartha, heeft een broer, een volwassen man met het syndroom van Down. Samen met de ouders is hij naar onze tentoonstelling komen kijken.  Hij heeft rondgewandeld en bekeek wat er aan de muur hing. Daarna dronken ze iets aan een van de tafeltjes in de expositieruimte. Hij genoot ervan. De sfeer was levendig: alle tafeltjes waren volzet en er werd druk bijgepraat. ‘s Anderendaags bracht Christel tekeningen mee van haar broer. Ontroerend in hun eenvoud.  Hij schreef daar ook gedichtjes bij.  Prachtige liefdesgedichten. We namen de tijd om ze een voor een te bekijken of te lezen … en opperden de mening dat die tekeningen – gedichten toch een expositie waard waren.

En van het ene woord kwam het andere plan. Niet alleen David is een kunstenaar met beperking, er moeten er nog zijn.  Gaan aankloppen bij het Danscentrum Aike Raes. Daar dansen twee Damba-groepen: Dansers met bijzondere aandacht, een groep dansers met beperkingen. Wellicht zitten daar ook kinderen of jongvolwassenen bij die via tekeningen of schilderwerken of teksten in communicatie treden met hun omgeving. Het project werd positief onthaald.

Dus een zaal gezocht, gevonden en een datum vastgelegd: eind maart volgend jaar organiseren we een tentoonstelling onder  de titel: Davids Hooglied in de Jack-Op in Werchter.

Hierbij een oproep: zijn er kunstenaars met een of andere beperking, die zich artistiek uiten via tekeningen, schilderijen, taal …en graag willen naar buiten komen, ze mogen contact met ons opnemen.  De bedoeling is dat het een project wordt dat tweejaarlijks georganiseerd wordt onder de naam KumBe, Kunstenaars met beperkingen.  In elk geval heeft het Danscentrum zich geëngageerd om met de Dambagroepen een optreden te verzorgen.


21-02-2011
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.M Museum Leuven
Klik op de afbeelding om de link te volgen

M Museum Leuven










Als m-bassadeur betaal je eenmaal per jaar dertig euro. In ruil krijg je een toegangskaart waardoor je het museum zonder beperking kan bezoeken en een boek ter waarde van 20 euro. Wie meer dan één keer per jaar naar het museum wil, kan zich best een dergelijke kaart aanschaffen.

De stadsschouwburg ligt op nog geen 5 minuten wandelafstand van het museum. Dus ben ik tussen twee opvoeringen van het Danscentrum Aike Raes er heen gewandeld. Het is mooi verbouwd. Er is een vaste collectie waar ik gewoon doorwandel en alles herken. Dan weer kijk ik naar het licht in een werk en hoe de kunstenaar van toen dat technisch realiseerde, een andere keer probeer ik me te concentreren op de compositie. Alles rustig aan hoor, ik wil vooral genieten van wat ik zie. De vroegere kunstenaars hadden kerk en staat tot broodheren. Dat zie je natuurlijk aan de onderwerpen.

Eens nam ik mijn kleinzoon mee, 8 jaar, een kind met een levendige fantasie. Niet meer opgevoed met Bijbelse teksten of de vreselijke lijdensverhalen van Jezus. Vol huiver stond hij te kijken naar “de meneer die vol pijlen stak” (Sint-Sebastiaan), dan weer gaf hij commentaar over de beulen die met bijl op een martelaar inhakten. Wie was de man met al dat bloed uit zijn buik? Hoe kon ik dat jongetje in één twee drie uitleggen dat Jezus gevangen was genomen, ‘gegeseld, met doornen gekroond en gekruisigd’? Feitelijk realiseerde ik me met hoeveel gruwel we opgevoed werden als kind. Die schilderijen hingen in de kerken om als een soort beeldverslag de kerkbezoekers te overtuigen van een bepaalde godsbeleving.

Toch kunnen doeken en beelden van Maria en haar zoon Jezus me vaak ontroeren. Het is zo menselijk: een vrouw die rouwt om haar geëxecuteerde zoon. Dat thema is nog altijd zo actueel: van het uitvoeren van een ter doodveroordeling tot kinderen die zich tot martelaar opofferen in een zelfmoordaanslag.

Op dit moment loopt er een tentoonstelling van Pedro Cabrita Reis. Ik probeer zijn werken te proeven, maar het lukt me niet. Emotioneel raakt het me wel: ik heb soms de indruk dat ik op een bouwwerf rondloop met koude TL-lampen, draden, afval … en feitelijk heb ik daar een afkeer van als dat niet functioneel is. Rommel kan, als er na de verbouwing opgeruimd wordt. Ik wil echter niet leven in chaos. Als die reactie zijn bedoeling is, dan is hij geslaagd. Er is meer dan TL-lampen, maar het blijft een bevreemdende wereld voor mij. Vaak gebruikt hij metaal en daar reageer ik nogal weerspannig op: mijn huid krimpt samen en mijn ziel bereid zich voor op verdediging. Zijn werk vind ik ook zo hopeloos: deuren die nergens toegang tot geven. Een deur gooi je open op de wereld, op toekomst, prikkelt je nieuwsgierigheid om wat ze verbergt, grendel je af om grenzen te stellen. Maar hier zijn de deuren niet alleen overbodig, ze zijn tevens lelijk. Geen lelijkheid die soms ontroert omdat er een ziel in zit van vroeger, verwijst naar gebruikende handen, krassen op de ziel die daarin weerspiegeld worden.

Wat een tegenstelling tot het prachtig gerenoveerde huis Vanderkelen dat bij het museum hoort. De deuren zijn een kunstwerk op zich. Daar bevindt zich een deel van de vaste collectie. Wie hoognodig toe is aan rust kan daar terecht. Het gebouw stelt zijn grootsheid in alle glorie aanwezig. Het huis is maar gedeeltelijk toegankelijk. Hoe verwarmden ze vroeger een dergelijk huis: een open haard zal niet veel bijgebracht hebben in ruimten met metershoge plafonds … en de Vanderkelens zullen zelf wel niet hout en steenkool aangedragen hebben of gekookt en gepoetst. De trap van de meiden en knechten zal wellicht meer uitgesleten zijn dan de trap met prachtig uitgesneden leuning. In elk geval was er ruimte genoeg om schitterende feesten te geven, kunstenaars opdracht te geven voor het maken van portretten die tegen de muur kwamen.

Naast Pedro Cabrita Reis exposeert Freek Wambacq, een jonge Belgische kunstenaar (°1978). Ik kom een zaal binnen en ontdek twee tafels: op de ene ligt een selder compost-rijp te worden naast een papier met zoutkorrels blijkt uit de tekst, op een andere tafel liggen halve kokosnoten, werkhandschoenen ... Gelukkig is er een begeleidend schrijven dat me het waarom uitlegt. Ik vraag me af wat het echte kunstwerk is: de werkhandschoenen die zo uit de rekken komen of uitleg die gegeven wordt. De uitleg zet me wel aan het dromen ‘… uit de geluiden die de voorwerpen kunnen voortbrengen: de hoeven van een galopperend paard (de halve kokosnoten), het slaan van de vleugels van een vogel die voorbijvliegt (de handschoenen) of regen (de zoutkorrels op papier)- allen klanknabootsingen die als geluidsregistraties vaak meer herkenbaar zijn dan het werkelijke geluid.’

Het is niet omdat ik dat moderne werk niet kan waarderen, er een moe gevoel aan overhoud, dat het geen waarde heeft. Bij de uitleg die gegeven wordt voel ik me alleen cerebraal aangesproken. Ik probeer te volgen wat er geschreven staat, maar ontdek dat die wereld voor mij vreemd blijft. Ik bots op mijn beperking. Toch blijf ik musea binnen gaan. Misschien, als ik genoeg oefen, me probeer vertrouwd te maken met die moderne vormgeving, dat ik er na verloop van tijd toch nog van zal kunnen genieten.

En naast het Vanderkelenhuis is er een soort bijgebouw, ook gerenoveerd. Wat het vroeger was? Ik verbeeld me dat daar stallingen waren voor de koetsen en paarden. Op dit moment zijn daar jongeren aan de slag: laatstejaars van verschillende Leuvense scholen. Leuk om zien hoeveel fantasie ze in hun werk steken. Twee leerlingen zaten te suppoosten. Het is geen grote tentoonstelling. Toen ik rond was vroeg een van leerlingen of ik nog vragen had. We vertrokken meteen voor een korte babbel. De jongen die me aansprak ging verder in de kunstrichting maar wist nog niet wat juist. Het meisje wist al zeker wat ze ging doen: tatoeage. Maar dan mooi tatoeages, met zuivere lijnen en onderwerpen die ze zelf zou ontwerpen.

Er zit toekomst in de jeugd.


20-02-2011
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Het huwelijk
Klik op de afbeelding om de link te volgen

Het huwelijk

Willem Elsschot







Willem Elsschot moet ik hier niet meer voorstellen. En “Het huwelijk” is wellicht ook gekend. Het is een wreed gedicht, maar op het einde komt een vreemde berusting. De eerste verzen beschrijven brutaal ongenadig een fantasme dat best binnenhuids blijft. De laatste verzen laten een realiteit toe die zich zachter formuleert en wordt het ongenoegen teruggetrokken van de partner en opgeborgen in de man die “een godvergeten en vervaarlijk aanblik bood”

Ik heb, met in mijn achterhoofd dit gedicht, een tekening uitgewerkt met bister. De vogel staat voor het starten van het huwelijk: torteltjes op de huwelijkskaart, de vredesduif die iedereen gerust stelt dat dit huwelijk zal slagen. De tekst is rond het beeld vredesbeeld geschreven.  Met water werd de tekst, die nog leesbaar bij is, uit de bister opgelicht. Wat aandoet als een rustig beeld, houdt een verborgen boodschap in. Vechtscheiding behoort altijd tot de mogelijkheid van een huwelijk.

 

Het huwelijk

Toen hij bespeurde hoe de nevel van de tijd
in d'ogen van zijn vrouw de vonken uit kwam doven,
haar wangen had verweerd, haar voorhoofd had doorkloven
toen wendde hij zich af en vrat zich op van spijt.

Hij vloekte en ging te keer en trok zich bij de baard
en mat haar met de blik, maar kon niet meer begeren,
hij zag de grootse zonde in duivelsplicht verkeren
en hoe zij tot hem opkeek als een stervend paard.

Maar sterven deed zij niet, al zoog zijn helse mond
het merg uit haar gebeente, dat haar toch bleef dragen.
Zij dorst niet spreken meer, niet vragen of niet klagen,
en rilde waar zij stond, maar leefde en bleef gezond.

Hij dacht: ik sla haar dood en steek het huis in brand.
Ik moet de schimmel van mijn stramme voeten wassen
en rennen door het vuur en door het water plassen
tot bij een ander lief in enig ander land.

Maar doodslaan deed hij niet, want tussen droom en daad
staan wetten in de weg en praktische bezwaren,
en ook weemoedigheid, die niemand kan verklaren,
en die des avonds komt, wanneer men slapen gaat.

Zo gingen jaren heen. De kindren werden groot
en zagen dat de man die zij hun vader heetten,
bewegingloos en zwijgend bij het vuur gezeten,
een godvergeten en vervaarlijke aanblik bood.


19-02-2011
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Barbara
Klik op de afbeelding om de link te volgen

Barbara van Jacques Prévert










Jacques Prévert is één van de grootste Franse dichters van de XXste eeuw ( 04.02.1900 tot 11.04.1977) en maakte beide wereldoorlogen bewust mee.  Barbara verscheen in 1946 in de bundel “Paroles”.  Het gedicht roept de 165 bombardementen op waarmee Brest geteisterd werd tussen juni 1940 en september 1944. Alles wat hoopvol was, is verdwenen, zelfs de honden lopen weg om te creperen ver van Brest, dat volledig is verwoest.

Wellicht ben ik niet de enige die dit gedicht op de middelbare school  aangeboden kreeg en het sindsdien meedraagt als een relikwie om het onzegbare toch tot taal brengen. Welke ervaringen liggen er in opgeborgen: hoop, liefde, jeugd, toekomst … maar ook verwoesting, rouw en absolute desolaatheid.

Ik schreef het gedicht met blauwe écoline op wit papier. De letters zijn nauwelijks nog te ontcijferen. Ze werden bewust in mekaar geschreven. De letters verbinden zich niet meer tot woorden om inhoudelijk benaderd worden. De letters zijn gehanteerd als tekenkundig element. Als beeld: drie witte pluimen van straalvliegtuigen die de ravage komen opnemen tekenen zich af in een heldere blauwe hemel. Daaronder ligt een verwoeste stad.

Barbara

Rappelle-toi Barbara
Il pleuvait sans cesse sur Brest ce jour-là
Et tu marchais souriante
É panouie ravie ruisselante
Sous la pluie
Rappelle-toi Barbara
Il pleuvait sans cesse sur Brest
Et je t'ai croisée rue de Siam
Tu souriais
Et moi je souriais de même
Rappelle-toi Barbara
Toi que je ne connaissais pas
Toi qui ne me connaissais pas
Rappelle-toi
Rappelle-toi quand même ce jour-là
N'oublie pas
Un homme sous un porche s'abritait
Et il a crié ton nom
Barbara
Et tu as couru vers lui sous la pluie
Ruisselante ravie épanouie
Et tu t'es jetée dans ses bras
Rappelle-toi cela Barbara
Et ne m'en veux pas si je te tutoie
Je dis tu à tous ceux que j'aime
Même si je ne les ai vus qu'une seule fois
Je dis tu à tous ceux qui s'aiment
Même si je ne les connais pas
Rappelle-toi Barbara
N'oublie pas
Cette pluie sage et heureuse
Sur ton visage heureux
Sur cette ville heureuse
Cette pluie sur la mer
Sur l'arsenal
Sur le bateau d'Ouessant
Oh Barbara
Quelle connerie la guerre
Qu'es-tu devenue maintenant
Sous cette pluie de fer
De feu d'acier de sang
Et celui qui te serrait dans ses bras
Amoureusement
Est-il mort disparu ou bien encore vivant
Oh Barbara
Il pleut sans cesse sur Brest
Comme il pleuvait avant
Mais ce n'est plus pareil et tout est abimé
C'est une pluie de deuil terrible et désolée
Ce n'est même plus l'orage
De fer d'acier de sang
Tout simplement des nuages
Qui crèvent comme des chiens
Des chiens qui disparaissent
Au fil de l'eau sur Brest
Et vont pourrir au loin
Au loin très loin de Brest
Dont il ne reste rien.



18-02-2011
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Bewustzijnsmomenten: inleiding

In september 2010 keek ik terug op het heengaan van mijn zoon, iets meer dan 10 jaren geleden. Ik wou in kleur en beeld vastleggen wat er met mij gebeurde. Hoe bewustzijn in mij vorm kreeg, veranderde

Toen ik de diagnose “schizofrenie” hoorde, kwam ik vanuit het diepste van mijn wezen in opstand. De psychiatrie veroordeelde mijn zoon tot wat? Levenslang? Ter dood? Schizofrenie was voor mij de afvalbak van de psychiatrie: als alle andere diagnoses uitgesloten waren, restte alleen nog schizofrenie.  Wat is de oorzaak van schizofrenie? In mijn opleiding van criminologie, begin de jaren zeventig, werden we vertrouwd gemaakt met de anti-psychiatrie o.a. met de Britse psychiater Laing. In zijn visie werd een overwegende rol toebedeeld aan de schizofreen-makende moeder.  Je weet wel, dat ijskoude mens die steeds maar dubbelzinnige boodschappen meedeelt aan haar zoon. Autisme was toen ook in hetzelfde bedje ziek. De moeders, vrouwen dus, werden met al dat rampzalige overladen, door mannen die geen tijd hadden om veel verantwoordelijkheid te dragen in het gezin, want ze moesten zo dringend carrière maken, boeken schrijven, diagnoses stellen …

Tevens werd in die opleiding gesteld dat schizofrenen de nieuwe profeten waren die ons maatschappelijk bestel aan de kaak stelden.

Tot mijn zoon me confronteerde met zijn schizofrenie.  Hij was geen nieuwe profeet.  In een psychotische opstoot richtte hij een onvoorstelbare ravage aan. Ik kwam in opstand tegen het feit dat ik een ijs-moeder zou zijn: in ons gezin wel werd geknuffeld, was het wel warm en prettig om toeven. M.a.w. ook op gebied van opleiding verdween de grond onder mijn voeten

Het duurde enkele jaren voor ik kon aanvaarden dat mijn zoon psychisch anders was, in een psychotische wereld leefde, zeer agressief werd als hij geen medicatie nam. Een lange, vaak beangstigende weg tekende zich uit.

 


17-02-2011
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Bewustzijnsmoment I
Klik op de afbeelding om de link te volgen


Doorbrekend bewustzijn







Mijn zoon heeft zeven jaren psychisch verstoord geleefd. Een paar keer heeft hij geprobeerd zelfstandig te leven op kot. Na een paar maanden belandde hij weer in de psychiatrie.

Ik las alles wat me in handen viel over schizofrenie. Er mocht geen achterflap van een boek naar het woord “schizofrenie” verwijzen of ik las het. Stilaan drong de realiteit tot me door. Mijn zoon had geen toekomst, tenzij verdoofd wegzinken door medicatie in een of andere afdeling van de psychiatrie voor chronisch zieken. Waar was mijn kind gebleven, dat ik gekoesterd had, geholpen bij het huiswerk, dat zo veelbelovend houtbewerking volgde in een technische school? Volgens de leraren kregen ze maar zelden iemand van zijn niveau binnen.

Het ging vaak niet zo goed met mijn zoon. Hij ondernam verschillende pogingen tot zelfdoding. Ik voelde aan dat dit uiteindelijk zijn toekomst was, ondanks therapeuten me recht hielden met te zeggen dat hij toch steeds zijn eigen weg zocht. Tot ik las dat een mannelijke schizofreen met een vader die door zelfdoding was gestorven (mijn eerste man stapte uit het leven toen mijn zoon 4 jaar was) 95% kans had om ook op een dergelijke manier te eindigen. Toch bleef ik hopen dat hij tot die resterende 5% zou behoren.

Uiteindelijk was het bewustzijn niet meer te ontwijken. Mijn zoon sprak over zelfdoding, dat dit voor hem een stap was die hij wel zou nemen. Bij het weggaan na een bezoek, keek ik hem het laatste jaar met extra aandacht aan: wellicht was dit de laatste keer dat we elkaar zagen … tot het eens de laatste keer was.



16-02-2011
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Bewustzijnsmoment II
Klik op de afbeelding om de link te volgen


Snijdend bewustzijn







Telefonisch bereikte me het bericht dat mijn zoon gesprongen was.

Het was net of ik doorkliefd werd met een realiteit die me katapulteerde naar een andere ruimte. Eén groot “neen” schreeuwde uit mij omhoog, terwijl mijn voeten naar de auto stapten om naar spoedgevallen te rijden. Ik wou dat bericht ongedaan maken, wist tevens dat die realiteit niet te ontkomen was. Wat ik steeds  voor me uitgeschoven had met ‘er is ook nog die 5%’, was nu zijn definitieve realisatie ingegaan: mijn zoon was stervende en zou de val uit de vijfde verdieping niet overleven. Hij wenste dat trouwens niet, hij had, god weet vanuit welke wanhoop, voor deze weg gekozen. In zijn liefdevolle afscheidsbrief verwoordde hij dat hij het leven hier niet meer aankon, dat hij zich niet meer thuis voelde in deze wereld. Hij heeft nog even geleefd voor hij definitief afscheid nam van een wereld die voor hem niet meer leefbaar was.



15-02-2011
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Bewustzijnsmoment III
Klik op de afbeelding om de link te volgen

Verscheurd bewustzijn











De volgende dag wakker worden en terug het bewustzijn in moeten: mijn zoon is dood. Net of mijn lichaam vergeten was in de slaap dat mijn zoon uit het leven was gevallen. In de morgen opnieuw geconfronteerd word met die onmogelijke realiteit en vallen in de afgrond van pijn. Stilaan installeerde zich het bewustzijn in mijn lichaam dat mijn zoon dood was, alles deed pijn, ik was een dodelijk gewond dier. Het besef drong door dat er afscheid, definitief afscheid diende genomen. Binnenin leek ik één open wonde bijeengehouden door huid. Functioneren deed ik wel, de begrafenis voorbereiden, mensen spreken, in de zon lopen (het waren prachtige voorjaarsdagen). Heel mijn wezen was echter gericht op mijn zoon. Ik gunde hem de rust die hij nu gevonden had, vertelde hem dat hij écht weg mocht gaan, dat degenen die achterbleven elkaar wel zouden helpen om te overleven.

Tevens kwam onmacht opzetten: het leven zelf had me machteloos gemaakt. Een ‘waarom’ stelde zich niet: ik had zeven jaren van voorbereiding gehad, had het voorvoeld, zien aankomen. Ik kon niet anders dan aanvaarden waarheen zijn weg geleid had.

Toch bleef er een kracht aanwezig om woorden te geven aan het afscheid nemen, de pijn van het ondraaglijke te gaan. Met schurend ademhalen sprak ik de woorden terwijl mijn wezen brandde in een genadeloos vuur.


14-02-2011
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Bewustzijnsmoment IV
Klik op de afbeelding om de link te volgen

Heldere bewustzijn











Soms kwam een enorme rust over mij. Mijn zoon leefde in zijn verte. Ik bleef hier en leerde mij opnieuw tot het leven wenden. Het was net of er twee werelden bestonden: die van de evidentie, waarin een sociaal functioneren gewenst was en dat vaak bevredigde, en die van de ervaring van de zelfdoding van mijn zoon. Net of er zich een surplus in mijn bewustzijn installeerde. Een surplus dat naast de “evidente” realiteit ook een realiteit aanwezig stelde waar het niet evident was dat men ademde, geboortes vierde, oordelen vormde over mensen.

In die andere wereld neemt mijn zoon een centrale plaats in. Stilaan verdwijnen de beelden en herinneringen aan zijn schizofrene periode en wordt hij een aanwezigheid die steeds met me meegaat. Ik kreeg kans te ontdekken hoezeer ik van hem hield en hou. Hij is een gouden zoon geworden, niet meer geschonden door zijn psychiatrische aandoening. Hij is een “voltooide” zoon, intens gelukkig, stralend in zijn bestaanswijze.

Vaak mis ik hem, komt hij mijn dromen binnen, zou ik hem nog eens willen aanraken, maar ik aanvaard dat onze relatie een ziels-relatie geworden is. Hij doorgloeit mij met leven.

 


13-02-2011
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Bewustzijnsmoment V
Klik op de afbeelding om de link te volgen






  Met schaduw van leven





 

Na tien jaren van afscheid nemen en een nieuw ‘houden van’ ingaan, sta ik opnieuw geworteld in het leven. Er zijn dagen dat het moeilijk gaat, vooral bij regenweer, omdat ik gewoon niet van regen hou en dagen dat alles vanzelf gaat, dat ik me intens verbonden voel met mens en wereld. Mijn ervaringen brengen een soort sluier aan, waardoor ik wat op mij afkom filter. Grapjes over zelfdoding vind ik niet leuk, maar ook racistische sneren liggen me niet. Als er op het nieuws zich weer eens een feit voordoet van een ontremde schutter, denk ik aan mijn zoon. Dat lag ook binnen zijn mogelijkheden. Dan treur ik met de ouders van de slachtoffers maar ook met de ouders van de dader, zij voelen zich wellicht mede-schuldig, verliezen ook een kind, is het niet door zelfdoding dan aan het gevangenissysteem.

Zoals bij iedereen is ook mijn leven getekend door de jaren van leven. Dat bepaald mede mijn manier van denken, voelen, mijn omgang met de anderen. Ik weet niet of ik altijd zo zal blijven denken en voelen. Een mens is een kwetsbaar en te kwetsen wezen. Hoelang kan een mens zijn veerkracht mobiliseren tot ook daar de grens bereikt wordt? Even wat tekort aan een of andere stof in de hersenen en je wordt een ander mens.

Maar nu voel ik me dankbaar om de weg die ik mocht gaan. Ik zou nooit voor een dergelijke weg gekozen hebben. Maar vandaag is er zon, belde mijn jongste dochter met een leuk verhaal en komt mijn geliefde naar mij toe met een kop heerlijke koffie. Ik voel me verwend.

 


12-02-2011
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.De vraag van de schaduw
Klik op de afbeelding om de link te volgen



De vraag van de schaduw







De schaduw is een van de Jungiaanse archetypen: beelden die aanwezig zijn in de psyche van elke mens. De schaduw staat symbool voor datgene in onszelf wat we niet willen herkennen omdat het een minder fraaie kant van onszelf betreft, zoals jaloersheid, of voor wat we niet tot ontwikkeling hebben gebracht, bijvoorbeeld muzikaliteit. De schaduw vraagt, onder meer via dromen en vage verlangens, om bewust te mogen worden of tot ontwikkeling te komen. Hij wil opgenomen worden in het bewustzijn van de hele mens.

 

Karel maakte er volgend gedicht bij:
 
Je hebt niet naar me omgekeken
ik volgde je al die tijd op de voet
je bent je gang gegaan
alsof ik niet bestond
alsof ik er niet was aanhankelijk
onlosmakelijk met jou verbonden
 
ik heb je gevolgd op al je wegen
gezien wat jij zag en wat je deed
woordeloze getuige van je leven
je ontmoetingen en je eenzaamheid
je dwaze dazen
je vale falen
 
ik ben je onverwiste weten
je verstild verlangen
je gesmoorde kreten
je ongeboren zonen
je ongeschonden dochters
je opgeborgen dromen
je woorden in de wind
 
waar je ook gaat ik glijd met je mee
kleurloos en zonder klagen
en als je soms omkijkt vragend
zie je me niet je ziet me niet
 
want ik ga schuil achter jou
de keerkant van jouw maan
waar geen licht ooit schijnt
die onder je blik verdwijnt
 
ik verberg me in je ooghoek
vlakbij onvatbaar
onvermoed maar daar
 
zonder jou besta ik niet
ik ben niet zonder jou
al ken jij mijn droeve volgen niet
en ik je niet beroeren kan
slechts toezien en jou volgen
jouw leven schouwen
 
niets blijft me bespaard
ik draag de donkerste last
die je zelf niet onderkent
ik ben je zwijgende gezellin
de doffe geheugenrest
waar de grauwe rauwe sporen zijn
van al wat was.
 
Ik ben je schaduw
ik kijk over je schouder
ik ben je andere ego
ik ben jou
onbelicht.
 
 

 


11-02-2011
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Gracias a la Vida que me ha dado tanto
Klik op de afbeelding om de link te volgen


Gracias a la Vida







110411 Gracias a la vida

 

In september 1973 kwam Pinochet in Chili aan de macht door een staatsgreep, waarbij Allende werd verjaagd. Ouderen zullen zich nog wel de aangrijpende beelden herinneren van president Allende die, omringd door zijn lijfwachten, naar buiten kwam met een wapen in de hand. Later maakte Maurice De Wilde een reportage met beelden van het stadion in Santiago de Chili. Ik zie nog voor mij hoe hij, een man die anders met een bijna snijdende objectiviteit zakelijk bleef, enorm geëmotioneerd een pakje sigaretten werpt naar enkele gevangenen.

Onder Allende verbleven in Chili heel wat politieke vluchtelingen uit de omringende landen, waar een rechtse dictatuur levensbedreigend was voor andersdenkenden. Wie kon, vluchtte tijdens de Chileense staatsgreep naar de buitenlandse ambassades, ook de Belgische ambassade zorgde voor opvang. Enkele weken later kregen deze asielzoekers toestemming om naar België af te reizen.

Als jong gezin woonden we in een groot studentenhuis, mijn eerste man was daar directeur. Op een namiddag kwamen de eerste niet-Chileense vluchtelingen toe. Later kwamen ook Chilenen hun toevlucht zoeken. De meesten waren studenten of pas afgestudeerden. Elke plaats waar een bed kon staan, werd ingenomen, geen kelder bleef ongebruikt. Langzaamaan veroverden ze hun plaats in Leuven en de gemeenschap.

Denkelijk in 1974 zond men een reportage uit over de staatsgreep. Enkele vluchtelingen die nog in ons gebouw verbleven, zaten mee voor de tv. De uitzending werd afgesloten met het lied: Gracia a la Vida que me dado tanto van Violetta Para gezongen door Mercedes Sosa.Even googelen en je kan dit lied beluisteren.

Toen iedereen vertrok bleef een jonge vrouw zitten: tranen stroomden, verdriet overspoelde haar. We bleven een tijdje alleen in de kamer: zij was gegrepen door een verdriet dat vanuit het diepste van haar wezen leek op te wellen. Ik kon alleen maar nabij zijn.

Dat beeld is me bijgebleven: het lied en wat het met die jonge vrouw deed. Later, na mijn eigen ontworteling te zijn gegaan, leerde ik het begrijpen. Ik weet niet hoe het verder gegaan is met die jonge vrouw, ik wens haar toe dat ze ondanks alles, het lied kan meezingen: gracias a la vida.

Rechts volgt de Spaanse tekst van het lied, links is een Nederlandese vertaling, ergens van het net geplukt, maar ik heb de vertaler niet gevonden.

 

Gracias a la vida

 

Gracias a la vida que me ha dado tanto
me dio dos luceros que cuando los abro
perfecto distingo lo negro del blanco
y en el alto cielo su fondo estrellado
y en las multitudes el hombre que yo amo

Gracias a la vida que me ha dado tanto
me ha dado el oГ­do que en todo su ancho
graba noche y dГ­a grillos y canarios
martirios, turbinas, ladridos, chubascos
y la voz tan tierna de mi bien amado

Gracias a la vida que me ha dado tanto
me ha dado el sonido y el abecedario
con Г©l, las palabras que pienso y declaro
madre, amigo, hermano
y luz alumbrando la ruta del alma del que estoy amando

Gracias a la vida que me ha dado tanto
me ha dado la marcha de mis pies cansados
con ellos anduve ciudades y charcos
playas y desiertos, montaГ±as y llanos
y la casa tuya, tu calle y tu patio

Gracias a la vida que me ha dado tanto
me dio el corazГіn que agita su marco
cuando miro el fruto del cerebro humano
cuando miro el bueno tan lejos del malo
cuando miro el fondo de tus ojos claros

Gracias a la vida que me ha dado tanto
me ha dado la risa y me ha dado el llanto
asГ­ yo distingo dicha de quebranto
los dos materiales que forman mi canto
y el canto de ustedes que es el mismo canto
y el canto de todos que es mi propio canto

Gracias a la vida, gracias a la vida

 

Dank aan het leven

 

Dank aan het leven dat me zoveel heeft gegeven.
Het gaf me twee ogen, die, als ik ze open,
perfect het zwart van het wit onderscheiden
en in de hoge hemel, de met sterren bezaaide diepte
en in de menigte de man van wie ik houd.

Dank aan het leven dat me zoveel heeft gegeven.
Het heeft me gehoor gegeven dat in zijn volle bereik,
de nacht en de dag, krekels en kanaries 
hamers, turbines, geblaf en regenbuien opvangt,
en de zo tedere stem van mijn geliefde.

Dank aan het leven dat me zoveel heeft gegeven.
Het heeft me geluid en het alfabet gegeven;
daarmee de woorden die ik denk en spreek:
moeder, vriend, broer en licht dat de weg verlicht
naar de ziel van degene die ik liefheb.



Dank aan het leven dat me zoveel heeft gegeven.
Het heeft vaart aan mijn vermoeide voeten gegeven ;
met hen liep ik door steden en plassen,
stranden en woestijnen, bergen en vlakten,
en door jouw huis, jouw straat en jouw tuin.

Dank aan het leven dat me zoveel heeft gegeven.
Het heeft me een hart gegeven dat heftig slaat
als ik de vrucht van het menselijk verstand zie,
als ik het goede zo ver van het kwade zie,
als ik in de diepte van jouw heldere ogen kijk.

Dank aan het leven dat me zoveel heeft gegeven.
Het heeft me de lach en de traan gegeven.
Zo onderscheid ik geluk van verdriet,
de twee elementen die mijn lied vormen,
en jullie lied, dat eenzelfde lied is,
en het lied van allen, dat mijn eigen lied is.

Dank aan het leven.

 

 

 

In 2009 maakte ik het schilderij dat je hierbij kan zien. Gracias a la Vida que me ha dado tanto. Een vorm van testament. Dankbaar om het leven zoals het was. Rechts een groene structuur: het organische, de feitelijkheid, de confrontatie die niet te ontlopen was en is. Links een rode structuur: intensheid van leven, pijn en vreugde, het mentale ingaan op wat zich aanbiedt. De lichtende bol: de ruimte waarin zich het leven voltrekt. En voor die ruimte: een vogel. Hij vliegt weg van het schilderij de eigen verte in. De helderheid van kleuren weerspiegelt mijn diepste vertrouwen: de liefde is sterker dan de dood.

 


10-02-2011
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Danscentrum Aike Raes
Klik op de afbeelding om de link te volgen

Ik weet niet of artistieke aanleg iets erfelijks is. Mijn vader schilderde en tekende en werd een plaatselijke beroemdheid. Drie van de vijf kinderen kregen die aanleg mee. Een broer, die vorig jaar overleed, beeldhouwde en tekende, een andere broer specialiseert zich in het maken van prachtige miniaturen voor bijzondere gelegenheden: feestelijkheden zoals geboorte, verjaardagen, Nieuwjaar …

Zelf heb ik vier kinderen, twee biologische en twee adoptiekinderen. Ik zeg altijd: twee kinderen uit mij geboren en twee kinderen tot mij geboren. Aike, de oudste, heeft die artistieke aanleg waarschijnlijk ook geërfd. Zij ging de danswereld binnen. Als zesjarige stond ze eens naar een les klassiek ballet te kijken en zei, haar neusje tegen het raam gedrukt: die gymnastiek wil ik ook doen. Het volgend jaar veroverde ze haar plaats in de balletklas en wou ze “dansjuf” worden. Dat oefende ze uitgebreid thuis. Er hing een schoolbord op kinderhoogte en als er vriendjes of vriendinnetjes kwamen werd er les gegeven. Wie juf was werd niet bediscussieerd. Het dansen werd haar wereld en na de middelbare school trok ze naar Lier voor een opleiding van dans- en danspedagogie. Uiteindelijk vestigde ze zich in Heverlee en op 10 jaar tijd bouwde ze een prachtige dansschool uit. Wie wil kennismaken: http://www.danscentrum.be/.

Deze week heeft de dansschool een optreden in de Leuvense stadsschouwburg. Vroegere jaren draaide ik, samen met Karel, mee om achter de schermen om crew en vrijwilligers van eten en drinken te voorzien. Nu beperkt mijn aanwezigheid zich tot het volgen van elke voorstelling. Genieten van het optreden, de contacten met mensen die ik leerde kennen in de loop van de jaren en vooral genieten van mijn dochter. Ook de andere kinderen komen ten minste één voorstelling zien. En Aike … flitst voorbij ergens een zoen deponerend en daarvoor brengen we alle begrip op.

In dit gelegenheidsgedicht probeer ik een indruk van de dansschool weer te geven ergens opgeraapt in de voorbije jaren:


 Ze rennen binnen

ze rennen binnen
vol giechelverhalen
geheimen
vriendschapscodes
vandaag behoort de wereld hen toe
 
ze gillen hun energie
tegen oude muren
tot de oren pijn doen
morgen veroveren ze hun dromen
 
haar opsteken
maillot aantrekken
demipointes om de voet
nog even een radslag uitproberen
 
de zaal instappen
in rijen staan
pas na pas
armen als langzame vogels de lucht in
begeven ze zich tot discipline
concentratie
innerlijke rust
 
op zoek
naar de volmaakte beweging
vergeten ze hun levensschreeuwen
 
en dansen

09-02-2011
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Yard
Klik op de afbeelding om de link te volgen

De Diestsestraat in Leuven is me al meer dan 40 jaar vertrouwd. Toen ik naar Leuven kwam heb ik eerst in de Vanden Tymplestraat gewoond, een jaar later ben ik naar de Diestsestraat verhuisd, dicht tegen het station aan. De Diestsestraat heeft er lang verwaarloosd bijgelegen, gans Leuven trouwens. Mooie panden die dringend een opknapbeurt nodig hadden, bewoonde men tot de laatste lik verf verdwenen was. Een kasseistraat waar tweerichtingsverkeer nog toegestaan was. Veel afval van de studenten (maar dat was nogal in gans Leuven zo). Feitelijk gaf de Diestsestraat een afgeleefde indruk, waar het ’s avonds niet zo prettig om wandelen was, de bijna ruïne van de huizen gaf geen veilig gevoel, tenzij men in een lugubere romantische stemming verkeerde. Toch was Leuven in die tijd een “veilige” stad. Buiten wat studentenprotest gebeurde er nauwelijks iets.

De laatste jaren is daar verandering in gekomen. De straat werd opnieuw aangelegd, een groot gedeelte werd autovrij gemaakt. En stilaan renoveerde men pand na pand richting station. Nu nog de Diestsestraat helemaal autovrij maken en we krijgen een stukje Leuven te zien dat, waar de voorgevels bewaard bleven, iets oproept van de vroegere glorie en waar volledig nieuwe winkelpanden en appartementen verschijnen, de verbinding maakt met de hedendaagse architectuur.

Niet alle huizen zijn gesloopt of totaal gerenoveerd. Eén ervan heeft het huisnummer 204. Op de gelijkvloerse verdieping bevindt zich een winkel met kleding, accessoires en juwelen van beginnende ontwerpers. De winkel straalt charme uit: een geverfde plankenvloer, wat belopen, in het midden een tafel met allerlei sieraden en hebbedingetjes, aan de zijkanten links en rechts een rek met kleding en een pashokje. Geen verpletterende moderniteit maar een samenspel van sobere aankleding met een prachtig aanbod. Leuk om zo maar even binnen te lopen.

Boven deze winkel is een kleine kunstgalerij toegankelijk: YARD (Young Artists & Designers). Twee niet te grote ruimtes. Daar krijgen jonge artiesten de gelegenheid om hun werk te tonen. Voor een sfeerbeeld: http://users.skynet.be/lieven.stockx/ . Van 9 april tot 11 juni stelt Lieven Stockx daar ten toon. Natuurlijk ben ik even langs gegaan, want ik ben een nieuwsgierig mens. Ik ben nog opgegroeid in het leren waarderen van de Vlaamse expressionisten, van Picasso, Van Gogh, Chagall … noem maar op. Als je dan geconfronteerd wordt met jonger geweld is het toch wel even aanpassen. Gelukkig dat er jongeren zijn die een eigen visie ontwikkelen, die hedendaagse mogelijkheden gebruiken om uitdrukking te geven aan hun wereld. Het maakt je wakker en nodigt je uit om iets nieuws te appreciëren, de wereld eens op een andere manier te benaderen. Wellicht veranderen zij mij ook een beetje.

 

Of zoals mijn kleinzoon zei: geen erg oma ik zal het je wel leren.


08-02-2011
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Twee vrouwen in dialoog
Klik op de afbeelding om de link te volgen

In februari 2011 stelden Christel Verstreken en ik tijdens drie weekends tentoon in de Glorieux-zaal van Siddartha, een instelling in Baal die ook zalen verhuurt voor culturele activiteiten. Gesigneerd is een kunstkring in Tremelo waarvan Christel en ik de ‘jongste’ leden zijn. Daarom werden we uitgenodigd om met onze werken naar buiten te treden. Hoewel we elkaar niet kenden, bleek het voor ons beiden en onze partners een ervaring waarop we met plezier terugkijken.

 
Hoe begin je aan zo’n project? De zaal opmeten en ieder de helft van de meters toegooien en heimelijk kijken of je wel de beste plaats hebt gekregen? Ach nee, we spraken af om eens rond de tafel te gaan zitten. En dat gebeurde. Met een glas cava voor de kennismaking. Ludo, de man van Christel had de werken van Christel op een stick en Karel sleurde zijn laptop uit zijn schrijvershoek. Zo konden we onze werken op elkaar afstemmen. Christel koos een werk dat ze graag wou tonen en ja, toevallig had ik wel iets dat er bij zou passen. Dan kreeg ik de gelegenheid om een van mijn werken boven te halen en meteen dook Ludo, die trouwens bijzonder handig is met de pc, op de laptop op zoek naar dat ene schilderij dat over hetzelfde onderwerp ging, of een zelfde kleurencombinatie had... Zo kregen we een hele reeks van werken bijeen. Ondertussen kwamen ook de verhalen over het leven naast het schilderen aan bod. De samenkomst eindigde even tintelend als de cava bij het begin. De tentoonstelling kreeg de titel: Twee vrouwen in dialoog.
We stelden een mapje samen om de bezoekers wat achtergrond en informatie te geven om onze werken te benaderen. Velen hebben daarop positief gereageerd: ze voelen zich niet allemaal een Jan Hoet die uit kleur en grafiek hele verhalen opbouwt. Hieronder volgt de inleidende tekst uit dit mapje.
 
Twee vrouwen in dialoog
Twee vrouwen ontmoeten elkaar voor een gezamenlijke tentoonstelling. Ze kennen elkaar nauwelijks, behoren tot een verschillende generatie, hebben vooral de passie voor tekenen en schilderen gemeen.
Wat hebben ze elkaar te zeggen, hoe kunnen ze samen naar buiten treden? Ze kozen voor een dialoog via hun kunstwerken. Hoe werken ze hun eigen thema’s uit, elk vanuit de eigen ervaring, leefsituatie, denken en voelen? Hoe maken ze op hun karakteristieke wijze gebruik van allerlei technieken? Voor beide vrouwen en hun partners was de ontmoeting een boeiende ervaring. Blijkbaar hadden ze meer gemeen dan ze aanvankelijk dachten, waren de verschillen in hun eigenheid een bron van verwondering en respect. Het menselijke ervaren achter de werken werd gedeeld en meegeleefd. Warmte en vriendschap groeiden. Een weerspiegeling ervan ziet u in deze tentoonstelling. Geniet ervan.
 
De zaal was niet zo groot … het was nogal druk met al die schilderijen. Als je enkele sfeerbeelden wil zien, ga dan naar de fotogalerij van kunstkring Gesigneerd ( www.kunstkringgesigneerd.be ). Maar het was een leuke drukte. De laatste zondag kwam een bezoekster binnengewandeld en aangezien de tentoonstelling pas een kwartier later zou opengaan, had ik alle tijd om haar aan te spreken. Bleek dat een jongerenorkest in Siddartha op repetitieweekend was, zij kookte voor die troep. Ze hadden gevraagd om deze zaal te kunnen huren voor een eerste muzikale try-out, maar dat ging niet omdat kunstkring Gesigneerd de zaal huurde. Ze konden enkel beschikken over een schuurtje, maar dat was niet zo ideaal en trouwens nogal koud denk ik. We stelden voor dat ze met de groep toch naar de tentoonstellingsruimte zouden komen en mits wat herschikken zouden de jongeren hun laatste restje energie van het weekend kwijt kunnen. En dat het een gezellige bende werd zie je op de foto’s. Ze speelden het hart uit hun lijf: er waren naast pa en ma vreemde oren die meeluisterden en dat geeft toch een extra stimulans. In hun verslag zal dan staan: moe maar tevreden ….
 
Mijn werken die op de tentoonstelling te zien waren, zullen stilaan op deze blog verschijnen met beschrijving van hun ontstaan en van wat ze voor mij betekenen
Wat leuk is op zo’n tentoonstelling: er zijn zoveel boeiende mensen die langskomen, een opkikker na een te lange winter, vooral als je er vrienden aan overhoudt.
 
 

07-02-2011
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Ik droomde dat je terugkwam
Klik op de afbeelding om de link te volgen

vanuit de verten van je dood

kwam je weer in mijn verlangen liggen

drong mijn dromen binnen

het ontwaken onthulde de grenzen van de realiteit


06-02-2011
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Fouten van een beginneling

Er is wat misgelopen met het inbrengen van de foto’s  hieronder: alleen beeld 3 kan groter gemaakt worden door er op te klikken.  Zelf ben ik niet zo deskundig met een pc, dus heb ik hulp ingeroepen.  Hopelijk kunnen de foto’s spoedig door gewoon aan te klikken uitvergroot worden.  Dan kan je tenminste zien waar al die streepjes met Oost-Indische inkt op papier toe geleid hebben.  Ondertussen kan je alvast dat prachtige gedicht “Todesfuge” van Paul Celan lezen in een vertaling van Ton Naaijkens.  Wellicht het meest aangrijpende gedicht dat ooit geschreven werd.

Enkele dagen later: de meeste foto's kunnen nu open gemaakt worden, bij enkele is er een probleem bijgekomen: ik kan ze zelfs niet meer zichtbaar maken. Ik blijf volhouden en verder zoeken.

05-02-2011
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Fuga van de dood Paul Celan - vertaling: Ton Naaijkens


Zwarte melk der vroegte we drinken haar ’s avonds
we drinken haar ’s middags en ’s morgens we drinken haar ’s nachts
we drinken en drinken
we graven een graf in de luchten daar lig je niet krap
Een man heeft een huis die speelt met de slangen die schrijft
die schrijft als het donkert naar Duitsland je goudgele haar Margarete
hij schrijft het en treedt voor het huis dan flitsen de sterren hij fluit om zijn honden
hij fluit zijn joden te voorschijn laat graven een graf in de aarde
gelast ons kom speel nu ten dans
 
Zwarte melk der vroegte we drinken je ’s nachts
we drinken je ‘s morgens en ’s middags we drinken je ’s avonds
we drinken en drinken
Een man heeft een huis die speelt met de slangen die schrijft
die schrijft als het donkert naar Duitsland je goudgele haar Margarete
Je asgrauwe haar Sullamith we graven een graf in de luchten daar lig je niet krap
 
Hij roept steek dieper de grond in hé jij daar en jij kom zing nu en speel
hij grijpt aan zijn riem naar het ijzer hij zwaait het zijn ogen zijn blauw
steek dieper de spade hé jij daar en jij speel door nu ten dans
 
Zwarte melk der vroegte we drinken je ’s nachts
we drinken je ’s middags en ’s morgens we drinken je ’s avonds
we drinken en drinken
een man heeft een huis je goudgele haar Margarete
je asgrauwe haar Sullamith hij speelt met de slangen
 
Hij roept speel zoeter de dood de dood is een meester uit Duitsland
hij roept strijk zwaarder de snaren dan stijg je als rook in de lucht
dan heb je een graf in de wolken daar lig je niet krap
Zwarte melk der vroegte we drinken je ’s nachts
we drinken je ’s middags de dood is een meester uit Duitsland
we drinken je ’s avonds en ’s morgens we drinken en drinken
de dood is een meester uit Duitsland zijn ogen zijn blauw
hij raakt je met loodzware kogel hij raakt je nu rauw
een man heeft een huis je goudgele haar Margarete
hij hitst al zijn honden tegen ons op hij schenkt ons een graf in de lucht
hij speelt met de slangen al dromend de dood is een meester uit Duitsland
 
je goudgele haar Margarete
je asgrauwe haar Sullamith



Inhoud blog
  • Voor er woorden komen
  • Voor er woorden komen
  • Voor er woorden komen
  • Voor er woorden komen
  • Voor er woorden komen
  • Voor er woorden komen
  • Voor er woorden komen
  • Voor er woorden komen
  • Voor er woorden komen
  • Voor er woorden komen
  • Voor er woorden komen
  • Voor er woorden komen
  • Gelaagdheid
  • Gelaagdheid
  • Gelaagdheid
  • Gelaagdheid
  • Gelaagdheid
  • Gelaagdheid
  • Gelaagdheid
  • Gelaagdheid
  • Gelaagdheid
  • Gelaagdheid
  • Gelaagdheid
  • Gelaagdheid
  • Tegendraadse patronen
  • Tegendraadse patronen
  • Tegendraadse patronen
  • Tegendraadse patronen
  • Tegendraadse patronen
  • Tegendraadse patronen
  • Tegendraadse patronen
  • Tegendraadse patronen
  • Tegendraadse patronen
  • Tegendraadse patronen
  • Tegendraadse patronen
  • Tegendraadse patronen
  • Tegendraadse patronen
  • Reeksen
  • Reeksen
  • Ode aan de vriendschap
  • Ode aan de vriendschap
  • Ode aan de vriendschap
  • Ode aan de vriendschap
  • Ode aan de vriendschap
  • De kersenboom
  • De kersenboom
  • De kersenboom
  • De kersenboom
  • De kersenboom
  • Afscheid
  • Afscheid
  • Afscheid
  • Tussen hemel en aarde
  • Tussen hemel en aarde
  • Tussen hemel en aarde
  • Tussen hemel en aarde
  • Tussen hemel en aarde
  • Tussen hemel en aarde
  • Tussen hemel en aarde
  • Vervreemding
  • Geometrische vormen IV
  • Geometrische vormen III
  • Vervreemding XI
  • Vervreemding X
  • Vervreemding IX
  • Vervreemding VIII
  • Vervreemding VII
  • Vervreemding VI
  • Vervreemding V
  • Vervreemding IV
  • Vervreemding III
  • Vervreemding II
  • Vervreemding I
  • Geometrische vormen II
  • Geometrische vormen I
  • experimenteren VII
  • experimenteren VI
  • experimenteren V
  • experimenteren IV
  • experimenteren III
  • experimenteren II
  • experimenteren I
  • Pandemie I
  • Laat me vergeten VII
  • Laat me vergeten VI
  • Laat me vergeten V
  • Laat me vergeten IV
  • Laat me vergeten III
  • Laat me vergeten II
  • Laat me vergeten I
  • Herinneringen IV
  • Herinneringen III
  • Herinneringen II
  • Herinneringen I
  • Tentoonstelling
  • Tentoonstelling in het atelier
  • Pandemie II
  • Ik zie ik zie wat jij niet ziet VIII
  • Ik zie ik zie wat jij niet ziet VII
  • Ik zie ik zie wat jij niet ziet VI
  • Ik zie ik zie wat jij niet ziet V
  • Ik zie ik zie wat jij niet ziet IV
  • Ik zie ik zie wat jij niet ziet III
  • Ik zie ik zie wat jij niet ziet II
  • Ik zie ik zie wat jij niet ziet I
  • Tussen hemel en aarde XIV
  • Tussen hemel en aarde XIII
  • Tussen hemel en aarde XII
  • Tussen hemel en aarde XI
  • Tussen hemel en aarde X
  • Tussen hemel en aarde IX
  • Tussen hemel en aarde VIII
  • Tussen hemel en aarde VII
  • Tussen hemel en aarde VI
  • Tussen hemel en aarde V
  • Tussen hemel en aarde IV
  • Tussen hemel en aarde III
  • Tussen hemel en aarde II
  • Tussen hemel en aarde I
  • Basisvormen XIII
  • Basisvormen XII
  • Basisvormen XI
  • Basisvormen X
  • Basisvormen X
  • Basisvormen IX
  • Basisvormen VIII
  • Basisvormen VII
  • Basisvormen VI
  • Basisvormen V
  • Basisvormen IV
  • Basisvormen III
  • Basisvormen II
  • Basisvormen I
  • Open de poort VI
  • Open de poort X
  • Open de poort IX
  • Open de poort VIII
  • Open de poort VII
  • Open de poort VI
  • Open de poort V
  • Open de poort IV
  • Open de poort III
  • Open de poort II
  • Open de poort I
  • Ode aan de vriendschap V
  • Ode aan de vriendschap IV
  • Ode aan de vriendschap III
  • Ode aan de vriendschap II
  • Ode aan de vriendschap I
  • Cirkel en vierkant XII
  • Cirkel en vierkant XI
  • Cirkel en vierkant X
  • Cirkel en vierkant IX
  • Cirkel en vierkant VIII
  • Cirkel en vierkant VII
  • Cirkel en vierkant VI
  • Cirkel en vierkant V
  • Cirkel en vierkant IV
  • Cirkel en vierkant III
  • Cirkel en vierkant II
  • Cirkel en vierkant I
  • Verborgen verhaal VI
  • Verborgen verhaal V
  • Verborgen verhaal IV
  • Verborgen verhaal III
  • Verborgen verhaal II
  • Verborgen verhaal I
  • Kleurenspel VII
  • Leren lezen en schrijven op de lagere school
  • Kleurenspel VI
  • Hinkelen
  • De kersenboom
  • Knikkerspel
  • Het oerwoud van het geheugen IV
  • Het oerwoud van het geheugen III
  • Het oerwoud van het geheugen II
  • Het oerwoud van het geheugen I
  • Kunstroute 2019
  • Verschillende werelden oproepen III
  • Verschillende werelden oproepen II
  • Verschillende werelden oproepen I
  • En dan maar kijken
  • Oefenhoekje
  • Hoe lang was het weer geleden?
  • Voorbereiding op de jury
  • Kleurenspel V
  • Kleurenspel IV
  • Kleurenspel III
  • Kleurenspel II
  • Kleurenspel I
  • Ruimte III
  • Ruimte II
  • Ruimte I
  • Met zwarte achtergrond VIII
  • Met zwarte achtergrond VII
  • Met zwarte achtergrond VI
  • Met zwarte achtergrond V
  • Genese van een lijn IV
  • Collage

    Archief per maand
  • 04-2021
  • 03-2021
  • 02-2021
  • 01-2021
  • 10-2020
  • 09-2020
  • 08-2020
  • 06-2020
  • 05-2020
  • 04-2020
  • 03-2020
  • 06-2019
  • 05-2019
  • 04-2019
  • 03-2019
  • 02-2019
  • 01-2019
  • 12-2018
  • 09-2018
  • 06-2018
  • 05-2018
  • 04-2018
  • 03-2018
  • 02-2018
  • 01-2018
  • 12-2017
  • 11-2017
  • 10-2017
  • 09-2017
  • 08-2017
  • 07-2017
  • 06-2017
  • 05-2017
  • 04-2017
  • 03-2017
  • 02-2017
  • 01-2017
  • 06-2016
  • 05-2016
  • 04-2016
  • 03-2016
  • 02-2016
  • 01-2016
  • 12-2015
  • 11-2015
  • 10-2015
  • 09-2015
  • 08-2015
  • 07-2015
  • 06-2015
  • 05-2015
  • 04-2015
  • 03-2015
  • 02-2015
  • 01-2015
  • 12-2014
  • 11-2014
  • 10-2014
  • 09-2014
  • 08-2014
  • 07-2014
  • 06-2014
  • 05-2014
  • 04-2014
  • 03-2014
  • 02-2014
  • 01-2014
  • 12-2013
  • 11-2013
  • 10-2013
  • 09-2013
  • 08-2013
  • 07-2013
  • 06-2013
  • 05-2013
  • 04-2013
  • 03-2013
  • 02-2013
  • 01-2013
  • 12-2012
  • 11-2012
  • 10-2012
  • 09-2012
  • 08-2012
  • 07-2012
  • 06-2012
  • 05-2012
  • 04-2012
  • 03-2012
  • 02-2012
  • 01-2012
  • 12-2011
  • 11-2011
  • 10-2011
  • 09-2011
  • 08-2011
  • 07-2011
  • 06-2011
  • 05-2011
  • 04-2011
  • 03-2011
  • 02-2011
  • 01-2011
  • 12-2010
  • 11--0001

    E-mail mij

    Druk op onderstaande knop om mij te e-mailen.


    Blog als favoriet !

    Zoeken in blog




    Categorieën


    Foto


    Blog tegen de regels? Meld het ons!
    Gratis blog op http://blog.seniorennet.be - SeniorenNet Blogs, eenvoudig, gratis en snel jouw eigen blog!