A20 BIS.   DE LAATSTE SLAG AAN DE EBRO.

Dat een nieuwe wereldoorlog voor de deur stond, werd na maart '38 met de "Anschluss" van Oostenrijk bij Duitsland voor iedereen steeds duidelijker. Toen eind mei het Franco-offensief op de benedenloop van de Ebro, dat het republikeins gebied in twee delen had gesplitst, na een uiterste krachtinspanning door de Internationale Brigades kon worden afgestopt, schepten de roden weer hoop.       

Met hun laatste krachten schraapten ze in Catalonië een grote legermacht bijeen (250.000 man) en gingen zelf op 24 juli vanuit het noordoosten wanhopig in het offensief. Op bootjes en loopbruggen staken ze die nacht, met de Internationale Brigades op kop, de Ebro weer over en wierpen in 14 dagen tijd de totaal verraste nationalisten over een front van 60 km even ver achteruit. Tot - opnieuw! - alle rode reserves waren opgebruikt en Franco hun opmars vanaf 2 augustus met een verpletterende overmacht aan artillerie en vliegtuigen geleidelijk kon afremmen en een week later volledig stoppen. Onder de gloeiende zon bestormden de Brigadisten met de moed der wanhoop aanhoudend de kale heuvels waarop de Moorse Franco-troepen zich hadden ingegraven, en zich nu niet verder meer lieten verdrijven.

Ook tegen de zuidelijke flank van de corridor, die Franco bij zijn doorbraak naar de zee had veroverd, hadden de linksen vanuit Valencia een groot offensief gepland in noordoostelijke richting. Maar dat kwam door een inwendige machtsstrijd binnen de republikeinse regering en de opperste legerleiding, die onder het communistische juk uitwilden, nooit goed uit de startblokken en bloedde reeds na een paar dagen dood. En alhoewel de rust aan het zuidelijke front snel weerkeerde, hielden de linkse generaals er toch al hun reserves vast en keken werkloos toe hoe aan het Ebro-front de gevreesde stalinistische Internationale Brigades in zinloze stormlopen leegbloedden...

Toen begon in de grote Ebro-bocht een gruwelijke slijtageslag waarbij de roden op den duur voetje voor voetje terug moesten wijken en eenheden tot 8O% van hun effectieven verloren. Tot de herfst konden zij de puinhopen van de stadjes Caspe en Gandesa op de rechteroever in handen houden, maar moesten zich op 10 november '38 volledig gedemoraliseerd weer achter de stroom terugtrekken.

Want ondertussen had Moskou de republikeinen laten vallen en de kraan van zijn wapenleveringen dichtgedraaid. In het kader van zijn eigen verzoeningspolitiek tegenover Hitler stemde Stalin in met het voorstel de Internationale Brigades terug te trekken: ze hadden hun tijd van roem en hun propagandawaarde gehad. Daarbij, de meeste buitenlandse communisten waren ondertussen toch gesneuveld en de I.B.'’s bestonden in september '38 reeds voor 60% uit Spanjaarden, hoofdzakelijk uit tuchthuisboeven en uit de strafbataljons ontslagen dienstplichtigen. Hun ontbinding, een maand later, was dus énkel voor de linkse West-Europeanen een ideologische catastrofe, maar op Spaans militair vlak geen groot verlies...Méér nog: de door de Volkenbond gecontroleerde repatriëring van ALLE buitenlandse vrijwilligers uit beide kampen was zelfs voordelig voor de republiek.

Want niet alleen de doodgebloede I.B.'s, maar ànderzijds ook het machtige Duitse 'Legion Condor' en de Italiaanse Fascistische divisies, die Franco zo krachtdadig ter hulp waren gesneld bij het begin van de rebellie, zouden nu geleidelijk van het front weggetrokken worden. De burgeroorlog zou dus nog énkel door Spanjaarden worden uitgevochten - en daardoor langzaam uitdoven - en bij de linkse bevolking de (vergeefse) hoop doen opleven op een onderhandelde vrede.

 Maar Franco wilde zijn onvermijdelijke overwinning niet uit handen geven...De vier grootmachten, die op 30 september met het dubieus "akkoord van München" reeds het "neutrale" Tsjechoslovakije om zeep hadden geholpen, verzachtten met hun hernieuwde stunt enkel het ter ziele gaan van de Spaanse Republiek....

Vlak voor hun repatriëring naar hun thuisland mochten de 10.000 overlevenden Brigadisten van dit linkse elitekorps op 15 november '38 in Barcelona een afscheidsparade houden, die door de communistische propaganda meesterlijk verfilmd werd ,en flink in de verf werd gezet...Deze 'helden van het internationaal proletariaat' werden voor de camera's door een geselecteerd deel van "de bevolking" nog fel toegejuicht en nadrukkelijk wenend in de bloemen gezet, omdat iedereen wel wist dat hun bombastische strijdkreet "Viva la muerte! " gelukkig niét persoonlijk was bedoeld maar wél de dood van deSpaanse republiek inluidde...