D18: 

RAADSELS OPGELOST...

OF NIET ?

                                            Brugge ,mei 1947.

Het uurtje bezoek van tante Jetje was als een flits voorbij gevlógen ,maar had hem de twee volgende weken wél goed bezig gehouden. Was hij nu zót aan 't worden ,of hoe zat dat ?! De beantwoorde vragenlijst ,die zij hem over de reftertafel sluiks had toe geschoven ,had het mysterie van Leons verrijzenis nog eerder verduisterd dan het er opheldering in bracht. Akkoord ,alle antwoorden klopten ,en de briefschrijver had zelfs de oude versleten moppen ,waarmee hij zijn jonge broertje destijds op hun scheerzolder zo diklwijls had gejend ,daarin verwerkt. Die kennis kon hoe dan ook énkel van Leon afkomstig zijn...

Zo beantwoordde 'Jos Maes' de strikvraag "hoe heet de jongste zuster van uw eerste lief ?" met de sneer :" Holgaatje had enkel twee pestkoppen van broers ,Roland en Robert !" Zo stond het er :Holgaatje ! Terwijl het kind in feite Olga Erte had geheten. Maar tijdens hun vertrouwelijke fluistergesprekken in bed op hun scheerzolder had Joseph het kalverliefje van zijn broer steeds plagend 'Holgat' genoemd ,of 'Hholgàààtje' ,met een fel aangeblazen Westvlaamse 'Haa'...Zo'n gebrek aan respect vanwege je oudere broer ,hoe mild de spot ook bedoeld was ,schreeuw je toch niet van de daken ! Zoiets zou Leon nooit aan een vreemde verteld hebben...

Ook de categorische verklaring van Penny verplichtte Joseph tenslotte er zich met zijn verstand bij neer te leggen dat de briefschrijver inderdaad énkel zijn gesneuvelde broer Leon kon zijn ,en dit epistel een bericht uit het hiernamaals...Spoken lijden een apart leven ,wordt er altijd gezegd : misschien had hij hier wel met iets soortgelijks te maken. Want hoe hard hij ook probeerde zich voor te stellen dat Leon 'ergens' - ver in een tropisch oerwoud of tussen een hoop exotisch vrouwvolk - aan een tweede leven zou zijn begonnen ,met zijn gemoed kon hij er absoluut niet bij. In zijn hart en zijn herinneringen was Leon dood en begraven :Friedhof Steglitz ,Grube drei ,weet je nog ? Rijkelijk bestrooid met bluskalk en ondertussen waarschijnlijk compleet in het niets opgelost... En moest er in zijn leven nog ooit een tweede Leon opduiken ,dan kon dat niet ànders dan een wildvreemde zijn, iemand die met Josephs jeugdherinneringen niet de minste uitstaans had...Dus " Schluss !" zouden de Duitsers zeggen.

Maar zó gemakkelijk raakte hij het spook van zijn broertje niet kwijt !

Want de week daarop bracht Florizone hem een bezoek ,zogenaamd om zijn ereloon te bespreken. De koers van het goud was volgens zijn zeggen het laatste jaar met bijna de helft gezakt ,en van de oorspronkelijke waarde van die twee 'Fredericks' - toén 5.000 Belgische frank - bleef er nù slechts een povere 2.600 frank over ! Dat vergoedde nauwelijks zijn ereloon ,maar dekte natuurlijk de bijkomende kosten niet die hij had moeten doen om de heren Bolton en Birnbaum internationaal op te sporen en te overhalen om op het proces te getuigen...

" Bon ,wat moet dat dan kosten ?" vroeg Joseph korzelig:" Akkoord als ik je koersverlies bijpas ?"

" Daar komt het zo ongeveer op neer ,ja..."

" Goed. Helemaal zuiver op de graat kan ik dat niet vinden ,want bij de aanvang van ons akkoord had je voor die munten het volle pond kunnen krijgen...Maar okee ,ik zal Tante Jetje zeggen u bij de eerste gelegenheid die ontbrekende 2.400 frang te overhandigen...Tenslotte mag ik niet klagen over het resultaat van uw inzet..."

" Dat dacht ik ook." meesmuilde Florizone.

Even viel er een stilte. Toen nam Joseph de draad weer op :" Hoe is dat feitelijk afgelopen met die Brian Bolton ? Nog iets gehoord over de kosten van zijn begrafenis ? Moet ik daarvoor nog een factuur verwachten ?"

" Neen ,alles is door de Britse ambassade geregeld."

" En hoe is het mogelijk dat hij hier zo ineens doodstuikt ? De spanning van de reis misschien ? Ik vond dat hij er tijdens het proces al heel slecht uitzag..."

" Ja ,die man was al lang doodziek. Maar tóch wilde hij persoonlijk komen getuigen uit erkentelijkheid voor de inzet van uw moeder tijdens die week dat hij in uwen abri ondergedoken zat. En vooral uit schaamte dat hij met zijn roekeloze poging om de bezetters een neus te zetten door terug in Engeland te geraken in feite verantwoordelijk was voor de verdrinkingsdood van uw nonkel René. Van dat drama heeft hij vroeger nooit iets geweten...Maar toen ik hem dat schreef om hem wat onder druk te zetten ,is hij compleet omgeslagen en wou mordicus zélf komen getuigen om zijn fout goed te maken. Een échte stijfkop ,die vent !"

" Heeft hij ook details gegeven hoe die vlucht destijds feitelijk verlopen is ? Want wij hebben énkel uit tweede hand de versie gehoord die hij aan de Duitsers verteld heeft bij zijn gevangenneming. Dat hij zogezegd bij een verkenningsvlucht langs de kust door de Flak neergeschoten werd en in zee terecht kwam. En dat hij na een tijdje zwemmen op dat scheepswrak is kunnen klimmen om vandaar met een spiegel de aandacht van een patroeljeerende Duitse snelboot te trekken...Zoiets in dien aard heb ik destijds gehoord van de Duitse vrijer van mijn moeder..."

" Enkel dat van die snelboot klopt. Bolton heeft mij ZIJN waarheid verteld ,maar wist toen nog niets van de dood van uw nonkel René...Volgens hém zijn zij getweeën ,toen schipper Titteca hen van op de vissersboot "Astrid" loste op een paar mijl buitengaats van De Panne ,gedurende tien uur met de kano noordwest de zee opgevaren. In het begin was het mistig kalm ,maar in de late namiddag klaarde het op en kregen ze steeds straffere wind op kop. Tijdens de nacht hebben ze de kano noodgedwongen mee laten drijven met de storm ,en kregen steeds meer buiswater binnen. Bij het krieken van de dag zagen ze dichtbij de bovenbouw van een scheepswrak boven de golven uitsteken ,dat René direct herkende als de 'Yucon Gold' op de zandbank voor Oostende."

" Ja ,de 'Yucon Gold' ,die naam zegt mij iets..."

" Ze zijn er met hun laatste krachten in geslaagd langszij te komen ,er op te kruipen en de halfverzopen kano op de brug te trekken. Ze waren van plan in die stevige beschutting een paar dagen kalmer weer af te wachten en het dàn opnieuw te wagen. Maar in de namiddag merkten ze een scheurtje in de huid van de kayak. René kon dat voorlopig herstellen met wat zeildoek en teer die ze op de 'Yucon' vonden. Maar Bolton begreep dat dit de belasting van twee personen nooit zou houden gedurende een zware , geschatte vaart van zesendertig uren. Daarom besloten zij dat René de volgende nacht alleen terug zou peddelen naar Nieuwpoort om een deftige herstelling uit te voeren - dat was maar vijftien kilometer - en de nacht nadien terug te komen met meer eten en drinken..."

" Onder de neus van de Duitse kustbewaking ?!..."

" Ja ,René betrouwde er op dat zo'n grijs-blauwe kano 's nachts ongemerkt de haven van Nieuwpoort kon invaren ,en er na de herstelling ook de volgende nacht weer sluiks wég kon geraken. De 'Yucon' in het donker of de eerste klaarte terugvinden leek hem geen probleem ,omdat hij al een jaar lang bijna dagelijks tot vlaknaast dat wrak had gevist. Wat er ook van zij ,toen Brian Bolton hem die avond afduwde ,straalde René van zelfvertrouwen. Nadien heeft hij hem nooit meer teruggezien..."

" Mijn nonkel is ook nooit meer terug in Nieuwpoort geraakt. Een week na zijn vertrek is zijn lijk op het strand van de Krokodiel aangespoeld...Mét een reddingsvest van de 'Yucon Gold' aan ,wat indertijd voor héél wat vraagtekens heeft gezorgd !"

" Ja ,die hadden ze op de brug van dat schip gevonden ,omdat de bovenbouw ervan altijd ver boven de golven uitstak. Bolton heeft dààr nadien drie-vier dagen op René gewacht en op het laatst dat wrak onderzocht op eten en warme kledij. Hij vond er wél een paar dikke overals maar geen eten en de mosselen in het ruim smaakten naar olie. Hij denkt dat hij dààr die vergiftiging heeft opgelopen. Want later is gebleken dat het wrak vol oorlogsmunitie stak ,en meer bepaald granaten mosterdgas...Het was hem wél opgevallen dat in het overstroomde ruim dezelfde stank hing als in het kleine kamertje van uwen bunker ,waar hij juist voordien een dikke week had geslapen..."

" Ja ,ik heb altijd gedacht dat hij in onze abri die ziekte had opgedaan. De Duitsers vertelden namelijk dat ze in de oorlog van '14-'18 alle bunkers in onze duinen gebruikten om hun Yperietobussen te stockeren. Daar zijn bij ons in de buurt dikwijls onverklaarbare sterfgevallen voorgevallen van kinderen die er in speelden en zelfs grote mensen die er te lang in verbleven...Jupp ,de vrijer van mijn moeder ,onder andere ,en nog twee vriendjes van Leon. En onze konijnen ,die wij in de abri kweekten ,zijn ook twee keer plots allemaal samen gecreveerd..."

" Bon ,wat er ook van zij :Bolton voelde zich op de 'Yucon' al langer hoe zieker worden ,en na een week is hij begonnen met een spiegel noodseinen uit te sturen naar de schepen op den einder...Het resultaat weet ge : opgepikt door een Duitse snelboot en krijgsgevangen in Duitsland. Wegens zijn ziekte werd hij uiteindelijk door het Internationale Rode Kruis via Zweden uitgewisseld tegen zieke Duitse krijgsgevangenen en is zo in '43 terug thuis geraakt...Maar héél de oorlog heeft hij gedacht dat uw nonkel René hem in de steek had gelaten..."

" Zomaar ? Zonder enig bewijs ?...Da's nogal proper hé !" sneerde Joseph :" Was er nóg iets ?"

" Ja ,twee zaken :Bolton vertelde ook dat hij bij zijn laatste zoektocht naar eten onderdeks plots massa's geraamtes van soldaten had gevonden ,terwijl het schip bijna geen bomschade vertoonde...Dus zijn die mannen waarschijnlijk gestikt door een paar gescheurde gasgranaten. Maar al het volk dat bovendeks in die giftwolk versmachtte , werd natuurlijk door de winterstormen van '40 overboord gespoeld. Na de vondst van al dat gebeente in het ruim was zijn honger al met ééns over ! Dat is volgens hem de ware reden waarom hij absoluut van dat wrak wég wou en met zijn gevonden spiegel op de brug als een razende begon noodsignalen rond te flitsen naar die zeldzame schepen op de horizon !"

" Dus heeft hij waarschijnlijk tóch op dat wrak zijn ziekte opgescharreld ?"

" Mogelijk ,maar er is méér ! Vlak na de bevrijding is de Britse Navy begonnen met het lichten van de lading munitie uit dat wrak ,terwijl ze de vele àndere gezonken schepen in de buurt ongemoeid lieten...De Nieuwpoortse vissers vonden dat verdacht ,omdat ze uit de omgeving van de berging werden geweerd ,maar zouden wél gezien hebben dat de bergingswerkers allemaal gasmaskers droegen. Daardoor is het verhaal ontstaan dat de Britten inderdaad die granaten met mosterdgas sluiks aan 't ophalen waren ,een munitie die door de conventie van Genève verboden was... Misschien hielden de Britten in '40 die smeerlapperij achter de hand tegen dat den Duits weer met Yperiet zou beginnen op het Westelijk front...Maar of dat allemaal wel wààr is valt nu niet meer te bewijzen..."

" En zeggen dat Leon in mei '40 ,bij de ontruiming van de Engelsen uit de zak van Duinkerke ,met de 'Astrid' vlak nààst dat schip is komen te liggen ! De Pylieser moest de tommy's met zijn vissersboot van het strand naar de 'Yucon' voeren ,dieper in zee. Maar toen dat plots gemitrailleerd werd door Duitse jachtbommenwerpers van de 'Luftwaffe' is de Pylieser er rap terug naar Nieuwpoort vanonder gemuisd !

" Wat ook vreemd is aan de schipbreuk van de 'Yucon' zijn de verhalen dat een schip boordevol geëvacueerde tommy's zonder merkbare averij stuurloos strandt op de Oostendebank...Waarschijnlijk zijn niet alleen de passagiers ,maar ook de bemanning tijdens de terugreis gepakt geraakt door het gas ,waardoor het schip al rap stuurloos afdreef..."

" Bon !" besloot Joseph :" We hebben genoeg lijken ! Kunt ge niet iets vrolijkers vertellen ?"

" Ja ,ik breng ook goéd nieuws hé ! Men vroeg mij u deze brief uit China te bezorgen...Afkomstig van uw broer ,naar het schijnt ,al dacht ik dat ge mij verteld had dat die jongen gesneuveld was in Berlijn..."

" Voor zover ik wist ,wàs dat ook zo ! Ik heb daar zijn graf bezocht. En ik heb het een beetje moeilijk met sprookjes over verrijzenis en dergelijke !"

Toen rinkelde de bel voor het "Einde Bezoek !"

Maar sprookje of niét ,hoe méér hij de volgende dagen de brief ook herlas ,hoe méér hij gaandeweg een paar van zijn zekerheden verloor ! Er was geen twijfel meer mogelijk :die moést wel van Leon afkomstig zijn...Zó stond er :

Beste Broer Joseph ,

Ik laat 'Fredje Bonheure' deze brief schrijven voor redenen die gij kent ,maar met mijn antwoorden op uw vragenlijst heb ik u ondertussen waarschijnlijk wel overtuigd dat ik zijn wie ik beweer te zijn. Gezond en wel , al hangt ons leven hier dikwijls aan een dun draadje.

Nancy liet ons weten dat ik volgens u gesneuveld zijn in mei '45 ,en begraven in Berlijn. En volgens tante Jetje versmoorde ik in de Geul een half jaar voordien bij de bevrijding van Westende ,en lig ik begraven op het kerkhof van Nieuwpoort ! Maar ge ziet :lijk een kat moet ik minstens drie levens hebben !

Bij het laatste nieuws dat ik u van het Oostfront stuurde lagen wij aan de Oder. Ik kreeg daar een schampschot in mijn kop en werd door Schwester Monika ,uw oud lief ,afgevoerd naar een noodlazaret in Berlijn. Bij het laatste straatgevecht daar heeft die Hollandse jonker van de Nederlandse SS-Kulturstelle ons lazaret daar uitgekamd en wie nog op z'n poten stond ingezet op een weerstandsnest in Steglitz ,hoog boven een apoteker :ik ,Monika en Gust Tierentijn. Wij waren vast akkoord om daar samen te sterven ,en Monika wilde zéker niet levend aan die beesten ten prooi vallen. Maar een T-34 heeft dat huis met een paar rake schoten doen instuiken ,en àl wat ik verder weet is dat ik ,samen met heel de vierde etage ,mee naar beneden zijn gezakt ! Toen ik weer wakker werd ,zat ik in een holte tussen de zoldervloer en de dakspanten ,en zijn daar een paar dagen in die puinhoop blijven schuilen tot het laatste krijgsgewoel was overgedreven. Beneden vond ik dan genoeg eten en burgerkleren. Op een goede morgen zijn ik naar buiten gestapt en zijn ik mij bij de vluchtelingenstroom gaan aansluiten. Ik papte er rap aan bij een onbekende vrouw met een kind. Gedrieën wilden wij gaan schuilen bij u thuis in Dahlem ,maar dat lag verlaten en helemaal in puin. Dan zijn wij maar ingetrokken in de lege villa van Ward Hermans op 't einde van de straat. Door al wat we daar vonden te verlappen hebben we het daar twee maanden volgehouden tot aan de komst van de Amerikanen. Op een 'Tauschmarkt' hebben die mij tenslotte aangehouden en na veel vijven en zessen overgedragen aan een Franse recruteur van het ‘Légioen étrangère’. In het verzamelkamp van Metz - in Frankrijk - trof ik er ook 'Fredje Bonheure' aan die mij zei dat hij u nog gesproken had ,een paar dagen voordien in kamp Adlershorst ,bij die blonde pokkenhoer Hélène ,maar dat gij liever thuis in 't gevang vloog dan nog langer soldaatje te spelen. Ik koos juist anders om. Samen met 'Fred' zijn wij dan vertrokken ,over Marseille en Sidi-bel-Abès in Algerije naar Saigon van de Indochine.

Maar nu wij hier in de stront zitten ,vragen wij ons af ofdat wij wel de goede keus hebben gedaan. Het kan hier met die gele rotzakken van tijd stijf stinken ,en ook de harde disciplien van 't legioen begint ons ferm de kloten uit te hangen. Maar ik zit hier nog voor drie jaar vast ,juist gelijk gij daar in Brugge, naar ik verneem. Maar gij krijgt nog iedere dag eten ,en wij moeten onze fret stelen van de rijstkakkers. De wijven zijn meestal ziek met rotte tanden ,en tetten hebben ze omzeggens ook al niet ,wat ze er niet bijverteld hebben toen wij tekenden bij "la Légion" voor onze vijf jaar !

Enfin ,tegen dat gij vrij komt ,hopen wij oprecht aan uw poort te mogen staan ,samen in goede gezondheid. Dit wenst u ,uw liefhebbende broeder

Alias 'Jos Maes' !

P.S. Hartelijke groet van Penny ,pardon ,de 'Fred' !

Inderdaad ,de uitleg over Leons laatste dagen in Berlijn kon kloppen. De twee lijken die hij in de trapzaal op de vierde verdieping van de apotheek had gevonden waren dus Monika en een zekere Gust Tierentijn geweest... Zelfmoord ,heel begrijpelijk...Maar waarom die 'Gust' dan in 'Grube Drei' begraven werd onder de naam van Leon Petré ,moest zijn herrezen broertje toch eens uitleggen ! Zo 'n fout maken was niéts voor de duitse administratie. Plus het feit dat Joseph het dagboek van Leon en andere persoonlijke bezittingen destijds terugvond in de broodzak van een zeker 'Van Rennen' ! Een broodzak is toch het lààtste wat een soldaat achterlaat ! Tenzij natuurlijk die ‘Van Rennen’ een tijdje voordien gesneuveld was en Leon diens broodzak erfde om zijn persoonlijke spullen in op te bergen ?...Wie zal het zeggen ?...

En al-bij-al verdomme : wie maalt daarom ?

Maar het feit dat Leon nog leefde moest hij nu wél aanvaarden !

D19 :   DONDERWOLKEN.

                          Brugge, juni 1947.

Het werd warmer buiten. De kastanjelaars op de binnenkoer stonden dik in blad, vol mooie trossen witte bloemen waar mussen en bijen blijkbaar niet genoeg van kregen... En met de intrede van de zomer leken ook alle ongemakken van het gevangenisleven veel lichter te dragen. In de gangen en de zaal was alles veel rustiger geworden, in hoofdzaak omdat er weer een golf van vervroegde vrijlatingen beetje bij beetje de overbevolking van de gevangenis afzwakte. Cellen met 'slechts' drie man werden de norm, waardoor ook de drang om in de 'hemelse' infirmerie te worden opgenomen fel afzwakte. Soms was er zelfs in het zaaltje van Joseph dagenlang een bed vrij. Onder de patiënten werd het verloop steeds groter, en zij die door de dokter als 'sortant' werden verklaard om terug naar hun cel te vliegen, maakten daar niet een drama van zoals een paar maanden geleden.

Maar juist door dat grotere verloop kreeg Joseph het veel drukker met zijn administratie. Het voortdurend in- en uitschrijven van de 'patiënten' met hun diagnoses en medicatie hield hem een goed deel van zijn lange dagen in de weer. Hij legde er zich op toe zijn klerkenwerk zeer nauwkeurig uit te voeren, waardoor de verplegers hem als een waardevolle collega begonnen te beschouwen en hem ten overstaan de 'zieken' een status van 'chef' bezorgden. En zo merkte hij gaandeweg dat zijn problemen met de buitenwereld niet langer zijn nachtrust verstoorden...

Okee, zijn broer Leon was nog in leven, so what ?! Als die verkoos aan het einde van de wereld zijn jonge bestaan nog eens op het spel te zetten, moest hij het zélf maar weten! Hij was blijkbaar de eerste twee jaren van zijn dienstverbintenis bij het vreemdelingenlegioen heelhuids door gekomen ;misschien liep de rest ook nog goed af...Alhoewel, een ongeluk zat in een klein hoekje. En Joseph wist uit ondervinding dat elitetroepen, zoals die "Franse" legionairs, steeds op de zwaarste frontsecties werden ingezet, waar de legerstaf koudweg met verliezen van 20 % rekende...Om de nog resterende drie jaar zónder letsel door te komen in zo'n omstandigheden, moest je wel een héél goede engelbewaarder hebben! Of een hoerenchance, anders gezegd! Al bij al gaf hij Leon, diep in zijn hart, weinig kans die stommiteit te overleven...

Hijzelf had in zijn drie jaar Oostfront teveel jongens door de vleesmolen zien draaien om zich op dat gebied nog illusies te maken...En hij wist dat er maar één middel bestond om zich tegen de emotionele schok van zo'n verlies te wapenen, en dat was: afstand houden en vriendschapsbanden mijden als de pest ! Hij had het beeld van Leon al éénmaal uit zijn gemoed en gedachten moeten verbannen, toen hij op Friedhof Steglitz zijn naam in het register zag staan met de vermelding 'Grube Drei' ,en zijn afsterven emotioneel verwerkt...De 'nieuwe' Leon, die in het oerwoud van de Indochine de paljas uithing, kon hem eerlijk gezegd niet veel meer schelen. Schluss !!

Telkenmale tante Jetje hem kwam bezoeken en 'zijn broer' ter sprake bracht, ging hij er dan ook nooit dieper op in en kon het niet verder brengen dan een vaag "Laat Nancy Penjaert hem in haar volgende brief mijn groeten doen, hé..." Zélf was hij niet van plan te schrijven...

Jetje merkte al vlug dat Joseph in feite niét in Leon geïnteresseerd was. Maar wél in die jonge Duitse vrouw die met de kerstweek van vorig jaar de 'Stella Maris' had gehuurd, en na één dag met de noorderzon was verdwenen...

" Gij hebt die gekend, hé, in Duitsland, ik voel dat wel ! Da's nu al de derde keer dat ge ,hier bij mij ,achter dat mens staat te vissen ! "

Tenslotte moest Joseph toegeven: " Wel ja, lijk gij haar beschrijft zijn ik bijna zéker ik dat het de dochter is van Jupp Deutinger, de vrijer van mijn moeder tijdens de oorlog.."

" Zeg Joseph, ik weet wel wie de Jupp was hé: daar moet ge geen uitleg bij geven ! En ge hebt met dat meisje te doen gehad, hé, terwijl ge bij de Jupp logeerde, ik zie het aan uw ogen ! ...Er bij geslapen, vaneigens ! ... Verdikke, alle venten zijn gelijk !...En haar kleine is toch niet van u, zeker ?...Dat mankeerde er nog aan ! "

" Welke kleine ?! Had zij een kleine bij ?!"

" Nee, maar ze zei wel, toen ze bij mij de sleutel kwam halen, dat ze een zoontje had van één maand! Die bubbel was nu nog te klein om te reizen, zei ze ,en werd door een inwonende meid goed verzorgd. Maar ze kwam hier feitelijk eerder op verkenning voor de jongen, om in de zomer wéér te keren voor een volle maand strandvakantie. Omdat ze "das Meer so schön und gesund" vond, zei ze: ik zal het verdikke nooit vergeten ! Dat schijnheilig varken ! Ge had die kamer moeten zién toen ze na één dag verdween ! Jesus-Maria ! Heel dien schonen balatum om zeep ! Heel de vloer pekzwart van het 'zoet' uit de schouw ! Als ge dààrmee denkt te trouwen, vent, zult ge haar ferm moeten leren kuisen, ik zeg maar dàt ! "

" Dan heeft ze dus aan die schouw zitten prutsen..."

" Vaneigens ! En er het schuiftje van de schouwpijp niet goed meer ín gekregen ! Of zodanig gepresseerd geweest om wég te geraken dat ze er zelfs de moeite niet meer voor deed ! Ik heb lang staan peinzen achter de reden, maar ik zijn nu zéker dat zij wist dat er in dat gat iets verdoken zat. En nu ik weet dat Jupp haar vader was, lijk gij zegt, is het nogal klaar dat HIJ daar iets in verdoken heeft vooraleer te deserteren...Iets geheims van den oorlog, heb ik eerst gedacht...Ofwel iets dat veel waard was: zwart geld dat hij op die vier jaar gespaard had, hé, de vuile pietoe ! " Ze keek Joseph onderzoekend aan.

" Ja, da's goed mogelijk..."probeerde deze vaag...

Maar Jetje vloog uit: " Zeg gijsse komediant ! Zou dat meisje helemaal van Duitsland naar hiér reizen en haar bébé zolank achterlaten ,alleen om een pak bezettingsmarken te pikken die nu niets meer waard zijn ? Of Belgisch oorlogsgeld waar ge, nà Gutt, nog just de stoof mee kunt aansteken ?...Gij weet wel béter hé ! Als gij daar óók zo achter aast, is het iets dat ook nù nog, lang nà de oorlog, zijn waarde heeft behouden...Goud, zal ik maar zeggen, of de stock juwelen van Rachel haren winkel ,die hij op z'n bil heeft geslagen lijk zij denkt ,en ik zit er zéker niet veel naast ! "

Joseph hield zich van de domme.

" Ge valt me tegen, Joseph Petré ! Ik zijn niét op mijn kop gevallen hé, als ge dat moest peinzen ! Ik zie het zo vóór mij ! ...Rachel had na de sluiting van haar juwelierswinkel in Oostende heel haar goudstock naar mij verhuisd. Een deel hebben wij twee jaar lang beetje bij beetje aan Jupp gegeven in ruil voor eten, maar nadien de grote hoop aan hém toevertrouwd om Rachel uit de klauwen van de Gestapo los te kopen. Dat is mislukt omdat Rachel toens al op de trein naar het kamp van Ravensbrück zat, zogezegd...En volgens hém is die smeerlap van de Gestapo nadien met dat goud gaan lopen, maar bewézen heeft Jupp dat natuurlijk nóóit ! En weet ge wàt ik met mijn slecht karakter zijn gaan peinzen ?"...

" Bon, zeg het maar..."

" Dat Jupp dat goud op z'n bil heeft geslagen ! En weggestoken heeft in de schouw van Marie haar slaapkamer, dàt peins ik ! Hij zat daar toch gezaaid en gebraaien, de vuile vogelaar, vier jaar lang ! ...En negen kansen op de tien wíst Marie van dat goud, maar ze heeft geen tijd gekregen om daarvan te profiteren, de arme slore ! En nu dat gij daar ook achter aast, en zo curieus zijt over die smerige zwarte balatum, wist gij dat óók van die schouw ! Maar aangezien gij heel de oorlog aan het Oostfront hebt gezeten, kunt ge de inlichting over die schat in Marie haar schouw alleen nadién van Jupp gekregen hebben, terwijl ge verleden jaar bij hem logeerde ! Dàt peins ik ! "

Joseph grinnikte: " Ge zit er inderdaad niét ver naast, nee..."

"Ziet ge wel...En Jupp heeft u dat goud aangeboden omdat ge met z'n dochter zoudt willen trouwen en haar kind erkennen hé ? Of zijt ge er misschien al mee getrouwd ? Dan had ge mij dat wél eens mogen vertellen ! "

" Nee, tante Jetje: ge hebt teveel boekjes van die Courths-Mahler (vooroorlogse populaire stationromans) gelezen, mens...Ik wist zelfs niet dat ze zwanger was ! Want we zijn maar bijeen beginnen slapen in maart van vorig jaar, twee maand vooraleer ik terug naar hiér vertrok...En van trouwen is er nooit sprake geweest: zo'n schoon meisje pakt geen vent met een houten poot hé..." Hij zuchtte wat bitter.

" Maar Joseph jongen ! Gij kunt toch ieder vrouwmens krijgen dat ge wilt ! Kunstbeen of niet ! "

" Was dàt maar waar..."

" In elk geval, als dat wijf het zou wagen effectief met haar kleine in de zomervakantie terug te komen, dan verwittig ik de gendarmen ! Een huurhuis dat ik moet kuisen zó abimeren en dan gaan lopen: daar zal ze verdikke niét goed van zijn ! Zij denkt zij zeker dat zij zich als Duitse hier nog van àlles kan permitteren! ?...De oorlog is gedaan hé ! En zij hebben hem verloren ! "

Na een paar dagen piekeren besloot Joseph toch maar de koe bij de horens te vatten en die brief naar Erika te schrijven die al zo lang op zijn maag lag...Want als hij haar nog langer de tijd gaf, was ze in staat om tijdens deze zomercongé ook nog zijn schat uit de abri op te graven ! Hij had Jetje nu wél voldoende opgejut om te blijven uitkijken naar de mogelijke terugkeer van 'dat wijf'... Erika reisde hoogst waarschijnlijk met een vals visum dat 'Konrad' haar bezorgd had. En als Jetje haar deze zomer direct als vandaal en vermoedelijke diefegge kon laten oppakken met die valse papieren, dan vloog Erika zéker onmiddellijk manu militari terug naar de Heimat !

Dus zette hij zich aan het schrijven.

" Erika,

Ik kreeg in april op mijn proces vier jaar, waarvan drie voorwaardelijk wegens verzachtende omstandigheden, maar werd begin deze maand vervroegd vrijgelaten. Mijn eerste bekommernis was natuurlijk de doos uit te graven die in het blockhaus verborgen zat. Dat is ondertussen gelukt en daar is alles mee okee. Evenwel ,naar Porz terugkeren kan ik vergeten ,want door het verlies van mijn burgerrechten krijg ik geen paspoort meer ,en kan ik dus niet naar het buitenland reizen.

Maar met de doos, die in de slaapkamer van mijn moeder verborgen zat, heb ik een groot probleem, als je begrijpt wat ik bedoel...Ik heb ontdekt dat je mijn oude woonst tijdens de kerstweek onder een valse naam gehuurd hebt, de bewuste doos uit de schouw haalde en overhaast na de eerste dag weer vertrok, met achterlating van een waar slagveld. De eigenares heeft klacht neergelegd tegen onbekenden wegens vandalisme. Ik zou, van mijn kant, hetzelfde kunnen doen wegens diefstal, en daarbij de wàre identiteit van de dader(es) bekend maken.

Ge weet welke dramatische gevolgen zo'n klacht voor uw gezin en uw bedrijf zou hebben, ook al is die dan misschien niet gegrond...Als Duitse - en burger van een verloren land, na een verloren oorlog en nu onder militaire bezetting - staat gij immers bloot aan de grootste juridische willekeur. Een aanklacht van mij is voldoende om u voor màànden in voorhechtenis te laten nemen. En als dievegge zal geen enkele wet u beschermen, moest ik mijn eigendom met geweld komen terughalen. Want ge weet dat de TWEE dozen mij wettelijk toebehoren. Ik kocht ze onderhands van uw vader Jupp voor de som van tienduizend Duitse Reichsmark, en uw handtekening staat als getuige op de verkoopovereenkomst die ik als een kostbaar bezit bewaar.

Ik geef u dus dertig dagen om mij een voorstel tot minnelijke schikking te doen, via mijn advocaat de heer Florizone, Langestraat 123, Nieuwpoort, West-Vlaanderen, BELGIË.

Ik hoop dat ge uw verstand gaat gebruiken en mijn verzoenend gebaar aanvaardt, zodat wij nadien in goede verstandhouding kunnen voortleven.

In afwachting teken ik,

                      Joseph Petré.

Bij het volgende bezoek van Florizone vroeg hij hem om dit epistel aangetekend naar Köln-Porz op te sturen. Maar na een vlugge lezing liet die direct zijn afkeuring blijken. Al die afdreigende woorden: dit was chantage, en daar wilde hij niéts mee te maken hebben ! Pas na veel aandringen ging hij tenslotte akkoord om de brief énkel onder een gesloten en geadresseerde omslag te aanvaarden. Dan wist hij zogenaamd niets van de inhoud...Nu hij zijn ereloon gekregen had, scheen hij plots heel wat minder inschikkelijk...Voor Joseph was dat wel een bittere ontgoocheling, maar geen écht probleem: dan moest hij over die 'dozen' ook niet teveel tekst en uitleg geven...

De man bracht echter nog méér onaangenaam nieuws... Hij herinnerde er Joseph nogal afstandelijk aan dat de Staat de barak van het 'gezin Petré' in de Bassevillestraat reeds sinds de bevrijding in '44 onder sekwester had geplaatst. Nu werd de woonst met bijhorende grond onteigend zonder vergoeding, om er twee sociale woningen op te bouwen: Joseph kon één van de volgende weken de officiële kennisgeving verwachten...

" Hey zeg ! Waar moet ik dan verdomme wonen als ik vrij kom ?! Kàn dat zo maar in beslag genomen worden ? Zonder vergoeding ?!"

" Wel heu...Die barak was in feite een schenking van het Fonds 'Roi Albert Premier' aan uw oorlogsinvalide grootvader en zijn gezin, hé...Geldig tot uitsterven van zijn rechtstreekse nakomelingen in de eerste graad: die zijn nu allemaal dood hé...Normaal zou een kleinkind lijk gij nog op een vergoeding kunnen hopen, ware het niet dat gij inciviek zijt verklaard en voor jàren uw burgerrechten kwijt speelde. Procederen heeft dan nog weinig zin, weet ge...Dat duurt een eeuwigheid en lost niets op."

" Dus ben ik straks dakloos als ik vrij kom ?!"

" Wel, ge zult iets moeten huren, of op kamers gaan wonen lijk zoveel mensen...En moest ge nog geen inkomen hebben, dan kunt ge misschien steun aanvragen van de Openbare Onderstand ?...Of misschien kunt ge voorlopig intrekken bij uw tante, Georgette Neuville..."

" Dat is mijn tante niet, dat weet gij ook ! En ziet ge mij, oud-SSer, al mee aanschuiven aan tafel met die inwonende boezemvriendin van haar ?! Die Rachel Coulier, ex-gevangene van het sinistere vrouwenconcentratiekamp van Ravensbrück !...  Dat mens kan mijn bloed wel drinken ! "

Florizone keek wat verveeld rond en zuchtte: " Bon, ge weet het nu...En het probleem stelt zich pas binnen tien maanden hé: ge hebt nog alle tijd om u eens óm te draaien, zou ik zo zeggen..."  

Omdraaien deed hij inderdaad: de hele nacht, in zijn bed ! Zeg, verdomme, de zwarte wolken begonnen zich al aardig boven zijn hoofd op te stapelen hé ! Tot nu toe dacht hij dat, met het uitzitten van zijn straf, alle verdere wrok vanwege de maatschappij zou wegkwijnen... Vergeet het maar ! Ze wilden van hem hélemaal een verschoppeling maken, zag hij...Straks belandde hij nog in een winderig kerkportaal, centjes afbedelend van de 'diep christelijke' gelovigen, met zijn beenstomp duidelijk in 't zicht ! Met éénmaal per dag een kom lauwe soep in 't klooster van de Arme Klaren ! Godver miljaarde nondedju ! !

En nu hij eraan dacht: als ze hem de barak én de hof afnamen, hoe zat het dan met de abri ? Stond die op zijn grond of niét ? En als ze op zijn lap twéé huizen gingen bouwen, stond die bunker dan niet in de weg ? Met andere woorden, riskeerde hij niet dat die klootzakken, samen met de barak, óók nog de abri zouden afbreken ? De abri waar, naar hij hoopte, nog steeds zijn fortuin verdoken lag...Straks speelde één of andere proleet er nog mooi weer mee ! En dat alles terwijl hij hier lijk een onnozelaar machteloos opgesloten zat ! Miljaarde getaarde godverdomme ! Om gek te worden, zeg ! !

Bij het volgende bezoek van Jetje vroeg hij vlakaf of zij óók gehoord had dat ze van plan waren zijn barak af te breken. Op de abri maakte hij geen enkele allusie om geen ongezonde nieuwsgierigheid uit te lokken.

Ja, inderdaad, Jetje wist dat allang, maar lachte zijn bezorgdheid weg: " Da's praat voor de verkiezingen, hé jongen ! De gemeente heeft daar geen centen voor ! De plannen voor die huizen moeten nog getekend worden en dàn eerst zouden ze nog een aannemer moeten vinden ! Wat niet gemakkelijk zal gaan, want aan die goedkope woningen valt niets te verdienen hé ! Plus dat éérst die stomme abri zou moeten afgebroken worden, wat de kosten nog méér zou opdrijven ! En op de koop toe zou er naar het schijnt vergif in de grond zit...Daar blijven ze liever met hun poten van àf hé..."

Ha, nu ze er zélf over begon, kon hij moeiteloos inhaken: " Ja, aan die stomme abri gaan ze nog veel werk hebben, als die in de weg moest staan voor die nieuwbouw ! " lachte Joseph met een onnozel gezicht: " Ik dacht er vannacht juist aan dat ik dààr in zou kunnen trekken als ze mijn barak plat smijten ! Kwestie van bij mijn vrijlating toch een dak boven mijn kop te hebben...Maar staat die wel op onze grond, dat gij weet ?"

" Ja zeker...Die ligt op de linker hoek van den hof, en valt er binnen. Een haag met vlierstruiken vormde vroeger de grens in de fond, en die omvatte toen héél die bunker. Maar door al het stuifzand is het duin met de jaren opgeschoven en heeft die haag meer en meer naar de straat geduwd...Nu staan de vlierstruiken al in het midden aan de zijgevel van de abri, en zoudt ge moeite hebben nog bij uw konijnenkoten te geraken ! Maar naar het schijnt is tot nu toe alléén Steiner met zijn bouwbedrijfje min of meer geïnteresseerd om heel dat spel af te breken..."

" Steiner ?! Heeft die een bouwbedrijf, nu ?!"

" Ja, met twee man en een peerdekop ! Hij werkt met wat zwaar occasie machines van de 'Stock Americain': een drilboor en een grijpkraan...Hij heeft in de duinen van de Lac-aux-Dames al een stuk of drie bunkers opgeruimd met dynamiet, maar die stonden helemaal vrij, ver van de huizen...Toch zegt hij het vlak voor mijn deur te durven riskeren, omdat hij een nieuwe methode heeft uitgevonden die geen schade veroorzaakt in 't omliggende en veel goedkoper is dan het werk van de grote aannemers...Ik zijn eens gaan zien toen hij er elders één in de lucht liet vliegen. Hij plaatst éérst binnen in de bunker een kleine lading en metselt dan alle vensters en gaten dicht vooraleer die vol te pompen met zeewater. Dan laat hij die lading springen en héél die abri valt inéén in fijn gruis, zonder dat ge rook ziet of een vlam. Ik had verwacht dat er met een zware knal héélder brokstukken in de lucht zouden wegvliegen, maar er 'bougeerde' juist niks ! Wij, op honderd meter, voelden enkel een zware klop in de grond en dat was àl ! En toen we nadien naar 't resultaat gingen zién lag daar alleen een groten hoop natte kiezel met een wirwar van ijzerdraad ! De burgemeester was daar ook bij met ingenieurs van 'Bruggen en Wegen' en iedereen stond te gapen met zijn mond vol tanden ! Naar zijn volgende ontploffingen zijn ik niet meer gaan zien, want in feite was het een scheet in een fles ! Ge zag niks geen spektakel..."

Nu pas merkte ze dat Joseph er stil en bleek bijzat en niet eens meer leek te luisteren. Bezorgd greep Jetje zijn hand: " Wat is 't mijn jongen ? Voelt ge u niet goed ,soms... ?"

Verdomme, je zou voor mínder gaan kotsen ! Die avond begon Joseph plots de omvang van de ramp te vermoeden die boven zijn hoofd hing ! Die stomme kloot van een Steiner gaf in de duinen leuk demonstraties weg van wat ze bij de pioniersopleiding van de Wehrmacht 'Wasser-Sprengung' hadden genoemd ! Bij het dynamiteren van bunkers werd gewoon de wet van Archimedes toegepast, die iedere student in zijn eerste lessen van fysica door de strot wordt geduwd ! Hoe zeiden ze het ook weer ?

" Een druk, uitgeoefend in een gesloten vloeistofvat, verspreidt zich gelijkmatig op alle wanden..."

De Duitsers wisten dat de betonnen muren van een volle citerne moeiteloos verpulverden als ze met een snok uiteen geduwd werden. Immers beton kan weerstaan aan een enorme samendrukking, maar barst en verkruimelt als eraan getrokken wordt ! Of met andere woorden: als deze met water gevulde en onsamendrukbare ruimte plots zoals een ballon werd opgeblazen worden de wanden uitéén gerokken tot het honderdvoudige van hun oppervlakte. Dat 'opblazen' gebeurde simpelweg door middenin deze volle vloeistofkamer een kleine lading TNT te laten ontploffen. Zo'n blok vaste springstof van 1 à 2 dm3 vergrootte onder water bij het ontploffen zijn volume tot het duizendvoudige in gasvorm, en onder de plotse enorme druk van deze bol gas en de hete stoom van het water vergruisden de omhullende wanden ! Simple comme bonjour !

Maar het bijkomstige voordeel van Steiners systeem verontrustte Joseph nog het meest: door de afgedempte klap onder water werd geen breukmateriaal weggeslingerd ! Daardoor werd de beschadiging van omliggende gebouwen vermeden en kon deze werkwijze zogezegd toegepast worden in volle dorpskern. En dus zéker in de Bassevillestraat, waar de abri toch op dertig-veertig meter van de huizen stond !

Enkel tijdens zijn pioniersopleiding in Dresden had Joseph een paar keer met deze werkmethode kunnen experimenteren, maar later tijdens zijn drie jaar front nóóit meer. Waarschijnlijk heeft Steiner, tijdens zijn inzet bij het Vlassovleger, deze theorie dikwijls in de praktijk kunnen toepassen en verfijnen. Want om de explosie van de abri in de Bassevillestraat op zo'n korte afstand van de huizen met een gerust hart te durven uitvoeren, moest je wél een beetje ondervinding hebben...Of helemaal gék zijn ! Immers, alle voorwaarden moesten nauwkeurig vervuld worden, zoniet liepen in de praktijk deze experimenten vaak faliekant af ! ...En het was zéér de vraag of Steiner met zijn één-mans bedrijfje tegen zo'n mislukking verzekerd was...

Al deze mogelijke catastrofen moest hij Jetje bij haar volgende bezoek goéd voorspiegelen ! En dan kon hij ook dat gerucht over de vergiftigde grond wat aandikken ! Haar laten verstaan dat de kelder van de abri, die nu bijna volledig was onder gewaaid, vol oude gasgranaten stak...Die door te ontploffen, wel eens het halve dorp konden doen stikken ! Bij het woord 'mosterdgas' moest je voor die mensen daar verder geen tekeningetje maken !

Hopelijk kon hij met al deze rampscenario's Jetje nog tijdig de stuipen op het lijf jagen. De tam-tam zou dan wel de buurt voldoende mobiliseren tegen de roekeloosheid waarmee Steiner met zijn springstof niet alleen haar eigen woonst kon kraken ,maar met het giftgas ook het hele dorp bedreigde ! En beroering genoeg veroorzaken om 'zijn' abri voorlopig te redden... Of om die afbraak tenminste lang genoeg tegen te houden, tot hij er na zijn vrijlating de schat kon opgraven !

Dat was het énige wat hem nog recht hield: zijn schat ! En als zijn opzet onverhoopt niét moest lukken, mochten voor zijn part al die koppige klootzakken van zijn vroegere dorp stikken lijk beesten ! Hij had ze verwittigd: méér kon hij niet doen ! Door hem hier in de bak te steken, hadden ze meteen hun eigen doodsvonnis getekend. Eigen schuld, dikke bult !

De volgende dagen blééf hij maar geobsedeerd verder broeden op de gevolgen van de gasramp die zijn dorpelingen boven het hoofd hing. Want dàt de kelder van de abri vol Yperiet stak, daarvan geraakte hijzélf meer en meer overtuigd. Vroeger had hij gewoon met dit idee gespeeld en de besmetting van zijn konijnen en die van de piloot Bolton losjes op één hoop gegooid met de 'Rode Pest' van kleine Dré Trotsaert ,jàren voor de oorlog. Daaraan had hij destijds, in één moeite door, de geheimzinnige dood van die Lowietje Maenhout en zijn pestkop Roger De Ceuster geknoopt...

Maar nu begonnen ook de onheilsverhalen van Jupps vriend Ferdi door te dringen. Die had het steeds over 'zijn' gasgranaten, die in 1917 de Britse landing op de kust van Westende in de kiem zouden gesmoord hebben...Dat waren speciale chemische obussen, die niét zoals gewone mosterdgas reageerden met de zuurstof van de lucht, maar énkel met dat van de zee...Water bevatte immers ook voor éénderde zuurstof. Als die gasobussen afgevuurd werden naar de naderende vloot en de duo-containers zouden er openspatten in de golven, dan ontstond er plots een gaswolk die de bemanningen van die schepen onmiddellijk zou doden...

Dààr zat dus de knoop: een vermenging met zeewater zette de chemische reactie van Ferdi's gasgranaten in werking...En het systeem van die stomme Steiner stond of viel met het volpompen van de dichtgemetselde bunkers met...jawel: zeewater ! Dus als het toeval nu wil dat in de kelder van zo'n abri een hoop van Ferdi's gasgranaten liggen te roesten, en het genie Steiner laat daarboven een citerne zeewater ontploffen...Hij moest er niet aan dénken

Het kleinste kind begreep dat hier A plus B samen de Apocalyps veroorzaken, het einde van de wereld ! ...

Of toch minstens het einde van Westende...

D20.   HET ZWARTE GAT.

                        BRUGGE, zomer 47.

Het plotse verschijning van Nancy Penjaert in de bezoekerszaal had hem helemaal van zijn melk gebracht. Hij had zoals gewoonlijk verwacht Jetje te zien zitten aan één van de reftertafels. Maar die frisse blonde klampte hem aan, stelde zich voor en zei gewoon dat de vrouwen onderling hadden afgesproken dat zíj ,Nancy ,het lief (?) van de Penny ,nu Jetje eens zou aflossen...

" Verandering van spijs doet eten hé jongen ! " En deze mokkel zag er inderdaad héél smakelijk uit...Ze deed hem direct aan Erika Deutinger denken !

Verdomme, dacht Joseph, en juist nù hij tegen Jetje over de dwaze experimenten van Steiner met zijn "Wassersprengungen" eens flink zijn gal wou spuwen ! Maar al bij al: na de moederlijke bezorgdheid van zijn 'tante' mocht er al eens een fris jong lachebekje trachten zijn rothumeur wat op te fleuren !... Want véél had hij de laatste week niet geslapen. En als hij dan midden tussen de snurkers en de rochelaars tóch eens wegdoezelde, kreeg hij krék nachtmerries over zijn zogenaamde zoontje...Dat mormel zat in zijn dromen doorlopend met een veel te grote spade driftig al het stuifzand uit zijn abri weg te scheppen...Nat van het zweet was hij godzijdank steeds op tijd wakker geschoten vooraleer dat schoftje er met zijn goud vandoor kon gaan ! Maar Joseph voelde dat hij vroeg of laat machteloos zou moeten toezien hoe die kwaadaardige dwerg zijn schat zou wegkapen, en daarmee meteen zijn laatste houvast in dit leven !

En als dàt gebeurde, dan kon hij zich net zo goed hier ophangen met zijn beddelaken...In de verbandkamer liep er een dikke buis van de verwarming langs het plafond. Hij had die de laatste dagen al dikwijls sluiks bekeken of die zijn gewicht zou kunnen dragen...

" Zijt gij Madam Penjaert ?" vroeg hij wat verbaasd.

" Bah ,ja, als ge wilt...Zeg maar Nancy, dat doen alle vrienden van Roger."

Roger ? Wie is dàt nou weer ? Tot het hem te binnen schoot dat Penny in 't écht inderdaad zo heette...Roger Penjaert.

" Pardon, maar ik was effekens in de war...Die koppijn van de laatste dagen...Ik slaap slecht..."

"Ge hebt toch geen zware zorgen hé ? Allee jongen, vergeet al die zever ! Ik heb juist gehoord dat ze weer een hele klad van de vrienden vervroegd vrij gaan laten ! Ge zijt er misschien bij, wie weet! Hoop en àl nog een maand of drie-vier en ge zijt er vanaf..."

Joseph glimlachte als een boer met kiespijn: " Dat zal wel niet meer voor mij zijn, want van mijn viér jaar hebben ze al driekwart voorwaardelijk gegeven...Nog méér kado's moet ik niet verwachten..."

" Bah, ge zegt dat." lachte ze: " De duivel kakt altijd op de grootste hoop hé ! " Hij deed geen moeite haar kwinkslag te begrijpen. En om het gesprek weer op gang te trekken begon ze over 'de Roger' en Leon.

" Ge zijt zeker content dat die binnenkort terug gaat komen hé ?"

" Wie ? Leon ? Dat zal nog een tijdje duren zeker ?! En nadien zal ik weer aan hem moeten wennen, want in mijn ogen was die al jaren geleden gesneuveld, hé...Ons Jetje heeft u waarschijnlijk die historie van zijn laatste gevechten in Berlijn verteld. Want ik heb daar aan zijn graf gestaan, verstaat ge...Dan is zo'n plotse verrijzenis uit het niét moeilijk te geloven."

Ze moest lachen :" Ik vrees ten andere dat ge niet lang plezier gaat hebben van die verrijzenis...Die twee krawaten spreken van mee uit te wijken naar Zuid-Amerika, als dat avontuur in Indochina achter de rug is. Immers, er zijn een paar Oostendse visserfamilies die ginds ver over de oceaan een nieuw leven willen beginnen, en ze vragen veel volk mee om er een Vlaamse basis op te richten. De Van Gyzeghem doet mee ,en veel zwarten ,en Karel Sys ,de bokskampioen van Europa...Ze zijn al met zeven schepen en volgend jaar doen die de grote oversteek met al hun hebben en houden. Leon droomt naar 't schijn al lang van niets anders meer: weer de zee op te gaan en eindelijk bevrijd te zijn van die zeveraars die hem hier in de bak willen steken ! "

" En de Penny...de Roger ? Die ként toch niks van vissen ? Of gaat hij soms in die bananenrepubliek voort vechten en revoluties organiseren ? Echt iets voor hém ! "

Nancy glimlachte die sneer weg: " Neen, ik denk dat hij nù zijn wilde haren wel kwijt is...Hij plant om dààr ,samen met mij ,de commercialisering van de vangst te verzorgen. Ik doe hier al jaren boekhouding en hij zou met zijn gladde tong en zijn energiek karakter voor de verkoop kunnen zorgen...Die twee mannen leren nu al volop Spaans van een legionair en ik volg avondschool op de Berlitz ! "

" Wel, dan zal dat wel lukken hé " zei Joseph mat.

Het gesprek stokte even tot Nancy voorzichtig een visje uitwierp: " En gij ? Zou dat u niks zeggen, een nieuw leven beginnen in Zuid-Amerika ? Een knappe kop als gij zouden we daar goed kunnen gebruiken, weet ge ! Of hebt ge soms al àndere plannen ?..."

Over Erika zweeg hij liever. Dus lachte hij eens triest en wees op zijn krukken: " De Himalaya beklimmen zeker, en nadien zien we wel hé..."

Die avond draaide haar bedekte invitatie eindeloos rondjes door zijn hoofd: " Zo'n knappe kop als gij zouden we daar goed kunnen gebruiken, weet ge ! "...Loos gefleem, natuurlijk, enkel bedoeld om hem over zijn zwarte gedachten heen te helpen...Of misschien tóch om hem iet of wat toekomstperspectief voor te spiegelen ? Want wàt hij na zijn vrijlating en zijn problemen met Erika in zijn geboortestreek zou moeten aanvangen, was voor het ogenblik één groot zwart gat ! En zéker als hij door die vervloekte graafwerken van Steiner naast zijn doos goudstukken zou vallen...Dan had hij sowieso geen poot meer om op te staan, bij wijze van spreken ! En van dat spookbeeld schrok hij wel even: geen poot meer ! ...Verdomme, alles zat hem fameus tegen, de laatste tijd !

Maar Zuid-Amerika?! 't Was bij de deur, zeg ! Dan nog liever deemoedig bij Erika aankloppen, mét of zónder Jupps goudschat uit de abri. Ze was destijds werkelijk verliefd op hem geweest, en had in bed heftig van hem genoten...En wat in haar ogen ook zeer belangrijk was: in de beenhouwerij hadden ze goed samengewerkt. Als koppel zouden ze er zéker in slagen daar een bloeiende zaak van te maken. Neen, ondanks zijn twee onnozele brieven zou het hem niet veel moeite kosten die jammerlijke misverstanden uit de weg te ruimen...

En moest het tegen alle verwachtingen in met Erika tóch mislukken was het nog altijd mogelijk Zuid-Amerika in overweging te nemen...Hij had vroeger wel altijd aan die stinkende vislucht van Leon een grondige hekel gehad. Maar bureauwerk, of in de handel, zoals Nancy had laten verstaan: daar zag hij wel iets in "met zijn knappe kop"...En met zijn prothese was hij toch mobiel genoeg om in het normale dagelijkse leven van zo'n bedrijfje mee te draaien: urenlange nachtmarsen kwamen daar normaal niet meer bij kijken hé...Bleef natuurlijk de handicap van de taal...Maar als 'Roger' - en zéker een halve analfabeet als de Leon ! - op zo'n korte tijd voldoende Spààns konden leren, dan hij zéker !

Neen, als tweede optie mocht hij Zuid-Amerika zeker niet uitsluiten...Maar het was wél verdomd ver ! En ééns daar, was er geen weg-terug meer...

Juist toen hij na een paar dagen piekeren er weer een gat in begon te zien, speelde Florizone hem het antwoord van Erika in handen.

Lieve Josef (of Jean-Marie: ik weet niet of je nog meer schuilnamen hebt om je te verbergen) En, voortgaand op de ondertoon van je laatste brief, begin ik sterk te twijfelen of het adjectief 'lief' nog langer op jou van toepassing is...

Want eerlijk gezegd ben ik er nogal van geschrokken zoiets van jou te ontvangen na deze maandenlange stilte! Wat moeten deze openlijke dreigementen ?! Vind je het wérkelijk zó abnormaal dat ikzelf op verkenning naar de kust ben gegaan ? Na je vertrek liet je eerst vier lange maanden niets van je horen, zo dat ik vreesde dat je onderweg gestorven was ! Tot ik in september éindelijk een kattebelletje van je kreeg, waarin je definitief met mij brak, weet je nog ? Je verwachtte voor jàren gevangen te zitten en gaf mij de volledige vrijheid terug...Het tijdstip kon niet slechter worden gekozen, geloof mij ! ... Want je weet het, of je weet het niét, maar op dàt ogenblik was ik al zwaar zwanger ! Tel het maar na !

Mijn zoon Josef-Maria Deutinger is dan op 4 december geboren. Konrad, die sindsdien mijn leven deelt, wilde de kleine als zijn zoon erkennen. Ik heb deze leugen geweigerd, en dat niet alléén omdat ik de naam 'Deutinger' wil laten voortbestaan. Ik vind dat die man zich niet moet belasten met de verantwoordelijkheid van een ànder. Punt. De jouwe ,moest je het nog niet begrepen hebben !

Wat de doos 'Schmuck' aangaat, beschouw ik dat als een kado van de biologische vader. Een afscheidskado van een ongelukkige geliefde, om het woord 'afkoopsom' niet te gebruiken...Voor Josef-Maria zal het een steuntje in de rug zijn, indien er voor ons nog veel moeilijke jaren in het verschiet zouden liggen. Want het bedrijf van zijn moeder heeft het moeilijk om te overleven in het huidige Duitsland, ook al kan zij volop steunen op de totale inzet van Konrad. Die verdient nog goed bij, maar de aard van zijn werkkring is, zoals ge weet, niet vrij van zekere risico's...Toch is hij vast besloten zijn huidig geluk met alle middelen te vrijwaren...

Laat deze ophelderingen over mijn toestand je vooral niét aanzetten tot een bezoek aan mijn freel gezin. Ik verwacht je niét meer terug te zien: dat zou een mooie herinnering enkel verpesten. Met mijn zoon hebt je mij de waardevolste schat geschonken die een vrouw kan verhopen. Ook zónder jouw verdere bemoeienissen zal hij zijn weg in het leven wel vinden.

In deze hoop op een goede verdere verstandhouding                            

               teken ik,

                       Erika Deutinger.

Zo, dat was dàt...Zij had dus inderdaad een kind gekregen. Dat deel van haar complot was blijkbaar glansrijk gelukt: een zoon krijgen die haar naam zou voortzetten en het bedrijf in de familie zou houden. Dat die kleine van hém was, zoals zij poneerde, wou hij grif geloven, ook al raakte dat zijn koude kleren niet...In Rusland liepen er misschien van hem nóg zo'n paar exemplaren rond: daar kon hij zijn slaap niet voor laten. Maar wat hem méér ergerde was de manier waarop zij zijn doos juwelen zonder de minste wroeging op haar bil sloeg, als startkapitaal voor haar zuigeling ! Nogal grof hé madam ! En dan nog dreigen de gangsterbende van Konrad op zijn dak te sturen als hij zich daar niet goedschiks bij neer zou leggen ! Want 'meneer' is vast besloten zijn huidig geluk aan de zijde van Erika met alle middelen te vrijwaren ! Ja watte ! En Konrad kennende...

En het ergste was nog dat hij haar waarschuwing wel ernstig moést nemen: die teef ging over lijken als zij zich bedreigd voelde ! Zéker nu ze de belangen van haar jong moest verdedigen ! Haar oversekste grootvader, die destijds overwoog zijn erfgoed aan de Russische foetus na te laten, kon er van meespreken ! Of juist niét ! Een overdosis methylalkool, een bons op de bol, en hupsakee: de ouwe vloog de Rijn in ! ...En zeggen dat ze steeds moeiteloos venten vond die voor haar het vuile werk opknapten ! ...Nù speelde Konrad voor Witte Ridder...

Neen, als Erika niet spontaan met die doos goud over de brug kwam, kon hij daar maar beter voorlopig een kruis over maken...Misschien kon hij haar later als wraak nog een poot uitvijzen of het huis sluiks in brand steken, maar voor het ogenblik moest hij maar proberen dit fiasco te overleven...Tenslotte, één ramp meer of minder...

Maar wat hem in haar brief nog het hardste trof, was die éne zin: 'Ik verwacht je niet meer terug te zien...' Al zijn mooie dromen, om na zijn vrijlating uit te wijken naar Duitsland en met Erika een nieuw leven op te bouwen, kon hij dus definitief vergeten. Hoe deemoedig hij ook bij haar zou aanbellen, de deur kreeg hij sowieso op zijn neus ! Erika had de herinnering aan hun mooie liefde en hun stomende seks resoluut uit haar geheugen geschrapt: dàt was meer dan duidelijk ! Het voelde écht alsof hij in een zwart gat viel ! Nu was hij wel gedoemd het voorstel van Nancy Penjaert wat serieuzer te overwegen...

Het duurde een paar dagen vooraleer hij deze dreun op zijn hersenpan te boven was gekomen. Maar toen Jetje hem bij haar volgende bezoek vroeg of hij goed nieuws had gekregen met die brief uit Duitsland, zei hij kortaf:  "Dat is gedaan ! "

" Ha ?" schrok Jetje: " En wat moet ik doen als die madam straks opnieuw op congé komt in Westende ?"

" Haar strot afsnijden verdomme ! !" blafte hij.

" Dat zal ik dan aan Rachel overlaten ! " grijnsde zij: " Want die is razend op dat wijf, die er met heel haar stock juwelen vandoor is ! En gij, Joseph, hebt in haar ogen óók de boter gevreten, weet ge ! Want gij wist toen gij van Duitsland terug kwaamt, waar Jupp haar goud verdoken had, zónder dat aan haar te willen verklappen ! "

" Ik zou wel zot zijn ! Dat was mijn enig lokaas om haar te beletten mij als SS-er bij de gendarmen aan te geven ! En in de ogen van de Jupp waren die juwelen zelfs niet van haar ! Rachel had die immers gestolen van haar ex-man, die jood Polak, nadat zijzelf die vent in mei '40 als duitse spion verraden had aan de Belgische Staatsveiligheid !"

" Wat van haar vent was, heeft zij toch geërfd zeker ! "

" Geërfd ?! Weet zij zéker dat Polak dood is ? En als ik goed zijn ingelicht, heeft zij zich direct in het begin van de bezetting van die jood laten scheiden, hé ! Die vent zat toen wel gevangen in Zuid-Frankrijk, maar was toch nog volop in leven ! En bij gebrek aan een officieel overlijdensattest, gedateerd vóór de scheiding, of bij gebrek aan een testament in haar voordeel, kan Rachel het vergeten ! Die juwelen zijn niet van hààr ! Misschien wél van Jupp, aangezien gij ze aan hem gegeven hebt om Rachel vrij te kopen ! Maar IK heb ze van Jupp gekocht vooraleer naar België terug te komen: dat kan ik bewijzen met een onderhandse akte die Jupp en ik in april '46 hebben opgesteld. En dus heeft zijn dochter Erika - want zo heet die Duitse - door met die juwelen te gaan lopen, maar bij één onnozelaar een kloot afgetrokken, en dat is bij Bibi ! "

Jetje had zijn nijdig betoog met stijgende verbazing gevolgd, en bleef hem nog even aanstaren vooraleer de hamvraag te stellen: " En nu ? Gaat ge dat zó laten ? Of gaat ge dat in Duitsland terugeisen ?"

" Ik heb u toch van in 't begin gezegd: Duitsland is gedaan ! Als ik daar mijn kop laat zien, snijden ze MIJ de strot af ! En als zij naar hier durft komen, doe ik bij haar hetzelfde ! Dus kunnen we er beter allemaal een punt achter zetten! "

Na een pijnlijke stilte vond ze toch een onderwerp om zijn moorddadig rothumeur wat te verzachten: " Bon, laat ons hopen dat het allemaal wel zal koelen zonder blazen. Niks is zo erg als het in 't begin voorkomt! Zie maar naar Steiner: die dreigde met het dynamiteren van de abri héél de straat te verruïneren. We zijn wel fel van ons oren gaan maken bij de gemeente, maar officieel haalde dat niet veel uit! Maar naar het schijnt gaat Steiner nu tóch afhaken, omdat de abri te ver van de zee ligt: zeshonderd meter van de hoogwaterlijn...Zijn darmen zijn niet lang genoeg, en zijn pomp is te zwak voor die lange afstand...En hij moest met zijn darm de Grote baan en de tramroute kruisen en krijgt geen toelating om die te ondergraven. En gezien er dichterbij huis geen serieuze beek loopt die genoeg water kan leveren, weet ik niet of de bouw van die twee huizen wel zal doorgaan...Heel dien bunker vullen met kraantjeswater in zo'n korte tijd schijnt niet te gaan vanwegens de lekken....Plus dat het veelst te duur is, zeit hem...Al zal dat voor u niet veel veranderen, want uw barak is in de nacht van verleden donderdag helegans afgebrand : aangestoken door de aannemer, zeggen ze..."

" Niet veel veranderen ?!" vloog hij uit: " Weet ge wel wat ge zegt ?! Ik zijn dakloos ! Waar moet ik gaan slapen, denkt ge, als ik vrijkom ? In 't kerkportaal ?"

Maar Jetje zag geen probleem: " Bij mij, natuurlijk: ik heb plaats zàt ! "

Daar had hij even niets van terug.

" En Rachel dàn ? Peinst ge dat dié met een oud-SSer aan tafel wil zitten ? En dan nog wel één die het op haar goudstock gemunt had ! Ze zal mij gèren zien kómen ! "

" Rachel ? Die woont niet meer bij mij: die is een maand geleden verhuisd..."

" Hoezo, verhuisd ? Is 't ambras in 't kiekenkot ?"

" Niet écht...Maar ze is haar baas aan 't opvrijen, en ze heeft haar Marcelleke al een schoon appartement afgeluisd midden op den dijk in Nieuwpoort-bad, op het vierde, met volle zicht op zee: geen last van nieuwsgierige overburen..."

" Ik versta dat niet: Rachel hàd het toch niet voor de mannen ? En dat notariszoontje is tenslotte toch een vent !  Wel niet honderd procent een Hercuul, maar toch...Wat wil ze daar mee aanvangen ?!"

" Ja, een vént is véél gezegd, want zij draagt de broek, heb ik verstaan... Maar Rachel haar mes heeft altijd al langs twee kanten gesneden, weet ge...Herinnert u haar jood: ze sliep er misschien niet bij, maar was er tóch officieel mee getrouwd...Voor 't geld, okee...Maar voor 't geld zou zij de raarste dingen doen met haar geflipt Marcelleke. En dat hééft ze zekers al gedaan, want ze heeft hem goed in d'and ! En dat hij geflipt is, heeft hij van zijn vader: die was gekend in alle chique hoerenkasten van de streek, te beginnen met de 'Cambrinus' ! Ze hebben daar naar het schijnt een kelder: ik zeg maar dàt ! ..."

" Ja-ja, al goed ! " onderbrak Joseph haar achterklap: " Maar meent ge dat, van mij in huis te nemen ?"

" Vaneigens, vent !

" Ik zal misschien niet veel kunnen betalen, nu dat Erika met die juwelenstock is gaan lopen..."

" Dan zet ge mij maar in uw testament ! " flapte zij er spottend uit.

Ze lachten allebei de spanning weg. Gelukkig zou Joseph er nooit àchter komen dat zijn lieve tante Jetje het niét zo speels bedoelde, van dat testament...

De week daarop was Nancy weer aan de beurt: " Ik heb gelijk verstaan van Jetje dat ge niet meer rekent van naar die Duitse weer te keren ?"

Hij herhaalde voor de zoveelste maal zijn somber besluit: " Neen, Duitsland dat is gedaan ! "

" En hebt ge al iets ànders op 't oog, tegen dat ge hier buiten komt ?"

" Van mijn renten leven of mij ophangen ! " flapte hij er uit: " Dat staat nog niet vast ! "

Ze schrok even van zijn uitgestreken gezicht, maar besloot het als een soort soldatenhumor op te nemen: "Die uitersten liggen wat ver uiteen hé ! ...Ik weet iets daar tussenin, en ik heb er u, geloof ik, verleden keer al een woordje over verteld...Emigreren naar Zuid-Amerika, hé ? Al eens over nagedacht ?"

" Gelooft mij, Nancy, ik heb de laatste week niets anders gedaan...Er is niets dat mij nog hiér houdt, maar ook niets dat mij speciaal aantrekt in wat gij voorstelt. Van avontuur heb ik de laatste jaren genoég gekregen, en uitwijken naar het eind van de wereld zou mijn zoveelste sprong in het onbekende worden, vol verrassingen...Onaangename verrassingen, negen kansen op tien, en daar heb ik mijn buik van vol ! Het liefst zou ik nog in onze duinen een kot bouwen en er lijk een bohemer leven op gestroopte konijnen ! Want, eerlijk gezegd, ik zie mij niet met mijn éne poot mijn kloten afdraaien in de Argetijnse Pampa: ge kent de taal niet, de zeden en gebruiken van dat volk evenmin..."

Ze lachte zijn verweer weg. In hun kolonie zouden ze daar immers een zelfstandig dorp vormen, en leven tussen éigen volk, allemaal Vlaamse ondernemers. Enkel een paar onder hen had dat Spaans werkelijk nódig: hetzij om het plaatselijk werkvolk te dirigeren, hetzij voor hun betrekkingen met de lokale autoriteiten. De rest kon bij de start volstaan met een klein mondjevol, en nadien al doende bijleren... En die prothese zou hem zéker niet hinderen bij het administratief werk op de boekhouding, waar haar de leiding was beloofd. En van het pionier-spelen in de Pampa was al helemaal geen sprake, want de autoriteiten zorgden voor onderdak in afwachting dat de groep haar eigen gebouwen zou optrekken..De nieuwe president van dat immense land ,Generaal Peròn ,zou de nieuwe Europese immigranten voor 100% steunen. En een bevriende Vlaamse bank stond garant om de eerste schokken op te vangen...

Ja watte ! Gaandeweg geraakte Joseph toch wat in de ban van dat nieuwe toekomstperspectief. Hij opperde zelfs dat José, één van de verplegers, hem wel zou kunnen helpen met het aanleren van de taal. Die was als kind tijdens de Spaanse burgeroorlog door de 'Rode Hulp' uit San Sebastian naar België geëvacueerd...Dat was wel al tien jaar geleden, maar die gast had zijn Spaans nog niet verleerd...

" Voilà! " zei Nancy: " Ge zijt vertrokken ! "

José Amilcar Costas heette de verpleger in kwestie. Afgekort weliswaar, lachte hij, want normaal droeg hij ook nog de naam van zijn moeder ! En hij voelde zich zeer gevleid dat hij Joseph de taal van zijn voorvaderen mocht aanleren. Doch énkel maar de sprééktaal, wel te verstaan, want hij had geen flauw benul meer hoé die woorden geschreven werden! Of Joseph zélf niet voor een leerboek kon zorgen, vroeg hij wat gegeneerd. Niét dus. Tot de aalmoezenier van de gevangenis met een soort missiecathechismus kwam aandraven. Rooje José was er niet erg gelukkig mee, want als papenvreter gruwde hij van die katholieke geloofsregeltjes. Maar nood breekt wet.

Doch alles wat daarin geponeerd werd, bezorgde José doorlopend ideologische oprispingen en Joseph koppijn van zijn eindeloze protesten...Het was dan ook een hele opluchting toen Nancy hen deel 1 van haar eigen Berlitz-cursus "Spaans voor Beginners" bezorgde. Nu konden ze tenminste serieus starten...  

D21. MENEER DE NOTARIS.

            Nieuwpoort, augustus 47.

De naam van zijn vreemde bezoeker zei hem totaal niks:" Van de Casteele Jean-Paul, Fiduciair Agent" ?...En de notariszoon Legein kon zweren dat hij die man nog nooit van zijn leven had ontmoet. Juist daarom stootte dat samenzweerderig air van zijn klant hem zo tegen de borst. Die was er duidelijk op uit hem in één of andere louche zaak te betrekken en daar had Marcel zo langzamerhand zijn buik van vol ! Z'n vader had hem al genoeg rotte vis nagelaten in zijn onafgewerkte dossiers !

" Meneer de Notaris, sta mij eerst toe u mijn innige deelneming te betuigen voor het afsterven van uw vader.."

" Dank u, meneer...heu...Van de Casteele, maar Papa is al een hele tijd geleden van ons heen gegaan, en ik ben de fatale schok al aardig te boven gekomen ! "

Als de man al het sarcasme voelde, liet hij toch niets blijken: " Ja, meneer de notaris, tijd heelt alle wonden, ik weet het...Maar wij hebben met uw vader steeds goede zaken gedaan in het verleden, en ik hoop dat wij met u even vruchtbaar zullen kunnen samenwerken..."

" Met uw 'wij' doet u mij vermoeden dat u spreekt in naam van een klant...Mag ik weten wie dat is, meneer ?"

De bezoeker trok even pompeus aan zijn gekregen sigaar en wierp toen nonchalant "Wel ,de Weerstand hé" op tafel: "Zegt dat u niets ?"

" Nogal vaag hé, meneer Van de Casteele ! Gelijk 'de politie', of 'het leger', of 'het gerecht' ,of de voetbal...Vaag hé ! "

" Hoe vager hoe beter, meneer de notaris...Want wat ik u ga voorstellen moet onder onze vier ogen blijven: zonder notulen. Als uw papa u in onze zaak niet persoonlijk heeft ingewijd, zult ge normaal in zijn archieven daar ook geen spoor van gevonden hebben. Een vertrouwelijk akkoord tussen partijen, zonder de minste papieren neerslag !"

" Niet overdrijven, meneer ! Zelfs als er van de zaak in kwestie geen dossier werd aangelegd, dan zal er in een schuif wel ergens een papiertje liggen als geheugensteuntje, hé ! Maar verklaart u zich nader..."  

Van de Casteele ging even verzitten: " Wel voilà: een ex-klant van u, de heer Pylieser Gerardus zaliger, was tijdens de Duitse bezetting als geldschieter goed gekend in de weerstandskringen van de provincie, en zelfs in de Nationale Koepel. Daarom hebben deze kringen hem nadien, via uw vader, uit de nood geholpen tijdens de 'Operatie Gutt'...U weet dat na de bevrijding de regering de inflatie van de frank heeft afgestopt door al het circulerende geld van particulieren te blokkeren in verplichte Staatsleningen. Iedere burger moest zijn grote bankbrieven binnenbrengen en kreeg tweeduizend frank van Gutt om opnieuw te starten. Ja, iedereen viel onder deze nieuwe regeling, behalve bepaalde instellingen van openbare orde, zoals op d'eerste plaats de Kerk en de kloostergemeenschappen maar ook Nationale Weerstandsorganisaties..."

" Ja-ja, meneer Van de Casteele: ik weet wel wat er gebeurd is ! Een paar dikke burgers die tijdig verwittigd werden, hebben rap hun zwart geld en hun oorlogswinsten in leen gegeven aan deze instellingen, mits aftrek van een voorafgaande ‘gift’ van 25%. Dat is voldoende gekend, zelfs hier bij de boerkes van ‘Bachten-de-Kuppe’ ,dank u ! Maar wat heeft dat in godsnaam te maken met een klant van mijn overleden vader, de heer Gerardus Pylieser…heu…zaliger ?!"

" Zà-àliger, inderdaad nietwaar, meneer de notaris ! De heer Pylieser zà-àliger, van dewelke de nalatenschap door u nog niet werd geopend, heb ik verstaan...En ik begrijp goed waaróm: u heeft immers geen juist zicht op de activa van deze nalatenschap hé ! Want meneer Pylieser heeft juist vóór de 'operatie Gutt' in het geheim een aanzienlijk bedrag aan oorlogswinsten - via uw vader en mijzelf - in leen gegeven aan mijn klant tegen de gekende voorwaarden: 25% aftrek voor zijn administratiekosten, zoals dat heette ! Vanaf het derde jaar van de neerlegging van dit bedrag zou mijn klant jaarlijks 10% van deze lening terugbetalen, zonder enige intrest. De eerste terugstorting aan de heer Pylieser zou doorgaan op 1 oktober toekomend...Maar...”

De bezoeker blies monkelend een paar rookkringen in de lucht en keek Legein junior vanuit zijn ooghoek spottend aan: ” Er is een dikke ‘maar’ hé, meneer de notaris ! De heer Pylieser ís niet meer onder ons: dood en begraven ! Dus zou dat geld bij ù terecht moeten komen, om de erfenis te spekken, nietwaar ? Erfenis ten gunste van een inciviek, als ik goed ben ingelicht: een oud SS-er die voor het ogenblik in 't Pandreitje zijn straf uitzit ! Pijnlijk hé, dat het fortuin van een goede patriot opgesoupeerd zal worden door een gluiperige oorlogsmisdadiger ! Ik zeg méér: dat is niet alleen pijnlijk, maar compleet ON-AAN-VAARD-BAAR ! "

" Nogal een curieuze speling van het lot, inderdaad meneer Van de Casteele ,maar daar is nu eenmaal niets aan te doen...Pylieser is gestorven zonder familiale nakomelingen en heeft voordien zijn twee petekinderen als universele erfgenamen aangeduid ! De jongste van de twee broers is bij de bevrijding gestorven, zodat énkel Josephus Petré overblijft. Een veroordeelde inciviek, akkoord... maar wat wilt ge..."

" Meneer de notaris, ik zal u zeggen wat ik wil. Van deze onderhandse Guttlening - laat ons het zo noemen - zijn er nu nog slechts drie personen op de hoogte...Ten eerste ik, en nu ook gij, da's twéé, en daarbuiten énkel het hoofd van de financiële afdeling van de organisatie, die persoonlijk de destijds 'geschonken' bedragen beheert...Andere mogelijke ingewijden zijn overleden. Ook de Heer Pylieser zélf, eigenaar van dit geld, dat hij in feite op een strafbare manier heeft verkregen en op een wederrechtelijke wijze aan de fiscus heeft onttrokken: ook dit individu is ondertussen dood en begraven...Verstaat ge mij ?...Buiten óns geeft daar geen kat wéét van, en dat bedrag staat nergens in een boekhouding vermeld. Ik verwed er mijn kop op dat u in de afhandeling van Gerard Pyliesers nalatenschap daar tot nu toe ook geen rekening mee hebt gehouden..."

" Neen, inderdaad..." zei Legein voorzichtig: " Ik was daar immers nog niet van op de hoogte..."

" Wel, ik heb een voorstel om te vermijden dat dit bedrag onterecht bij een verderfelijke inciviek beland. Moet ge eens goed luisteren…” en hij boog zich vertrouwelijk naar de geschrokken notaris toe: ” Als ik u – zuiver ten persoonlijken titel hé - nu eens...Heu... 40% van het resterende bedrag overhandigde, de la main à la main...Ou sur un compte en Suisse , ni vu ni connu, hé... Da's tegen de twee miljoen, die 40%...Goed gezond geld in nieuwe franken, gedrukt nà de Operatie Gutt ! U doet daarmee wat u maar wilt, en kunt er uw geheimste dromen mee verwezenlijken...En om te beginnen zou u er de kwaliteit van uw sigaren al een stuk mee kunnen verbeteren, weet ge..." Hij lachte wat hooghartig.

Legein tuitte een wijle nadenkend de mond en zei toen schor: " Meneer...heu...Van de Casteele...Als ge nu eens 50% zoudt zeggen..."

Toen zijn bezoeker een uur later uitgebreid afscheid had genomen, drong het tot Marcel door dat hij als de bliksem moest zorgen dat die nalatenschap van Pylieser afgehandeld raakte. Als dat stinkende potje zonder horten gesloten kon worden, kraaide geen haan meer naar het duister gefoefel van zijn vader met Pyliesers oorlogswinsten. Want Van de Casteele had hem wel laten verstaan dat er niemand gediend zou zijn met het openbaar maken van deze illegale transactie. Als deze ontduiking van de 'Guttoperatie' aan de grote klok werd gehangen, dan kon Marcelleke zijn winkel wel sluiten ! ...Gesteld dat hij het al zou overleven, want in het betrokken milieu was een 'ongeluk' rap gebeurd ,had hij begrepen ! ...En de vrienden van de heer Van de Casteele kenden onder hun voetvolk waarschijnlijk mannen genoeg die voor geen vuile slag verlegen zaten...

Doch toen hij die avond in bed nogal triomfantelijk aan Rachel vertelde dat hij - om te beginnen - Joseph wilde aanschrijven om hem het verrassende nieuws van zijn erfenis te melden, kreeg hij plots de harde wind van voren ! Of hij nu soms hélemaal zot was geworden ?! Die zwartzak een paar huizen in de Langestraat kado doen ?! En hem baas maken van de rederij waarvan ZIJ voor het ogenblik de vet betaalde zaakvoerder was ?! Het eerste wat die smeerlap zou doen was haar daar met haar klikken en klakken buitensmijten, natuurlijk ! Waar hààlt een mens in godsnaam zo'n stommiteit ?

" Gij kieken ! Ge zijt zeker vergeten wat die vent mij heeft aangedaan ?! Heel de stock van mijn juwelenwinkel verdonkeremaand ! En nu gaat gij hem nog mijn werk en mijn positie laten afnemen ?!"

" Maar lieveke, die stock juwelen heeft de Joseph toch niet zélf op zijn bil geslagen...Daar is dien Duitse vrijer toch mee gaan lopen, terwijl hij ocharme in Sinte-Kruis in de bak zit...Daar kon hij toch niks aan doen...Daarbij, heel die erfeniskwestie van Pylieser sleept al veel te lang aan...Daar moet nu een eind aan komen of ik ga daar last mee krijgen"

" Marcel ! " zei Rachel dreigend: " Ge hebt mij goed verstaan hé ! Als ge durft naar Joseph te schrijven, dan gaat ge met MIJ last krijgen en géén klein beetje ! Dan is het gedaan tussen ons, begrepen ?! En dan is de paster niet meer de énige die zal weten van dat vuil gesmos in de kelder van de 'Cambrinus' hé ! ...Ik zou mij in een zat moment zo eens kunnen verspreken, weet ge dat ?!...En ik wed dat dan héél de stad en omstreken zich een maagbreuk lacht met de onnozele fratsen van hun meneer de notaris ! Denkt goed na, hé ventje, want vóór dat ge't weet staat ge voor schande in uw bloot gat op de Grote Markt ! ... Gijsse stomme kloot ! "

Zijn rode kop kreeg een verbeten trek: " Ja, lijk ge zegt: ik zijn een stomme kloot ! Ik had u nooit mogen mee nemen naar de 'Cambrinus' ! Dat was een spel tussen mij en mijn meesteres waar gij geen kloten van verstaat ! "

" Een spél ?! U in uwen bloten vastgebonden laten aftroeven door die hoerenmadam ?! Ik kan mij plezantere spelletjes voorstellen, hé sukkelaar ! En uw lijf laten verbranden met kokend kaarsvet: mensen toch ! "

" Als ge dat zo extravagant vindt, waarom hebt ge het dan van de meesteres willen overnemen ?! Met hààr alleen in de 'Cambrinus' was ik heel content, maar met u op uw appartement trokken die scéances op geen botten ! Ge verstaat niks van de diepere bedoeling van dat spel, maar tóch moest madam er zich mee moeien ! Als ge denkt dat ge er met schreeuwen en slaan iets van bakt, verander dan maar rap van gedacht ! ...Als amateurmeesteres zijt ge een grote nul, weet ge dat ?! Een héle grote nùl ! En in 't vervolg ga ik héélalleen naar de 'Cambrinus' en kunt gij voor mijn part soep koken in uw pot bij die Jetje: daar zijt ge misschien wat béter in ! En als het u met mij inderdaad zo tegensteekt, moogt ge in uw appartement met zicht op zee de rest van uw leven alléén gaan slapen ! Ik zal wel op mijn éigen manier aan m'n trekken komen ! Of denkt ge dat er geen mensen zijn die zottere dingen doen om tot rust te komen ?"

Daar schrok Rachel toch even van...Die gast stuurde récht af op een breuk, zo te horen ! Van de slaafs volgzame minnaar, die ze tot nu toe met een vingerknip ín en ook ùit het bed kon jagen, bleef zo te zien plots niet veel meer over ! Haar makke mopshondje liet verdomme zijn tandjes zien ! Miljaarde, dat was wel het laatste wat zij van hem had verwacht ! Even dacht zij er aan het zweepje uit de kast boven te halen om de opstand in de kiem te smoren, maar begreep gelukkig in een flits dat het gedaan was met spelen...

Dus barstte ze dan maar in een schaterlach uit.

" Maar mijn Marcelleke toch ! Wat is 't ? Kunt ge niet meer lachen met een goeie mop ? Dan wordt het hoog tijd dat ik nog eens lief onder uw dik buikske kietel, zeker ?...Allée, komt eens hier bij mama..."

Maar als haar Marcelleke dacht dat daarmee de kous àf was, kende hij haar toch nog niet goed. Want nog geen twee dagen later stond Rachel volledig in de oorlogskleuren en een lage décolleté in de studie van advocaat Florizone !

" Meester, het is voor een inlichting..."

" Wel-wel, Madam Coulier, "spotte hij mild: " Zo beginnen alle beruchte processen, weet ge ! Zeg het maar, ik sta in de startblokken ! "

" Ik zit met een zwaar probleem...Het is in verband met de zaak Petré, die gij juist verdedigd hebt..."

" Dat is achter de rug, hé...De man is veroordeeld tot een lichte straf en we zijn niet in beroep gegaan: iedereen content, zou ik zeggen ! "

" Hélemaal achter de rug ? Gij zijt dus totaal niet meer gebonden om een àndere zaak aan te vatten ?"

" Zo vrij als een vogeltje, madam Coulier..." Al scheen hij tóch al wat nattigheid te voelen, want bij hààr kon er geen lachje af.

" Het zit namelijk zó...Zoals ge wel weet, werk ik deeltijds op het bureel van notaris Legein, zeg maar als zijn engelbewaarder en zijn compagnon..."

" Ja-ja, madam Coulier, ik vermoed min of meer hoe de zaken in elkaar steken hé...Om het gezellig uit te drukken: ik heb mijn ogen niet op mijn gat, nietwaar ! "

Rachel negeerde deze stoot en vervolgde onbewogen: "En ik ben eveneens de zaakvoerder van de 'Rederij Pylieser', die een groot deel uitmaakt van de nalatenschap van Gerard-zaliger, nietwaar...Maar aangezien dit vervelende dossier nog steeds niet vereffend is door de notaris ,zit ik daar min of meer op een schopstoel, verstaat ge mij ?..."

Florizone knikte nu plots ernstig, want hij rook iets dat geld in 't laatje kon brengen. Rachel voelde beet en haalde de lijn voorzichtig in: " Nu kén ik toevallig dat dossier op mijn duimpje, en moet bekennen dat het stinkt in de kop ! Legein wil dat nu inééns die zaak, die hij van zijn vader-zaliger op zijn nek kreeg, rap-rap op zijn manier er door jagen, zonder aan de nefaste gevolgen te denken...En 't is om hem van een catastrofe te vrijwaren dat ik uwen goede raad kom vragen..."

Hij knikte schijnheilig, maar zei niets.

" Het zit hem namelijk zo dat Pylieser, die geen familiale erfgenamen heeft, bij testament alles nalaat aan zijn zogenaamde petekinderen ,de gebroeders Joseph en Leon Petré. Maar aangezien de jongste broer bij de bevrijding verdronk in de Geul, gaat àlles nu naar Joseph, verstaat ge. En door een oude vrijage met de moeder van Joseph, heeft Pylieser die jongen ook erkend als zijn wettelijke zoon. Die akte van erkenning zit in het notarieel dossier, en normaal zou er dus geen vuiltje aan de lucht mogen zitten..."

" Inderdaad..." beaamde Florizone voorzichtig.

Rachel snoof sarcastisch: " Waar het echter begint te stinken ligt bij de persóón van Joseph. Als Legein, mijn zogenaamde compagnon, dat dossier zó laat doorgaan en Joseph wordt de baas over de rederij, dan vlieg ik de volgende dag daar buiten ! Gij weet hoe wij tegenover elkaar staan, sinds gij Joseph verdedigd hebt: ik in het kamp van Ravensbrück en hij in de SS! ...Ge zult dus wel verstaan dat ik mij met alle middelen ga wapenen om dat bedreigende ontslag aan te vechten, hé ! Onder andere door te laten gelden dat Joseph, als ik goed ben ingelicht, bij zijn veroordeling ook gedurende zés jaar zijn burgerrechten verloren heeft ! Wat misschien niet voldoende is om zijn erfenis totaal te verliezen, maar die wel voor zolang te doen blokkeren, hé ?! Hoe noemen ze dat: onder sekwester plaatsen ?...De vraag is of gij mij daarbij kunt steunen ?..."  

De jonge advocaat trok plots een bedenkelijk gezicht en sputterde voorzichtig tegen: " Ja maar, madam Coulier, nu komen we toch een beetje in vreemd vaarwater hé...Ik kan moeilijk een oude klant van mij nu in het nauw gaan drijven, en mij baseren op een gerechtsuitspraak waarin ik betrokken partij was, niet waar...Vooral dat ik daarmee slapende honden ga wakker maken ! De krijgsraad heeft in haar vonnis ten laste van Petré géén in beslagname van goederen uitgesproken, omdat ik heb laten gelden dat mijn klant toén onvermogend was. Als deze lacune nu plots ter sprake zou komen, is het niet uitgesloten dat de krijgsraad op haar stappen terug komt en héél de erfenis verbeurdverklaart ! Dat kan ik niet met mijn ethiek in overeenstemming brengen, dat moet ge begrijpen ! "

Rachel grijnsde: " Gij niét, meester Florizone ! ... Maar als ik een àndere raadsman zou nemen, dan kan ik op die manier dus wél die nalatenschap laten blokkeren, als ik het goed begrijp, hé! ...Vooral dat ik nog wel een paar ijzers in het vuur heb liggen die hetzelfde effect zouden hebben...Want was Joseph Petré niet een tijdje als vermoedelijke dader betrokken bij de verdachte verdrinking van zijn biologische vader Gerard Pylieser ?... Daar is niks meer van gehoord hé ! "

" Maar enfin, madam, waar wilt ge nu feitelijk naartoe ?! Wat moet ik daaruit gaan opmaken,! "

" Het volgende, meester ! Marcel Legein denkt van mij een poot uit te vijzen door dat dossier er door te jagen. Hij zal u zékerlijk daarover raadplegen, want ik ga hem dat stevig aanraden ! Als ge verstandig zijt gaat ge die opdracht aanvaarden, zónder hem over mijn consult te spreken...Maar onder ons weet ge nù al dat ik mijn vel duur zal verkopen ! Buiten het feit dat ik door de schuld van die smerige SS-beul héél mijn juwelenstock kwijt gespeeld heb, zal ik nooit toestaan, na mijn twee jaar in Ravensbrück, dat die fascist van een Petré één centiem van Pylieser zijn fortuin op zijn bil zal slaan ! Niet één centiem, begrepen ?!...Een vrioendelijken goedendag nog, meester ! "

D22.   NANCY, JETJE en C°.

                    Brugge, september 1947.

Zoals ze Joseph had beloofd, na zijn toezegging om eventueel mee te emigreren naar de Vlaamse vissersbasis in Zuid-Amerika, had Nancy er duidelijk geen gras over laten groeien. Daar zat ze dan te stralen in de refter bij haar volgende bezoek aan het 'Pandreitje', compleet tevreden met zichzelf. Ze viel dan ook direct met de deur in huis en spreidde drie documenten vóór hem op tafel.

" Hier, die papieren moet ge laten invullen door de directie van het gevang...Eerst en vooral een medisch attest dat ge gezond zijt en geen besmettelijke ziektes daar mee naar binnen gaat brengen. Ze noemen er hier een hele reeks op, waarvan ik enkel longtuberculose en syfilis heb onthouden die voor een soldaat lijk gij écht van belang zouden kunnen zijn..."

" Zeg, madam, bedankt voor het vertrouwen hé ! "

" Jongen, ge moet mij geen blaaskes wijsmaken hé ! Door de vertelsels van Roger heb ik nogal een helder zicht hoe het daar in Rusland in zijn werk ging, weet ge ! Die bordelen in de rustkantonnementen achter het front kont ge toch niet van de properste noemen hé ! Naarvolgens ik gehoord heb stonden ze daar bij die grieten aan te schuiven, elkeen voor zijn tien minuten vogelen, en hop, gedaan ! Op zo'n manier moét ge wel iets opscharrelen ! "

" Misschien, al werden die meisjes streng door de Duitse diensten gekeurd vooraleer ze in zo'n tent aan het werk werden gezet....En veel tijd om besmet te geraken kregen ze niet, want alle twee drie dagen werden ze aan de lopende band vervangen..."  Wat er nadien met die vrouwen gebeurde, had hij ook maar van horen zeggen: daar wijdde hij liever niet over uit...

" Ik weet ook wel dat ze in het leger straffe medicamenten gaven aan diegene die het wél aan zijn pietje kreeg, maar tóch..."

" Bon ! " kapte hij, en wou er juist jolig de slogan aan toevoegen "Alles kits achter de rits". Maar schakelde dan deftig over op :"  Ge kunt gerust zijn: onder de gordel is bij Bibi alles okée ! Als ze tenminste mijn voeten niet gaan tellen..."

Ze glimlachte wat gemaakt: " Dat is waarschijnlijk niet besmettelijk, want van amputaties staat in elk geval niets op de lijst...Enfin, in uw infirmerie ziet ge de doktoor toch iedere dag: die kan dat papier gemakkelijk tekenen. Dan zijn we dààr al vanaf ! ...Dan hebt ge hier.. een verklaring die gijzélf moet tekenen dat ge ginder bij de plaatselijke overheden nooit beroep zult doen op dóp of àndere sociale hulp. Dat is niet moeilijk, want in geval van nood wordt ge automatisch opgevangen door onze eigen sociale dienst...En dan tot slot is dit hier een verklaring van borgstelling...Er moet hier in België iemand borg voor u staan - 'in lasten en lusten' zoals dat heet...Niet alleen om op te draaien voor de schulden die ge bij uw vertrek eventueel zoudt nalaten, maar die mens moet ook gerechtigd zijn om uw persoonlijke tegoeden te beheren ten opzichte van de fiscus...Da's natuurlijk ver gezocht, want zoveel huizen en goederen zult ge wel niet bezitten, veronderstel ik..."

" Mijn abri toch, hé ! Al brengt die voor het ogenblik nog niet veel op ! "

Ze schoten beiden in een lach, maar Joseph haakte onmiddellijk in: " En met mijn schulden zal dat ook wel meevallen...Al vraag ik mij toch af wié er voor mij borg zal willen staan...Gij misschien ?"

" Dat gaat niet, want ik vertrek immers ook: het moet iemand zijn die hier achterblijft...Mijn borg is mijn pa, maar gij hébt zo geen familie meer, zei Jetje... Ik heb wel weet dat een paar emigranten de advocaat van de groep als borg hebben aangesteld omdat ze die goed kenden...Gij zoudt het misschien aan meester Florizone kunnen vragen, of aan Jetje: da's toch halve familie, heb ik menen te verstaan..."

" Mijn relatie met Florizone is nogal naar de strikt zakelijke kant, de laatste tijd...Maar Jetje, ja, die zal dat misschien wel doen. Al zou ik niet willen dat ze daar ooit last mee zou krijgen, want ze heeft zélf geen nagel om aan haar gat te krabben !"

" Ha, van gat gesproken: ziet ge al een gat in die cursus Spaans dat ik u gegeven heb ? Moeilijk hé ! "

" Integendeel, met de hulp van José, de infirmier van de àndere zaal, ging dat vlot vooruit. Maar de directeur van het gevang heeft laten verstaan dat hij absoluut niet akkoord is dat ik Spaans leer, omdat hij vreest dat ik na mijn vrijlating zal emigreren naar het fascistische Spanje van Franco ! José is bij hem op het matje geroepen en werd verplicht forfait te geven...Ik weet niet wié ons verraden heeft, maar waarschijnlijk een oud lief van José, die vond dat wij te dikwijls bijeen zaten te fezelen. Want in 't begin wíst ik zelfs niet dat José 'zó' was...'t Is pas overlaatst dat hij bij mij 'iets' geprobeerd heeft, maar ik heb hem direct op z'n pollen geklopt en goed laten verstaan dat ik daar niet mee gediend was. Van de weerslag sta ik er nu ook meestal alleen voor om de juiste uitspraak te leren...Maar het is voor de rest goed te doen..."

" Ja, die José, lijk ge zegt...Ik kan mij dat voorstellen: allemaal jonge mannen die al jarenlang dag en nacht met drie-vier bijeen hokken in een cel, dromend van een vrouw, zonder er één bij de hand te hebben...Daar moet een stukske àfgekwijld worden hé ! " Ze lachte met duidelijk vrouwelijk leedvermaak terwijl Joseph wat gegeneerd de schouders ophaalde.

" Zeg man, ge moet dat niet wegsteken, hé! Ik heb óók een jaar in het vrouwenkamp geïnterneerd gezeten, tussen al die geëmotioneerde wijven...Weet ge dat er soms écht blij waren dat er eens een bewaker op hen kroop ! ? Ja, ik versta wat het is, om zo'n lange tijd verstoken te zitten van elk mannelijk contact. Toen de Roger in 't begin aan het Oostfront zat, heb ik ook een héle tijd op mijn kin mogen kloppen ! ..."

Vooraleer het gesprek verder uit de hand liep, wierp Joseph het al rap over een andere boeg: " Ha ja, hoe gaat het feitelijk met de Penny...heu...de Roger ?"

Ze trok een bedenkelijk grimas: " Niet zo erg goed, vrees ik, want het is nu al twee maanden dat ik niets meer van hem gehoord heb. Normaal schrijft hij iedere veertien dagen een kattebelletje met wat onnozelheden, telkens hij in de gevechtspost wordt afgelost en in een dorp op rust ligt. Dikwijls enkel wat plagerige moppen over het wijf dat op dat moment aan zijn lijf ligt te prutsen. Ja, zo is hem ! ...Maar nu al acht weken niks...Akkoord, die stiltes zijn wel méér voorgekomen, en ik zou mij in feite niet ongerust mógen maken. Maar 't ergste is nog dat de kaartjes er ruim een maand over doen om tot bij mij te geraken! In dien tussentijd kan er van alles gebeuren ! ..."

" Luistert, moest er hem iets serieus zijn overkomen, dan had het Legioen u al lang verwittigd ! " loog hij.

Maar ze trapte er niet in: " Allee, zot! Ge weet toch ook dat wie in het Legioen wordt opgenomen, eerst zijn familie moet afzweren, hé ! En dan zijn ik nog niet eens met de Roger getrouwd ! Die commandant daar heeft wel iets ànders te doen dan na elke veldslag àl die lieven aan te schrijven ! "

De week daarop was Jetje weer aan de beurt. Met drie krentenbollen in een zakje, zoals gewoonlijk, en wat roddelnieuwtjes uit de straat...Maar het enige wat Joseph wilde horen was hoe ver het stond met Steiners plannen om de abri op te blazen...

" Nog nergens, dat ik weet ! Het water dat hij nodig heeft om die bunker mee te vullen moet uit de zee komen en hij krijgt geen toelating om met zijn darmen de Grote baan te kruisen en de tramroute. Ik heb verstaan dat hij op de regens van het najaar rekent om het dan uit de bomtrechter achter de 'Lekkerbek' te pompen, maar voor het ogenblik staat alles daar nog droog. Wat niet wil zeggen dat Steiner voor het ogenblik met zijn duimen staat te draaien: iedere twee-drie weken laat hij een blockhaus in de lucht vliegen in de duinen van de nieuwe kazerne, dichter bij de hoogwaterlijn ! "

" Twee-drie weken ? Dus moest hij vandaag aan de mijne kunnen beginnen, dan is dat daar binnen de veertien dagen opgekuist ?! Jetje verdomme, ik zou iets moeten vinden om die kloot te stoppen hé ! Maar zie mij hier zitten ! Miljaarde-dju ! "

" Wij in de straat zouden ook niet liever hebben dat hij met zijn experimenten een eindje vérder ging spelen ! Maar hij heeft de burgemeester en alle heren van 'Bruggen en Wegen' kunnen overtuigen met zijn vakmanschap dat er absoluut geen schaai zal zijn aan de huizen in de buurt.. En daar staan wij dan hé ! "

" Of ik zou misschien een klacht kunnen indienen dat hij met zijn poten van 'mijn' abri moet blijven, kwestie van hem wat tegen te houden tot na mijn vrijlating...Dat spel staat toch op mijn grond, en ik heb nog nooit een bericht gekregen dat ze die onteigend hebben ! Maar ik weet niet wat zo'n proces zou kunnen kosten, want voor de moment zit ik er niet zo breed meer voor..."

" Voor de moment ? Hebt ge dan later nog zoveel te verwachten, misschien ? Want ik heb gehoord dat ge met die Nancy van plan zijt naar Amerika te trekken...Daar ligt toch geen goudmijn voor 't grijpen hé ?...En moest ge dààr een nieuw leven willen beginnen, wat kan u die stomme abri in uw oude Bassevillestraat dan nog bommen ! Of zit ge soms op iets ànders te broeden ?...Wel, als ge wilt weten wat zo'n proces gaat kosten, zult ge dat aan Florizone moeten vragen hé "

" Kunt gíj hem dat niet vragen ? Want - ik weet niet waaróm - onze relatie is voor één of andere reden nogal bekoeld, ziet ge...Misschien is de waarde van zijn twee goudstukken, die ik als ereloon betaalde, weer wat verder gezakt, maar daar kan ik niets aan doen...Hij had ze maar eerder moeten verlappen."

Jetje dacht even na: " Weet ge wàt ? Ik zal het hem vragen of hij daar een mogelijkheid in ziet...En moesten de kosten meevallen, dan kunnen de geburen misschien een centje bijdragen...Die hebben er tenslotte óók belang bij dat hun huis geen barsten oploopt als dat spel ontploft!"

" Barsten, tot dààr toe...Maar ik vrees dat de kelder van die abri vol met verroeste obussen van dat speciaal mosterdgas steekt ! En als Steiner die boel met water in de lucht laat vliegen, is misschien het halve dorp vergiftigd ! Zegt dàt maar aan de mensen ! "

Even liet hij zwijgend dit rampscénario doordringen.

" En dan is er nóg iets wat ik u wil vragen...Ge weet waarschijnlijk dat ik erover denk na mijn vrijlating uit te wijken naar Zuid-Amerika. Nancy is met de papieren bezig, en dat zal binnenkort wel in orde komen. Maar er is één ding dat nog wringt: ik moet een borg opgeven die garant staat om mijn schulden te betalen die zouden opduiken nà mijn vertrek. Voor zover ik weet, moét ik aan niemand geld, dus is dat meer een formaliteit...Probleem is, dat ik geen familie meer heb om dat aan te vragen..."

"En dus hebt ge aan uw Tante Jetje gedacht, zeker ? Ik voel u al afkomen op uw klompen ! Ik zou vereerd moeten zijn dat ge mij daarvoor uitkiest, maar jammer genoeg heb ik geen rotte frank opzij staan voor dergelijke gevallen ! Het zal dus voor een àndere keer moeten zijn..."

" Tante Jetje, er is géén àndere keer ! En ik verzeker u dat ge voor mij nooit een cent zult moeten betalen ! Het is zelfs mogelijk dat ik, vóór mijn vertrek, ruim voldoende kapitaal kan vergaren om bij u een reserve achter te laten..."

" Ja vent :dromen staat vrij ! Voldoende kapitaal ? Als gij hoopt dat die Duitse mamzelle u die juwelenstock van Rachel zal terugbezorgen, gelooft gij zeker nog in Sinterklaas...Ik heb dat mens ten andere van de zomer niet meer weergezien !"

Joseph haalde geringschattend de schouders op. Maar Jetje gaf niet op.

" Neen ? Is het dàt niet ?...Dan heeft het iets met de abri te maken ! Daar rond zit iets verdoken: zo zeker als één en één twéé is ! Ik zijn niet op mijn kop gevallen, hé makker ! Waarom zit ge er anders zo mee in, dat de Steiner die vóór uw vrijlating zou laten springen ?! Of dat het duin die hoek van uwen grond iedere dag een beetje meer onderwaait ?!...Ge wilt die vent vóór zijn, tegen dat hij al dat zand daar rond de abri met zijn kraan weg graaft ! Joseph, een blinde ziét dat ge met een ei zit ,ventje ! "

" Neen, Jetje, ge zit er naast: zo is het niet... Maar ik verzeker u op mijn erewoord dat ge aan die borgstelling nooit uw broek gaat scheuren. Er staat hier ten andere een clausule in, dat ge mij na mijn vertrek 'in rechte vervangt voor lasten en lusten'. Dat wil zeggen: de bluts met de buil. Moest er mij, na mijn vertrek, nog iets toevallen, dan moogt gij dat op uwen bil slaan...En wie weet: misschien krijgt die Duitse Erika wel wroeging en brengt ze die juwelen met een beetje chance wel achter mijn gat terug ! "

Jetje lachte wat zuur: " Ik zal er eens een weekje over nadenken...Al versta ik nog altijd niet waarom ge na uw vrijlating opeens zover wegtrekt...Naar Zuid-Amerika verdomme ! En dan nog met die Nancy ! Terwijl ge toch op uw gemak bij mij zoudt kunnen logeren in afwachting van in de streek nieuw werk te vinden. Ik héb u dat al aangeboden: nu Rachel weg is, heb ik plaats zàt in huis..."

" En als ze terugkomt, zit ik op een schopstoel ! "

" Neen, die komt niet meer terug...Enkel op visite de zondag na de mis. Maar dan kunt ge altijd wat in café ‘Lekkerbek’ blijven plakken tot ze weer weg is. Al begrijp ik uw schrik niet goed: dat mens gaat u toch niet opeten hé ! "

Opeten misschien niét. Maar zijn bloed kon ze wél drinken ! Sinds Jetje haar verwittigd had dat ze volgens Joseph nooit rechten kon laten gelden op de juwelenstock van haar jood Polak, broedde ze op wraak. Ze zou kost wat kost die manke fascist zijn tweede poot uitdraaien ! En nu haar ‘vriend’ Marcel-de-notaris aanstalten maakte om die vuile oorlogsmisdadiger de erfenis van Pylieser toe te spelen, besloot zij tot het uiterste te gaan.

Ze had lang genoeg met de oude Legein meegewerkt om zo langzamerhand de klappen van de zweep te kennen. Letterlijk en figuurlijk. Of om het met betrekking tot zijn zoon Marcel minder goedkoop uit te drukken: de vuile knepen van het vak. En die wilde ze, op een late zomeravond in haar appartement-met-volle-zicht-op-zee, toch even uittesten op haar minnaar.

Ze sloeg de krant dicht: " Tiens, ik heb ergens gelezen dat een moordenaar niet kan erven van zijn slachtoffer...Klopt dat ?"

Marcel keek verwonderd op: " Ja, natuurlijk...Een veroordeelde mag nooit voordeel halen uit zijn misdaad, dat is een basis van het strafrecht...Waarom vraagt ge dat ?" En toen ze niet direct antwoordde, zei hij al gekkend:" Gaat ge mij vermoorden misschien ? Ik verwittig u dat ik alles nalaat aan 't klooster van de Arme Klaren. Van mijn dood gaat ge niet rijker worden..."

Maar Rachel was al opgestaan en zette de radio aan.

Een paar dagen later loste ze een tweede schot voor de boeg.

" Ge weet toch dat Joseph Petré er, na zijn terugkeer uit Duitsland, in het begin van verdacht werd die avond Pylieser versmoord te hebben in die bomtrechter van de Bassevillestraat ?..."

" Nee, ge zijt mis: dat was een landloper, en daar is nadien niets meer van gehoord..."

" Nee sukkelaar, GIJ zijt mis ! Die zogenaamde landloper was wel degelijk Joseph Petré, maar hij gaf bij zijn aanhouding een valse naam op. En als ge er nadien niets meer van gehoord hebt, is 't omdat de Weerstand die moord in de doofpot heeft laten steken ! Want op het proces kon de naam van hun held Pylieser wel eens door het slijk worden gesleurd, hé ?...En moest ge mij soms niet geloven, vraagt het dan aan meester Florizone: die zat mee in het complot..."

Het derde schot, een week later, was een dodelijke voltreffer, toen Rachel langs haar neus weg vroeg of hij al met Florizone gesproken had.

Marcel liet enkel een gebrom horen.

" Dus als ik het goed begrijp kan Joseph, de moordenaar van Pylieser, niét van hem erven ?"

" 't Is niet bewezen dat Joseph hem verzoop hé ! De garde en Steiner waren er ook bij betrokken ! "

" Dat kan een lang proces worden, inderdaad ! Maar als iedereen in dezelfde zin ons Joske beschuldigt, dan heeft hij het spek aan z'n been ! En dan gaat de nalatenschap van Pylieser naar de Staat hé ?! Niet alleen de rederij, maar ook de vijf huizen in de Langestraat die gij op uwen bil wilt slaan..."

Marcel staarde haar met open mond aan: " Wat wilt ge daarmee nu zeggen ? Er is niemand die dat weet ,van die huizen ! "

Rachel lachte gemeen: " Maar sukkelaar, IK weet het ! En IK zou mij wel eens kunnen verspreken hé ! Want ik wil niet dat die fascist, die in den oorlog eerst mijn juwelen heeft scheef geslagen, ook nog eens met het fortuin van Pylieser gaat lopen ! Dan nog liever de Staat ! Neen, wat ik wil zeggen is dat ge best wat naar mama zoudt luisteren vooraleer lijk een zot rap uw kop door te drijven ! ...Als ge naar Joseph laat weten dat hij kan erven, riskeert ge iedereen in het ongeluk te storten ! Ik, akkoord, maar in de eerste plaats gijzelf ! En ook Florizone, die heel die combine met die zogenaamde landloper op poten heeft gezet ! Om nog niet te spreken van de Weerstand die de moord op Pylieser in de doofpot heeft willen steken ! ...Dus gaat mijn zoeteke eerst eens braaf met Florizone spreken, hé, vooraleer zijn kop in de strop te steken, verstaan ?!"

De vrouwen bezorgden Florizone nog drukke dagen. Eerst vroeg Jetje hem raad welk risico zij kon lopen als zij de borgstelling van Joseph zou tekenen. Waarop de advocaat Joseph polste over zijn eventuele geldelijke verantwoordelijkheid voor het kind van Erika.

Joseph toonde hem Erika's brief: " Volgens mij ontheft zij mij van elke verplichting tegenover die kleine. Tegenover haar heb ik geen enkele schuld meer..."

Florizone streek eens nadenkend over zijn jeugdig baardje.

" Maar hoe zit dat met die doos 'Schmuck', die juwelen waarvan zij hier spreekt ? Dat moet nogal een waardevol cadeau geweest zijn, als zij dat beschouwt als een 'afkoopsom' voor de opvoeding van haar kind, hé...Ik kan mij voor alle zekerheid natuurlijk rechtstreeks tot deze dame richten om daar het fijne van te weten, maar dan duurt het misschien te lang, hé..."

" Meester, daar kan ik u niets méér over zeggen !"

De advocaat fronste even verrast de wenkbrauwen, maar sloeg onmiddellijk terug: " Meneer Petré, in dat geval heb ik ook niets meer te zeggen. Ik zal dus mijn klant afraden de borgbrief in kwestie te tekenen ! "

En terwijl hij langzaam zijn dossier dicht knoopte keken ze elkaar schattend aan als twee gladiatoren. Tot Joseph het opgaf: " Dat is een héél lang verhaal, weet ge, meester, en doet in feite niets ter zake..."

Toen hij zijn gekuiste versie van Rachels juwelendiefstal had afgehaspeld, bleef Florizone even demonstratief in gedachten verzonken.

" Ja, het onderzoek naar de rechtmatige eigenaar van deze schat wordt een ingewikkelde klus. Maar die Duitse Erika kunnen we alvast schrappen. Madam Coulier, die met de jood Polak getrouwd was, staat er tamelijk goed voor, alhoewel...Uw tante Jetje heeft die juwelen in 't jaar '43, al dan niet met de toestemming van de aangehouden Rachel Coulier, aan de Duitser Jupp Deutinger gegéven om bij de Gestapo haar vrijlating af te kopen. Na de mislukking van deze trieste corruptie heeft deze Duitser de juwelen achtergehouden en het betwistbare eigendomsrecht later aan u doorverkocht. Dat stinkt al naar heling. En vooraleer gij van dit gestolen goed bezit kunt nemen, 'recupereert' - om niet te zeggen 'steelt' - die Erika de buit terùg en verdwijnt er weer mee naar Keulen...Dat is het type voorbeeld van "De Bedrieger Bedrogen", als ge het mij vraagt ! ...In het kader van de borgstelling, die gij uw Tante Jetje wilt laten tekenen, moet ze niet op deze juwelen rekenen om uw eventuele schulden te vergoeden, dàt is zeker ! ...Maar zij liet mij verstaan dat gij nog àndere waardevolle zaken rond de abri had verborgen, die ge na uw vrijlating zoudt kunnen opdelven, en waarmee gij haar borgstelling zoudt kunnen dekken...Ja ?..."

Verdomme, hier moest hij opletten wat hij vertelde ! Het flitste door zijn hoofd dat hij over Jupps munten moest zwijgen als vermoord. Maar aangezien hij met de juwelenstock van Polak min of meer op veilig speelde, flapte hij verontwaardigd uit: "Aan die wijven kunt ge nu tocht eens niéts toevertrouwen ! "

 Florizone knikte zelfvoldaan: ' Kijk, gij zijt dus potentieel een vermogend man...Of de juwelen die gij gaat opdelven ook eerlijk uw eigendom zijn, laat ik klaar en duidelijk gezegd in het midden...Ik wil wél Jetje als borg laten tekenen voor uw eventuele schulden, op voorwaarde dat zij àlles mag recupereren wat gij na uw vertrek nog zoudt achterlaten. En ik raad u aan er voor te zorgen dat er inderdaad wat voor haar achterblijft dat de moeite waard is, zodat ze door haar goed hart haar broek niet scheurt hé! Als gebaar van mijn kant, en op basis van uw emigratiedossier, zal ik een verzoek indienen opdat gij wat vervroegd zoudt vrijkomen...Zo is iedereen content... Akkoord, meneer Petré ?"

En óf hij akkoord was ! De stomme kloot !