Vanaf het ogenblik dat de dokter Opa over de vermoedelijke maagkanker van zijn zoon Jupp had ingelicht en hem daar bovenop nog hoogstens zes maanden te leven had gegeven, was er als een loden deksel over de Deutingers gevallen. Hun hoopvolle toekomstplannen hadden ze altijd gesteund op de zonnige veronderstelling dat Jupp ,na zijn vrijlating uit het krijgsgevangenkamp, wel vlug weer 'de oude' zou worden en de maagklachten - mits aangepast eten - ook vlug zouden verdwijnen...Na die brutale ramptijding echter liep iedereen er een week lang verwezen bij, en het spookbeeld dat ze de beenhouwerij bij gebrek aan geld én een drijvende kracht zouden moeten sluiten ontnam hen ieder perspectief.
Uit wanhoop had Opa al voorgesteld om de twee Russinnen Krista en Nina wat meer bij het bedrijf te betrekken. Het waren stevige jonge meiden en ze kostten bijna niks. Maar Erika was daar vlakaf tégen. Ze vond al een tijdje dat 'der Alte' te familiair met de twee gezonde natuurkrachten omging...Voor een meisje van 18 had ze een verdomd klare kijk op de mannelijke drijfveren, en voelde met haar klompen aan dat vooral de blonde Krista niet erg met haar gat zou moeten draaien of met geile Opa was het koekenbak ! 't Was nu wel een oude vent van vijfenzestig ,maar toch...'t Zou de eerste bompa niet zijn die nog papa werd...En tegen Joseph had ze al sakkerend gezegd dat ze allesbehalve verlangend uitzag naar een jonge Russische tak aan de familiale stamboom !
Neen, als er überhaupt nog een beetje toekomst in de Metzgerei stak, zou zijzelf wel zorgen dat die overleefde, ook al zou het niet gemakkelijk gaan. Met een vleugje geluk kon ze het misschien trekken tot er bij de eerste vrijgelaten krijgsgevangenen een jonge geschikte kracht zou opduiken...Joseph kon mooi herhalen dat bij de eerste vrijlatingen hoofdzakelijk invaliden zoals hij zouden zitten ,mankepoten en teringlijders ,en dat 'ze' de sterke mannen pas binnen een paar jaar gingen lossen, het drong niet tot haar door...
Wél wist ze dat dit wachten geld zou kosten, geld dat ze voorlopig niet bezat. Op lenen bij een bank of een Sparkasse moest ze niet hopen, want die wankele instellingen waren zélf ver failliet of eisten een stevige onderpand in gezonde bakstenen. Ze vreesden daarenboven ieder ogenblik dat de westerse overwinnaars de Reichsmark zouden devalueren. Maar Vati had haar verteld, tijdens haar eerste bezoek in het hospitaal, dat hij in Vlaanderen nog ergens een kapitaaltje had staan dat nooit zou devalueren... Juwelen veronderstelde zij...Sindsdien was hij daar heel discreet over gebleven, maar hij zat duidelijk op z'n ei te broeden hoe hij die Vlaamse schat kon gaan ophalen !
" Hij !" sakkerde ze wanhopig tegen Joseph: " Hij, om godswil ! Een verkankerd wrak, met nog geen zes maand meer te leven !"...Door die vervloekte kanker vervielen zijn fantastische plannen om dat fortuin te recupereren tot louter verspilde energie...Zij besloot bij een van haar volgende bezoeken de koe bij de horens te vatten en hem te overtuigen de recuperatie van die schat aan iemand ànders over te laten. Aan Opa, bijvoorbeeld: die had niet zoveel last meer van zijn zware schouderverwonding en was voor de rest toch nog een flinke zestiger...Want de tijd drong... Ze wist ook wel dat dit erg wazig klonk en er nog veel details geregeld moesten worden, maar een àndere oplossing zag zij niet...
Joseph snapte wel over welke centen zij het had, maar hield zich voor de domme. Want het éérste wat hij bij zijn terugkeer in Westende hoopte te doen was juist die schat van Jupp uit de abri op te graven ! Voor eigen gebruik ,wel te verstaan ! Leon had hem de juiste ligging binnen onder het stuifzand beschreven, dus voor veel moeilijkheden moest hij daarbij niet vrezen...Als ze er nog onaangeroerd lag, natuurlijk...
Toen Opa gisteren van zijn ziekenbezoek terugkwam, was hij nogal somber gestemd. Jupp was er zélf begonnen over de mogelijkheid dat hij vreesde misschien aan een begin van een soort maagkanker te lijden...Héél aftastend geformuleerd...Veel medepatiënten op de zaal waren in dat geval, zei hij, en een jonge verpleegster had erg verward gereageerd toen hij dat opwierp. En Opa had dan maar bekend dat de dokter inderdaad met deze mogelijkheid rekening hield, maar nog lang niet zéker was...Tableau ! Vanaf dit ogenblik had het bezoek een heel pijnlijke wending genomen. En bij het afscheid had Jupp gevraagd of Joseph niet eens langs wilde komen: hij wou nog zoveel mogelijk ophelderingen geven over de gebeurtenissen in Westende nà de inval van de Canadezen. En zélf had hij graag gedetailleerd vernomen wat Leon had beleefd vanaf zijn ontsnapping uit de klauwen van Pylieser tot zijn dood bij de straatgevechten in Berlijn...Blijkbaar begon Jupp dan tóch te vrezen dat zijn tijd vér op was...
Van het Stedelijk Ziekenhuis van Porz lag nog steeds één vleugel in puin, maar voor de rest had het gebouw relatief weinig geleden. Een ploeg glazeniers was zelfs druk in de weer om de ramen van de tweede verdieping te herstellen en binnen heerste er reeds een aangename temperatuur. Toch deed de sfeer van tuchtvolle drukte en de formollucht hem onmiddellijk denken aan zijn hospitalisatie in Praag waar ze hem voor de tweede maal onder het mes hadden genomen...En waar Monika haar best had gedaan de snerpende pijnscheuten in zijn been te verzachten... Lieve Monika...Beschamend feitelijk, dat hij zich nu zo moeilijk de trekken van haar wezen voor ogen kon halen...
Zaal H-4, bed 12, hadden ze aan de receptie gezegd. Vervelend, die ontgoochelde blikken van de patiënten waar hij langs moest en die in hem geen bezoekend familielid herkenden...Jupp lag tamelijk achteraan in een duistere hoek, want zijn raam was nog met triplexplaten gedicht. Toen hij Joseph herkende gleed er toch een vriendelijke glimlach over zijn gezicht: bon, dat was alvast een goed begin.
Het duurde wel even vóór ze op de juiste golflengte zaten en een neutraal onderwerp konden aansnijden. Jupp wierp 'Freddy' in de groep. Freddy verdomme !? Ja, die had Joseph toch ook gekend ? Opa had hem eergisteren verteld dat hij een brief had gekregen van Freddys vrouw met de officiële bevestiging dat haar man op 26 augustus 1944 aan de Seine gesneuveld was. Hij lag begraven op het Duits militair kerkhof van Fleury, dicht bij Rouen... Sakkerse Freddy ! Hij had het dus niet gehaald, ondanks zijn maniakale voorzichtigheid...
" Ik heb hem in feite enkel maar een paar maanden gekend ,vaag dan nog ,als jouw vriend bij het pintenpakken...Hoe hij mij voor het eerst zat voerde op het feestje van Weihnachten '40-'41 in onze barak...En dan herinner ik mij hem natuurlijk van zijn lachwekkende obsessie over gasgranaten, uit zijn diensttijd gedurende de oorlog '14-'18. Man toch ! Er kon geen enkel incident gebeuren in de batterij en omliggende, of de oorzaak lag volgens hem bij de gasgranaten uit de Grote Oorlog !..."
Jupp lachte niet mee: " Weet je, ik vrees al bij al dat onze Freddy in veel gevallen gelijk had met zijn belachelijke angst voor dat mosterdgas...Want na de landing van de Canadezen in Dieppe - in de zomer van '42, als ik mij goed herinner - moesten wij in de batterij geleidelijk aan een grotere reserve munitie aanleggen. Om die veilig te stockeren besloten ze de oude bunkers van '14-'18 weer in dienst te nemen: ingewaaid zand uitscheppen en de toegang vrij te maken. Maar we zijn daar rap mee moeten ophouden, want de meeste zaten nog vol met van die half verteerde en lekkende gasgranaten. Een lang verblijf in zo'n bunker was levensgevaarlijk wegens de giftige dampen. En ook in open lucht hebben we verschillende ondergewaaide stapels van die rotzooi gevonden...In feite zit heel het duinengebied van de batterij vol vergif". Door zijn legerdienst in de zomer van '18 wist Freddy dus wel degelijk waar hij over sprak !"
" Maar allee, jij hebt als menagemeester toch nooit bij die gasopruiming moeten helpen, en tóch zit je lijf vol van die bruine vlekken..."
" Ik heb al gezegd dat gas daar niets mee te maken heeft. Mijn vriend Hussak heeft mij dat gelapt, toen ik bij hem een drankje bestelde om als doodzieke uit het gevangenkamp te geraken en in het hospitaal van Den Haan te worden opgenomen. Eén van ons beiden heeft wat overdreven vrees ik..."
" Toch nogal gewaagd, hé, om uw leven en gezondheid te laten afhangen van een wildvreemde giftmenger ! Als ik mij goed herinner wat Leon mij vertelde, was die meneer Hussak een Tsjechische deserteur die bij zijn vlucht nog een paar kameraden heeft vermoord ?..."
" Nee , dat heeft die rare Kozak Ustinov gedaan...Maar akkoord, zonder mijn stilzwijgende hulp zou Hussak zijn desertie, samen met zijn vriend Ustinov, nooit gelukt zijn. Daar is hij mij heel dankbaar voor geweest, en heeft mij nadien met alle macht geholpen om van de Canadezen mijn ontslag voor medische redenen te bekomen. Die Ustinov was wel van een heel ànder kaliber: die betrouwde ik voor geen cent ! Toen hij mij op een dag in het hospitaal kwam bezoeken en de dood van Marie kwam ter sprake, heeft hij mij koudweg gezegd dat het hem veel plezier deed dat zij haar gerechte straf had gekregen. Ik heb ook nooit begrepen wat hij daarmee bedoelde, en waarom hij blijkbaar zo'n haat koesterde tegen je moeder..."
" Die Ustinov zal toch niet de 'onbekende weerstander' zijn, in wiens schoenen ze de moord op Marie willen schuiven ? Het is vreemd, maar heel dat verhaal van haar dood hangt met haken en ogen aanéén. Echte getuigen zijn er niet...Op den duur zou een mens nog gaan twijfelen of zij überhaupt wel gestorven ís !"
" Ustinov beweert in elk geval van wél...Die vent heeft nadien nog openlijk bekend dat HIJ zijn twee vrienden, die samen met hem deserteerden, om zeep heeft gebracht uit angst dat ze zouden doorslaan...Een vies personage, waar ik niet veel mee ophad ! Maar Hussak en Ustinov vormden nu eenmaal een koppel: wel jammer, want daardoor kon ik onmogelijk de éne helpen en de àndere laten stikken..."
" Die Ustinov, was dat écht een Rus ?"
" Nee, hij sprak heel goed Duits, en zélfs Vlaams ! Wij noemden die Vlassov-vrijwilligers 'onze Kozakken', maar in die hulptroepen zaten zowat alle nationaliteiten. Raar volk...Dus laat ons over die vent maar zwijgen..."
Joseph was onmiddellijk akkoord, want het verhaal over die vroegere vrienden van Jupp bezorgde hem een vreemde afkeer, die hij niet kon thuis brengen. Maar Jupp liet hem niet veel tijd om zijn eigen gevoelens te analyseren en hervatte voorzichtig het gesprek.
" Eén van de redenen waarom ik graag eens met je had gesproken gaat in feite over een gevoelige kwestie, maar die ik toch graag had uitgeklaard...Je werkt nu al lang samen met Erika, en zij schijnt je hulp erg te waarderen. Maar zij is pas achttien en is nog niet veel met jonge mannen omgegaan...Ik wed dat jij waarschijnlijk al over haar hebt gefantaseerd, wat natuurlijk normaal is voor een gast van tweeëntwintig. Maar ik weet dat je sowieso binnen een paar maanden de sprong naar Vlaanderen gaat wagen...Laat me daarom heel eerlijk het volgende zeggen: ik zou niet willen dat er tussen jullie twee een emotionele band zou ontstaan, die bij je vertrek tot een drama zou leiden, als je begrijpt wat ik bedoel..."
Joseph haalde monkelend de schouders op. Niet erg gerust gesteld vervolgde Jupp :
" Bon, ik heb misschien te vroeg gesproken...Maar je moet wél weten dat er àndere mogelijkheden zijn, om een vrouw te omhelzen...Met een beetje moeite zou Krista waarschijnlijk wel te overhalen zijn, tegen een kleine vergoeding...Opa geeft haar vijf mark...En als ik het goed voor heb is geld bij jou geen probleem, hé..."
" Zeg komaan hé Jupp ! Wil je soms weten hoeveel keer per week ik een ritje met Krista kan bekostigen ? Aan vijf mark ?...Dat zal ik je eens rap zeggen, zie ! Zes maand is ongeveer honderdtachtig dagen, hé..." Hij gaf even een demonstratie hoofdrekenen ten beste: " Wat zou ze denken van vijftig mark per dag, tién ritten ruw geschat ?... Wees gerust Jupp, ik heb genoeg centen om, als het moet, zelfs doorlópend bij haar in bed te blijven ! Tien keer per dag, tot ik in duigen val ! En ook dàn is er nog genoeg over voor de afgesproken vergoeding om zes maanden bij jou te eten. Je mag dus op je twee oren slapen: ik zal je dochter niet verkrachten in een uitbarsting van opgekropte wellust ! Bij gebrek aan ànder vrouwelijk schoon zal ik die blonde Krista eens van dichterbij bekijken ! Alvast bedankt voor de tip !"
Jupp lachte wat zuur: " Maar hoe ga jij in godsnaam in zes maanden al dat geld besteden, als je het niet aan de hoeren wil verkwisten ?! Volgend jaar kan je er in België tóch niets meer mee aanvangen: Reichsmarken zijn daar waardeloos ! Juist omdàt ze dààr totaal waardeloos waren, heb ik bij mijn vrijlating zo gemakkelijk van de Witte Brigade mijn geconfisceerde marken terug gekregen !"
Joseph leek te twijfelen of hij Jupp nog meer tekst en uitleg zou geven maar besloot open kaart te spelen.
" Luister, Erika vertelde mij dat er hier vlakbij in Westhofen een transporteenheid van de Belgische 'Brigade Piron' ligt, en ik heb een tip gekregen dat daar een korporaal een ruilhandeltje doet in het wisselen van marken tegen Belgisch geld... Weliswaar aan een koers van één mark tegen zes frank, terwijl ik vroeger wisselde aan één tegen twaalf, maar ja...Ik ga het éérst eens, om te testen, met een duizend mark proberen, en pas làter, als alles goed verloopt, de rest omruilen...En die man is ook geïnteresseerd in mijn gouden munten, maar geeft slechts de helft van het bedrag dat een Pool mij er in Berlijn voor wilde geven..."
" Verdomme zeg Joseph ! Duizenden marken en gouden munten ! Heb jij in Berlijn soms een rijke weduwe om zeep geholpen ?! Dat fortuin kan je toch nooit van je soldij gespaard hebben, hé vent ! Je weet toch: gestolen goed gedijt niet !... Luister, ik heb een voorstel: beleg dat geld in de beenhouwerij, tegen een mooi percentage...Of wordt mijn vaste vennoot...En vergeet heel die waanzinnige wraakexpeditie naar Westende: dat loopt tóch nooit goed af...Daarbij, als je hier blijft kan het misschien tóch nog iets worden met Erika, wie weet..."
" Hoezo ?!" lachte Joseph: " Omdat ik in het geld zwem, mag ik plots wél met je dochter vrijen ?! Jij verandert wel héél vlug van mening hé !"
" Ja, maar niét omdat je plots geld hebt ! Wél omdat je plots niet meer binnen de zes maanden de benen neemt ! Aan zó iemand geef ik mijn dochter niet weg ! Maar als je van plan zou zijn om voor lange tijd hier in Porz te blijven, verandert dat de situatie compleet ! En mag ik dus ook over jouw plaats in mijn gezin van mening veranderen, nietwaar..."
Joseph stond lachend op: " Kom, jammer voor de maagdelijkheid van Erika, maar mijn wraakexpeditie naar de kust krijg bij mij absolute voorrang...Nadien zien we wel weer: misschien kom ik wel terug als de afrekening volbracht is."
" Maar waar denk je daar ergens te kunnen logeren, als niemand het mag weten ? In dat boerengat word je toch onmiddellijk herkend en ontmaskerd ?"
" Waar ergens ? Maar man, in één van de honderd leegstaande villa's natuurlijk !" Over zijn plan om gewoon één of twee nachten maximum in de abri te slapen, sprak hij liever niét met Jupp: enkel de tijd om het blik vol gouden Louis uit te graven, waar Leon het over had..." En ik laat mijn baard groeien...Daarbij, geen enkele Westendenaar heeft mij al gezien als een invalide op krukken en één been: het zal niet gemakkelijk voor hen zijn om ook maar enig verband te leggen met de frisse jongeling die ze vier jaar vroeger gekend hebben...En vergeet niet dat rond einde maart het paasseizoen begint: tussen al die vreemde rare kwasten zal ik écht niet opvallen !"
" Maar om te eten moet je toch buiten komen uit je hol ?! Of ga je een maand beschuiten eten ?"
" Beschuiten ?! Vergeet het ! Je kent misschien mijn oud lief, daar: Nadine De Handt ? Van die groentenwinkel op de hoek van de Meeuwenlaan ? Die zal mij wel bevoorraden, wed ik..."
" Daar zou ik maar niet teveel op rekenen ! Ik kén die winkel en dat meisje...Halverwege de oorlog zat zij in pensionaat op een soort verpleegsterschool in Gent, als ik mij goed herinner, en paradeerde tijdens de weekends graag in uniform. Die heeft ondertussen vast al een dokter aan de haak geslagen ! En hoe lang zou je in het slechtste geval wég blijven, denk je ?" Het was duidelijk dat Jupp aan zijn kanker dacht: het tot mei trekken zag hij blijkbaar niet zitten.
" Ik heb drie man op mijn zwarte lijst staan: binnen de maand moet dat lukken, om die te kelen...Maar als ze me snappen krijg ik de kogel...Dus tussen één maand en de eeuwigheid kan ik je niets beloven..."
" De eeuwigheid ?! Waanzin !" bromde Jupp en draaide zich nors op de àndere zij.
De Belgische korporaal, die hem voor zijn duizend Reichsmark zesduizend frank had gegeven, leek het nadien héél druk te hebben. Tweemaal keerde Joseph naar de kazerne in Porz terug om een koop af te sluiten voor de rest van zijn marken, maar steeds was die kwast niet te bereiken. Toen hij een derde maal aandrong bleek die vent, die Fauconier Justin heette, bij tuchtmaatregel te zijn overgeplaatst naar een andere eenheid verder naar het oosten, in de buurt van Lüdenscheid. Hij was in allerlei louche smokkelzaakjes verwikkeld geweest, zei men, onder andere wisseltrucs met waardeloos Belgisch geld. 'Gutt-geld' noemden de Eerste-Sergeant het verkeerdelijk. En toen Joseph het blijkbaar nóg niet begreep, gaf de goede man een kort verslag van de naoorlogse geldzuivering in België...
Tijdens de bezetting was er teveel bankpapier uitgegeven dat niet meer gedekt werd door de goudvoorraad. Om het reusachtig bedrag aan zwarte winst van de oorlogswoekeraars uit omloop te halen, werden alle bankbrieven van 100 Fr en hoger waardeloos verklaard. Maar speculanten hadden die vervallen briefjes toch opgekocht tegen een belachelijke percent van de nominale waarde, in de hoop - naar goede Belgische gewoonte én wat achterpoortjes - ze later nog ingewisseld te krijgen tegen nieuw Gutt-geld. De korporaal had al verschillende sullen opgelicht met dat waardeloos bankpapier, zei de brave Eerste-Sergeant vol vals medeleven...Meer moest Joseph niet meer weten, en droop beschaamd af.
Toen hij de Deutingers over zijn fiasco vertelde, kreeg hij al even weinig morele steun. 'De Opa' wist over waardeloos geld mee te spreken ! Na de vorige oorlog kon hij tijdens de bezetting van het Rijnland door de Belgen en Fransozen met een kruiwagen bankpapier naar de bakker rijden om een brood te kopen ! Allemaal de schuld van de toenmalige geallieerden - waaronder ook de Wallonen - die zo'n reusachtige herstelbetalingen eisten voor de geleden oorlogsschade, dat de Reichsbank failliet ging ! Nu kreeg Joseph enkel van hetzelfde laken een broek ! Nét goed !
Erika zag het al wat praktischer: hiér was Jos met zijn (gevonden-gestolen) Dahlmann-fortuin nog een welstellend man, terwijl dit geld in België zo goed als waardeloos zou zijn...Het sluiks omwisselen in franken hield ook grote risico's in, zoals hij reeds aan den lijve had gevoeld ! Wel, de oplossing lag toch voor de hand hé ! "Hiér blijven, vent ! Je geld niét omwisselen en met dat fortuin hier een nieuw bestaan beginnen ! Wat voor zin heeft het je leven te wagen met een wraakraid naar de kust, als je daar niemand genoegdoening mee geeft ? Alle betrokkenen die je wil wreken zijn immers al dood...je moeder, je broer: wat hebben die aan zo'n stunt ?!" Hiér kon hij veilig en rustig aan zijn toekomst bouwen...Door dat pleidooi van haar kreeg Joseph zo'n flauw vermoeden dat zijzelf wel graag zou hebben dat hij bij haar bleef...En dan niet enkel om rantsoenbonnen in te plakken ! Wel-wel...
Toen hij nadien Jupp bezocht in het hospitaal had deze het probleem al verder uitgebeend, tot op het bot , echt 'mit Deutsche Gründlichkeit' ! Hij wist nu blijkbaar hoe het gesteld was met zijn maagbloedingen, en was op de hoogte dat hij nog maar een paar maanden te leven had.
" Ik moet er dus niet aan denken om, al dan niet met jou sàmen, naar Westende te reizen, er mijn spaarpot op te graven, en er ook nog veilig mee naar hier te keren... Uitgesloten: jij wil er mee wachten tot de lente, en dat is te laat voor mij. En nu op mijn eentje de reis wagen, die kracht héb ik niet meer...Opa evenmin, ook al denkt hij nog altijd over dezelfde conditie te beschikken als in zijn soldatentijd, de sukkel...Dan blijft enkel Erika over...In theorie zou zij die karwei in mijn plaats kunnen doen, maar voor een jonge Duitse vrouw in vijandig gebied is dat te gevaarlijk...Daarbij, ze heeft er ook absoluut geen zin in, tenzij jij haar ook terug naar hier zou begeleiden...En dan nóg !"
Dat "En dan nóg" was er voor Joseph een beetje teveel aan ! Hij was er van overtuigd dat Erika geen moment, maar dan ook absoluut géén énkel moment zou twijfelen om einde maart mee te gaan, indien hij zou beloven haar ook onmiddellijk terug te brengen en nadien bij haar te blijven. Maar dat was totaal uitgesloten ! Daarbij voelde hij zich fameus in zijn gat gebeten over de manier waarop, zonder zijn inspraak, hier over zijn persoontje werd beslist ! Dat hij in Westende minstens een paar weken op de loer zou moeten liggen om zijn drie slachtoffers netjes om zeep te helpen, kwam bij hun plannen al helemaal niet aan bod. Enkel hun stomme centen waren van tel ! Jupp kon verdomme de pot op met zijn begeleide reizen naar de kust ! Joseph had niemands hulp nodig om die schat zélf op te graven en er rap mee in de natuur te verdwijnen ! Terugkomen naar Porz ? M'n gat, ja !!
" Jupp, ik heb je al uitgelegd dat het voor mij te gevaarlijk is, de raid te wagen vóór de lente. En ik ben er absoluut niet op uit één van de Deutingers onderweg aan het handje te houden, omdat die bij gevaar niet onvoorwaardelijk mijn bevelen zouden opvolgen, en zo'n eigengereid optreden de kans om gepakt te worden minstens verdubbelt. Zet je eens in mijn plaats: waarom zou ik dat risico moeten lopen, als ik geen enkel belang heb in het al dan niet slagen van jullie schattenjacht !" Het liegen ging hem goed af...
Eindelijk kwam de verwachte aap uit de mouw: " En moest je er wél belang bij hebben ?" Joseph keek hem gemaakt verbaasd aan, en Jupp vervolgde voorzichtig: " Stel dat ik je een kwart van de schat geef, als jij die hier samen met Erika veilig en wel zou terug brengen ?"
" Wat is me dàt voor een afspraak ! Wat noemt gij veilig ? Wat krijg ik voor het gelopen risico, als Erika, laat ons het noemen: 'beschadigd' terugkomt ? Zónder, of slechts met een gedeelte van de schat ? Honderd mark beloning, of duizend ? Een bank vooruit en een kus van de juf ? Wie gaat dat afwegen ?...Jupp, ik heb in Westende een vuile karwei te volbrengen, en deze heeft geen énkel verband met wat jullie daar willen uitspoken. Dus sàmen reizen als een koppel is sowieso uitgesloten, hoogstens mag Erika mij van op afstand volgen. Ter plaatse wil ik haar oriënteren opdat zij, op basis van een mooie schets, je zogenaamde schat zou kunnen recupereren...Méér kan ik écht niet doen !"
Jupp liet zich niet afwimpelen: " Ik heb nog een ànder voorstel: veel eenvoudiger...Jij gaat in je eentje die schat opgraven, wanneer je maar wil, volgens het plan dat ik je zal geven. En je hoeft dat fortuin zelfs niét aan ons terug te bezorgen..." Joseph fronste verbaasd de wenkbrauwen. "...Maar in ruil geef jij ons hier en nù jouw totale vermogen aan Reichsmarken - minstens tienduizend, als ik je mag geloven - en waarmee jij in België tóch niets kunt aanvangen...Wat dénk je daarvan ?! Simpeler kan het niet !..."
Maar Joseph was ook niet van gisteren: " Dus je wil hier en nu graag mijn fortuin inpalmen, tegen de belofte dat ik binnen een paar maanden - en mits goed de duinen af te graven - een schat zal opdelven ? Hoe groot die schat is en of ze überhaupt nog bestaat, daar heb ik het raden naar ! Jupp, je beledigt mijn intelligentie, man ! Denk je nu werkelijk dat ik op mijn kop ben gevallen ?!"
" Ow, niet zo vlug, Joseph ! Wat ik je wil geven is stukken méér waard dan die 10.000 mark van jou, misschien wel het dubbele, als je het goed uitrekent. Daarenboven volledig inflatie-vast...En ik doe het enkel van de hand omdat ik die schat tóch niet binnen afzienbare tijd zélf kan bemachtigen en te gelde maken. Voor de heropstart van het bedrijf is die schat dus sowieso compleet waardeloos, begrijp je ? Anderzijds heeft het bedrijf nù dringend baargeld nodig om slachtvee te kopen - jouw baargeld ! - zoniet gaan we over de kop ! Die Reichsmarken van jou, waarmee jij in België enkel je gat kunt afvegen, zijn hiér voor ons van levensbelang ! Dan ligt een ruil toch voor de hand, man: een ruil waar wij beiden groot voordeel aan hebben !"
Joseph deed alsof hij al wat minder afkerig was en vroeg schijnheilig: " En wat stelt die fameuze schat in feite voor ? Gouden munten ? Over hoeveel gaat het en wat zijn die waard ? En vooral: van wie heb je die gestolen ? Want ik wil wel voor een driedubbele eremoord in de bak vliegen, maar niet voor een vulgaire diefstal, hé !"
" Niks gestolen ! Eerlijk gekregen smeergeld, of steekpenningen, als je wil: een kleine honderd Belgische gouden 'Louis', Britse ponden en Hollandse Tienguldens dooreen...Van mijn twee grote fournisseurs gekregen, die levensmiddelen aan mijn batterij-keuken leverden: zij factureerden grotere hoeveelheden dan zij in werkelijkheid afzetten, ik tekende die opgeblazen facturen voor ontvangst, en de Belgische staatskas vereffende...Wat ze bij mij uitspaarden, verkochten ze op de zwarte markt, en met hun winst gaven ze mij iedere maand een gouden munt. Nooit rechtstreeks, natuurlijk, maar via je moeder. Dat heeft volle vier jaar geduurd, of achtenveertig maanden met mijn twee fournisseurs, en dat bracht mij dus een kleine honderd munten op...De rest, wat mannenringen en zo, kwam van Pylieser, want die leverde de vis...Ik heb uitgerekend dat daar voor 700 gram goud in die doos zit...Dat corrupt korporaaltje van jou gaf je twintig mark per gram, zei je ? De smerige oplichter ! Want dat is véél te weinig volgens mij, ook al zit je daarmee toch al aan 14.000 Reichsmark hé ! Ik schat de waarde zelfs makkelijk op 20.000...misschien zelfs méér ! Hé ,wat denk je ?"
" Lucht !" Joseph bracht de sukkel brutaal met beide voetjes terug op de grond. Want hij was hoe dan ook niet van plan één Kopek te betalen voor de schat die hij sluiks net zo goed gratis kon opgraven...
" Lucht ,hé Jupp, zeg nu zelf ! Niet dat ik aan je goede trouw twijfel hoor: verre van ! Maar die doos ligt daar al meer dan een jaar in de duinen, en je weet zélf toch ook hoe de wind daar tekeer kan gaan...Op één winter schuurt die geulen uit van meer dan een meter diep en verplaatst bérgen zand: je schat kan al lang bloot gewaaid zijn en misschien speelt een strandjutter er nu schoon weer mee bij de hoeren in Oostende !"
Jupp kreeg een hoestbui van ergernis en stak toen bevelend de hand op: " Nu is het toch mijn beurt om je te vragen of je mij voor debiel houdt ! Wie heeft je ooit gezegd dat ik dat goud zómaar in de duinen begraven heb ? Denk je nu werkelijk dat ik krankjorem ben ! Natùùrlijk ligt het in het zand begraven, en natùùrlijk ook in de duinen ! Maar niet in open lucht hé vader ! Ergens binnen, diep in een ondergewaaide bunker, waar ondertussen waarschijnlijk nog wat zand bovenop is gestoven. Dat komt nooit bloot te liggen, hoe zot de wind ook draait !"
Nu wist Joseph genoeg. Het verhaal van Leon werd hier duidelijk bevestigd. De komedie nog langer trekken zou verdacht kunnen overkomen. Daarom maakte hij aanstalten om te vertrekken: " Je basisidee zit wel goed inéén, vriend, maar je zal er toch heel wat méér zekerheden moeten bijvoegen vóór ik het risico van de ruil kan overwegen. Ofwel moet je mijn mogelijke winstmarge bij die riskante gok fameus verhogen. Die veertig procent is wat aan de magere kant voor een bijkomende karwei die mij feitelijk allerminst interesseert en mij hoogstens van mijn hoofddoel kan afleiden. Want ik maak die gevaarlijke raid naar dààr énkel om mijn wraaklust te bevredigen en niet om rijk te worden, begrijp je ?! Als het niet was om mijn bloeddorst te lessen, kon ik beter hiér blijven en bij de vrouwen van mijn Reichsmarken genieten ! Want ik heb al gehoord dat die hiér nu stukken goedkoper zijn dan destijds aan de kust ! Vrouwen, bedoel ik hé !..."
En hij monkelde eens vuil :"Schuss Pappy ! Hou je goed hé , en tot volgende week !"
Joseph had nooit gedacht dat zijn afwijzing zo vlug vruchten zou afwerpen, en dan nog wel 'verboden vruchten' op de koop toe ! De ronk van een mogelijk akkoord en zijn bijkomende eisen moest in 'Huize Deutinger' wel héél vlug zijn rond gegaan. En vreemd genoeg was het 'oude Opa' die na het avondeten de eerste zet deed.
" Zo, het is weer volle maan..." lanceerde hij opgewekt: " De wolven huilen in het bos...Heb je dat op de Russische steppe ook gemerkt hoe de wilde dieren bij volle maan elkaar toeroepen dat het tijd is voor de liefde ? Machtig hé, hoe op zo'n moment de driften ontwaken ? En natuurlijk ook bij de mens hé ! In alle liefdesliedjes rijmt maneschijn op rode wijn: dat zal wel geen toeval zijn hé !"
Hij grinnikte wat vettig zoals mannen ondereen, maar Joseph begreep niet waar hij naartoe wilde...Die ouwe ging hem toch zijn kleindochter niet aanprijzen, zeker !? Al schoven ze wél vervaarlijk in die richting toen Opa tactloos vroeg of die beenamputatie geen groot beletsel was bij het...je weet wel...vrijen ? "Schrikt zo'n dikke dijstomp de gewillige vrouwtjes niet wat af ? En belemmert dat de man niet in zijn...heu...veroveringsdrang en onderwerpingsdrift...?" De ouwe had er werkelijk zijn allerduurste woorden voor bovengehaald.
" Och Opa, de loslopende meisjes hebben tijdens de oorlog waarschijnlijk wel àndere schrikbeelden gezien dan mijn dijstomp! En wat mijn opeenvolgende vaste vriendinnen betreft : sinds mijn amputatie heb ik zéker al drie vrouwen op rij maandenlang gelukkig gemaakt en ik heb er geen enkele weten terugschrikken hoor ! Misschien gaf die beenstomp hen zelfs een speciale kick, wie weet hé...En de betovering van mijn uniform, natuurlijk ,al trok ik die daarbij meestal uit hé...Zij waren in elk geval van mijn persoon en mijn prestaties blijkbaar steeds zeer tevreden...Al moet ik er eerlijkheidshalve bij vertellen dat, dààr en toén, de sterkere, mooiere en leukere mannetjesputters eerder dun gezaaid waren. Maar bijvoorbeeld tijdens mijn herstel heeft een lieve verpleegster haar borrelend moederinstinct op mij kunnen botvieren...En later zochten mijn twee opeenvolgende bedgenoten vooral bescherming bij mij door mijn graad in het leger en tenslotte, bij de Russische inval in Berlijn, door mijn statuut van 'niet-Duitser'...Maar als man ben ikzelf ,hoe dan ook ,nooit iets tekort gekomen, als je dat bedoelt..."
Opa lachte eens fijntjes: " Maar de laatste twee maanden was de spoeling maar dunnetjes, heb ik begrepen ! Heel pijnlijk voor een jonge kerel als jij, kan ik mij voorstellen...vooral omdat jij je daarmee onnodig kwelt!"
Wat krijgen we nu ?! Zou die oude koppelaar het écht wagen zijn kleindochter bij de aanbiedingen te zetten ?
Hij vervolgde: "Onze twee Russische meisjes zitten ongeveer in dezelfde situatie als jij, weet je..."
Oef ! Wat een opluchting ! Alsof er een kogel vlak naast zijn oor voorbij was gezoefd en hem op een haar had gemist ! Hij kon weer wat lachen met de oude man, ook al had hij van alteratie een deel van zijn voorstel gemist !
"...Vooral Ninya, de brunette, schijnt je een toffe kerel te vinden. Maar ze heeft tot nu toe niets durven laten merken omdat ze dacht dat mijn kleindochter Erika misschien interesse zou hebben in zo'n knappe man...Niet dus: en ik heb het eerlijk gezegd ook liever zo...Maar als Ninya je iets zegt als vrouw, laat dan vanavond de deur van je kamertje op een kier staan en hou wat schnaps achter de hand hé ! Galant bezoek gewaarborgd, man !..."
Joseph was wel een beetje overrompeld door dit voorstel, maar liet niets merken: " En, verwacht ze betaling of is het enkel voor mijn blauwe ogen en mijn blonde haar ?"
" Och, een kleinigheid...Tien mark of zo, of twintig als ze heel de nacht moest blijven...Méér geef ik ook nooit aan de blonde Krista, die af en toe bij mij eens komt babbelen..." Dat Erika in dit verband over vijf mark had gesproken, liet Joseph maar blauw-blauw...
Ninya had kennelijk van Opa de opdracht gekregen om het klassieke animeermeisje te spelen dat bij stroeve handelstransacties gratis weerstanden komt gladstrijken. Maar van enige speelsheid was er geen sprake, toen zij door Opa met de gekende Teutoonse finesse nog dezelfde nacht bij Joseph voor de leeuwen werd gegooid. De vrouw deed haar vrouwenwerk zwijgend en koel - om niet te zeggen zo koud als de vrieslucht buiten - en verdween na volbrachte arbeid even plomp als ze gekomen was. Met de beste wil van de wereld kon Joseph het geen hoogstandje noemen en dat maakte hij bij het ontbijt aan de monkelende koppelbaas ook duidelijk. Die leek fameus in zijn beroepseer van "Juul" gekwetst en beloofde als compensatie de blonde Krista te sturen, waar hij altijd héél tevreden van was geweest...Joseph mocht dan wel zeggen dat het op geen dag stak, de oude wilde kennelijk zijn nieuwe carrière als pooier niet voortijdig met een natte sisser beëindigen. Nog dezelfde avond moest en zou hij blonde Krista eens proberen: spektakel gegarandeerd !
Tijdens zijn werk op het 'bureel' deed Erika nogal koeltjes, wat Joseph op twee bedenkingen bracht. Eén, ze was van de voze vrouwenhandel op de hoogte, en twéé, zijn uitspattingen schokten blijkbaar haar rozerode meisjesdromen méér dan ze wou toegeven ! En aangezien hij goed wist hoe wereldwijs ze geworden was door de lopende verhalen van seksuele brutaliteiten op alle fronten, kon hij enkel besluiten dat zij voordien een boontje voor hem had gekoesterd, en nù niet meer...Allee, voorlopig toch...
Tijdens het avondeten kwam Opa met een pijnlijke vraag. Hij had bij de autoriteiten een papieren toewijzing los gepeuterd om op de veemarkt een rund te kopen bestemd voor de officiële voedselvoorziening. Iedereen blij natuurlijk, want dat wees er eens te meer op dat de toestand langzaamaan regulariseerde...Maar één ding was, zacht uitgedrukt, vervélend: hij had er het geld niet voor...Na grondig schrapen kwam hij nog een dikke duizend mark te kort, vreesde hij...Kon Joseph die niet voorschieten op de afgesproken logeervergoeding voor de volgende vier maanden ?...
Bij het begin van zijn uitleg was de fiere Erika al met een rode kop naar de keuken verdwenen, zodat Joseph zonder schroom open kaart kon spelen.
" Vier maanden ? En ik heb er al twee betaald, dan is mijn schuld met deze som tot eind maart geregeld hé ? Je bent dus akkoord dat ik daarmee tot mijn vertrek naar België geen huishoudgeld meer moet betalen, ja ?...Mij goed..." En alsof het de gewoonste zaak ter wereld was, stroopte hij zijn broekspijp op boven zijn prothese en legde zijn kunstvoet met een brede zwaai op tafel. Opa schrok wat achteruit. Joseph deed of hij niets merkte en graaide met een vork in de holte van de houten kuit. Na wat gepruts schoof daar het eerste rolletje bankbrieven uit, tot grote opluchting van de ouwe...
" Bon, " deed Joseph zonder verpinken: " Twaalfhonderd mark, hebben we gezegd..." En rustig telde hij de brieven van vijftig vóór zich op tafel en deed het rode elastiekje opnieuw rond de rest.
"Zo, Opa, we gaan daar geen kwijtschrift of àndere papierkraam bij sleuren, hé, maar ik had wel graag dat Erika eventjes kwam zien dat ik die betaling ook daadwekelijk doe. Als Krista je morgen van pure opwinding een hartinfarct bezorgt, wil ik toch graag dat je erfgenamen op de hoogte zijn van mijn vrijgevigheid hé !"
De stamvader lachte wat zuur, maar riep toch Erika erbij toen Joseph het geld vóór hen uittelde en er duidelijk bij zei waarvoor hij het bedrag betaalde en wat Opa van plan was ermee te doen. Maar méér dan een beleefde "Herzlichen Dank" kon er bij haar niet af...
Die nacht kreeg Joseph van blonde Krista wél waar voor zijn geld. Ze leek er zelfs plezier aan te beleven en vulde de dode momenten op met een getaterd koeterwaals waar hij slechts af en toe een paar Duitse woorden uit opving. De draad van haar eigen uitleg zal ze zelf ook niet erg belangrijk gevonden hebben, want telkens hij op haar prachtige lijf een nieuw domein innam, was ze er als de kippen bij om hem met "Gut-Gut !" luid aan te moedigen. Van Opa geleerd, waarschijnlijk...
Maar mooie liedjes duren niet lang. Drie dagen later kreeg in Metzgerei Deutinger het eerste naoorlogse rund de genadeslag en begon het bedrijf op volle toeren te draaien...Met het spijtige gevolg dat Krista 's avonds steendood was, en Joseph op zijn kin kon kloppen...
Erika moest in de winkel ook erg uit haar pijp komen, maar voelde intuïtief aan dat Josephs nachtelijke uitspattingen op een laag pitje stonden. Ze scheen daaruit een serene vreugde te scheppen en werd bij momenten écht het zonnetje in huis ! Alle administratieve rompslomp schoof ze neuriënd op hem af in het burootje, alsof het haar bedoeling was hem geen zonlicht meer te gunnen...En Opa had het meer dan druk om samen met de Russinnen alle slachtafval netjes in worsten en pasteien te verwerken. Met andere woorden: de kassa rinkelde en de aankoop van een tweede slachtrund op de volgende gecontroleerde veemarkt zou normaal geen problemen meer stellen. Als ze natuurlijk éérst de onontbeerlijke toewijzingsbrief zouden kunnen los krijgen...En dit hing meer en meer af van de algemene hygiëne van het bedrijf en het advies van de gezondheidsinspectie. Voorlopig zagen die nog veel tekortkomingen door de vingers, maar vroeg of laat zou Opa toch moeten beslissen zijn slachterij aan te passen aan de nieuwe administratieve vereisten...En daarvoor had hij het resterende geld van zijn betalende logé dringend nodig.
Toen Joseph op zondag namiddag even bij Jupp in het hospitaal langs liep was deze al op de hoogte van de goede gang van zaken en bedankte Joseph voor zijn inschikkelijkheid. Maar hijzelf had ook goed nieuws, zei hij kordaat: hij kon een nieuw bod op het Dahlmann-fortuin doen, dat zijn Vlaamse vriend nu zéker niet meer kon weigeren !...
" Ik ben eens benieuwd hoe je mij nù gaat rollen !"
" Niks rollen ! Ik bied je niet alleen mijn munten aan, waarover wij het al hadden, maar ik geef je daar bovenop nog zowat de volledige stock juwelen van Rachel haar boetiekje in Oostende ! Wat zeg je daarvan !?"
Joseph viel van hoog: " Rachel ? De stock van haar juwelenwinkel ? Hoe kom je dààraan verdomme ?"
" Och, dat is een lang verhaal, maar in het kort komt het hier op neer...Die Rachel kreeg medio '41 last met de Kriegsmarine in Oostende en moest onderduiken bij Jetje. Ze had uit voorzorg wel heel haar stock juwelen meegenomen. Jetje heeft bij mij af en toe wat kettinkjes geruild tegen eten om haar geheime logé te onderhouden. Maar toen die twee verklikt werden door Pylieser en de Feldgendarmen hen oppakte wegens zogenaamde smaad aan de Kriegsmarine, vertelde Jetje mij de schuilplaats van die gouden spullen. Ze vroeg mij te trachten hen er mee vrij te kopen...Zijzelf werd echter gelost vooraleer ik de juiste man had kunnen benaderen, en voor haar vriendin Rachel was het toen al te laat: die was al gedeporteerd naar een KZ-Lager in Duitsland...Ik heb die doos met juweeltjes dan maar bewaard tot een volgende gelegenheid, en verborgen in de 'Stella Maris' zonder Marie op de hoogte te brengen. Zij heeft altijd verondersteld dat die vent van de Krijgsraad er mee ging lopen, en ik heb haar in de waan gelaten...Ze heeft bij mijn weten de doos ook nooit in de 'Stella Maris' ontdekt en dus moeten die juwelen nog steeds in dezelfde schuilplaats liggen..."
Joseph schudde glimlachend het hoofd: " Jupp-man, als verkoper van gebakken lucht schiet jij de hoofdvogel af, weet je ! Ontroerend van naïviteit ! Dus wéér een schat waarvan ik maar moet aannemen dat ze: primo, inderdaad bestaat, secundo: veel waard is, en tertio: nog steeds op de plaats ligt waar jij ze hebt verborgen ! Terwijl de kans groot is dat een uitgewoond krocht als de 'Stella Maris' ondertussen werd afgebroken om plaats te ruimen voor een modernere villa !
" Maar wat wil je dan dat ik je aanbied ?!" riep Jupp geïrriteerd uit, vooraleer bijna in een zware hoestbui te stikken.
Toen de rust was weergekeerd greep Joseph hem kalmerend bij de arm: " Luister, ik twijfel niet aan je goede trouw, en misschien zal het mij lukken met jouw inlichtingen die twee dozen goud te vinden, misschien ook niet, of slechts gedeeltelijk. In feite kan mij dat ook niet veel schelen. Mij interesseert enkel mijn wraakraid deftig te kunnen volbrengen vooraleer ze mij pakken en als oud-SSer een tiental jaar in de bak steken. Want dààr ontsnap ik tóch niet aan, dat weet ik..."
" Ik begrijp niet dat, ondanks dit slechte vooruitzicht, je mordicus tóch die afrekening wil uitvoeren..."
" Omdat het een erezaak is, Jupp, en daar moet àlles voor wijken ! Zelfs mijn leven, als het moet ! Maar deze operatie kost geld, véél geld ! Eerst en vooral moet een smokkelaar mij sluiks over de grens helpen naar België. En de reis naar de kust is op zich ook al niet goedkoop...In Westende moet ik waarschijnlijk een maand kunnen verblijven om rustig mijn ding te doen: voor kost en inwoon aan seizoenprijs rekenen de pensionhouders daar flink door... Dat zal het zowat zijn, want voor de daaropvolgende jaren zal ons Vadertje Staat wel in mijn onderhoud voorzien, met gratis kost en inwoon achter de tralies... Laat je Erika dus maar eens uitrekenen met hoeveel baargeld ik moet vertrekken. Als dàt in orde is, kan je de rest van mijn marken krijgen in ruil voor jouw goud, maar eerder ook niet. Jammer Jupp, maar het is te nemen of te laten ! En beschouw het als een vriendendienst !"
Jupp leek na de geleverde inspanning langzaam leeg te lopen maar glimlachte toch moedig: " Je zult het je niet beklagen, vriend...Laat ons echter de details làter uitwerken...We hebben nog wel éven de tijd..."
Maar véél blijkbaar niet ,als je hem daar zo zag liggen...
Het duurde niet lang of Joseph begon wat spijt te krijgen over zijn toezegging. Vooral omdat hij in feite gezwicht was onder de druk van die tweede 'schat' waar Jupp zo gul mee deed. En waarvan hij schaamteloos toegaf dat het inderdaad gestolen goed betrof. "Maar, " vergoeilijkte hij: " dan wél gestolen van een dievegge die de juwelen zélf onrechtmatig had weggenomen uit de winkel van haar joodse echtgenoot !"
"Ga jij nu een jood wreken ,Jupp ? Daarbij ,die man is gestorven in een concentratiekamp in Zuid-Frankrijk, dus was zij de wettige erfgename !"
" Daar ben ik nog zo zeker niet van...Maar de kans is wél héél groot dat die Rachél zélf in Duitse deportatie gestorven is: véél zullen er daaruit niet terugkeren !"
" Mis, beste vriend ! Want Leon beweert in zijn dagboek haar tijdens de chaos van de laatste oorlogsdagen in Ravensbrück of Oranieenburg gezien te hebben, terwijl ze op een bus van het Zweedse Rode Kruis stapte. Dus lééfde ze nog in april '45, twee jaar nadat jij haar juwelen op je bil sloeg !"
" Wat had ik dan moeten doen ? Die doos zo plomp aan Marie geven ? Die had er evenmin als ik een wettelijk recht op. Maar zoals ik het toén zag was je moeder mijn toekomstige vrouw, dus zou zij die sieraden vroeg of laat tóch van mij gekregen hebben, hé, zij het beetje bij beetje !...Hoe dan ook, zodra je deze juwelen in Westende gevonden hebt en ze zouden in je handen branden, kan je er misschien Jetje mee plezieren ?"
Dat vond Joseph niet eens zo'n slecht idee: die jodin vormde met zijn "tante" toch samen een zogezegd koppel...En in feite had hijzelf die Rachel slechts héél vaag gekend, en voelde hij tegenover dat mens - àls ze nog zou leven - geen enkele morele verplichting. Terwijl Jetje... Daarenboven had het weinig zin om Jupp nù nog een geweten te schoppen, als de goede man nog hoogstens een paar maand te leven had. Daarom lokte hij het gesprek naar een rustiger onderwerp, waarvan hijzelf nog weinig wist en gemerkt had dat Jupp er graag over sprak.
" Had je na je desertie écht gehoopt met dat goud naar hier te kunnen ontsnappen ? En dan nog sàmen met mijn moeder en Leon ? Dat was nog een stuk riskanter dan de tocht die ik nu in de àndere richting ga maken, hé !"
" Bah, je zegt dat...Ik had het goed voorbereid, weet je...Al een paar weken voordien was ik in het geheim begonnen met in de abri eten, drinken en slaapgerief te verzamelen, voldoende om er de eerste maand ondergedoken te leven. Iedereen in de batterij wist sinds augustus dat we aan de kust niet in staat zouden zijn ons lang te verdedigen tegen een Britse aanval in onze rug, komend uit het binnenland. Al onze zware kanonnen stonden immers ingebunkerd in de richting van de zee :dié loskappen en omkeren zou een héle karwei worden, en op de koop toe zinloos... Het was dus niét uit vrees om te sneuvelen dat ik gedeserteerd ben...Wél omdat ik met mijn maagzweer niet een paar jaar in gevangenschap wilde wegkwijnen, en ondertussen Marie aan haar lot zou moeten overlaten. Een dag of drie vóór de aankomst van de Canadezen ben ik dus in jullie abri ondergedoken, en toen de vijand het dorp binnenrukte, zijn ook Marie en Leon bij mij gekomen...Daar zaten we voorlopig veilig..."
" Hoe is dat dan in godsnaam nog kunnen mislopen ?"
" Och, gewoon uit hebzucht...Ik wist dat er in de mess van de onderofficieren, die jullie de 'Marchevins' noemden, nog massa's fijne conserven lagen opgeslagen en dat de dorpelingen niet lang zouden wachten om deze voorraad te plunderen. Ik wilde hen dus vóór zijn en ben er de eerste nacht naartoe getrokken. In het donker een veilige weg door het mijnenveld vinden nam veel tijd in beslag, en voor ik in de provisiekelder mijn draagzak gevuld had met de beste selectie begon de dag al te klaren. Juist toen ik weg wilde gaan, viel ik op een patrouille Canadezen, gegidst door een vent van het dorp. Die gast, 'Francis ,kwam mij bekend voor, maar pas veel later heb ik hem kunnen plaatsen...In '41-'42 was hij de leider van een soort Vlaamse Hitlerjeugdgroep die telkens hun zomerkamp opsloeg in de duinen van de batterij en hun eten kwam halen in onze keuken. Leon was daar ook bij..."
" Toch François Dupong niet, zeker ?! Die mislukte ,valse tweezak werd destijds nog afgekeurd als kandidaat voor het Vlaams Legioen ! En Leon vertelde mij dat die na uw arrestatie, als heldhaftige weerstander, meegeholpen heeft bij de moord op mijn moeder. Dat stuk stront staat ten andere als tweede op mijn wraaklijst ! Nù zéker !"
" Ja, je doet maar...De rest is rap verteld. Ik werd naar het gevangenlager op het vliegveld van Koksijde gebracht, maar werd er op mijn vraag als deserteur apart van mijn kameraden opgesloten...Al goed, want anders hadden mijn fanatieke nazi-collega's mij misschien wegens vaandelvlucht gelynched ! Na een paar dagen werd ik bij de Canadezen 'gezuiverd' door mijn vriend Hussak, die in het kamp samen met nóg een paar àndere antifascistische 'Kozakken' de plak zwaaiden. Dat hij mij een gifmengsel te slikken gaf om mij in de ziekenboeg van het kamp te krijgen, héb ik al verteld: het paardenmiddel bleek te sterk en uiteindelijk belandde ik in het militair hospitaal van Den Haan. Ondertussen kreeg ik wél zijn aangepaste versie te horen over het 'stomme dodelijk ongeluk' van Marie en de zogenaamde verdrinking van je broer Leon..."
De bel luidde het einde van het bezoekuur: niks te vroeg want Jupp was weer uitgeput.
"Bon, "suste Joseph: " Vertel me die details maar volgende week, als we meer tijd hebben om schoon schip te maken ! En ook over de bloedige desertie van Hussak en zijn vrienden had ik dan graag wat meer vernomen...Graaf maar alvast diep in je geheugen !"
Joseph wilde er na een paar dagen toch zeker van zijn, dat het nachtelijk hoogstandje van blonde Krista geen éénmalige vertoning was geweest. Als Opa dat enkel bedoeld had als een soort lokaas om hem de voorgestelde ruil probleemloos te laten aanvaarden, dan voelde Joseph zich 'genomen'...In zijn ogen maakte een wekenlang genot van Krista's charmes, samen met de twee hypothetische dozen goud, deel uit van het pakket dat hij kreeg in ruil voor zijn Dahlmann-fortuin...
Opa had dat aanbod inderdaad enkel als een eenmalige vriendendienst bedoeld. Maar toen Joseph daar nogal blafferig over begon, bleek hij weinig bezwaar te hebben tegen een herhaling van dat festijn. En toen ook dàt aanbod wat te licht werd bevonden, liet hij verder alle beperkingen varen: Joseph kreeg Krista met ingang van vandaag cadeau, buiten één nacht om de veertien dagen...Joseph vond het nogal vreemd dat de 'ouwe' zo gemakkelijk zijn alleenrecht op de vrouw liet varen en zelfs de Russin op staande voet van die nieuwe regeling ging verwittigen !...Maar Opa vroeg wel met aandrang haar geen hele nacht meer bij te houden, want dan was dat mens de volgende dag te moe om deftig te werken in de slachterij ! Toch een raséchte gentleman, die oude heer !
De truc met de slaapkamerdeur-op-een-kier werkte feilloos en de dame verscheen al ten tonele nog vóór Joseph goed en wel onder het pluimendek lag. Ze deed dan ook minder giechelig dan de eerste keer, maar liet zich nu wél gewillig zoenen. Zó gewillig zelfs, dat ze hem daarmee wat van de eerste handtastelijkheden afhield om het voorspel nog een beetje te rekken. Mevrouw leek verdomme op den duur méér zin te hebben in romantisch geflikflooi dan in een totale overgave aan zijn lusten ! Dat afremmen hitste hem echter zodanig op dat hun vrijpartij al vlug in worstelen overging...De stevige Russin gaf daarbij maar geleidelijk toe aan zijn aandrang, om tenslotte tóch, juist vóór zijn toppunt, blij-brommend klaar te komen...
Zo'n roes had Joseph nog nóóit beleefd ! Ondanks de vrieskou op de kamer lagen ze beiden nat van het zweet dicht tegeneen na te hijgen. Tot zij zich plots uit zijn tedere omhelzing losmaakte, hem nog een stevige natte zoen gaf en bruusk verdween. En daarmee duidelijk aangaf dat enkel zijzelf in de toekomst het ritme, de duur en de frequentie van hun escapades zou bepalen !
Dat ondervond hij reeds de volgende avond, toen zij druk fluisterend tegen Ninya, zijn uitnodigende open deur straal voorbij liep. En hem 's morgens liet verstaan dat hij er voor twee dagen een knoop in kon leggen wegens maandelijkse sluiting. Een drogreden, zoals later zou blijken, want op dat ogenblik wàs ze al zwanger...Of toch zo goed àls...
Wegens de sneeuwstorm had hij eerst niet veel zin om Jupp te gaan bezoeken: het vroor stevig en de voetpaden lagen er glad bij...Maar dan herinnerde hij zich zijn eigen hunkering naar een gekend gezicht bij de bezoekers toen hij in Praag herstelde van zijn amputaties. En de laatste maand de hongerende blikken van de dubbele rij bedlegerige patiënten die, telkens hij hiér de zaal betrad, reikhalzend uitkeken of er dan misschien vandààg ook naar hén iemand zou omzien.. Hij maakte dus maar van zijn hart een steen en dook de sneeuwstorm in. Daar zou er zéker geen spijt van krijgen, want Jupp had voor die dag stevig in zijn herinneringen gegraven en heel wat te vertellen !
Zoals ze vorige zondag hadden afgesproken zou hij nu de raadselachtige desertie van Hussak en C° uit de doeken doen en de kille moordpartij in 'Villa Sybaris' die daarop volgde. Jupp beweerde niet destijds de volle waarheid ontdekt te hebben, want hij had het verhaal slechts met stukken en brokken uit verschillende medeplichtigen gekregen en dan waarschijnlijk nog sterk verkleurd...
" Ik heb je laatst al de personages reeds min of meer gesitueerd, hé...De Tsjech, Friseur Gefreiter Hussak, een vrijgevochten plantrekker die boven zijn 'kapsalon' met de zegen van de commandant een soort Engels taallabo had ingericht dat echter in 't geheim al vlug uitgroeide tot een clubje van communistische 'Kozakken'...Hij had twee Praagse maten: Svoboda en Dubcek die hij als zijn loopjongens gebruikte en die verder niet te veel potten braken...En omdat het coiffeurtje ook bij burgers ,die op of voor de batterij werkten ,de haren knipte kreeg hij op den duur eveneens contact met plaatselijke zogezegde antifascisten zoals Briek Erte...Ge weet dat deze huisbewaarder was in de Lac-aux-Dames en de zwemdok daar onderhield in dienst van de Ortskommandant..."
" Natuurlijk ken ik Briek ! Mijn broer Leon is nog lang verliefd geweest op zijn dochtertje Olga. Maar het verwondert mij dat de goede vaderlander, waarvoor Erte zich in het begin van de oorlog uitgaf, een jaar later reeds voor de Duitsers werkte !"
" Och, in zo'n klein gat aan de kust, dat vroeger leefde van de toeristen, was nu de Wehrmacht vér de enige werkgever. Daardoor kende ik ook het halve dorp...Maar nu terug naar Hussak en C° !...Een ànder communistisch kopstuk van die rare bende was de 'Kozak' Ustinov, die buiten Russisch en Spaans even vlot Duits als Vlaams sprak. Ik heb die vent nooit deftig kunnen plaatsen: in alle geval een zéér vals personage !...En wie ook nóg een vuile rol heeft gespeeld in het moordonderzoek was onze Chef-Provoost: Oberfeldwebel Heydrich !"
" Ja, Leon heeft verteld dat die Heydrich nog ons huis heeft afgezocht, toen jij pas gedeserteerd was !"
" Ja, een dienstklopper, maar die mij als collega in het krijgsgevangenkamp veel duistere hoeken van al zijn onderzoeken heeft opgehelderd...Onder andere de aanhouding van Briek Erte. Dit vloeide echter voort uit de aanhouding in Brussel van een weerstandgroep rond de baas van Erte, meneer Martial Van Schelle, de eigenaar van de Lac-aux-Dames die later gefusilleerd werd. Men verdacht Erte er van hulp verleend te hebben aan deze groep, maar Papy, de Ortskommandant kon hen vrijpleiten...Oberfeldwebel Heydrich bewees mij onder andere ook dat Marie ten onrechte door de dorpelingen verdacht werd Jetje en Rachel verklikt te hebben: in werkelijkheid was Pylieser daarvoor verantwoordelijk...En ook dat Pylieser Marie tenslotte vermoordde om het onderzoek van deze verklikkingen in de kiem te smoren !"
" Nà de bevrijding, bedoel je...Wat een soep zeg !"
" Ja, maar nu terzake over de broedermoorden in de 'Sybaris' ! Toen de invasie van Normandië gelukt was en duidelijk werd dat de geallieerden niet meer op de Belgische kust zouden landen, bleek al vlug dat onze zeewaarts gerichte batterij er nog enkel stond voor het decor. Na de doorbraak van Patton in Bretanje , richting Parijs ,midden juli '44, moesten we dan ook rap-rap de helft van ons personeel naar de Seine sturen om daar vlug een verdediging op te werpen. Maar toen die kampfgruppe vertrok ontbraken er vier man op het appèl: de drie Tsjechen Hussak, Dubcek en Svoboda, plus de 'Kozak' Ustinov. Die mannen waren er vandoor in een lichte vrachtwagen met alle marsrantsoenen van de kampfgruppe...Dat voertuig hebben we later teruggevonden in een verlaten stal naast het kanaal van Plassendale, wat er volgens de Feldgendarmen op wees dat de deserteurs naar het binnenland gevlucht waren...Pas een week nadien werden we via Briek Erte en de veldwachter verwittigd dat er twee lijken van soldaten werden gevonden in de 'Villa Sybaris'...Het waren Dubcek en Svoboda: met een overgesneden keel...Duidelijk een interne afrekening..."
" En van Hussak en Ustinov geen spoor ?"
" Neen natuurlijk ! Maar toen die twee mij later bezochten in het hospitaal van Den Haan heb ik de rest vernomen. Na hun desertie zijn ze gevieren een korte tijd in de kelders van de Lakodam ondergedoken, achter de pompen van het zwemdok. Dat schuilhok had Erte voordien voor hen ingericht, compleet met oude burgerkleren. Maar ze kregen daar ruzie over de veiligheidsregeling en besloten te splitsen. Dubcek en Svoboda verhuisden via de ondergrondse loopgraven naar de ‘Villa Sybaris’, maar ze hielden wel contact met elkaar. Tijdens de speurtocht van de Feldgendarmen in alle leegstaande villa's zijn die twee mannen, ook al zaten ze veilig in de 'Sybaris', plots in paniek geslagen en wilden ze op eigen houtje wegvluchten. Ustinov bekende mij koudweg dat hij die twee niet meer vertrouwde en gekeeld heeft, en dat hij en Hussak nadien een nieuwe schuilplaats betrokken in een villakelder bij de ‘Belle-Vue’, helemaal aan het àndere uiteinde van de badplaats...Maar toen Erte van de twee moorden hoorde, heeft hij elk contact met die mannen verbroken...Zijzelf hebben de Canadezen bij de verovering van de batterij als gidsen geholpen en hebben een paar dagen later ook officieel in dat regiment dienst genomen als vrijwilliger. Na een dikke week zijn ze vertrokken naar Zeeuws-Vlaanderen om daar onze troepen aan de Scheldemonding te bekampen en verder heb ik hen uit het oog verloren..."
" En heeft de Witte Brigade daar lelijk huis gehouden na de aankomst van de Canadezen ?"
" Dat geloof ik niet...Ze hebben een paar 'zwarten' in 'Schutzhaft' genomen, dat ik weet: hoop en al een tiental mannen, waaronder Burgemeester Engelborghs...En een zes-zeven vrouwen waaronder mijn Mariette van de keuken en moeder Berkenout: die werden bij de bevrijding door het volk wat geschoffeerd ,kaal geschoren , en daarna geïnterneerd in een kamp te Sinte-Kruis Brugge. Maar in feite heeft de dood van Marie niets met Wit of Zwart te maken ; het is gewoon een 'crime passionnel' van een zatte gefrustreerde minnaar..."
" En die zogenaamde verdrinking van Leon, hoe zit het dààr mee ?..."
" Wel, terwijl hij ,nà zijn aanhouding door de partizanen , wegvluchtte over de schorren langs de Geul, hebben zowel Pylieser als Francis op hem geschoten ,heb ik gehoord...En een paar dagen later spoelde er een lijk aan dat door Jetje werd geïdentificeerd als zijnde Leon ! Daarmee kon de zoektocht naar hem definitief stoppen en was iedereen content hé..."
"Ja ,de rest heeft Leon mij zélf verteld , toen ik hem in dat Jugendheim ben gaan oppikken ,vorig jaar september. Dus zal dat wel kloppen ,al is dat toch een rare geschiedenis..."
Thuis deed hij bij Opa zijn beklag over de onverklaarbare rantsoenering die blonde Krista de laatste tijd op haar charmes had ingesteld. Die dame leek te denken dat hij met éénmaal per week ruimschoots kon toekomen, zég !...Dat was verdomme niét wat hij zich had voorgesteld toen Opa die vrouw, als deel van de geldwissel, zo gul "in bruikleen" had gegeven ! Eénmaal per week ! En dàt juist nu hij de smaak zo goed te pakken had ! Zonder die vrouw in bed ging de ruil niet door, verstaan ?!
Opa zat duidelijk verveeld met het gebrek aan geestdrift van Blonde Krista. Maar hij beweerde heel moeilijk zo'n subtiele conversatie met die Russin te kunnen voeren en stelde Joseph slapjes voor haar 'petit cadeau' gevoelig te verhogen en ook Ninya nog eens te proberen. Kwestie van de gaten te vullen. En hij corrigeerde vettig lachend: "De gaten in de liefdeskalender van Krista hé !"
Maar afwisselend twee weerspannige wijven in zijn bed zag Joseph zo direct niet zitten...
Erika nam haar opdracht, om de raid van Joseph naar Westende voor te bereiden, ernstig ter harte. Van allerhande 'Gasthofen' en 'Gästezimmer' in en om Porz kende ze al vlug de gemiddelde prijs van een éénpersoonskamer mét ontbijt, in half- en volpension. Zoals Joseph haar toeristisch Westende-bad beschreven had, veronderstelde zij voorzichtig dat Joseph - wél met Pasen, doch ietwat van de kust verwijderd - een deftig onderkomen zou kunnen vinden bij de burger voor tweehonderdvijftig mark per maand. Maar aangezien hij voor het ogenblik in 'Huize Deutinger' daar driehonderd voor betaalde, besloot zij uit schaamte haar geschatte pensionprijs een beetje op te trekken. Dat was dus al drieduizend Belgische frank.
Ze spande Opa voor haar kar om in het louche milieu van de veemarkt contact te krijgen met een bende die mensen smokkelde over de Duits-Belgische grens. En na twee weken discrete mondreclame stond er plots een gast van een jaar of twintig in de winkel: stevig geblokt en met een weelderig behaarde kop. Duidelijk en kortaf zei hij dat hij "Herr Deutinger wenste te spreken over een geplande reis naar Brussel"... Erika schrok zich een aap, en in de verwarring duurde het even vooraleer die jonge man en Joseph wat wantrouwig tegenover elkaar zaten in de 'Stube'. Hij bleek Fransman te zijn, ook al sprak hij vloeiend Duits, en hij opende het vuur met de rechtstreekse vraag of Joseph de 'reiziger-in-kwestie' was. Ja? En waarom ging hij niet gewoon met de trein naar Brussel, wilde de jongen weten...
" Bon, " zei Joseph: " Ik ga geen tijd verspillen met stomme vragen van de loopjongen te beantwoorden hé ! Ik wil met je baas spreken en had graag van hem wat stevige referenties gekregen. Ik werd al één keer opgelicht en dat vind dat ik voldoende leergeld betaalde om dat in de toekomst te vermijden ! Okee ?!"
De gast bleef gewoon zitten en krabde in zijn snor:
" Le patron, c'est moi !" zei hij in het Frans, als om te testen dat hij werkelijk met een Belg te doen had. En sinds half juni had hij al iedere week een reiziger in Brussel kunnen afzetten, zonder incidenten. Brutaal vroeg hij: " La division 'Wallonie', ça vous dit quelques chose ?"
" De SS Sturmgrenadier Division zal je bedoelen ? Ik ken die zéér goed, en ook Kommandeur Leon Degrelle... En ken jij soms de 'Langemarck' ?"
" De 27. SS Sturmgrenadier Division 'Langemarck ?" antwoordde hij in het Duits: " Met de SS-Standartenführer Schellong, nietwaar ? Laatste gevechten aan de Oder , juist voor de instorting ?"
Deze uitwisseling van 'visitekaartjes' stelde iedereen gerust dat hij aan het juiste adres was, en ze elkaar goed begrepen, ook al vond Joseph dat absoluut nog geen waarborg tegen een nieuwe oplichting. Daarom vervolgde hij voorzichtig: " Mijn broer vocht inderdaad aan de Oder, maar is later in Berlijn gesneuveld. Ikzelf heb altijd in Rusland en de Oekraïne gezeten, tot ze mij in maart '44 aan de Dnjester een poot afschoten." En hij klopte met zijn kneukels op zijn prothese. "En gij ?"
" Ik was bij de 'Wallonie' sinds de omsingeling van Tcherkassy, januari '44, waar onze Brigade driekwart van zijn mankracht verloor. Maar ben overal goed doorgerold. Tot de Rus in april '45 het Oderfront doorbrak en ik gewond werd afgevoerd, onder andere geholpen door een paar Vlamingen van de 'Langemarck'...Want op het laatste liep het daar allemaal dooreen: een echte soep zoals gij ook wel enkele beleefd hebt waarschijnlijk!"
Joseph bleef hem peinzend aanstaren, en vroeg toen abrupt of hij aan de Oder geen Dieudonné had gekend:
" Voornaam Gustave, als ik mij goed herinner..."
" Gustave Dieudonné ?" Nu bleef de Fransman hem onderzoekend aanstaren..." Waarom vraagt ge dat ?"
" Omdat mijn broer Leon bij de Oderdoorbraak op 20 april ook een gekwetste van de 'Wallonie' uit de vuurlijn heeft gedragen ! Gustave Dieudonné heette die, afkomstig ergens van Duinkerke of omstreken, geloof ik..."
De Fransman schudde ongelovig het hoofd: " Kunt gij deze bewering bewijzen, vriend ? Zoiets kan iedereen wel zeggen !"
" Waaróm zou ik dat in godsnaam moeten bewijzen ?"
" Wel, als dat waar is van die redding, kan ik je wel een korting geven op de prijs van de oversteek naar de kust..."
" Het énige bewijs dat ik heb is het dagboek van Leon, waarin hij onder andere die redding kort vermeldt. Hijzelf is gesneuveld en kan het dus niet navertellen ! Maar als ge wilt zal ik het je laten lezen bij ons volgend contact. Waarom is die Dieudonné voor jou feitelijk zo belangrijk ?"
Zijn bezoeker leek te twijfelen :" Nogal simpel: Gustave was lange tijd mijn slapie, mijn onafscheidelijke vriend...Maar op 20 april ,al vanaf de eerste salvo's van die doorbraakgevechten aan de Oder werd hij gekwetst en afgevoerd naar het westen. Een paar uur later had ik ook het spek aan mijn been, en werd ver genoeg achteruit gevoerd om nooit in de handen van de sovjets te vallen. En na mijn herstel ben ik zonder te veel moeite uit het Britse hospitaal ontsnapt en hier in Köln ondergedoken...Maar van Gustave is nooit meer iets gehoord..."
" Inderdaad een mooi verhaal, maar op mijn beurt vraag ik jou: kunt gij dat bewijzen ? Heb jij je soldijboek nog van de 'Wallonie' ? Want ik herhaal het: mijn voorgaand contact heeft mij voor duizend mark en een gouden munt opgelicht. Je zult dus wel begrijpen dat ik met geld wat voorzichtiger ben geworden hé !..."
" Man, als het verhaal van je broer klopt, dan moet je voor mijn diensten, die normaal vijfhonderd mark kosten, nù niets betalen ! Is dàt duidelijk ? Blijft natuurlijk het bibbergeld voor de chauffeur, tweehonderd mark: daar kan ik niets aan doen...En als legitimatie zal ik je een foto laten zien van ons peloton, waar ik en Gustave naast elkaar staan in ons SS-uniform, akkoord ? Tot binnen een dag of vier...?! Hiér, zelfde tijd...?"
Na het vertrek van de Fransman moest hij aan Erika en Opa heel de uitleg overdoen, al zweeg hij als vermoord over de mogelijke korting die de smokkelaar hem had voorgespiegeld.
