B60.

GEWAAGDE GOUDEN ZAAKJES.

    Westende, winter ’42-’43...

Het was waarschijnlijk tekenend voor de verwarring die bij de mensen heerste, maar toen er begin december in 't binnenland weer een chemische fabriek zonder aanwijsbare reden in de lucht vloog, werd er nog nauwelijks naar de Witte Brigade verwezen. Ditmaal was het de TNT-fabriek van Balen-Wezel, en stierven er in één klap vijftig werknemers, maar uit ondervinding had de Weerstand geleerd dat ze dergelijke wapenfeiten beter niet kon opeisen! Slechte reclame, en de mensen waren er nog niet rijp voor... Alhoewel, rijp?.. Wekelijks maakten de geallieerden met het bombarderen van een willekeurige stad méér dan vijftig burgerslachtoffers: de mensen keken er niet meer van op...Maar het begrijpen deden ze niet ,want er was nooit een Duitser bij de doden.

Wat ze wél begrepen - en 't is triestig om zeggen - maar mensenlevens waren waardeloos geworden... Zelfs Kardinaal Van Roey had van op de kansel laten oproepen tot meer broederschap en minder fanatisme, wat natuurlijk een lachertje was indien het niet zo dramatisch ware geweest. Want in de Walen en de Kempen schoten ‘terroristen’ met de regelmaat van de klok Duitsgezinde streekgenoten of hun gezinsleden neer uit wraak voor razzia’s van de bezetter – (of omgekeerd...) en de 'Brave Burger' las nog nauwelijks de aangeplakte ‘Bekanntmachung’ van de terechtgestelde gijzelaars...

Uitzichtloos... Al twee jaar sneuvelden er dagelijks ,links en rechts ,in België of het buitenland ,duizenden mensen, al dan niet in uniform, en nóg was er geen énkele hoop dat binnenkort de vrede zou zegevieren... Echt neerdrukkend.   

De brief van Joseph deed de deur dicht. Al schreef hij het niet met zoveel woorden, maar ook bij hem dropen de wanhoop en de ontgoocheling uit iedere paragraaf... Zelfs zijn blijde zinsnede dat hij officieel bevorderd was geworden tot Unterscharführer - wat dat ook mocht betekenen -– kon de algemene indruk van troosteloosheid niet verdoezelen...

"“ Unterscharführer, dat is zoveel als sergeant."” wist Leon: ”" Dan is hij de baas over tien man: een sectie lijk ze zeggen... Al goed dat hem er zelf mee kan lachen, want hij schrijft dat ze hem met die graad nog altijd geen wit paard gaan geven... Maar wel triestig, waar hij laat verstaan dat hij met al die gewonden dikwijls moeite heeft om nog aan zijn tien man te geraken ! ”"

"“ Pertang,"” zei Jetje:" ”Ik dacht dat ze alleen in Stalingrad op hun donder kregen...”"

"“ Vergeet het, tante Jetje! Ik heb nog eens op de grote kaart van ‘Het Anker’ mogen zien: het stinkt overal even erg! Die omsingelde Duitse troepen van Stalingrad zijn bijna allemaal doodgevroren en in de pan gehakt, of '’t scheelt niet veel: daar spreken ze al niet meer van... Maar die van de Kaukasus zijn compleet op de vlucht, volle vitesse! En niet te vergeten: de Ruski’s hebben ook de Duitse omsingeling rond Leningrad verbroken, just oostelijk waar Joseph ligt. Hij schrijft daar nog niks over in deze brief omdat die dateert van heel lang voor Nieuwjaar. Maar mijn gedacht gaat hij een dezer dagen volop in de brokken gaan delen, zie..."”

Verdikke, dat was nu al het derde kerstfeest dat Marie met Jupp vierde: wat vloog de tijd! Weer was hij op een onchristelijk uur samen met zijn vriend Ferdi, een Schwarzwaldtorte en twee flessen drank bij de Stella Maris binnen gevallen, en net als vorige jaren al goed zat. En weer hadden die twee hun heimwee uitgeschreeuwd met hun ondertussen wat belegen klassiekers ‘Wenn ich an meine Heimat dencke, seh’ ich den Dom so vor mich stehn’ afgewisseld met zijn meer filosofisch getinte ‘Alle Tage ist keen Sonntag...

Met zo'’n beperkt repertoire zou het komisch duo vast geen zalen vullen. En het werd zelfs uitgesproken vervelend toen Jupp zijn vroegere takt van geheime aanbidder overboord gooide en Marie opdringerig het hof wilde maken waar Leon en de hond bijzaten. Tot overmaat van ramp vond Ferdi dat de eenzame ‘Nachbarfrau’ Jetje ,waar hij de laatste tijd in de troepenkeuken blijkbaar al eens naar gelonkt had –, best opgetrommeld mocht worden om hém te troosten.

Onnodig te zeggen dat het feest nogal verward en abrupt eindigde en Marie haar Liebling de volgende dag héél nadrukkelijk en uitvoerig de afgesproken spelregels moest herinneren. Als hij niet proper en discreet met haar kon omgaan, mocht hij het schudden! Verstaan! Het was tegenwoordig absoluut onnodig de dorpsgenoten met haar losbandig leven te vermeien: die hadden al genoeg stof om haar reputatie door het slijk te halen!

"“ En breng die onnozele Ferdi maar rap aan zijn verstand dat hij van Jetje moest afblijven hé: daar kunnen enkel drama’s van komen! ...”"

Ja, Jupp kreeg het moeilijk met Marie!... Want met Nieuwjaar was het dan weer in de Hussak-kring uit de hand gelopen, het ‘Kulturverein’ boven het kapsalon dat eveneens onder Chef Deutinger resorteerde... De Tsjechen hadden er een feestje willen bouwen en het Friseurtje kon een paar van zijn beste vrouwelijke klanten strikken voor de zatte ‘receptie’... Niet zo’'n goed idee, bleek al vlug. Want Marie werd onmiddellijk aangeklampt door een vriend van Hussak, Svoboda, die van bij het begin al teveel op had en haar steeds maar vroeg of ze soms haar ‘Goldschmuck’ wilde omruilen tegen vleesconserven.

"“ Nimmer keine Hunger mehr, schöne Madam! ”"

Het was of er bij Marie een belletje ging rinkelen.Want had Jetje niet verklapt dat ze haar vriendin al maanden onderhield met eten dat ze van Hussak kreeg in ruil voor gouden sieraden uit de stock van haar vroegere juwelenboetiek? Ja, toch?... En zo te zien waren er nog àndere leden van de kring die achter de dure juwelen van hongerige Vlaamse dames zaten te vissen, hé?... Dat de bezetter zo’'n ruilhandel al geruime tijd verboden had scheen die truiartiesten niet bovenmatig te deren...Want als ook Hussaks vrienden in die combine meedraaiden, kon dat handeltje wel eens verdacht grote proporties aannemen, hé... En waar haalden die soldaten al die conserven vandaan, zeg? Toch niet gespaard van hun eigen rantsoen hé! Vast gestolen uit de officierskeuken van Jupp...Raar toch, zo vlak onder de neus van Chef Deutinger, die minstens moreel verantwoordelijk was voor de goede gang van zaken in zijn afdeling...Kon die daar geen last mee krijgen ? Want ‘goede-gang-van-zaken’, ge zegt daar zo iets... Jupp was tenslotte ook niet vies van aangebrande combines met zijn leveranciers, wist Marie van haar tweewekelijkse fietstochten in de rijke kustpolders, nietwaar ?...

De eerstvolgende zondag, toen ze hijgend lagen uit te blazen op hun roodpluchen hotelkamer in Oostende, wierp ze een visje uit... Of zeg maar een vis.

"“ Ik denk dat ik Hussak ga vragen die platendraaier en al de jazz-platen van Birnbaum terug te geven. Die zijn veel teveel waard om aan die stomme drankorgels toe te vertrouwen... Vooral als ge ziet hoe wild die zatlappen er mee omsprongen tijdens hun Sylvesterfeest..."”

Jupp bracht het niet verder dan een verwonderd gebrom. Dus deed ze er nog een schepje op:" ”Of tewel moet hij die fonoplaten maar van mij afkopen, dan doet hij ermee wat hij wil...Tegen een schone gouden collier, bij voorbeeld. Dat  zou al veel goedmaken, vind ik... Gezien ik die toch van u niet krijg...”"

Hij kreeg zijn adem al onder bedwang.

"“ Want ge weet toch dat die oplichter met zijn vrouwelijke klanten eten ruilt tegen gouden ‘Schmuck’ hé ? Kunt gij daar geen last mee krijgen ? Gij zijt toch als zijn baas verantwoordelijk voor wat daar gebeurt, in zijn ‘zaloon’ en zijn zangclub ?... Of niet soms ?..."”

Nu voelde ze Jupp zó naast zich verstijven, al was het niet op de gebruikelijke plaats :"” Wieso meinst du, Goldschmuck ?”" Hij probeerde op jammerlijke wijze tijd te winnen, de sukkel!"

Maar Marie had bloed geroken en beet zich vast! Dat verpestte wel de rest van de avond, maar na het restaurant wist ze hoe diep hij in nesten zat, en hadden ze al een aanloop gevonden om Hussak op z’'n plaats te zetten... Of een plaatsje làger dan zijn plaats, opnieuw tussen de bezems en dweilen als latrinekuiser... 

 Marie moest eerst Jetjes stormloop op de zwarte markt in veiliger banen leiden, weg van Jupps voorraadkelder. Een duidelijke hint - dat Hussak daaruit blijkbaar sluiks putte om hààr geeuwhonger en zijn gouddorst te stillen, en dat hij daarvoor terug naar het Oostfront kon vliegen en zij in den bak - was al voldoende om Jetjes galop op vier ijzers af te remmen.

Maar wat nù ?! Zonder eten kon Rachel niet bij hààr blijven..

De wanhoop in de ogen van haar vriendin deed haar pijn om het hart. "“ Weet ge wat ? Ik rij toch iedere tweede zaterdag voor Jupp langs zijn leveranciers in de polders. Als ge mee zoudt gaan met de velo en dat goud van Rachel rechtstreeks aan die mensen aanbiedt in ruil voor zware kost – eventueel over verschillende ritten verdeeld - dan heeft dat minstens het voordeel heel wat tussenpersonen uit te schakelen...Plus voor de juwelen het dubbele te krijgen van wat Hussak aanbiedt." ”

"“ Maar zijt gij nog nooit gepakt door de controleurs van de zwarte markt ? Als dié mij tegenhouden onderweg zijn ik alles kwijt: mijn colliers en mijn smokkelwaar! Al die moeite voor niets! "”

"“Tegengehouden ? Ja, natuurlijk: al twee keer! Maar dat stelt niks voor: ik laat mijn speciale Sonderschein zien, mijn speciale pas en die mannen moeten mij doorlaten...Dik tegen hun goesting, vaneigens, maar daarvan kan ik niet wakker liggen hé... Jupp zou uw naam ook op mijn Schein kunnen bijtypen en overstempelen, dan is er nooit een probleem...En als er toch vragen zouden zijn: altijd eerst bij mij komen en nooit rechtstreeks naar de Jupp gaan: die mag nooit bij deze combine betrokken geraken of hij riskeert ook naar Rusland te vliegen! En bij de verkoop van uw oud goud van Rachèl kunt ge best rechtstreeks met mij langs zijn leveranciers passeren...zonder tussenpersonen. Dan krijgt ge de beste prijs... in geld of in eten, lijk ge wilt... Natuurlijk betalen die enkel de volle pot voor het gewicht in zuiver goud van 24 karaat: voor 18 karaat is dat al een kwart minder, en voor 12 karaat maar de helft nie-meer..."”

"“ Ja, dat zal Rachel wel verstaan: ze komt uit die branche!" ”

"“ En voor het handwerk van de goudsmid wordt er ook niks betaald: of het een schone of een lelijke bijou is maakt niet uit want het wordt toch gesmolten! '’t Is daarom dat ik zeg: op méér dan een kwart van de winkelprijs moet zij niet rekenen! En om tegenwoordig de marktwaarde van het goud te kennen is ook al zo simpel niet: vroeger stond dat naar '’t schijnt in de gazetten, maar da’s gedaan hé..."

“ "Daar zal Rachel wel raad op weten. Maar ‘ik zit méér in met Hussak: zal die niet in zijn gat gebeten zijn dat hem zijn handeltje kwijt is ?”"

"“ Natuurlijk, maar die sjacheraars weten te leven met winst en verlies...En als hij wil vermijden dat zijn klapperend gebit uit z'’n bakkes vriest in Rusland zal hij véél liever hier op z'n sjiek bijten en lijk een mens met verstand de tanden opeen klemmen..."”  

Misschien zou zij zich daarin een beetje misrekenen.

Want alles verliep vlot tot einde januari: twee keer reed Jetje die zaterdagen mee de polder in, en de beide leveranciers gaven een mooie prijs voor de aangeboden armbanden. Spek, rundsvet, meel en aardappelen: ze was met haar logée voor een hele tijd uit de zorgen. Maar op 2 februari sloeg het drama toe, toevallig ook de dag dat in Stalingrad het laatste Duitse weerstandsnest werd opgeblazen... Schijnbaar geen enkel verband, al werd er niemand opgewekter van.

Pylieser was die avond, na zijn levering van pladijs voor de troepenkeuken en een poosje mooie tongen voor de officierentafel, wat met schnaps en cognac bij Jupp blijven plakken. Deze had, zoals gewoonlijk en zonder verpinken, de fel opgepepte factuur '‘Voor Ontvangst'’ getekend in ruil voor het even gebruikelijke ‘douceurtje’, vandaag toevallig onder de vorm van een eenvoudige gladde trouwring. Waarschijnlijk ongewild een zinnebeeld voor het verstevigen van de banden tussen de twee ‘foefelaars’... Want zo kon Pylieser deze aangedikte factuur laten verzilveren bij de ‘Dienst Regularisatie der Bezettingskosten’ en verdiende daarmee nog een aardige cent ,bovenop het oplichten van de fiscus..

Bon, de schipper zag in het zogenaamde ‘rollen’ ,of oplichten, van Feldwebel Deutinger eerder een daad van weerstand tegen de bezetter, zonder daar persoonlijk veel risico mee te lopen. Hij werd er zelfs slapend rijk van, wat nog aardig meegenomen was. De sfeer zat er die avond zo goed in dat onze patriot het uur uit het oog verloor. De Sperrstunde was al ruim voorbij toen de man wat onzeker op de fiets stapte en naar huis laveerde. Een ritje van nauwelijks vier kilometer: het zou al erg moeten tegenslaan als hij in die korte tijd op een patrouille zou vallen...

Koddig zicht, toen twee Feldgendarmen de schipper de volgende morgen geboeid en lichtjes gekneusd op het bureel van Jupp binnen brachten. Die schrok zich alvast een aap! Hij vreesde dat zijn ‘compagnon’ weer wild om zich heen had geslagen om zijn eigen onschuld te bewijzen en Jupp in zijn val zou meesleuren...

Of het waar was dat deze spion gisterenavond bij Jupp stevig was blijven plakken tot na de Sperrstunde? Ja?...Was hij toen écht bezopen of deed hij maar alsof? De schildwachten hadden hem midden in de nacht onder de houten Langebrug in Nieuwpoort horen ronken. Die brug was tijdens de "Sperrstunden" tot zes uur 's morgens gesloten voor alle verkeer ,en Pylieser was er dan met z'n zatte botten maar onder gekropen om te schuilen en - naar eigen zeggen uit vooroorlogse gewoonte - zogenaamd zijn roes uit te slapen...Maar ,vonden die Feldgendarmen ,voor hetzelfde geld de springladingen daar had kunnen saboteren...

Jupp kon de argwaan van de pakkemannen weglachen en na een borrel op de goede afloop lieten ze Pylieser met een natte broek en wenend van opluchting gaan...

Maar tijdens de pousse-café liet één van de stugge gendarmen verstaan dat de verdachte tijdens zijn eerste ondervraging inderdaad wild om zich heen had gezwaaid om zijn onschuld en zijn goede trouw te bewijzen. En daarbij een paar zaken had verklikt die zeker het onderzoeken waard waren. Meer zei hij niet, omdat het wilde verweer van die broekschijter énkel burgers betrof en dat viel in het domein van de Gestapo...

Burgers, zeiden ze... Dus geen militairen ? Jupp loosde een diepe zucht van opluchting!

 

Heel de donkere sombere maand februari verliep voor de Duitsers in het teken van het drama van Stalingrad. Net zoals na het zinken van de Bismarck in mei ’41 waren zij niet gewoon een onverwacht groot verlies op een verstandige manier psychologisch aan hun volk te verkopen. Twee jaar geleden hadden ze de vlucht van Rudolf Hess naar Schotland afgedaan als de daad van een geestesgestoorde en toen hadden de mensen ook al raar opgekeken. Nu alle schuld voor het debacle aan de Wolga in de schoenen schuiven van de ‘zieke’ veldmaarschalk Paulus ging er dan ook bij de meesten maar moeilijk in...

Over het verlies van de slag om Leningrad verkoos de Hogere Legerleiding te zwijgen, en dat viel dan bij de families van ‘onze-jongens-aan-het-Oostfront’ weer in zeer slechte aarde. Alsof hun bloedige afweergevechten aan de Neva en de zware verliezen in de Vlaamse gelederen het vermelden niet waard waren. Het weinige nieuws dat zowel Stance Berkenout als Jetje en Leon onbesmeurd door de censuur gesluisd kregen, wees op een totale uitputting van het Legioen. Het ‘thuisfront’ in de Bassevillestraat  kreeg de indruk dat zowel Joseph als de tweeling al lang een kruis gemaakt hadden over de mogelijkheid ooit nog levend en wel hun geboortedorp terug te zien...

Wie bij deze algemene neerslachtigheid niét het noorden verloor, was ons Nadientje... Zij bleek een heldere kijk te hebben op wat de toekomst haar nog kon bieden en vroeg eind februari aan Joseph haar te willen vergeten... Zomaar: Vlam!... Zo schreef ze vlakaf: "” Nu de Duitsers op alle fronten zware klappen krijgen -– waar ze zich natuurlijk wel weer van zouden herstellen, maar toch -– veronderstel ik dat de oorlog in Rusland nog een eeuwigheid kan duren...En derhalve is er voor ons samen in deze omstandigheden geen toekomst weggelegd. Spijtig dat gij in de zomer van ’41 niet naar mijn wijze raad hebt willen luisteren! Maar ja, ge wou absoluut op een paard rijden hé! Beste Joseph, ik vraag u niet meer naar mij terug te schrijven, want een brief krijgen met de ‘Feldpost’ zou mij in het dorp een zeer slechte reputatie bezorgen! "...  

Voilà!

De eerste zondag van maart, rond tien uur '‘s morgens hoorde Marie een auto stoppen naast de deur en een kwartier later zag Leon hoe de twee buurvrouwen - Jetje en haar geheimzinnige hartsvriendin - door vier man in burger gedwongen werden in de gesloten laadbak van de camionnette te stappen... Gestapo! “Geheime Staats Polizei”! Bij het gedacht alleen al kakten de mensen in hun broek!

Zij klampte onmiddellijk Jupp aan in de troepkeuken van ‘Ons Rustoord, maar deze scheen absoluut niet van plan zijn vingers te verbranden vooraleer zeker te weten wat er aan de hand was...Hun wekelijks uitstapje naar het hotel in Oostende schrapte hij voor alle zekerheid, dus moest hij toch aardig geschrokken zijn...

De meest betrouwbare inlichting kreeg hij pas na het avondeten in de bar: zijn collega Feldwebel Heydrich, hoofd van de provoostdienst, wist waarom de Gestapo de twee vriendinnen had opgepakt : "iemand" had Jetje en haar illegale logée verklikt wegens onwettig verblijf in de Sperrzone... Een drama was dat niet, al werd daar alleszins niet mee gelachen...Want vooraleer de Gestapo vier man mobiliseerde om twee weerloze vrouwen op te pakken, was er toch blijkbaar méér stront aan de knikker. Jupp piekerde vooral over het feit dat, primo, Jetje bij hem in de keuken werkte en, segundo, sinds twee maand meedraaide in het carrousel van de goudsmokkel. Officieel wist hij van niks en was hij daarbij niet betrokken, maar die lugubere geheime agenten wisten vast wel hoe ze zo'’n gat in hun inlichtingen vlug konden opvullen...

Bijvoorbeeld door met een nijptang even aan een teennagel te trekken...Niet hard ,en nooit echt lànger dan nodig ,maar altijd héél efficient...

B60Bis   1943: DE BLOEDIGE WEG TERUG.               

 

Op 12/1/43 hadden de Russen ondertussen in het noorden, tegen het Ladogameer, Schlüsselburg heroverd en zo de ring rond Leningrad verbroken. Van de drie miljoen inwoners bleek, na een belegering van 16 maanden, slechts de helft de uithongering en de voortdurende beschietingen te hebben overleefd.                      

In het midden van het Oostfront waren de Duitsers tot 300 km van Moskou teruggedreven, maar vooral in het zuiden begon het débacle zich af te tekenen: Op 8/2 bevrijdden de Sovjets Koursk, en Charkov een week later. Maar dan bleef het grote Russische winteroffensief in de voorjaarsmodder steken. Begin maart lanceerden de Duitsers een tegenaanval om een omsingeld legerkorps te ontzetten en heroverden ze voor de tweede maal Charkov, maar niet voor lang.                               

Inmiddels kon het Afrikakorps zijn ondergang niet meer ontlopen: op 23/1/43 moest het de Libische hoofdstad Tripoli ontruimen en viel het terug op de zwaar versterkte Mareth-linie, tegen de Tunesische grens.       

De Duits-Italiaanse troepen, die sinds 11/11/42 in Tunesië geland waren (250.000 man onder Generaal von Armin) om te beletten dat de Amerikanen vanuit Algerië Rommel in de rug zouden aanvallen, slaagden er gedurende heel de maand februari in alle geallieerde aanvallen op Tunesië af te slaan, en hen zelfs terug te drijven over de Kasserine-pas naar de Algerijnse grens.

Maar op 15/3 geraakten de Amerikanen toch weer over deze pas en bedreigden op 6/4 het Afrikakorps aan de Mareth-linie in de rug. Daardoor werd Rommel (weldra wegens ziekte vervangen door de Italiaanse Generaal Messe) tot een overhaaste terugtocht verplicht naar een perimeter van 100 km rond de steden Tunis en Bizerte.

De vernietiging van dat laatste reduit begon op 22/4, en eindigde op 12/5/43 met de gevangenname van 260.000 Duitsers en Italianen. Dit is bijna driemaal meer dan in Stalingrad, maar van hén zal het gros een paar jaar later wél in goede gezondheid naar het vaderland terugkeren.

Door de rampzalige ineenstorting van de Duitse legers in Zuid-Rusland en in Afrika ging Hitlers strategisch concept, om de geallieerde bevoorradingsroutes naar de USSR via Perzië af te snijden, definitief de mist in.                  

Om de aandacht wat van deze catastrofe af te leiden "ontdekten" de Duitsers begin april '43 acht massagraven in het bos van Katyn (bij Smolensk), waar de Sovjets in het voorjaar van '40 ongeveer 5.000 krijgsgevangen Poolse officieren hadden afgeslacht. Met veel heisa (én met de waarheidsgarantie van het Internationale Rodekruis en hele schare Europese professoren) zette hun propaganda deze gruwel sterk in de verf.

Voorzichtigheidshalve verzwegen ze dat zijzelf, sinds het begin van de oorlog in Rusland, daar 2 miljoen krijgsgevangenen hadden laten verhongeren, alsook 750.000 Joodse burgers en communistische partijfunctionarissen hadden afgemaakt. Minstens...

Na mei '45 werden wij om de oren geslagen met de miljoenen dodelijke slachtoffers van tien jaar nazisme, doch pas sinds kort durft de wereld ook de 85 miljoen moorden in naam van 75 jaar communisme onder ogen te nemen. Waaruit blijkt dat beide totalitaire regimes elkaar op gebied van bestialiteit niets te verwijten hadden...          

Al zal het nog wel even duren vóór dit overal doordringt...

B61.

HET GESTOLEN LOSGELD.

  Westende, maart-april 1943.

Het duurde even vooraleer Marie de morele klap van Jetjes aanhouding te boven was gekomen. De eerste dagen verwachtte ze ieder moment dat haar buurvrouw plots weer in haar keuken of op het werk zou komen binnenvallen, pas gelost uit de gevangenis. Want dàt had Feldwebel Heydrich al kunnen achterhalen: Jetje en Rachel zaten van tien-negen vast in de Gestapo-cel van Sinte-Kruis-bij-Brugge. Waarschijnlijk op secreet, en dus onbereikbaar voor een gewone sterveling.

 Maar na een paar slapeloze nachten besloot ze niet langer werkloos te wachten tot haar vriendin teken van leven zou geven, en zelf te proberen een spoor van de twee vrouwen op te pikken. Op veel hulp van Jupp kon ze daarbij niet rekenen, want die was veel te bang om bij de Gestapo het idee te verwekken dat hij op één of àndere manier bij deze zaak betrokken was. En toen ze bij burgemeester Engelborghs aanklopte kreeg ze al evenmin gehoor, al was hij in haar ogen toch de meest geschikte autoriteit om zich onverdacht het lot van zijn dorpsgenoten aan te trekken.

"“ Maria, in ‘Gestapo’ staat, zoals ge weet, het woord ‘Geheim’ voorop! Geheime Staat Polies! Die mannen staan niet toe dat gewone burgermensen lijk gij en ik ons neus steken in hun dossiers. En van vreemde interventies in hun onderzoek al helemaal niet! Maar lijk gij zegt: veel kunnen ze Georgette Neuville niet ten laste leggen buiten de overtreding van de overnachtingsvoorschriften.. Dat zullen die agenten niet zo zwaar laten doorwegen als ze zien dat het niet met kwade bedoelingen gebeurde...Ik schat dat ze er met twee-drie maanden bak vanaf komt... Of ’'t zou moeten zijn natuurlijk dat ze tijdens haar ondervraging een verband vinden met àndere louche zaakjes hé: ge weet nooit..."”

Toen ze die laatste uitspraak aan Jupp voortvertelde zag ze met een zeker leedvermaak dat hij helemaal bleek wegtrok. Zijn diep-ingewortelde goudkoorts scheen hem nu lelijk op te breken, de vrek! Ze had altijd voorgewend niet te weten wat ze van de leveranciers aan hem doorgaf, na haar tweewekelijkse fietstochten in de polders: een dichtgeplakt luciferdoosje, binnenin goed gecapitonneerd met watten tegen het schudden. Maar toen ze het gekregen doosje tijdens een van haar eerste ritten langs haar oor schudde, was dit haar ontglipt en in een plas regenwater op de straat gevallen: kletsnat! En bij de geforceerde poging tot opdrogen boven de keukenstoof loste al het plaksel en barstte het doosje open... Eén schamele kopercent lag er in de natte watten, althans dat was haar eerste indruk...

Maar bij een nauwkeuriger onderzoek bleek het een goudstukje te zijn van één Engelse pond: niet erg indrukwekkend, moest ze bekennen... Doch toen ze links en rechts eens gevist had, kwam ze te weten dat de munt ongeveer 1.100 frank waard was, verdomme bijna zoveel als zijzelf verdiende op een maand! En dàt kreeg Jupp dus om de veertien dagen beurtelings van elke grote leverancier waar zij door weer en wind naartoe fietste! Om nog niet te spreken van de kleinere donoren, zoals Pylieser die de vis leverde aan de batterij, of de brouwer die voor de bierbevoorrading van de kantines instond, en hem vanzelf sprekend ook stommelings op tijd hun douceurtje mochten toeschuiven.

Dus ruw geschat sloeg haar chérie - met haar hulp nog wel! - zo iedere maand een kleine vierduizend frank op zijn bil, zonder haar eens een cadeautje te geven, de vrek! Want dat wekelijkse etentje in het chique Oostendse restaurant kon je moeilijk een cadeau noemen, als je ervoor een hele namiddag in alle onmogelijke standjes met je lijf moest laten kloten! Een hoer rijfde op die paar uur verdomme het tienvoudige binnen!

Maar sinds ze op de hoogte was van Jupps gefoefel, zag ze op geen honderd frank als ze aan de kelner van het restaurant haar menukeuze doorgaf. En om hem te pesten had ze zelfs al eens een fles champieter besteld, nadat hij zich heel de namiddag niet voor haar vóórkant had geïnteresseerd. Kwestie van die vuile pietoe er ferm maar vriendelijk aan te herinneren dat hij met zijn laag-bij-de-grondse fantasietjes in haar hogere prijsklasse was beland. Jupp had het sportief opgenomen, maar van toen af, telkens hij het bruin wilde bakken, op voorhand uit het officierencasino een goedkopere fles schuimwijn meegenomen om in de roodpluche hotelkamer alvast de scherpe kantjes glad te strijken... Wat de stand van het intieme steekspel weer op 1-1 bracht: gelijk spel. Marie moest nog grinniken als ze daaraan terugdacht...

Maar nu zàt hij er natuurlijk mee, met al zijn goud waarvoor hij geen zinnige uitleg zou kunnen geven moesten de Gestapo of de Feldgendarmen bij hem binnenvallen. In al die maanden had zijzelf hem zeker al ruim veertig kostbare ‘luciferdoosjes’ bezorgd, zéker! Reken daarbij de armbanden die Rachel uit haar juwelenstock bij hem voor eten had omgeruild, plus de douceurtjes van Pylieser en de brouwer... Alles bijeen een klein fortuin, dat haar chéri op een slinkse manier had vergaard, louter door zijn positie van keukenchef in de batterij te misbruiken. Als dàt uitkwam ,‘hing’ haar Pacha: daar moest ze niet aan twijfelen!

Ze keek dan ook helemaal niet verrast op toen hij haar op een middag na haar werk nogal gespannen vroeg even op zijn bureel te komen.

"“ Schatz, ik ga niet lang rond de pot draaien: ik verwacht een controle en bezit iets wat die heren beter niet te zien krijgen. Ik kan het natuurlijk op duizenden plekken verbergen, in de duinen begraven of bij een notaris neerleggen, maar heb liever het van dichtbij in het oog te kunnen houden. Zou jij dit niet tijdelijk in huis kunnen bewaren op een veilige plek?"”

"“ Wat bedoel je met "‘dit’"? Je spaarpot met de gouden centen van je fournisseurs?”

"Hij keek verrast op, maar Marie raasde verder: "” Of is er méér dat ik niet mag weten?... Luistert: iets van een kassei groot moogt ge in den abri begraven, maar niet in mijn huis, verstaan! Want als ze dàt bij mij vinden  heb IK de boter gefret, en sluiten ze MIJ ook nog op bij Jetje en Rachel, terwijl gij tussen de bomen gaat staan fluiten en van niks weet, zogenaamd! En met iets groters, lijk een geldkoffer, moet ge niet afkomen om in den abri te verduiken, want dat valt zéker op waar ik niks dan last mee ga krijgen! ”"

"“ Hoe weet gij dat, van die gouden munten? Ik heb je daarvan toch nooit iets verteld?"“

"“ En zijt ge daar ook nog fier op? Gij die mij uw Schatz noemt en mij als uw vrouw beschouwt? Als ge mij voor uw kar spant met uw vuile zaakjes, had ge mij minstens kunnen verwittigen aan wat voor risico’s ik mijn vingers kon verbranden! "”

"“ Marie, antwoord mij verdomme! Hoe weet gij dat van dat goud? Hebt ge dat aan iemand voort verteld? Aan  Jetje? Weet zij het?... Dan weet heel de Gestapo het natuurlijk ook! Ach verdammt, die Weiber! "”

"“ Ow-ow-ow! Ik heb dat aan niémand voort verteld! Goed verstaan Jupp? Aan niémand! Geen kàt weet daarvan, en toch zéker niet van mij! Maar hoe IK dat weet van die gouden centen, is nogal een onnozele vraag hé, ventje! Geen énkele vrouw laat zich alle veertien dagen dertig kilometer op de velo door weer en wind jagen om een stekkendoosje op te halen, zonder te kijken wat daarin zo rammelt hé! En bij mij is het dan nog per ongeluk gebeurd, omdat het doosje onderweg in een plas viel en bij het drogen op de stoof openbarstte. Gij hebt mij ten andere van bij het begin zélf gevraagd om IN UW PLAATS deze relatiegeschenken van uw fournisseurs op te halen om u uit de wind te zetten... Méér weet ik niet, en wil ik ook niet weten! Maar als de polies mij morgen op de pijnbank legt om dat te bekennen, zullen ze niet veel moeite moeten doen! Als ik zie hoe weinig gij op mij vertrouwt, zou ik niet weten waarom ik bij hun ondervraging lang op mijn tanden zou moeten bijten om u te dekken!"

Van dekken gesproken, nu Leon zich ook de verzorging van Jetjes konijnennesten had aangetrokken, had hij Gaston, haar Vlaamse Reus, reeds op al ZIJN moeren laten rijden. Het beest wist niet wat er gebeurde: alle dagen kermis! Maar het was een plezier om zien hoe die vuile pitou vervaarlijk stampend zijn vaderlandse plichten vervulde... Leon bleef dan ook na het avondeten langer dan gewoonlijk in het konijnenhok van zijn buurvrouw plakken, tot de rust was weergekeerd.

Maar de eerste zondag na de inval van de Gestapo ontdekte hij in volle licht wat tijdens de schemeravonden in de week onzichtbaar was gebleven. De houten batterij van Jetjes konijnenhokken, drie naast één en drie hoog, was héél recent verschoven, goed te zien aan de rechte dam droge aarde op de cementvloer vóór de dorpel van de onderste koten. Door Gastons ‘woonblok’ ruim een halve meter van de achterliggende muur weg te trekken - én nadien terug te plaatsen - was een brede spie van de vloer brandschoon geschraapt...

Niet normaal, vond Leon...

Dus testte hij eerst hoe zwaar die batterij woog: hij moest zich niet eens écht schrap zetten om heel de woonblok van Gastons harem naar voor te trekken. Logisch dat hij ook eens loerde in de donkere spleet die hij achteraan had vrij gemaakt. En vanzelf viel zijn oog op de blikken koekjestrommel waarop een pastelkleurige koningin Astrid hem vol Zweedse melancholie vanuit de duistere diepten aanstaarde...

 

De rest is rap verteld. De doos woog zo zwaar als lood en Leon had de tuinhark nodig om zijn vondst naar voor in het daglicht te trekken. ‘Astrid’ bleek propvol te zitten met tientallen grote dichtgeplakte bruine enveloppen vol zware metalen rommel. Die ‘rommel’ bleek volgens de gekalligrafeerde inhoudsopgave van de bovenste omslagen vooral te bestaan uit ringen voor dames en heren, andere met weer niets dan oorbellen of broches... Eén omslag was opengesneden en bevatte een massa ‘bracelets’... Meer onderin voelde hij het zwaardere materiaal zitten, halskettingen waarschijnlijk...

Leon hijgde als een Brabants trekpaard, en één ogenblik leek het alsof hij van zijn stokken ging draaien, zó greep het zicht van deze schat hem aan! Niet omdat de waarde ervan hem deed duizelen, want geld interesseerde hem geen sikkepit. Het was vooral de schok te ontdekken dat hij hier de juwelenstock van Jetjes vriendin in handen had, de vreemde blondine die hij in het mansardevenster van het buurhuis had gezien. Daar had hij sinds kort uit flarden fluistergesprekken tussen Marie en Jupp één en ànder opgevangen dat niet echt voor zijn oren bestemd was. Zoiets over een probleem om ‘dat mens’ te onderhouden, dat in feite geen probleem wàs, aangezien zij over veel gouden ‘Schmuck’ beschikte van haar vroegere juwelenwinkel...En Jupp wel akkoord was om in ruil voor een paar stukken, Jetje van de nodige victualiën te voorzien...En nu zaten die twee buurvrouwen in de bak bij de Gestapo... Eén foute zet kon hier mensenlevens kosten!

Neen, zijn kop was niet gemaakt om deze wirwar van problemen aan te kunnen... Vlug besloot hij stilletjes van dit levensgevaarlijke strijdtoneel te verdwijnen en van krommenaas te gebaren. Rap de bus dicht, op zijn plaats in de donkere spleet gelegd en Gastons appartementenblok weer tegen de muur geschoven! Pas toen hij de sporen op de cementvloer met zijn klomp wou uitwissen, zag hij de opengesneden bruine omslag met de ‘bracelets’ nog op de grond liggen! Verdomme!

Maar heel de verduikoperatie met het wegsleuren en terugduwen van de batterij konijnenhokken opnieuw afhaspelen om die open enveloppe terug op haar plaats bij ‘Astrid’ te bergen, was wat veel gevraagd, vond hij! Die ene omslag zou Jetje niet zo gauw missen, daar in het gevang van Brugge! Op zijn kamer kon hij die voorlopig ook wel ergens veilig bewaren! ...

Dacht hij...

Jupp had alle moeite om uiterlijk zijn kalmte te bewaren, want hij kreeg bijna een appelflauwte toen zijn collega Feldwebel Heydrich, hem met een gesist “"Zo, Goudfazant! "” in de bar van de onderofficieren even vertrouwelijk terzijde nam. Want Heydrich was hoofd van de Provoost – (zeg maar militaire politie van de eenheid) – en Jupp vertrouwde die vent voor geen cent! En om in zo'’n zenuwslopende tijden door dit personage te worden aangesproken met "‘Goudfazant"’ was voldoende om ter plekke door de grond te zinken.

Maar hij hield zich sterk en keek die pretentieuze kwal wat afstandelijk aan.

"“ Je weet waarschijnlijk wel, Deutinger, dat ik nauwe banden heb met het Gestapo-kantoor voor de kuststreek in Brugge, hé..."”

Jupp knikte: hij had kortelings iets gehoord van een dicht familielid van die vent -– een neef of zoiets -– dat daar bij de opsporingsdienst werkte.

"Die  behandelt het onderzoek naar het illegaal verblijf in de Sperrzone van de vrouwen Neuville en Coulier. Hij is die twee vorige maand in de Bassevillestraat hierachter op hun onderduikadres komen oppikken en heeft ontdekt dat ze vroeger verwikkeld zaten in een zaak van laster van de Kriegsmarine en onwettige handel in edelmetaal. Allemaal wel zware overtredingen, maar in feite geen halszaken. Hij zou ze na een tijdje zweten kunnen lossen als de vrouwen verder meewerken. En Coulier, de hoofdverdachte, is daartoe volledig bereid..."

Jupp schraapte zijn moed bijeen en zei verveeld:" ”Bon Heydrich, en waarom kom je mijn vrije avond met dit spannend politieverslag verpesten? Voor zover ik weet gaat dat noch mij, noch u iets aan! Doe mij een plezier en ga bij een ander vriendje om een schouderklopje bedelen, wil je?!”"

"“ Och, stel je niet aan, man! ” siste Heydrich: ” Als ik bij jou aanpap is dat in opdracht! Officieus, vanwege mijn contact bij de Gestapo, maar ‘Geheimsache’, verstaan Deutinger?!...Coulier heeft destijds bij de opheffing van haar juwelenwinkel in Oostende heel haar goudstock aan de wettelijke beslagname onttrokken en wenst deze nalatigheid nu discreet goed te maken. Ze weigert echter aan mijn contact te zeggen waar zij deze stock verborgen heeft, en wil dat enkel in vertrouwen via een neutraal tussenpersoon te openbaren... In casu: gij! Gij moet met dat wijf in Brugge gaan spreken, en als deze zaak tot ieders tevredenheid is afgehandeld - het goud tegen hun vrijheid - hoeft niemand daar een cent armer van te worden, als je verstaat wat ik bedoel..."”

"“ Ja, maar waarom ik?!"”

Heydrich grinnikte: "“ Dat mens is niet op haar kop gevallen hé! Ze wil zich natuurlijk indekken tegen een bedrieglijk verbreken van de onderhandse overeenkomst, en verwacht dat iedereen die boter op zijn hoofd heeft uit angst voor verklikking zich aan zijn woord zal houden..."”

Jupp besteeg zijn hoge paard: "“ Boter op z'’n hoofd? Wat moet dat Heydrich?! Ik wens met deze duistere combines van jou geen deel te maken! Verstaan?!”"

"“ Ow-ow Deutinger! Kalmeer man! Waarom denk je dat, zowel dat mens als mijn contact, akkoord gaan met jouw bemiddeling? Omdat jij, nog voor de operatie start, al boter op je hoofd hebt, jij ezel! Of dacht je soms dat jouw ruilacties van goud tegen vleesblik ons ontgaan was, man? Neuville en Coulier hebben alles aan mijn contact bekend, maar we houden dat stil, voorlopig... En Friseur Hussak heeft ons al lang volledig inzicht gegeven in al zijn vieze handeltjes, en was blijkbaar niet erg opgezet toen jij de ‘Schmuck’ van hem overnam... Hou je dus maar gedeisd, Deutinger, en werk goed mee: daar worden we allemaal stukken beter van!" ”

Tableau!

De rest is vlug verteld. Zonder Marie in vertrouwen te nemen trok Jupp naar Brugge. De twee vrouwen zagen er ellendig uit, maar waren opgetogen eindelijk een houvast buiten de gevangenismuren te ontdekken. In de spreekkamer  legde Rachel hem de overeengekomen procedure uit. Zij zou Jupp de verduikplaats van haar goudstock uitleggen, en zohaast hij die ontdekt had moest hij Feldwebel Heydrich verwittigen. Daarop zou zijn contact bij de Gestapo Jetje lossen. Eenmaal Jetje veilig thuis moest Jupp DE HELFT van de goudstock aan Heydrich geven, bestemd voor de Gestapo-officier, waarop Rachel gelost zou worden. Jupp moest dan ter afronding de tweede helft in gelijke parten met Heydrich delen...

Alles leek vlot te verlopen: Jetje kwam vrij na een afmattende gevangeniskuur. Maar zij beweerde dat Rachel al een paar dagen voordien uit Brugge was weggehaald voor een onbekende bestemming. Jupp hoorde dat ze naar de Dossinkazerne in Mechelen was versast, omdat ze een joodse moeder had en met een zekere Polak (!) was getrouwd. Hoe dan ook, die transfert van Rachel viel volledig buiten de invloedsfeer van de samenzweerders!... Daarmee bleek heel de combine in het water te vallen, en zowel Jupp als Heydrich beweerden geen flauw idee te hebben wat er verder juist nog met de goudstock van Rachel gebeurd was...

Raar, toch...Zo maar verdwenen ,zonder een spoor na telaten ? ...Raar ,inderdaad.

 B62:

LEUGENS EN ACHTERDOCHT...

                Westende, lente 1943.

Het moorddadige Amerikaanse bombardement op de Antwerpse voorstad Mortsel, bij klaarlichte dag op 5 april, vond wel veel weerklank in de kranten, maar schokte in feite de gewone man – en vrouw – in de straat al niet meer. Ook in de Bassevillestraat niet: te ver van hun bed... Bommen vielen er nu zowat dagelijks én overal. De mensen raakten erdoor afgestompt: morgen was het misschien hùn beurt, en er was tóch niets tegen te doen...

Het officieuze bericht dat er in de Gevaertfabriek van Mortsel en een nevenliggende herstelwerkplaats van de Luftwaffe - – blijkbaar het échte doel van de luchtaanval –- slechts enkele ruiten waren gebroken, voelde wél aan als een vette leugen. De gazet schreef losjes dat de fabriek en de werkplaatsen  "“geen noemenswaardige schade"” hadden geleden, al kon geen enkele buitenstaander dit ter plaatse controleren. Het interesseerde ten andere niemand: alle ogen waren enkel gericht op het cataclysme dat heel het centrum van Mortsel tot één puinhoop had verpulverd. Er waren nog steeds verdwaasden bùiten het Antwerpse die spraken over leugenachtige Duitse propaganda of vergoelijk fluiterden over een menselijke fout. Maar toen er de volgende dagen meer details vrij kwamen over de 936 lijken - vooral kinderen - die uit het puin van de getroffen scholen en woonwijken waren gehaald, durfden Engelsgezinden toch nog schokschouderend te insinueren dat "iedereen wel zal weten dat het daar in Mortsel één zwart nest is"...Drie dagen làter was men in Westende al overgegaan tot de orde van de dag...

Want de Duitse Nieuwsdienst had zojuist verkondigd dat in een bos bij Katyn, dicht bij Smolensk in de Oekraïne, een massagraf ontdekt werd met naar schatting 5.000 lijken van terechtgestelde Poolse officieren, beestachtig afgemaakt door de Russische NKVD... Ja, vijfduizend, alstublieft ,in dat éne bos ! En wie weet wat vinden ze nog in de bossen daarrond ! En volgens de BBC werd rond Tunis heel het omsingelde Afrikakorps – zo’'n kwart miljoen man – met totale vernietiging bedreigd... Vijfmaal erger dan Stalingrad! Zoveel als de gezamenlijke bevolking van een stad als Gent! Wat was één mensenleven dan nog waard, of zelfs die duizend van Mortsel ? Vooral als het er waren ‘van de overkant’, de tegenpartij...? Een bende 'vuile zwartzakken' dus, met andere woorden...Dan zal het moorddadige bombardement wel een straf van God zijn, vonden de patriotten...En dus op één of àndere manier wel terecht.

 Al die lijken, verdomme! Marie kon het zich niet meer aantrekken: op hààr maag lagen nu àndere zorgen...

Ze was al de hele avond vies gezind, vittend op alles wat Leon ten berde bracht, en hij kreeg zo langzamerhand wel genoeg van haar gezaag... Zijn bed lonkte en hij krabde verveeld zijn laatste pijpje uit boven de koolbak in de keuken.

Hij was van plan geweest vanavond als een naïeveling onnozelweg uitleg te vragen over de koehandel die tot Jetjes plotse vrijlating had geleid, en zich ditmaal niet met een dooddoener over ‘grote-mensen-zaken’ te laten afschepen. Hij was tenslotte zeventien, nu! Om haar op weg te helpen had hij desnoods kunnen vertellen wat hij wist over die koekjestrommel met de pastellen ‘Astrid’, die veertien dagen geleden nog achter de koten van Gaston verborgen stak, en nu ineens was verdwenen... En welk duister verband hij tussen die plotse vrijlating van Jetje en die koekentrommel vermoedde op basis van de geheimzinnige fluistergesprekken die Marie de laatste tijd met Jupp had gevoerd terwijl hij zogenaamd in de zetel lag te slapen. En als dat ‘grote-mensen-gesprek’ met zijn moeder rustig verliep zou hij misschien een hint kunnen lossen over de bruine omslag met de kluts gouden armbandjes die hij ‘per ongeluk’ achterover had gedrukt en waar hij voor het ogenblik geen weg mee wist...

Maar dat was iets te hoog gegrepen: haar gezeur over Jetjes koele afwijzing van elk vertrouwelijk gesprek liet Leon geen kans om naar de dubieuze achtergrond van deze ‘wonderbaarlijke vrijlating’ te vissen. De tijd was nog niet rijp, blijkbaar...En als ‘de grote mensen’ hem uit hun gekonkelfoes buitensloten, hoefde hij ook niet al zijn geheimen armbandjes aan hun neus te hangen! Nè!

Marie bleef ook de volgende avond erg krikkel.

"” Die Jetje hangt mijn voeten uit hé! In plaats van haar pollen te kussen en blij te zijn dat zij zonder veel broks uit den bak is geraakt, loopt ze heelder dagen met een zuur bakkes rond! Daarbij ziet ze mij maar met moeite meer staan, en heb ik nog geen enkele ‘merci’ van haar gehoord voor al de moeite die wij hebben gedaan om haar vrij te krijgen! Ik zou bijkans zeggen: stank voor dank!"”                        

Leon had buiten naar het nachtelijk bombardement van Oostende staan kijken en het vuurwerk van het Duitse afweergeschut, maar wou nu gaan slapen. Daarom rondde hij af: "” Och, haar gemoed zal overhoop liggen van de weerbots, omdat haar vriendin overgeplaatst is naar het gevang in Mechelen en ze bang is die langen tijd niet te zien...’'t Is toch begrijpelijk dat ze daar verdriet voor heeft: hoe zoudt ge zelf zijn!" ”

“" Maar daarvoor moet ze mij nog niet vies bezien hé! Die Rachel was al weg naar Mechelen vooraleer wij er iets aan konden verhelpen! De Jupp heeft méér dan zijn best gedaan in die zaak! En zelfs zijn vingers verbrand om die half-jodin vrij te krijgen, wat zijn bazen hem vast en zeker heel kwalijk gaan nemen! Want zoiets vergeten ze niet bij den troep van den Duits! Wacht maar...”"

“" '’t Schijnt anders dat ze in '’t dorp niet hoog met de Jupp oplopen, zegt de Pylieser! En dat ze hem zelfs verdenken aan de basis te liggen van de aanhouding door de Gestapo van Jetje en Rachel, vorige maand! ...Want om '’t maar àl te zeggen, Moeder, zoude gij - volgens de roddel dan toch - aan Jupp verteld hebben dat Rachel bij Jetje ondergedoken leefde...Wat gebeurde was dus allemaal UW schuld omdat gij ruzie had met die twee vriendinnen en jaloers op hen waart...”"

“ "Ik?!...Maar waar gaan ze dàt halen? Ik heb zelfs gezorgd dat Jupp die twee van voldoende vreten heeft voorzien, want zonder mij had Jetje haar vriendin nooit al die maanden kunnen onderhouden! Die roddel komt weer van de Pylieser, natuurlijk, en de garde zal ook wel voor vuurke-stook gezorgd hebben! Altijd dezelfde!" ”

"“Dan gaat ge er toch eens iets tegen moeten doen, hé Moeder, tegen die valse beschuldigingen! Want de mensen beginnen ook mij vuil te bezien, terwijl ik van toeten noch blazen weet!" ”

Dat was een steek in haar moederhart :" “Ja, ik zal haar eens aanpakken, en nogal rap! Vanals ik haar morgen zie, heeft ze het zitten! ”

Maar de nacht bracht raad, en ze begreep dat ze beter de volgende morgen langs Jupp kon passeren om een oplossing te vinden. Die liet zich nogal gemakkelijk overhalen om haar vriendin Jetje op te nemen in zijn ploegje kuisvrouwen, waardoor zij zowel een geregeld inkomen kreeg als de gelegenheid om '’s avonds etensresten en een bruinkoolbriket mee naar huis te nemen... Meteen bleken heel wat van Jetjes zorgen als sneeuw voor de zon te verdwijnen, én samen daarmee ook de wrok en de verdenkingen die haar van Marie hadden vervreemd...

 

Ook in Rusland smolt de sneeuw voor de zon, schreef Joseph in zijn laatste brief aan Leon. Eindelijk, en niets te vroeg! Al was het slijkseizoen dat daarop volgde, de beruchte ‘raspoetitza ’,al even verwoestend voor lijf en leden! En de verpestende stank van de ontdooiende lijken hér en dér nauwelijks te harden! De lange winter in de loopgraven rond het ingesloten Leningrad was op zich al een onmenselijke beproeving geweest voor de jongens van het Vlaams Legioen, maar ze hadden het overleefd. Niet allemaal natuurlijk, want elke uitbraakpoging van de Russen had haar tol geëist in de rangen van de stormfuseliers! En veel nieuwe rekruten om de gaten te vullen waren er deze winter niet meer aangekomen...

Misschien moesten ze daar wel blij om zijn! Kwestie van de onophoudelijke stroom van verliezen wat in te perken: ” La bataille cessera faute de combattants...” Met een hoop levende lijken van een afgepeigerd Vlaams Legioen kon den Duits niets meer aanvangen, en Joseph hoopte dat ze uit de frontlijn zouden worden getrokken.

Want sinds de Ivans met hun verpletterend lenteoffensief in de zogenaamde ‘Ladogaslag’ de stalen ring rond Leningrad definitief doorbroken hadden, ging het van kwaad tot erger...In ‘Café Zannekin’, het Vlaams Huis van Nieuwpoort, had Leon van een Oostfronter-met-herstelverlof vernomen dat hij vreesde geen énkele van zijn kameraden nog levend terug te zien...Volgens de laatste berichten had de Duitse legerleiding getracht met de reeds uitgeputte troepen de Russische doorbraak in te dijken, en had ook het reeds gedecimeerde ‘Legioen’ voor de wolven gegooid. Na een week van bloedige gevechten waren ze dan toch eindelijk afgelost en uit de frontlijn getrokken, had hij vernomen... Hoog tijd, want van de initiale vierhonderd legionairs stonden er die 18e mei ’43 nog vijftig min of meer op de been...

Uit de brief begreep Leon dat John en Penny, Josephs vrienden uit Oostende, tot de overlevenden behoorden, maar dat broerlief met zijn 2CM-rupswagen wel tienmaal ternauwernood aan de Russische vuurwals was ontsnapt...

Doch Stance Berkenout, die wat verder in de Bassevillestraat woonde, had zojuist het gevreesde telegram ontvangen vanuit de ‘Leiding’: haar jongens, de tweelingbroers Robert en Bertrand Berkenout, waren beiden tijdens een heroïsche tegenaanval gesneuveld. “Voor ons dierbaar Vlaanderen” blijkbaar, wat dat ook mocht betekenen... Die zatte Oostfronter van de Zannekin wist wél wat dat betekende: ” Vermaald onder de rupsen van de T34-tanks, man! En gestikt in '’t slijk! Gelijk zovelen die tijdens een terugtocht sneuvelen, gaan die twee nooit een deftig soldatengraf krijgen...”

De laatste paragraaf van Josephs brief klonk minder luguber :"Die zot van een Pylieser heeft mij weer geschreven, ik verstaan niet waarom. Maar sinds het zo slecht met ons gaat en iedereen ons laat vallen (gelijk Nadine! ) is elk goed nieuwsje uit de Heimat erg welkom! Ook al stralen de woorden van uw Schipper niet direct veel optimisme uit, alle beetjes helpen! Ik herhaal letterlijk wat hij schrijft: ” Beste Joseph, ik heb geen familie en de tijden zijn zeer onzeker met al die accidenten op zee door de mijnen en de vliegers. Moest mij ietwat overkomen, dan gaat al wat dat ik heb naar de Belse Staat gaan, en dat wil ik niet! Ik heb mijn testament laten opmaken bij notaris Legein en daarin heb ik mijn petekinderen niet vergeten..."

Ge moet dat eens op uw gemak onderzoeken, hé Leon! Want de zever van die vent hangt mijn voeten uit “

 Maar veel gelegenheid kreeg Leon niet om dat op zijn gemak te onderzoeken, want in Westende brak op 28 mei ’43 plots de hel los. Toen Jupp tijdens de middaguren even in de werkplaats van Fotostudio Hasard langsliep, botste hij binnen op twee Feldgendarmen die juist de lijkbleke Paul de handboeien omdeden. En het scheelde niet veel of ze arresteerden ook Jupp, in één moeite door! Wat hij daar zo plots kwam doen, wilden ze weten: een onderofficier van de Wehrmacht had zich niet te moeien met hun werk!

Hij kreeg nog een stortvloed van gesnauwde vragen over zich heen, waarmee hij alle moeite had om zich als toevallige en vooral onschuldige passant voor te doen.  Maar in toeval schenen de pakkemannen niet erg te geloven en in onschuld al helemaal niet!

Hoezo, hij werkte samen met deze burger?... Ja of nee?!... Nee??... Toch in hetzelfde atelier, maar niet samen, hoe legde hij dat uit?!...Amateur-kunstfotograaf, ach zo?... Waar zijn dan al de kunstfoto’s die hij had gemaakt?... Deze zwijnerij met naakte wijven, noemde hij dat kunst??... Werd zoiets erkend door de ‘Kunstkammer’, misschien?... Niet?!... Dus deze ophitsende smeerlapperij dient enkel voor de ontspanning van de manschappen?  En ‘Ontspanning’ viel dan weer binnen het domein van zijn verantwoordelijkheden in het batterijcommando? Mooi zeg, dit misbruik van graad en functie voor deze volksvreemde perversiteiten! Morgen, tien uur, confrontatie in het bureel van uw batterijcommandant! Und jetzt loss! Abhauen, du Schweinhund! »

Die confrontatie, de volgende morgen, met zijn commandant Hauptmann Stolz viel al bij al nog mee. Zijn baas spreidde meer dan gewone moed tentoon met zijn oude Pruisische minachting voor de ‘nieuwe ordehandhavers ’,al wist hij waarschijnlijk dat zijn invaliditeit hem sowieso beschermde tegen een mutatie naar het Oostfront. Maar de flikken lieten Jupp goed verstaan dat dit soort bescherming voor hém absoluut niét gold, en hij zich in de toekomst beter wat gedeisd kon houden!

Van Paul Hasard bleef bij Jupp nog vluchtig een laatste beeld hangen, hoe die geboeide sukkel in zijn atelier al half van zijn stokje lag. Maar later heeft hij van de man nooit meer iets gehoord...Of toch niks betrouwbaars. Want een paar weken nadien vertelde Hussak hem voor de échte waarheid dat hij uit betrouwbare bron had vernomen dat er in Luik begin mei een koerier werd opgepakt. Een man met een horrelvoet, ja-ja! En op die man hadden ze microfoto’s gevonden, stel je voor! Microfoto’s van de Duitse kustverdediging tussen het Westend-Palace en de Lakodam! En dat de Gestapo zo op de beroepsfotograaf Hasard was gevallen - met zijn mooi technisch uitgerust atelier - die natuurlijk onmiddellijk bezweek onder hun brutale ondervraging!...

 

Daar moest Jupp toch even van slikken! ... Want voordien had hij met Marie altijd aangenomen dat Hasard door Jetje of Rachel verklikt werd tijdens hun wekenlange ondervragingen in de Brugse Gestapokelders. Dat lag méér voor de hand dan het sprookje met de horrelvoet...

Al bleef natuurlijk de vraag hangen hoe die vrouwen in godsnaam iets te weten waren gekomen over de mogelijke verzetsdaden van onze brave fotograaf...Totaal onwaarschijnlijk hé, zoniet onmogelijk! ... Tot Marie zich plots tot haar eigen verbijstering herinnerde dat zijzelf het aan Jetje had verteld, als een waarborg voor haar persoonlijke discretie... Leon had toen immers de blonde Rachel gezien in het mansardevenster van de buurvrouw, hé. En Marie had, als waarborg voor haar stilzwijgen, geruststellend verwezen naar wat zij wist over de amateuristische spionagecel van Hasard en Peerdepoot...

De wanhoop over haar loslippigheid tegen Jetje overviel haar pas ten volle, toen ook Briek Erte van zijn bed werd gelicht en door de Gestapo naar Brugge werd gesleept! Nu moést ze Jetje wel voor het blok zetten!

"Ik zweer het, Marie! Nooit ofte nimmer heb ik op de Gestapo één woord gelost over de Paul! Ze hebben mij daar ten andere ook nooit iets over gevraagd, gelukkig maar! ...Want gij hebt allemaal gemakkelijk spreken, mens, maar als die mannen u naar de ondervragingskelder slepen en ge hoort het kermen in de cellen nààst u! ...Ik zeg u maar dàt! ...Ik geloof nooit dat er één gevangene sterk genoeg is om te weerstaan aan de druk van die smeerlappen: iedereen gaat door de knieën en bekent wat ze willen horen, garantie! "

"Maar allee, Jetje, hoe legt ge dan uit dat ze nu ook Briek Erte te stekken nemen: de tweede naam die ik u gegeven heb als waarborg voor mijn zwijgen! "

" Marie, ik heb u just niks uit te leggen! Als ik u zeg dat ik er voor niks tussen zit, dan hebt gij dat van mij te geloven! Ik heb nooit tegen u gelogen, als ' ’t over iets serieus ging, en '’t is niet vandaag dat ik eraan ga beginnen! ”

" Gij misschien niet, maar hoe zit dat dan met Rachel? "

" Dat zult ge bij gelegenheid aan haarzélf moeten vragen, Marie... Wij zijn nooit samen ondervraagd geworden, kind, maar '’t is mogelijk dat zij daarvan wist... En '’t is juist dat ik haar in der tijd gerust gesteld heb over uw persoon, dat gij goed geheimen kont bewaren... En misschien heb ik haar over Paul en Briek Erte gesproken, om mijn raison klaar en duidelijk te maken, dat weet ik niet meer... Maar ik ga mijn geheugen daar over niet meer forceren, Marie: al wat ik vraag is heel die triestige historie zo rap mogelijk te vergeten, zodat ik eindelijk weer eens kan slapen zonder iedere keer al schreeuwend uit een nachtmerrie wakker te schieten! Want wat ik in Brugge gezien heb, wil ik mijn ergste vijanden niet toewensen..."

B62Bis      DE FATALE ZOMER 1943.                

 

De catastrofale Italiaanse verliezen (éérst aan het oostfront bij Stalingrad, en nu weer in Tunesië) zetten Mussolini op 7/4 aan bij Hitler te pleiten voor een vredesvergelijk met de Russen en de geallieerden: "Want mijn volk is de oorlog moe en ik vrees de ineenstorting van het regime". Maar de Führer stuurde hem wandelen met het fabeltje dat hij nog deze zomer de Russen vernietigend zou verslaan. Nochtans hadden zijn troepen sinds februari de omsingeling van Leningrad moeten opgeven en waren in deze regio nog steeds in het defensief. Op een lichtgolvende lijn tussen het Ilmenmeer in het noorden en het Koubanbruggenhoofd bij de Krim trachtten zijn legers zich op hun winterstellingen zo goed mogelijk van het débacle na Stalingrad te herstellen. Uit deze precaire vertrekpositie zal hij nochtans zijn - weliswaar laatste - vernietigend offensief op Russische bodem voorbereiden.                                       

Begin juli concentreerde hij daarvoor twee massale tanklegers, nieuw uitgerust met de modernste "Panther" en "Tiger" pantserwagens, rond de Russische wig in zijn Oekraïnefront: het saillant van Koersk. Omdat deze wig een gedroomde uitvalsbasis was voor een toekomstig Russisch offensief diende dit dringend opgeruimd. Maar Stalin had maandenlang de tijd gehad deze wig vol te proppen met mijnenvelden, versterkte kazematten, zware artillerie en antitankgeschut. Hitler zag z.g. "met genoegen" hoe steeds méér sovjettroepen daarin werden geconcentreerd. Hij droomde (een beter woord bestààt echt niet), met een reusachtige omsingeling van deze wig, weerwraak te kunnen nemen voor de nederlaag bij Stalingrad. Hij overschatte echter zijn eigen krachten en de massa's nieuwe "Stalintanks" bleken al vlug stukken beter te zijn dan hun Duitse tegenstrevers.              

0p 5/7 barstte eindelijk "Operatie Citadelle" los, bedoeld om dit "Russische saillant van Koersk" gelijktijdig vanuit Orel en Bielgorod met een tangbeweging af te knijpen. Maar veel beweging kwam er niet in, ondanks de reusachtige inzet en de afgrijselijkste verliezen: na een week van bloederige, uitputtende gevechten was de tang nog maar voor éénkwart gesloten. Tenslotte moest op 22/7 de aanval worden gestaakt, omdat de helft van de Duitse tanks en infanterie buiten gevecht was gesteld.                

De Sovjets veroorloofden zich zelfs de luxe dit resultaat niet eens af te wachten. Vanaf 13/7, een week nà het begin van "Citadelle" lanceerden ze zelfzeker tussen de regio Smolensk en de Zee van Azov voor de eerste maal een algemeen zomeroffensief, juist op het ogenblik dat ook de Duitsers daarmee wilden starten, zij het op een wat kleinere schaal. Op een paar dagen tijd ontvlamde het hele oostfront. De Duitsers moesten overal buigen voor de overmacht en haastig terugtrekken om aan plaatselijke omsingelingen te ontsnappen.

Op 5/8 heroverden de Russen Orel en Bjelgorod - de Duise vertrekpunten van hun "Operation Zitadele" - en op 23/8 viel Charkov ,ditmaal definitief ,in hun handen. Gedurende twee maanden moesten de Duitsers langs het hele zuidfront steeds méér wijken, achtervolgd door het Rode Leger. Kiev viel in november. Toen het Russische zomeroffensief kort daarop was uitgeraasd, hadden de Sovjets overal tussen 300 en 500 km terreinwinst geboekt en stonden ze op de oevers van de Dnjepr. In een laatste élan staken zij de middenloop van de brede stroom op vele plaatsen over. Deze grote stevige bruggenhoofden zouden in januari '44 als uitvalsbasis dienen voor de omsingeling van Korsoen-Tjerkassy waaruit een tiental Duitse divisies - én de "Sturmbrigade Wallonie" van Degrelle - slechts met zware verliezen konden ontsnappen. Enkel de monding van de Dnjepr bleef voorlopig in Duitse handen, maar door de verovering van de landengte van Perekop sloten de sovjets 30 Duitse divisies in de Krim op.     

Sinds het begin van het jaar bombardeerden de Amerikanen massaal de Noord-Duitse steden. Op 18/1/43 kreeg Berlijn een beurt als voorproefje van de zware aanvallen die vanaf 2/3 met de regelmaat van de klok dagelijks herhaald werden. In mei wierp de 8.USAF o.a. op Kiel en Dortmund zeer zware 'bomtapijten', een nieuwe techniek van de Yanks om openlijk de burgerbevolking te terroriseren (of noem het beter 'vermoorden') zonder zich schijnheilig achter z.g."militaire doelwitten" te verschuilen. Met speciaal ontworpen luchtmijnen vernietigde de RAF op haar beurt drie stuwdammen van het Roergebied, waardoor de plaatselijke industrie wekenlang een tekort aan drijfkracht had en een slordige zeshonderd Duitse burgers verdronken ,...plus dubbel zoveel geallieerde krijgsgevangenen en Ostarbeiterinnen die in nevenliggende kampen waren opgesloten. Ach wat ,een peulschil ,want tijdens vier opeenvolgende raids op Hamburg ,tussen 24/7 en 3/8 ,ontstond daarbij de z.g. "Fire Tornado" en stierven er 41.000 geïdentificeerde burgers in dat gloeiende inferno. Plus ,afgaand op de hoopjes menselijke asse in de geschroeide schuilkelders ,evenveel niet-geïdentificeerden...Van de 2.630 deelnemende bommenwerpers gingen er slechts 87 verloren ,weliswaar samen met hun 800 bemanningsleden. Voorwaar een echt succes...                    

De Duitse luchtverdediging bleek niet opgewassen tegen de massale compacte inzet van de moderne, zwaarbewapende Amerikaanse B-17 "Vliegende Forten". Daarbij werden deze formaties sinds kort tot boven hun doelen begeleid door hele eskaders P-51 "Mustang"jagers die de Messerschmitts uit de hemel veegden. Want de Yanks leerden vlug bij uit hun eigen fouten ,zoals hun drievoudige aanval in juli op de kogellagerfabrieken van Regensburg en Schweinfurt. Daar hadden ze hun misdadige overmoed -– dagaanvallen zónder jagerscherm -– zwaar moeten bekopen:  van de in totaal 1.000 vliegende forten gingen er 120 verloren. De RAF verpulverde dan weer, praktisch zonder verliezen, in augustus het rakettentestcentrum van de Duitse V-wapens in Peenemünde, een onverhoopt succes dat het verdere verloop van de oorlog wél sterk beïnvloedde...              

Door deze bommenregen op de grote steden moesten de nazi's met tegenzin de evacuatie van de niet-productieve stadsbevolking naar het platteland toestaan en daardoor hun onmacht bekennen om hun burgers te beschermen . Wat meteen ook hun grimmige wrok aanwakkerde tegen de bevolking van de bezette gebieden...         

In bezet Europa laaide de hoop op een spoedige bevrijding pas goed op door de geallieerde landing in Zuid-Sicilië op 10 juli '43. Het zou de grootste amfibische aanval van W.O.2 worden. Twee legers (het 8ste onder Montgomery op de zuidoostkust, het 7de onder Patton als flankdekking op de zuidkust) bestormden gelijktijdig de 180 km lange fortenlijn. Het slechte weer en allerlei gehakketak tussen de twee naijverige legerbevelhebbers dreigden er van bij de aanvang een soep van te maken... Maar dankzij de zwakke Italiaanse verdediging kon na een week de zuidelijke helft van het eiland zonder zware verliezen worden veroverd. Toen blokkeerden plots aangevoerde Duitse troepen Monty's opmars aan de voet van de Etna. Daar maakte Patton gebruik van om naar de noordkust door te breken om vervolgens achter de Duitse verdediging naar het oosten te stormen. Op 17 augustus veroverde hij Messina, een eer die volgens de plannen voor Monty was weggelegd. Deze stunt heeft ervoor gezorgd dat het beruchte incident in het veldhospitaal, waar Patton een vermeende lijntrekker met een kaakslag weer tot frontdienst wilde aanporren, in de Britse pers sterk werd opgeblazen...

                                              

B63 

  DE TWEEDE AANVRAAG VAN JOSEPH.

                                   Praag, juli 1943.

Eind mei '43 was het Legioen -– of wat daar van overbleef - in groepjes uit het front weggetrokken en trapsgewijs in goederentreinen eerst naar de legerplaats Debica in Zuid-Polen verplaatst om uiteindelijk in Milowitz te belanden, een reusachtig militair complex bij Praag.

Van deze lange reis kon Joseph zich later niet veel meer herinneren omdat hij bijna aan één stuk door geslapen had. De spanning van het maandenlang balanceren tussen leven en dood en de schrik zwaar verminkt te worden had hem mentaal compleet leeg gezogen. In zijn zeldzame heldere momenten op de trein spookten aanhoudend de beelden van stervende kameraden door zijn hoofd, maar wat de toekomst verder voor hem nog in petto had, voor straks, morgen of làter, interesseerde hem totaal niet...

Hij leek wel een zombie, en zijn makkers rondom deden niet veel beter. Hij had, zoals zovelen, erg last van fluitende oren, wat een normaal gesprek bijna onmogelijk maakte en aanleiding gaf tot idiote misverstanden en schreeuwerige ruzies.

De tussenstop in de Poolse legerplaats Debica pompte wat nieuwe energie in hun gemartelde lijven en het was ook daar dat hij voor het eerst sinds ruim een maand zijn vrienden Penjaert en  Aspeslaghs terug vond. Of beter gezegd: zij vonden hém terug... En alhoewel die twee als sergeanten van een groep Sturmgrenadiere waarschijnlijk dieper in het strijdgewoel hadden gezeten dan Joseph met zijn 2CM pantserauto, zagen zij er beiden op eerste zicht nog tamelijk ongeschonden uit. Hij vermoedde dat Penny dit dankte aan de ironische afstandelijkheid waarmee deze flierefluiter alle tegenslagen onderging, en John aan de koele verstandelijke beoordeling van zijn overlevingskansen... Maar hoe dan ook: ze hadden het dan toch alle drie gehaald... En er was sprake dat alle anciens van het eerste uur nu voor drie weken met verlof zouden gaan naar Vlaanderen, en nadien bevorderd zouden worden...

Het was John die het als eerste opwierp: "” Van het officierenkader blijft er niet veel over, heb ik gehoord. Er zijn compagnies waar er van de vijf ‘Junkers’ maar één of twee meer op hun poten staan, en ze gaan dus dringend nieuwe kandidaten moeten aanwerven om de gaten op te vullen... Naar ’'t schijnt staan wij, als anciens van ’'t eerste uur, bovenaan de lijst! ...”"

"“ Als ze er zó op gebrand zijn om ons een ster te geven, zal daar wel een reukske aan zitten! "” sneerde Penny: "” Voor mij hoeft het in elk geval niet! Altijd met blote borst voorop lopen en op de koop toe d’' ander verplichten de kastanjes uit het vuur te halen, dat zégt mij niks !" ”

 John bromde: “" Da’s nog altijd beter dan klakkeloos de orders te moeten uitvoeren van een bangschijter die zijn pedalen kwijt is! Als officier kunt ge tenminste een van hogerhand gekregen bevel volgens uw eigen verstand uitvoeren! ”"

Joseph haakte twijfelend in: "“ Als ik àf moet gaan op het aantal chefs dat hun kaas heeft gelaten, zijn er aardig wat die niet over uitzonderlijk veel eigen verstand beschikten! ”"

Ze grolden wat, maar het ging niet van harte. Al wisten ze tegen het einde van de reis dat ze het er alle drie op zouden wagen...In hoofdzaak voor de eer dan, al dacht Joseph nog sluiks even aan zijn wit paard. En een officier kreeg rapper het Ijzeren Kruis toegekend dan een simpele sergeant, nietwaar...

Zij het dan postuum...

 

De ‘Leiding’ dacht er goed mee te doen de verenigde ‘glorierijke’ eenheid zo vlug mogelijk op het paradeplein van Milowitz voor zich op te stellen. Kwestie om met een pompeus lovende speech en de zuurverdiende felicitaties van de Reichsführer SS Heinrich Himmler vooral zichzelf te bewieroken.

Maar op de moraal van de mannen had het een averechts effect, zoals ze daar zo verloren stonden te bakken op dat reusachtige zonovergoten plein, met al die open ruimten tussen de groepen. Want Joseph zag nu voor het eerst welke bloedige ravage hun inzet rond Leningrad in de verschillende afdelingen had aangericht. Zijn pantserauto met het 2CM kanon was de enige overlevende van de vier die oorspronkelijk de ruggengraat van de ‘compagnie-zware-wapens’ hadden gevormd. En weliswaar mooi gelijnd, maar triest om zien en pijnlijk verspreid, stonden de uitgedunde gelederen van de vroeger zo forse eenheden Sturmgrenadiere rond het podium in carré opgesteld. Echte anciens van het oorspronkelijke Legioen had Joseph nog nauwelijks ontdekt: de meeste mannen op het plein waren pas in de loop van de laatste maanden als snotterige rekruten ingelijfd en hadden de winter aan de Neva uiteindelijk overleefd...Veel van hun makkers blijkbaar  niét...Maar uit de verschillende lazaretten zouden de volgende weken nog wel een paar herstellenden komen aanwaaien, en ook uit de Heimat verwachtte de ‘Leiding’ een grote toevloed van vers bloed...

Dat was dan ook hoognodig, indien ze er binnen de drie maanden wilden staan als de pas gevormde ‘ 6. SS-Freiwilligen Sturmbrigade Langemarck’ ,voorziene getalsterkte tweeduizend man ! Zo had hun commandant het toch triomfantelijk door de flippende luidsprekers over het akelig-lege plein geschreeuwd. En met deze laconieke aankondiging heel wat gekoesterde illusies de kop ingedrukt! Want voor hén was de '‘Krieg im Osten’' dus nog bijlange niet gedaan! Van een gedroomde demobilisatie en een spoedige terugkeer naar het luizige burgerleven in Vlaanderen kon hoe dan ook geen sprake zijn!

Eens de eerste schok verwerkt legden de mannen zich daar maar node bij neer, al was er nu eenmaal niets tegen te doen... Ze hadden getekend voor de duur van de oorlog in Rusland, en niét voor de duur dat het ‘Vlaams Legioen’ zou bestaan... Maar velen ergerden er zich vooral aan dat zij, zonder de minste inspraak, zomaar bij de SS werden ingelijfd, en hun vereerd etiket van Vlaams-Christelijke bestrijders van het bolsjevistisch monster in de vuilbak vloog! Want dàt hadden ze aan de Wolchov wél geleerd: van énige Christelijke waarden of Vlaams sentimentaliteit was er in de SS absoluut geen sprake! Het was al Duits wat er de klok sloeg: zowel de voertaal van het kader als de kille gevoelloze ‘kadaverdiscipline’! Het zou gedaan zijn met dat lome-voeten-slepen bij het uitvoeren van een bevel dat hen niet erg aanstond ! Frontverhalen van lijntrekkers of twijfelaars die door de SS-officier ter plekke door de kop werden geschoten, waren niet van aard om de geestdrift voor hun nieuwe eenheid aan te wakkeren.

Nog een grotere verrassing beleefden ze toen ze samen hun aanvraag voor de officieren-opleiding hadden ingediend. Die van John werd blijkbaar aanvaard lijk een fluitje van een cent, maar de Penny werd kortaf geweigerd om disciplinaire redenen: niet uit het goede hout gesneden, vertaalde zijn compagniecommandant. Met àndere woorden, zijn manie om elk bevel even te laten bezinken deed hem de das om.

Ook de aanvraag van Joseph deed bij zijn commandant de wenkbrauwen fronsen :”" Dat wordt niks hé Petré! Vroeger bij het Legioen heeft mijn voorganger al last gehad om je tot Scharführer te bevorderen! Wegens je onzekere Arische afstamming, lees ik hier... Ze hebben het toen door de vingers gezien, schijnbaar... Maar wat in het Vlaams Legioen nog aanvaardbaar was, kwestie van onzuiver bloed, zal in de toekomstige 6. SS-Sturmbrigade Langemarck niet meer door de beugel kunnen, hé man! Een bloedlijn met een vader van ongekend ras die bij de geboorte te vinden werd gelegd, zoiets zorgt bij de SS voor de nodige kriebels, Petré! ... Afgewezen! ”

Joseph probeerde nog kruiperig aan te dringen met: ” "Heer Commandant, en als ik kan aantonen dat de vondeling Desiré Petré niét mijn biologische vader is?..."”

"“ Raus, Petré !" ”

Verslagenheid bij de vrienden!

Op aanraden van John vroeg Joseph schriftelijk zijn ontslag aan uit de gewapende dienst: ” En geef als reden op ‘Wegens onzuivere bloedlijn niet waard bevonden om Vlaanderen als Officier te dienen’ Dan moeten ze hun eigen logica maar durven doortrekken...”

Maar vreemd genoeg dreef de Luitenant het spel niet op de spits. Hij liet Joseph op het bureel roepen en gaf hem de ontslagaanvraag nijdig terug :" ” Verbranden! Begrepen?! Onmiddellijk! Dit vod werd nooit ingediend, verstaan!?”"

“"Jawohl Herr Leutenant! "” was al wat hij verrast kon uitbrengen, en wou al model rechtsomkeer maken toen de commandant hem toeblafte: ”" Ik zal in je Heimat laten nagaan of je vermoeden ,van een àndere biologische vader af te stammen ,op enige grond steunt! Maar als dat een jood blijkt te zijn, vlieg je in het K.Z., verstaan?!”"

Hij salueerde, ook al had hij geen flauw benul wat die man met ‘K.Z.’ bedoelde... Maar veel slechter dan de toekomstige SS-Sturmbrigade zou het wel niet zijn...

 

De sfeer in Westende was plots zeer onaangenaam geworden. De arrestatie van de populaire Briek Erte blies de sluimerende dualiteit vóór en tégen ‘den Fritz’ nieuw leven in. Sinds de overgave van het opgehemelde Duits-Italiaanse Afrikakorps in Tunesië op 12 mei, begonnen de ‘Engelsgezinden’ weer licht te zien aan het eind van de tunnel. Dat feldgraue monster bleek dus inderdaad niet zo onoverwinnelijk al de laatste jaren gevreesd werd! Eerst Stalingrad en nu weer Tunis: door zo van de ene nederlaag in de andere te tuimelen moesten die bullebakken vroeg of laat de oorlog verliezen! Dat bedwelmende vooruitzicht was een half jaar geleden nog ondenkbaar! Nu was het enkel nog vol vertrouwen wachten op een geallieerde landing in Griekenland of Italië, en dan was de zegestoet van de Westerse beschaving onstuitbaar aan het rollen!

Maar deze roes deed menige heethoofd de pedalen verliezen en zijn glorieuze dromen voor werkelijkheid nemen... Pubers jutten elkaar op om toch maar de Mof een hak te zetten, hoe driester hoe liever! Dat begon bij nachtelijke kalkploegjes die ‘V’-tekens rondkladden, en eindigde met het neerschieten van een collaborateur of een zatte matroos. En dus schepte de bezetter steeds meer "‘Bandieten"’ op, verdacht van sabotage of ondergrondse strijd. En bij ontstentenis van de échte daders arresteerden ze nét zo leuk hun gezinsleden, vrienden en kennissen... Of zelfs gewoon prominente burgers die als notoir pro-Engels bekend stonden. Zo maar, kortweg als gijzelaar..

 

In Westende-Bad was bekend geraakt dat ‘Monsieur Van Schelles’, zoals de baas van de Lac-aux-Dames voor de oorlog werd genoemd als lid van de plaatselijke ‘Upper-Ten’, een paar maand geleden zo door de Duitsers was terechtgesteld, gewoon als gijzelaar. Maar volgens Dikke Pappie later aan Jupp vertelde zat er aardig wat méér achter. De man zou banden gehad hebben met het amateuristische spionagenet van Jean Peerdepoot, waar ook de fotograaf Paul Hazard onbewust voor werkte. En in de rand van dit onderzoek zou ook de naam van Briek Erte gevallen zijn. Zoiets kon de Gestapo natuurlijk niet laten ontglippen, temeer omdat hen ter ore was gekomen dat Briek en Hussak goede vrienden waren geworden, en ze deze Figaro al een hele tijd in de mot hielden...

Maar Pappie stak kordaat zijn hand in het vuur dat zijn badmeester niets verweten kon worden. En dés te kordater omdat door de afwezigheid van Briek de opening van de ‘Lac’ in het gedrang dreigde te komen... Want als Ortskommandant stond Pappie, samen met Jupp, in voor dit openlucht zwemdok, veruit de voornaamste zomerse ontspanning van de soldaten van de batterij sinds die gasten niet meer op het gemijnde strand konden baden...

Het was dan ook niet meer dan normaal dat Pappie al zijn relaties aansprak om Briek weer op vrije voeten te krijgen. Al was het met die mannen van de Gestapo moeilijk kersen eten...Evenwel, was Jupp er in april niet in geslaagd zijn kokkin Georgette Neuville uit de klauwen van de Brugse Gestapo te bevrijden?... Hoe had dié dat geflikt, Donnerwetter!?

Vreemd toch dat Feldwebel Jupp Deutinger daar zo schuw op reageerde, vond hij. Net alsof die drankgezel van hun ‘Stammtisch’ iets te verbergen had...

 

Dat Yvonne Erte, de knappe echtgenote van de Briek, ondertussen ook niet stil zat om haar ventje vrij te krijgen, spreekt vanzelf. Maar ze was nu ongewild zowat de vaandeldraagster en de gevangene geworden van de Westendse patriotten en liep zeer in de kijker. Té zeer, volgens haar eigen zin! Want telkenmale ze bij Pappie, Jupp of een àndere Duitser zoals Provoost Heydrich aanklopte, werd ze nadien gegarandeerd door goedmenende en meelevende dorpsgenoten aangeklampt om tekst en uitleg te geven! En dat hing ferm haar voeten uit!

Daarom besloot ze om zich dringend uit de omarming van één of ànder kamp los te wringen en zich zichtbaar neutraal op te stellen. En het eerste slachtoffer van haar politieke ommezwaai was Leon!  

 

Marie viel bijna van haar stoel toen ze Yvonne Erte herkende, die op de fiets in haar koertje afremde! Mens, wat leek dié een haast te hebben! Ze kon met moeite de keukendeur openen, toen haar bezoekster reeds het vuur opende: "” Dag Marie Petré! Ge kent mij wel hé: Erte! En ge weet wel dat den Duits twee weken geleden mijn ventje opgepakt heeft hé? Al durf ik niet geloven dat ge daar voor iets tussen zit, lijk de mensen beweren! "”

"“ Ha, Yvonne! Merci voor de confience, mens! ” sneerde zij ad-rem: "” Is '’t om dat te roepen dat ge hier op visite komt? Zet je, mens, zet je! En wat zal het zijn? Een jatte kaffe?”"

Even keken de twee kemphaantjes elkaar nijdig aan, maar toen drong het absurde van de situatie tot hen door. 

Yvonne kalmeerde het eerste:" ” Pardon om hier zo binnen te vallen, maar ik zijn grote kuis aan '‘t doen! En dàt hier past niet in mijn huis! "” Ze graaide in haar schortzak en legde hautain een gouden armbandje op de keukentafel.

Marie wist een ogenblik niets te zeggen en bleef verschrikt naar het glinsterende juweeltje staren: "” Wat is me dàt?... Wat moet ik daarmee?... Da’s niet van mij mens! ” Een naamplaatje in goud aan een dun kettinkje, met bij nader toezien een naam gegraveerd..."

"“ Olga” " spelde ze wat moeilijk:" ” Da’s van je dochter, mens! ”"

"“ Ja, maar kado gekregen van Leon, uwe kleine! Voor haar verjaardag, omdat ze zogezegd bijeen zijn! Ik wil dat niet! Ten eerste is dat een veel te duur kado voor die kinders om zomaar te geven, en ten tweede wil ik niet dat Leon nog met mijn Olga loopt! Vanals ik mijn huishouden weer op de plooi krijg en mijn vent terug is, stuur ik haar op pensionaat naar Gent! Zolang wil ik die van u niet meer op mijnen dorpel zien, verstaan! " ”

Ze draaide zich om, sprong op de fiets en verdween.

 

Twee uur later sloeg ze Leon daarmee volledig uit zijn hout en kreeg hij de volle laag! "Waar haalde hij plots al dat geld vandaan om z'o’n duur kado te kopen?! En zoiets aan een kind geven dat nog niet droog achter d'’oren is! Allee, opbiechten verdorie!"

Het verhaal van de blikken koekentrommel onder de konijnenhokken van Jetje kwam er verward en hortend uit. En ook van de omslag met de kluts armbandjes die hij per ongeluk had scheef geslagen. Hij had er twee uitgekozen, een grote en een dunnetje. Met dat laatste had hij bij juwelier Tissot in Nieuwpoort ruim de kosten voor het graveren van Olga’s naam kunnen dekken en nog zestig frank teruggekregen...

"“ En die omslag”"  vroeg Marie nijdig: ”Zaten er daar nòg andere in? Waar is die gebleven?!”"

"“ Nog achttien..."” bekende hij benepen: "’ Boven, in mijn kleerkast, achter de onderste schuif geplakt met sparrendrap...“ "

"Hier d'’r mee! Gijsse dief! En rap! "””

B64.  DE WRAAK VAN MARIE.

 

               Westende, augustus 1943.

Met de Lac-aux-Dames was het nog goed afgelopen, want Briek Erte had tijdens de lente de installaties mooi onderhouden en toevallig het zwemdok met zuiver water gevuld de week voor zijn arrestatie. Tijdens Brieks ‘afwezigheid’ had de Ortskommandant in Lombardzijde een loodgieter kunnen opeisen om de filters gaande te houden. Zodoende hadden de soldaten hun wekelijkse stoeibeurt in het luxebad niet moeten missen en dat was voor Jupp weer een zorg minder, al voelde de voorlopige oplossing aan als een plaaster op een houten been. Lang kon dat zo niet duren..

Maar Dicke Pappie had dan toch – met de hulp van Jupp en Provoost Heydrich - aan de goede touwtjes getrokken: Briek Erte werd op eind juli door de Gestapo van Brugge even onverwacht als hij werd opgepakt weer vrijgelaten. Nog bleek van schrik onder zijn getaande huid en fel vermagerd: niet écht als een gebroken man, maar mentaal toch getekend... Van zijn opgewekt karakter bleef in elk geval niet veel meer over, en zijn vroeger zo guitige ogen leken dof en uitgedoofd...

Pappie, zijn baas, lachte het ‘incident’ van zijn arrestatie vettig weg: "” Vergeet het, Mensch, dat komt in de beste families voor! De ‘Heren’ in Brussel hebben van een scheet een donderslag gemaakt! Ik heb het dossier kunnen inzien en in feite wordt u niets ten laste gelegd. In de zaak van de terrorist Van Schelle is uw naam éénmaal gevallen, en dan nog héél zijdelings, en tóch hebben die bloedhonden gemeend u even aan de tand te moeten voelen...Maar kom, dat is nu voorbij!" ” En om het goed te maken en zijn vermagerde ‘sprinkhaan’ weer in forme te laten komen, kreeg Briek iedere avond een pak krachtvoer mee. Enfin Yvonne kon er maar goed mee zijn...

Die had natuurlijk ook van haar ventje gehoord dat de Westendse politiek en plaatselijke spanningen niets te maken hadden met zijn opsluiting in Brugge: Marie Petré zat daar voor niets tussen! En daarom speet het haar wel dat ze haar veto over de jeugdige vrijage van haar dochtertje had uitgesproken, vooral nu haar ‘Boontje’ het voor Leon opnam. “ "'’t Is een brave jongen en een harde werker, lijk er nog niet veel zijn! En vergeet niet dat ik het aan hem te danken heb dat Pappie mij door mijn waterfleures heeft gesleurd, toen dat ‘k bijkanst dood was, twee jaar geleden... Of weet ge dat niet meer, soms?"”

"“ Toch, m'’n Boontje, toch! "” suste Yvonne :" ” Maar ik weet ook dat die twee kinders ondertussen bijkanst zeventien zijn geworden, braaf of niét!... Dat ze van hun twaalfde vriendjes waren, was al slecht gezien in ’'t dorp, maar we hebben toen beslist dat die pilarenbijters de pot op konden met hun preutse regels van '‘soorte bie soorte'’! Mijn dochter zou géén fezelende begijn worden, en later haar man kunnen kiezen met haar ogen open! Maar dat wil niet zeggen dat wij niet van tijd moeten kunnen bijsturen als er drama’s gebeuren rondom... En als we ze op tijd en stond iets verbieden, voelen wij direct of ze nog naar ons stuur luisteren...”"

Zijn Yvonne had altijd gelijk, wist Briek... Dus besloten ze aan hetzelfde zeel te trekken en Olga voor alle veiligheid zo rap mogelijk naar het pensionaat in Kortrijk te sturen: ”We zien wel wat dat wordt. Zo leren ze misschien nog liefdesbrieven schrijven: da’'s niet gemakkelijk en sterkt de banden. Laat ze maar doen...Want als die twee jonge apen zich in hun romance bedreigd voelden, konden er wel eens ongelukken gebeuren...”

En misschien kon ze toch beter die Marie Petré haar verontschuldigingen aanbieden voor die felle uitval van vorige maand. Dat kostte niks en dat mens had blijkbaar zeer goede relaties met ‘den Duits ,en via haar vrijer ,met de baas van haar ventje ’: onnodig die vrouw tegen zich in het harnas te jagen!

Op eerste zicht leek Marie zich tot nu toe van politiek in '‘t algemeen, en de oorlog in het bijzonder, weinig aan te trekken.Het was maar sinds Jupp de vrees had uitgesproken dat de Duitse verliezen aan het Oostfront vroeg of laat gecompenseerd zouden moeten worden door ‘verse’ troepenaanvoer uit het Westen -– met lijntrekkers zoals hij op kop! - dat ze '’s avonds met hem was beginnen mee luisteren naar de BBC... En het begon er meer en meer op te lijken dat het geluk en welzijn van Marie volledig ging afhangen van de Duitse krijgskansen.. Die er eerlijk gezegd niet erg schitterend voorstonden, hé... En voor iemand met ogen in zijn kop zelfs vlakaf slecht!

Na de catastrofe van Stalingrad leefde haar vrijer doorlopend in bange verwachting van een mutatie, en dat was zijn humeur de laatste tijd niet ten goede gekomen. Nu Hitler ook bij de tankslag van Kursk flink op zijn donder had gekregen, was zijn Italiaanse bondgenoot Mussolini plots op een vreemde en blijkbaar definitieve manier in een hospitaal verdwenen... Al bleef de krant over deze coup de théatre verdacht vaag, toch begonnen plots veel Duitsers nattigheid te voelen en viel er met Jupp nadien nog nauwelijks land te bezeilen...

Van de weeromstuit kon er ook bij Marie slechts zelden nog een hartelijke lach af... Ze was echt een zuurpruim aan het worden, steeds met de stekels rechtop, klaar om iedereen die voor haar voeten liep de volle laag te geven! Leon op de eerste plaats! Want sinds die een stommiteit had begaan met dat dure Kado voor zijn Olgatje -– gestolen goud op de koop toe! - kon hij in haar ogen geen goed meer doen! Vooral omdat hij nu hààr had opgescheept met het morele dilemma wat zij met die ‘buit’ moest aanvangen...Sluiks bijhouden en van krommenaas gebaren, of aan Jetje geven? Want dié was in feite de spirituele ‘erfgename’ van haar afwezige hartsvriendin Rachel... Maar Marie kon die Oostendse modepop nog steeds niet pruimen! Kwam daarbij dat die jodin in feite heel de juwelenstock van haar ex-vent op haar bil had geslagen, zonder daar nog wettelijk récht op te hebben! En méér nog: volledig in strijd met de Duitse verordeningen voor de handel in goud en edelstenen...

Ze twijfelde of ze niet beter raad zou vragen bij Jupp. Maar sinds ze zo langzamerhand vermoedde wat haar ‘Schatz’ allemaal steels had uitgestoken om Jetje en Rachel vrij te krijgen, vertrouwde ze hem niet meer voor het volle pond... Schijnbaar was de hele juwelenstock van dat mens bedrieglijk verdwenen, maar werd wél Marie voor die verdwijning scheef bekeken. Doch ook in hààr geest was het allesbehalve duidelijk wie er bij deze mislopen mensenruil bedrog had gepleegd, en dus met het gouden losgeld was gaan lopen... Al bij al zag ze Jupp daar héél goed toe in staat...En wou ze niet dat hij op de koop toe ook nog beslag zou leggen op de achttien gouden armbandjes van Leon...

Neen, voorlopig niks doen leek haar nog de verstandigste optie... Tijd bracht wel raad. Of misschien ook niét, maar dan scheurde ze er toch haar eigen broek niet aan met te wachten... En in de biecht bij de paster zou ze er zéker over zwijgen!

Na dit zondig besluit schrok zij zich vanzelf een aap toen op een dinsdagavond plots twee gendarmen op haar  keukendeur klopten. Belgische, godzijdank! En ze herkende de oudste van vroeger, van lang voor de oorlog, toen ze nog volop met de garde overhoop lag over de ‘moord’ op Dis... Als pakkeman was dat wel een bullebak maar geen bijter, flitste het door haar hoofd...En ze vroeg zich af of ze meteen zou bekennen over dat goud, of de onnozele uithangen. Of zich beter verschuilen achter haar ‘goede relatie’ met een Duitse onderofficier?... Misschien kénden ze zelfs Herr Oberfeldwebel Deutinger?

Door het vriendelijke “" Ha, de weduwe Petré! Hoe gaat het, mens?”" liet zij zich niet van de wijs brengen. Ze kende zo langzamerhand wel al die streken van luie Charel! Ze zei beleefd "‘Dag Chef"’ maar bleef pardoes in haar deurgat staan. De rijkswachters leken dit ongastvrij gebaar zelfs niet te merken, want Chef Remy (de naam van de oudste schoot haar juist te binnen) klapte enkel zijn lederen schoudertas open en vond op de blinde tast één bruine omslag. Dus zoveel werk schenen die mannen ook niet te hebben, dacht ze.

“" Vrouw Maria Cattrysse, weduwe Petré! Dat zijdde gij hé! Hier, een convocatie om morgen na de noen op den buro te komen in Nieuwpoort! Ge moogt met een kruisje tekenen voor ontvangst”"

"“ Wat heb ik nu weer misdaan?!”" gekte ze nerveus:"” Of hebde eindelijk de moordenaar van mijn vent zaliger te stekken? Dat zou ook wel eens tijd worden hé! ”"

“ "Waarom spreekt gij van '‘moord'’ en '‘zaliger'’, Vrouw Cattrysse? Sinds wanneer weet gij dat uw vent dood is?”"

"“ Maar Chef toch! Gij spreekt mij daarjuist zélf aan lijk ‘weduwe Petré’! Dan is het toch omdat ze hem officieel dood verklaard hebben, zekers?!”"

De pakkeman staarde haar even verrast aan en salueerde dan losjes tegen zijn sjako :" ” Tot morgen !" ”

Toen Jupp later op de avond even langs kwam voor het radionieuws op de Engelse post, zweeg ze over de gendarmen als vermoord. Hij trok de leren zetel dichter tegen de luidspreker om tijdens de fel gestoorde uitzending in de Duitse taal weer een paar morele mokerslagen te mogen incasseren. Na de verloren slag van Kursk hadden de Duitsers nu ook Briansk moeten ontruimen: weer een stap dichter bij zijn mogelijke inzet aan het Oostfront, dacht hij benepen... De triomfantelijke Britse berichten dat de laatste Duitse troepen op Sicilië waren vernietigd leek heel wat minder op zijn humeur te werken! Die zonnige operette-oorlog daar in het Zuiden kon niemand ernstig nemen...  

Leon lag in de àndere zetel te slapen met op zijn buik de hond Tourrah, die af en toe lui één lodderoog opende...Na de uitzending kwispelde het beest en keek Jupp even vragend aan... Deze keek twijfelend naar Marie... Maar zij leek eveneens met zware problemen te worstelen en vroeg hem niet om te blijven slapen...

Bon, ook goed...

Marie was met een bezwaard hart naar Nieuwpoort gefietst, maar dat bleek nergens voor nodig. Er werd niet de minste allusie gemaakt op de plotse vrijlating van Jetje of de deportatie van Rachel, en evenmin op de arrestatie van Briek Erte, allemaal zaken waar de roddels in het dorp haar nochtans ondubbelzinnig aan linkten...

Ze schrok wél toen Chef Remy onmiddellijk met de deur in huis viel :"” Vrouw Cattrysse, de Duitse overheid laat mij uitzoeken wie de échte vader van uw eerstgeboren zoon Joseph Petré is! Gij moet dat weten, want gij waart er zeker bij hé ! "”... Clown Remy, de droogkomiek!

Het was alsof zij een klets in volle gezicht kreeg, en beduusd bleef zij wel tien seconden naar adem snakkend zitten, volledig van de kaart! Als uit de verte hoorde ze de Chef dezelfde brutale vraag opnieuw stellen, nu een beetje schreeuwerig :" Hebt gij het verstaan, Vrouw Petré of niet?... Wel dan??... De Duitse overheid wil dat weten om vast te stellen dat uw zoon Joseph Petré zuiver christelijk bloed in d'’aderen heeft en zo benoemd kan worden tot officier in het keurkorps van de SS"...” Hij zei dat laatste met een zeker ontzag: als het over die mannen ging, viel hier niet te lachen!

Maar Marie had zich weer stevig onder controle en poneerde geprikkeld :" Joseph is de zoon van zijn vader en daarmee uit! ”"

“ "Ja-ja, veel kans dat dàt klopt! Zoon van zijn vader: daar twijfelt geen mens aan! Maar den Duits wil weten wie zijn vader écht is! Met andere woorden: wie heeft u bevrucht toen gij uw zoon Joseph gemaakt hebt?! Want in dat fabeltje van de onbevlekte ontvangenis met een duif geloven ze niet in Berlijn! Er was daar een échte vent bij betrokken hé! ... Wie was dat verdomme?!”"

Plots werd Marie ijzig kalm :"” Chef, wat mankeert er aan mijn Dis? Is die niet schoon genoeg, of wat?! Zijn naam staat toch klaar en duidelijk op mijnen trouwboek, dat ik weet, als vader van mijn twee kinders! Of kunnen ze niet lezen, daar in Berlijn?”"

“" Berlijn trekt zich dat niet aan, met welke Jan, Pier of Pol gij uw eerste kind gemaakt hebt, die hebben wat ànders te doen! Maar '’t is uw zoon Joseph zelve die beweert dat Dis zijn échte vader niet is, en wil weten wié het wél was. Om te bewijzen dat hij van een zuiver-christelijke vader afstamt! Want dat valt bij uw echtgenoot Désiré Petré moeilijker, zoniet onmogelijk te bewijzen, zuiver omdat hij als pasgeborene te vinden werd gelegd door onbekende ouders. En dié ouders terugvinden is veel te moeilijk... Het zou voor de Duitse autoriteit beter zijn moest gij de naam van de échte vader van Joseph bekend maken, zodat wij kunnen bevestigen dat het een zuiver christelijke mens is van goede familie...Dan is die zaak van de baan: we moeten zelfs die man daar niet voor lastig vallen..."”

Maar Marie hield zedig voet bij stuk: Dis was de vader! En als ze van hem méér wilden weten, moesten ze dat bij het Zwartnonnenklooster in Veurne gaan vragen!

Punt!

De wereld van Leon stond op instorten. Zijn Olga had de fatale botsing tussen hém en haar moeder kunnen vermijden door op een avond zelf naar de Stella Maris te fietsen. In de schemer van het koertje bracht ze haar aanbidder vluchtig op de hoogte van de banbliksems die haar moeder over hun relatie had uitgesproken, en dat ze volgende week, bij het begin van het nieuwe schooljaar, naar een nonnenpensionaat in het binnenland zou verbannen worden, onverbiddelijk!

"“ Maar waarom, verdomme!? Ik heb haar of u toch niks misdaan! Akkoord, dat gouden armbandje was er dik over en in haar ogen veel te serieus! Zij beziet ons nog altijd als jonge snotters! Maar wij zijn toch al méér dan vier jaar bijeen, en wij zien elkaar toch nog altijd geren dat ik weet... Allee, ik u toch..."”

“" ’t Is daarvoor dat ons moeder bang is, peins ik! Zo’'n beer lijk gij, zegt ze altijd...En ik dan eerder een smalle!... Ik zien haar altijd prakkezeren dat, moest ge' ’t in uw kop krijgen om mij te overmeesteren, hé..."”

“" Hoezo, ik u overmeesteren?! Waar haalt ze dàt?!”"

“ "Wel, dat ge mij gemakkelijk een kind zoudt kunnen maken, met al uw macht... En we zijn alle twee bijkanst zeventien hé...Dat is nogal gebeurd... En als het gebeurt, is het te laat hé! ...Dan zitten wij met de gebakken peren... en dat kind...'t Is daarvan dat ze bang is...”"

Ze keken elkaar in de schemer van de koer een wijle ernstig in de ogen, tot de tinteling hun mondhoeken krulde en ze plots samen in een schaterlach uitbarstten!

“ Een kind maken! ...”

 

Zo: Het grote woord was er uit: ” Een kind maken! Hij...bij zijn liefste lief...een kind maken...Hij was er heel de nacht ongemakkelijk van: wie durft dààr nu aan te denken! En het meest vervelende vond hij nog dat ook zijn Olgatje daar zo makkelijk over sprak. Het leek wel volledig in haar lijn van verwachtingen te liggen dat hij vroeg of laat...met haar...En zij met hém! Want dàt vond hij nog het schokkenste: dat zij er zich aan verwachtte ieder ogenblik door hem besprongen te worden lijk een beest! Tranen van schaamte welden in zijn ogen op...

Dat hij op zijn scheerzolder bijna iedere nacht - en zelfs '’s morgens vroeg op de koop toe! -– in gedachten dan hé...Ja, met verschillende meisjes van het dorp en een paar ferme mokkels van Nieuwpoort: ze moeten zich maar zo uitdagend pikant niet gedragen in zijn natte dromen! En de vuile aanmoedigingen die zij in zijn oren fluisterden! Komaan hé, die vroegen er om dat hij met hen de beest uithing, en zelfs als christelijke jongen had hem dat nooit overmatig gestoord. Er kwamen ook nooit kinders van dat straffe gestoei tijdens z'n dromen, dat hij wist...En al dat nachtelijk gedoe hoorde nu eenmaal bij de normale onkuise gedachten waarmee je naar de biechtstoel trok...Een akte van berouw en hij kon het vergeten :geen kinders !

Maar nóóit, nóóit of te nimmer was Olgatje in zijn dromen daaraan te pas gekomen! Nooit!...

En nu flapte zijn engeltje er van god-geen-erg  zomaar uit dat ze er zich aan verwachtte -– of al lang verwacht had! -– eerstdaags door hem overweldigd te worden! En zelfs Yvonne, haar moeder, die hij altijd héél hoog had geschat, speelde onbezwaard in gedachten met deze verschrikkelijke mogelijkheid, al hàd ze het niet zo graag omdat ze alle twee nog zo jong waren! Niemand scheen er graten in te zien, ja, het zelfs heel normaal te vinden dat hij zijn engeltje geweld zou aandoen, of pijn... Of haar van schaamte doen wenen als hij met haar zou doen wat hij met die geiten van het dorp iedere nacht uitstak... Iedereen zou deze smeerlapperij blijkbaar héél normaal vinden, maar viel wél over hun jeugdige leeftijd! Dààr lag de zonde!  

Waren alle volwassen mannen dan werkelijk zo'’n beesten? Waren de vunzigheden waar hij van droomde dan werkelijk dagelijkse kost bij alle getrouwde koppels?

Leon was compleet zijn pedalen kwijt...Zijn Olgatje, zijn engeltje bleek helemaal klaar om in die zwijnenstal te ploeteren en, zoals de geile mokkels in zijn dromen, er nog van te genieten ook!

Dàt kon hij niet aanvaarden!...Alhoewel...

B64Bis      DE VAL VAN ITALIE.                    

 

Na de geallieerde landing op Sicilië op 10/7/'43 stond het fascistische regime in Italië op instorten. Weer moesten de as-troepen achteruit en de ontmoedigde Italianen gaven zich massaal over. Mussolini drong op 19/7 opnieuw bij Hitler aan om een vergelijk te zoeken, temeer omdat tijdens deze ontmoeting Rome voor het eerst overdag een zwaar bombardement moest verduren. De Führer trachtte hem nog moed in te spreken, maar toen de Duce in zijn brandende hoofdstad weerkeerde, merkte hij dat zijn medestanders van hem afwilden. Op 25/7 werd zijn beleid door de "Fascistische Hoge Raad" afgekeurd en dezelfde avond werd hij door de koning ontslagen en verstopt in een ambulance naar de gevangenis gevoerd.               

Maarschalk Badoglio vormde onmiddellijk een a-politieke regering die de fascistische partij ontbond, hooggeplaatste leiders ontsloeg en de politieke gevangenen vrijliet. Tijdens deze zachte revolutie viel geen enkel schot en niemand stak een vinger uit om Mussolini en zijn beleid te verdedigen. Het volk was de verwaande Zwarthemden al lang kotsbeu en het stelde de Duce verantwoordelijk voor de rampzalige gevolgen van zijn blufpolitiek tegenover Duitsland, dat nu Italie in zijn ondergang dreigde mee te sleuren. Want na het verlies van Sicilie (16/8) was iedereen er nu wel van overtuigd dat de As de oorlog verloren hadden en alle Italianen verketterden plots hun afgoden met evenveel panache als ze die vroeger hadden bejubeld.                               

Hitler was woedend en beschouwde de val van zijn kompaan als een persoonlijk affront. Maarschalk Badoglio liet Hitler wel onmiddellijk weten dat Italie de strijd aan Duitse zijde zou voortzetten, maar niemand nam dit ernstig. De Führer liet zijn staf twee operaties voorbereiden: de onmiddellijke bevrijding van zijn vriend, de Duce, en de Duitse overname van de macht over Italie en zijn leger, zohaast dit vrede zou pogen te sluiten met de geallieerden. Hij verwachtte dit verraad binnen de week, doch door politiek geknoei en militaire schroomvalligheid bij de geallieerden zou deze halfslachtige toestand nog anderhalve maand aanslepen.                   

Reden ? Tijdens hun conferentie in Casablanca (januari '43) hadden Churchill en Roosevelt besloten van de verslagen vijanden een ONVOORWAARDELIJKE overgave te eisen. Op 17/8 riep Badoglio evenwel via zijn geheime gezand in Madrid, generaal Castellano, verzachtende omstandigheden in en dit pietluttige touwtrekken dreigde de Italiaanse capitulatie op de lange baan te schuiven.

Op 3/9 landde Monty met zijn 8ste Leger vanuit Sicilië in de teen van Italië. De Italiaanse weerstand stortte overal ineen, en op 8/9 capituleerden ze. Zwakke Duitse troepen ontwapenden en demobiliseerden zonder moeite de "ex-bevriende" divisies op het Italiaanse vastelandZij die weerstand boden werden gezapig krijgsgevangen genomen. De geallieerden profiteerden onvoldoende van deze verwarring en beperkten zich op 9/9 tot de landing van het 5. US Leger in de baai van Salerno en het droppen van een paradivisie in Tarente. Beide operatietonelen lagen echter op de grens van de potentiële geallieerde luchtsteun vanuit de Siciliaanse vliegvelden en kregen onmiddellijk te kampen met een tekort aan bevoorrading. In Salerno geraakten ze - na verraad - moeilijk van het strand af wegens de sterke Duitse reactie vanuit de omliggende bergen. Tussen 13 en 16 september dreigden de  landingstroepen zelfs terug in zee te worden geworpen...                               

Enkel de massale interventie van de zware scheepsartillerie van de voor de kust kruisende oorlogsbodems kon deze ramp verhinderen, maar moest daar wel een zware tol voor betalen. Want de Duitsers testten in de baai van Salerno voor het eerst een nieuw geheim wapen: de zweefbom FX 1400. Dit was een luchttorpedo van 1.400 kg met sterke zijvinnen én raketaandrijving, die vanop een vooraf ingestelde hoogte door een vliegtuig werd afgeworpen en radiobestuurd naar zijn doel geleid. De bom zweefde over een afstand gelijk aan driemaal zijn afwerphoogte, waardoor het wegzwenkende vliegtuig buiten het bereik van de luchtafweer bleef. Een tiental grote en kleinere geallieerde oorlogsbodems werden met deze bommen buiten strijd gesteld. In totaal verloren de geallieerden tijdens het achtdaagse gevecht om Salerno 15.000 man aan doden, gewonden en vermisten, al werden er nadien van deze laatsten veel uit krijgsgevangenschap bevrijd...                         

Wie op 12/9 eveneens werd bevrijd was de Duce. Midden de chaos van Salerno haalden Duitse para's hem met een gedurfde luchtlandingsraid uit een "streng bewaakt" hotel op de Gran Sasso d'Italia in de Abruzzen. Praktisch zónder een schot te lossen...Op deze stunt werd wekenlang in de berichtgeving zodanig gegeild dat geen enkele krant het de moeite vond te vermelden dat ondertussen  Monty's 8ste Leger vanuit Zuid-Italië tot tegen Salerno was opgerukt. De Duitse troepen trokken zich daarop zeer langzaam en "Ordnungsvoll" naar het noorden terug, alles achter zich vernietigend.

Op 1/10 ontruimden ze in Napels de volledig geruïneerde haven en dezelfde dag landden weer Britse commando's achter hun lijnen in Termoli, op de Adriatische kust. Pas tegen eind oktober zouden de Duitsers er in slagen een stevig front te vormen (de "Gustav-linie" bij Monte Cassino, 80 km noordelijk van Napels) en zodoende eindelijk de toestand in Italie te stabiliseren.                        

Half oktober was de regering Badoglio er ondertussen in geslaagd heimelijk Rome te ontvluchten om zich, z.g. gezuiverd van alle fascistische politiekers en ambtenaren, in het bevrijde Bari te installeren. Op 18/10 verklaarde Italië de oorlog aan Duitsland om nog tot mei '45 - op zéér kleine schaal - aan de zijde van de geallieerden mee te "vechten"...                    

Daardoor beschouwden de Duitsers hùn deel van het schiereiland als bezet gebied en lieten pro-forma Mussolini in de noordelijke stad Salo een marionetten-regering leiden van fanatieke fascisten. Die maakten van hun godendeemstering gebruik om alle leden van de "Hoge fascistische raad", die Mussolini in de nacht van 25 juli hadden afgezet (waaronder zijn eigen schoonzoon graaf Ciano), op 12 januari '44 te laten fusilleren. Maar de Duce zélf was na zijn gevangenschap in de Abruzzen een oude gebroken man, zonder de minste veerkracht of uitstraling, die de zaken maar op hun beloop liet en zich liever terugtrok bij zijn 23-jarige minnares Clara Petacci. Hij verzette zich dan ook niet tegen de invoering van allerlei racistische wetten die nu voor het eerst in Noord-Italië aanleiding gaven tot een jodenvervolging. Tot het einde van de oorlog zouden daar echter "slechts" (vergeleken bij de àndere bezette landen) 6.700 mensen het slachtoffer van worden...

                                              

Joseph bleef een hele tijd in gedachten verzonken, tot de ergernis en de woede over het bedrog van Marie weer de bovenhand haalde: "Dat rotwijf ! Mij zo dumpen ! Bij mijn eerste verlof maak ik haar kapot !.