" De Afrekening"

Het enige wat voor een vrouw het leven op het Bad nog een beetje draaglijk maakte was de komst van een Duitse Friseur. Een hele plezante, die ook Dames deed. Al het vrouwvolk van onze buurt loopt voor de moment met dezelfde kleur blond rond, maar binnen kort gaat hij uit het binnenland àndere tinten opgestuurd krijgen...

B 54/2 MOERASKOORTS.

       Joseph lag midden op de dijk van de Wolchov-rivier met zijn nieuwe eenheid, de 5^e Kompanie pantserafweer, de vijand op te wachten vlak bij het dorp Myasnoy Bor... De Russen gingen straks vast hun zoveelste poging starten om uit de Wolchovkessel - gelegen in de moerassen ten westen van deze dijk - uit te breken. Dit was enkel mogelijk indien zij de zogenaamde dijk konden overrompelen die de omsingelde Russische troepen van hun basissen ten oosten van de rivier afsloot...

        Deze dijk was ongeveer 10 km lang en, waar Joseph stond, een goede twee kilometer breed en volgde in grote lijnen de linkeroever van de Wolchov-rivier noordwaarts. Op deze smalle strook was de grond droog en liepen zowel de spoorlijn als de steenweg tussen Novgorod en het Ladogameer. Hier was de Rus vier maand geleden doorgebroken in zijn poging Leningrad te ontzetten, maar liep daarbij vast in de dooiende moerassen. In wekenlange verbeten strijd waren de Duitsers met hun Westerse hulptroepen er in geslaagd deze dijk over haar volle lengte opnieuw te veroveren en zo het 2^e Russische Stormleger in de Wolchov-moerassen in te sluiten... De bedoeling was ze daar te laten verhongeren en iedere dag moesten groepjes uitgeteerde Ivans zich noodgedwongen overgeven. Maar de harde kern trachtte nog steeds zich met de wapens een weg uit de omsingeling te bevechten... Vruchteloos meestal.

        Om de tijd te doden herlas Joseph nog eens het epistel van Jetje dat hij zojuist had ontvangen. Hij voelde niet dat daar iets niet helemaal klopte: Jetje had hem helemaal om haar vinger gedraaid met haar proeve van hoogstaande volksverlakkerij. Met die 'Lieve Jongen' in de aanhef wiegde zij zijn achterdocht al diep in slaap. Ze begreep ook wel (schreef ze) dat hij, zoals ieder normaal kind, absoluut een stamboom vol familie wou hebben, maar hij was nu toch oud genoeg om de waarheid te kunnen aanvaarden. Ze had hem vroeger dat kerstverhaal al verteld en in feite kon ze daar niets aan toevoegen: zijn vader Dis was na de geboorte door onbekenden te vinden gelegd bij de nonnen in Veurne! Mogelijk was dat zigeunermeisje ,dat doodgebloed gevonden werd in het tuinhuisje van het klooster ,inderdaad de moeder van Dis, en dus Josephs grootmoeder, maar wettelijk was dat nooit vastgesteld... Misschien al goed, want anders zou hij officieel maar een halve of een kwart Kristenmens meer zijn, en dat zou zijn carrière zeker geen deugd doen hé... Neen, hij kon er zich best bij neerleggen dat Dis geen gekende ouders had: dat was de properste oplossing!... Maar er was méér, schreef ze...

        Het lag nu eveneens aan hem - en hem alleen - om ook een streep te trekken onder heel die kinderachtige jacht op de vermeende Rudolf! Marie heeft nooit geen vent met die naam gekend! En hij moest vooral stoppen met al die slechte romans waarin hij de laatste jaren een tiental zogenaamde oude vrijers van zijn moeder had laten opdraven! Die mannen verdienden dat niet! Ze waren sindsdien allemaal brave huisvaders geworden, die niet stonden te springen om hem plots als een bastaardzoon te erkennen en zodoende hun huidig gezin op te blazen. Zijn zoektocht was totaal ongepast, en zinloos bovendien...

Onnodig te zeggen dat deze brief lang op zijn maag zou blijven liggen. Jetje had blijkbaar heel wat moeite gedaan om dat epistel ineen te boksen, en naar de gebruikte stadhuiswoorden te oordelen was zij daarbij niet alleen geweest. Hele zinnen waren overduidelijk ingefluisterd door iemand met een schoolopleiding, wat Marie en Leon alvast uitsloot. De vraag was daarbij of deze vreemde souffleur in de coulissen hem (toch een onpopulaire Oostfrontvrijwilliger! ) al dan niet gunstig gezind was. En, eerlijk gezegd betwijfelde hij dat er erg veel openlijke sympathisanten van de Vlaamse Zaak rondliepen in de kring van Jetjes vertrouwelingen...

        Want dat ze haar mentor 100% vertrouwde, stond als een paal boven water: heel die stamboomaffaire kon je toch moeilijk aan de neus van de eerste de beste passant gaan hangen... Engelborghs misschien ?...In dit geval was het voor Joseph oppassen geblazen! Of haar nieuwe vriendin uit het juwelenwinkeltje van Oostende? Die was met een jood getrouwd geweest: weinig kans dat deze vamp de Vlaamse Leeuw kon zingen... Dan zag hij enkel nog die gemeentebediende van de Bevolking in Veurne, maar die kende hij van haar noch pluim...

        En alles wel beschouwd: in hoeverre KENDE hij feitelijk Tante Jetje zélf?... Vriendin van zijn moeder, akkoord... Zelfs dikwijls zijn tweede moeder geweest, waarmee hij als kind was opgegroeid en die als het ware een deel van zijn jeugd had bemeubeld... Veel warmer dan Marie: de zure rokken van haar schoot had hij als kleine jongen dikwijls nat gehuild terwijl zij z'n nekhaar streelde... Soms stout geweest tegen haar omdat ze zelden kletsen gaf... En haar in zijn puberjaren dikwijls als pispaal gebruikt met zijn opgefokte problemen van de cadettenschool... Maar in feite was zij dubbel zo oud als hij en stamde zij toch uit een héél àndere wereld...Die van de grote mensen waarin je als kind met je drama's en vragen geen toegang kreeg, of weg gesust werd, of met een kluitje in het riet gestuurd. Als ze al niet uit haar troostende rol viel en volledig naast de kwestie in lachen uitbarstte tot de tranen langs haar neus liepen! Die oudere vrouwen speelden doorlopend komedie tegen de kinderen en waren in feite voor geen cent te betrouwen... Jetje evenmin als Marie.

        En hij voelde dus wel dat er aan die brief een reukje zat, maar zag zo direct de val niet zitten...Het was niet normaal dat zij zo de nadruk legde op dat kerstverhaal van Dis zijn geboorte ,maar als vermoord bleef zwijgen over de geboorte van Joseph zélf. Hij wilde weten wie ZIJN vader was ,en dat was niét den Dis ! Kop àf ! Maar de tijd scheen nog niet rijp voor ze dat zou willen openbaren...Daarom besloot hij de zaak even te laten rusten want voorlopig waren er àndere katten te geselen!

Zijn laatste bevordering tot Korporaal-Chef (of Rottenführer, zoals deze graad hier officieel heette) had hij alvast binnen, zonder dat de commandant werkelijk moeilijk had gedaan over de situatie van Dis. Joseph stelde in elk geval tot zijn opluchting vast dat ze op het commando van het Legioen nog niet op de hoogte waren van het tranige kerstverhaal met dat zigeunermeisje...

Houden zo! dacht hij, terwijl hij als een robot een nieuwe zware patroonband in zijn snelvuurkanon laadde. Aan de opvliegende kraaien boven het verzopen moeras in het niemandsland zag hij nu dat de vijand langzaam maar zeker zijn schootsbereik naderde. En aangezien de vogels niet na een korte vlucht weer neerstreken, maar verder weg naar de wazige einder fladderden, wist hij dat er heel veel mensen bewogen in de groene dampende jungle voor zijn vizier... Mensen?... Druipende moerasmonsters, ja, bedekt door slijkschubben van kwalijk stinkende vodden, met gloeiende ogen en uitgeteerde smoelen vol haar!... Mensen kon je dat niet meer noemen...

Ze wilden het dus opnieuw proberen, de sukkels: in massale aanvalsgolven de dijk te doorbreken die hen van de hoofdmacht ten oosten van de Wolchow afsloot en in de zompige Kessel gevangen hield...Wel, ze deden maar wat ze niet konden laten! Samen met de División Azul, de SS-Nederland en verschillende Duitse regimenten hielden de Vlamingen deze relatief brede dijkstrook langs de rivier nu stevig in handen. Zwaar geteisterd weliswaar door het giftige klimaat en de onophoudelijke artillerie beschietingen van over de Wolchov, maar ook gehard in de strijd! Het Legioen - of wat daar na vier maanden onafgebroken gevechten nog van over was zou die rottige Ruski's straks warm onthalen!

        Zo trachtte Joseph zijn adrenaline op te jagen en zich moed in te pompen om binnen enkele minuten met de slachting te beginnen. Want toen hij vorige maand, na zijn afkeuring bij de pioniers, zijn opleiding bij de 2CM-Flak aanvatte, was hij erg geschrokken van de uiterst vernielende slagkracht van zijn gloednieuw 20mm snelvuurkanon... Normaal was dit bedoeld om laagscherende vliegtuigen neer te halen, maar tegen grondtroepen was het nog moorddadiger! Binnen de minuut veegde dat een aanvalsgolf van 200 man, drie rijen dik, in één enkele maaibeweging van het schootsveld! Bij vrij zicht, op één kilometer afstand, alstublieft! En indien, zoals hier vandaag, de lage begroeiing elk dieptezicht belette, vloog de stalen kogelregen toch moeiteloos dwars door een kilometerdikke strook struikgewas heen! Het enige nadeel van een 2CM was dat het kanon de vijand zo'n schrik aanjoeg, dat deze dit moordwapen bij voorrang trachtten uit te schakelen. Het kwam er dus op aan rap van schietstelling te verwisselen en voortdurend in beweging te blijven om de mortiergranaten van de vijand te ontwijken...

        Het wapen van Joseph stond draaibaar gemonteerd in de bak van een open halfrups-pantserwagen met vijfkoppige bemanning. ZIJN kanon met ZIJN bemanning! Dit zou hun eerste groepsinzet worden met deze pantserauto: hijzelf als stukoverste, met André de chauffeur, Berten de radio, Conrad de richter en Dolf de lader. Allemaal gasten die hij nauwelijks kende, en tóch hing het grotendeels van ieder van hen af of zij als eenheid de avond zouden halen...

        Plots werd ver op de rechtervleugel door de Spanjaarden met M.G.s hevig eigen vuur geopend: een vuil trucje om klaarstaande aanvallers te ontraden frontaal op te rukken en voortijdig af te leiden naar de buren...In casu de Vlamingen, verdomme!
        Bon, ze stonden er klaar voor...

     De wanhopige uitbraakpogingen van de Rus, waarbij deze in opeenvolgende helse vuurvlagen waarschijnlijk zijn laatste munitiereserve verschoot, duurde met korte onderbrekingen tweeënzeventig uur. Keer op keer, op elk moment van dag of nacht rolden de aanvalsgolven uit het moeras naar de Vlaamse stellingen op de dijk. Keer op keer werd hun wanhopig "hurrei !" overdonderd door het oorverdovend kabaal van duizenden bommen en granaten. En telkens weer stierven tientallen Russen in het moordende vuur van de Duitse automatische wapens: genadeloos weggemaaid, compleet in flarden geschoten of stomweg met een kleine verwonding leeggebloed en verzopen in het stinkende moeras...

        Maar de dijk van de Vlamingen hield stand tot de laatste stormloop was uitgestorven, ook al sneuvelden er die paar dagen vijftien mannen van het Legioen...Daarna begonnen de Russen zich in steeds grotere groepen over te geven, en liep ook het gerucht dat hun generaal Vlassov het met de Duitsers op een akkoordje had gegooid...

        Joseph en zijn ploegje hadden de slag weliswaar heelhuids overleefd, maar waren lichamelijk compleet uitgeput en psychisch gekraakt door de eindeloze massamoord waaraan ze hadden deelgenomen. Ook al telden ze nadien op de stalen mantel van hun pantserauto zeker veertig littekens van kogelinslagen, toch konden ze die maar moeilijk als moreel alibi aanvoeren voor het bloedbad dat zij hadden aangericht...

        Ze hielpen nog een dag bij het uitkammen van de Kessel en het samendrijven van de laatste gevangenen naar het schiftingskamp. En daar gebeurde het mirakel dat niemand voor mogelijk hield! Bij die schurftige bende sukkelaars meende hij plots een bekend gezicht te herkennen...Onmogelijk! ...Of tóch?...Joseph riep hem aan in z'n Westends dialect... En inderdaad, de vent reageerde! Hij wenkte hem dichterbij en vroeg: " Witte wien dak zien ?" Waarop de vent hem wezenloos aankeek en schor antwoordde: " Joag: de klein van Petré...Dien zwarte luiszak... "
        Hij had dus wél juist geraden :Steiner, verdomme ! Die stomme rooie schoenlapper van over het gemeentehuis van Westende !

Jupp had het nu al ruim een maand op z'n heupen, stelde Marie vast. Hij was nors en kortaf tegen haar en dat was ze niet van plan nog lang te verdragen...

Alhoewel, de sukkel had problemen zàt, dat wist ze ook wel: zijn commandant ,Hauptmann Stolz, knabbelde lustig aan zijn militair keukenpersoneel, en zonder volk kan niemand goed werk leveren. De mannen van Jupp waren tot nu toe normaal vrijgesteld van al dat soldatengedoe, zoals wachtlopen bij de kanonnen, schietoefeningen en drill, juist omdat ze met het keukenbedrijf al ruim hun handen vol hadden. Maar sinds de lente ging het gerucht dat de batterij quasi de betere helft van haar effectief als versterking naar het Oostfront zou moeten sturen, en Jupp vreesde in de eerste plaats het ergste voor zijn eigen persoontje... Want om de besten van de batterij voor het front klaar te stomen, moesten de maaglijders van Jupp opnieuw dienst beginnen kloppen bij het geschut in de duinen... Er was wel vaag sprake dat zijn gepluimd keukenpersoneel zou aangevuld worden met herstelde gewonden en slachtoffers van de vorst in Rusland, en zelfs met zogenaamde Kozakken, wat dat ook mocht zijn... Maar véél goeds kon Jupp zich daarbij niet voorstellen ,buiten een afgezaagd soldaterkoor...

       Zijn vraag om wat meer vrouwen uit het dorp aan te werven had Stolz afgewezen. Sindsdien draaiden de keukens voor de troep en het lagere kader al een hele tijd vierkant en hij zag blijkbaar zo direct geen mogelijkheid om daar rap iets aan te verbeteren. Goddank kon hij tot nu toe nog de kwaliteit van de officierentafel in het Casino redden, maar Jupp vroeg zich af of dit wel al het kunst- en vliegwerk waard was... Als hij Stolz een paar keer rauwe aardappelen zou voorzetten, zou die meneer misschien begrijpen hoe moeilijk Jupp het in de keuken had... Met het risico natuurlijk dat hij dan nog vlugger borsj zou zitten koken in Minsk of Kiëv of hoe die vervloekte negorijen daar bij de Wolga ,Don of Dnjeper ook mochten heten!

        Tot overmaat van ramp liep op 1 juni het bericht op de batterij binnen dat gisteren hun garnizoenstad Köln vernietigend gebombardeerd werd door de R.A.F.! Omzeggens de halve getalsterkte van de batterij Lakodam kwam uit deze getroffen Keulse regio! Op de BBC uitzending - die officieel wel niet beluisterd mocht worden, maar ja... - was er blijkbaar sprake geweest van een raid met duizend vliegtuigen en vijfduizend ton bommen! Ongehoord beestachtig, die Britten, om zomaar zonder militaire noodzaak heel die historische binnenstad vol onschuldige burgers plat te gooien! Het gerucht liep dat de Dom volledig in puin lag, en in de voorsteden woedden nog volop grote brandhaarden. Een ravage tienmaal erger dan Londen ooit gekend had! Hoeveel slachtoffers er waren wist nog niemand, maar op het commando van de batterij werd druk afgewogen wie éérst in spoedverlof voor tien dagen naar de Heimat kon gaan...

        Jupp was bij de uitverkorenen en vertrok hals over kop. Officieel wist hij nog niet hoe het thuis met zijn gezin was gesteld, of zijn dochtertje en zijn vader nog leefden, en wat er over was van zijn "Geschäft", zijn beenhouwerij... De stadstelefoon daar werkte niet meer... Maar hij vreesde het ergste...

Jetje was er niet goed van. De brief die zij van Joseph ontving loog er echt niet om: of ze nu verdomme eindelijk eens wilde uitleggen hoe het zat met zijn voorvaderen! Als hij ooit wilde opklimmen tot de rang van officier, dan moest hij kunnen bewijzen dat zijn ouders en vier grootouders van zuiver Germaans bloed waren, zoniet kon hij alle verdere bevorderingen wel vergeten! Aan Marie moest hij deze inlichtingen niet gaan vragen, want in haar ogen bestónd hij niet eens meer! En ook Leon scheen daar het belang nog niet van in te zien. Maar Jetje moest wel begrijpen dat dit voor hem erop of eronder betekende! En als het eronder was, dan stond hij niet meer in voor zijn daden, als ze dat verdomme maar goed beseften, daar in hun comfortabel warm boerengat, veilig afgeschermd van de beestige bloedbad vol verschrikkingen om hem heen!

Zo'n brutale afdreiging had ze nog nooit van haar leven meegemaakt! Joseph was wel héél erg veranderd, de laatste tijd, moest ze zeggen! Jezus-Maria, was dàt alles wat er van die lieve fijne jongen overbleef ? Een grollende hond, bijtends klaar ?! Om er kou om het hart van te krijgen: zó veranderd, begod! ...

        Leon monkelde struis, toen zij hem verontrust de brief voorlas: " Ja, Tante Jetje, daar verschiet ik niet van...Hij zit al lang op dien wier, en heeft tegen mij ook al uitgevlogen dat het de hoogste tijd is dat ge het probleem van onze grootouders nu eindelijk eens uit de doeken doet. Maar ik kan hem daar niet bij helpen, tenzij dat ik u wat pousseer om ons getwee eindelijk eens de waarheid te vertellen hoe dat zit met de afkomst van ons vader...Mij hebt ge ook maanden aan een stuk voor de zot gehouden met dat Spook van den Dis, dat ik zogezegd gezien heb in dat café in Duinkerke... of niet gezien heb! Het was volgens u Dis zijn tweelingbroer, weet ge nog ?...Een tweeling, waarvan een koorddanseres van de cirque veertig jaar geleden bevallen zou zijn alvorens te sterven in 't kot in den groentenhof van het nonnenklooster. Straffe kost: zo'n tweelingbroer uit uwen duim zuigen om mijn probleem met dat Spook van Duinkerke op te lossen! ...Maar bon, voor mij niet gelaten! Want ondertussen weet ik toch zeker dat mijn vader echt dood is en niet bij de hoeren in Frankrijk zit, da's voor mij genoeg..."

        " Wel, dat heb ik toch al altijd gezegd dat den Dis morsdood was van die obussen, maar ge hebt mij langen tijd niet geloofd! Dan is het toch hoogtijd dat ook Joseph zijn ogen opent en aanvaardt dat z'n vader Dis een vondeling was. Akkoord, zo'n kind komt niet uit den hemel gevallen, en heeft natuurlijk een éigen moeder en een vader! Alleen vervelend dat die niet bij naam gekend zijn! En het kan goed zijn dat die ongekende ouders van Dis volgens de legende negen kansen op tien waarschijnlijk in de cirque speelden : ge ziet: ik zijn voorzichtig! ...Maar hoe gij het ook draait of keert,vent: volgens de wet bestaan die 'ongekende ouders' niet, punt aan de lijn ! En als dàt Joseph gaat beletten van generaal bij den Duits te worden, is dat een probleem dat hij zelf heeft gezocht!"

        " Wel, Tante Jetje, dan moet ge hem dat maar eens schrijven hé! Succes! Maar ik kan nu al zeggen dat de Joseph met dien uitleg niet erg content zal zijn !"

        Jetje was er blijkbaar toch ook zo gerust niet in als zij zich bij Leon had voorgedaan. Maar tenslotte vond zij zich niet verplicht de vuile was van haar buurvrouw te doen: Marie was oud genoeg om haar eigen boontjes te doppen! Immers, telkenmale Jetje zich met de beste intenties bemoeid had met het wespennest van het gezin Petré, had ze van haar vriendin het deksel op de neus gekregen! Wel, Marie moest het nu zelf maar oplossen!

Na een week van rijp beraad kon ze er écht niet meer om heen. Ze had al verschillende halve nachten wakker gelegen om het vóór en tégen van elk initiatief af te wegen en was dat zó beu dat ze het tenslotte Marie voor de voeten wierp.

        " Luistert, Keuntje, het moet nu gedaan zijn met al die flauwe kul. De Joseph is misschien dood in UW ogen, maar dat belet hem niet van MIJ het mes op de keel te zetten om hem de waarheid te zeggen over zijn afkomst. Want hij moet kunnen bewijzen dat hij van zuiver Vlaams bloed is of ze gaan hem nooit officier maken, daar in Rusland... Ik kan niet anders dan hem antwoorden! Maar ik moet nu rap weten hoe ver ik mag gaan met mijnen uitleg, anders springt die uit zijn vel !"

        Marie staarde haar lang nadenkend vlak in de ogen, zonder haar écht te zien en haalde tenslotte nukkig de schouders op: " Bewijzen ?... Wat valt er te bewijzen ? Dat er niks is ? Ge zijt toch zelf in der tijd naar Veurne geweest op de velo, naar uw vriendin op de Bevolking ? En naar de Moeder-overste van het nonnenklooster, nietwaar ? En ge hebt daar geen enkel wettelijk document kunnen vinden over de echte ouders van onze vondeling Désiré Vrooman, lijk dat de nonnen hem gedoopt hebben...Of van Désiré Petré, lijk Bompa Petré hem noemde na de adoptatie. Dat schoon kerstvertelsel van Moeder-overste, over de jonge moeder die dezelfde nacht in de stal van het klooster beviel van een ander ventje Noël Dieudonné, geeft geen enkel wettig verband met onze vondeling, dat heeft de paster zelf nog espres gezegd!"
        "Ow-ow Marie! Akkoord, geen wettig verband! Maar wel een logiek verband hé! In dat klooster wist iedereen dat het meisje een tweeling gekregen had, alvorens leeg te bloeïen: twee jongens, Noël en Désiré! Terwijl de vader de nacht van de geboorte Désiré aan de poort te vinden ging leggen en opgepakt werd door de gard-civiek, baarde dat meisje haar tweede kind Noël dat pas na de vroegmis gevonden werd...Die twee jongens zijn apart gevonden door de nonnen, op honderd meter vaneen en met een nacht tussen! Waarop de paster hen verboden heeft een verband tussen die twee borelingen te leggen! Ik versta nog altijd niet waarom...Maar gezien niemand dat dode vrouwmens van de cirk kende is zij door de paniek van het moment in de twee geboorteakten nooit met zoveel woorden genoemd...En die fout hebben ze daarna ook nooit meer durven rechtzetten! "

        Marie moest eens spottend lachen: " Dus lijk ik al honderd jaar zeg is de Dis te vinden gelegd, Jetje! ... Of hoort ge misschien niet goed ?! Van onbekende ouders, Jetje, officieel bevestigd...Verdimme, 't is just alsof gijder allemaal verstopte oren hebt! ... Jetje, het kan toch niet simpelder: die onnozelaar in Rusland heeft geen gekende grootouders langs vaders kant! En dan mag hij nog van geluk spreken!"

" Hoezo, van gelukspreken!?"

" Gij leest geen gazet zeker! ? Luistert Jetje: zelfs al moest Joseph dat kerstvertelsel willen opvissen om officier te kunnen worden, dan schiet hij nog in zijn eigen voet! Want dat vrouwtje - en ook de vent die de vondeling aan t klooster afgaf waren alle twee artiest in de cirque, volgens dat de nonnen dachten toch. Maar geen gewone artiesten, hé mens: in feite waren het rondzwervende Bohemers, nog staffer dieven dan de joden! En ge weet dat den Duits dat volk niet goed kan verdragen, en hen sinds vorige week allemaal oppakt voor een soort verplichten arbeidsdienst in Polen! Als Joseph nog veel van z'n oren maakt en niet goed oppast vliegt hijzelf misschien ook in zo'n kamp, als kleinzoon van zo'n rotte stinkende Bohemer, wie weet!"

"Jezus-Maria! Zijt ge nu helegans uw vijzen kwijt ? Om zo'n ongelukkig lot te verzinnen voor uw eigen vlees en bloed ?! Ge gaat mij op den duur nog verplichten hem heel die affaire met de Rudolf uit de doeken te doen! Is 't soms dàt da ge wilt ?"

Marie sprong op en siste Jetje in het gezicht: "Rudolf ?! Ge zijt niet goed snik zeker ?!... Georgette Neuville! Als ge dat durft doen, bezie ik u van mijn leven niet meer! Goed verstaan hé mens ?!"

Deze harde woorden raakten rap vergeten toen Jupp min of meer opgelucht terugkeerde uit verlof. Keulen-Stad was weliswaar afgrijselijk door dit massaal bombardement vernietigd - al bleef de Dom op een paar gaten na wonderlijk gespaard - maar de voorstad Porz op de rechter Rijnoever waar Jupp woonde, had niet zo veel geleden. Een beetje verderop in zijn straat waren wel twee zware bommen gevallen die vijf huizen hadden weggeblazen en er een dikke tiental erg beschadigd, maar in de Metzgerei van de familie Deutinger waren enkel wat ramen uitgeslagen... Zijn dochter en zijn vader hadden geen schrammetje, en Pa beweerde manmoedig dat hij met de hulp van zijn twee Fransosen de zaak binnen de week weer draaiende zou krijgen: Jupp hoefde zich niets aan te trekken!

" Ik had zelfs de indruk dat hij mij liever zag gaan dan komen!" lachte hij een beetje zuur. Zijn dochter Erika vond hij wel erg veranderd, een lange opgeschoten bonenstaak van vijftien, nu...Zeer terughoudend vond hij haar, en helemaal niet tot knuffelen geneigd...

" Maar ja, ik ben voor haar bijna een halve vreemde, een man die ze al twee jaar niet meer heeft gezien...En dit juist op de leeftijd dat ik haar een warm nest zou moeten geven kreeg dat kind zo'n harde wereld op haar nek!...Als ik haar hoor heeft ze weinig tijd om eens weg te dromen, wat bakvisjes vroeger toch doorlopend deden... Neen, Erika is een harde tante aan 't worden, jammer genoeg! "

OVERLEVEN IN "SPERRGEBIET".

Heden ten dage willen de mensen dat niet meer geweten hebben ,en ontkennen ze uit alle macht dat hun voorvaderen destijds "iets met de Bezetter te doen hadden". Dat strookt natuurlijk niet met de rauwe werkelijkheid van toen ,en gaat zéker niet op voor de bewoners van de kuststrook : het zogenaamde "Sperrgebiet". Wie dààr niet min of meer voor of mét de Duitsers werkte - mét zin of met tégenzin - zou die vier jaar bezetting terplaatse simpelweg nooit hebben overleefd !

Ik vertel over dit soort geknoei om twee zaken toe te lichten, en niet om goedmenende burgers in een kwalijk daglicht te stellen. Maar in tegenstelling tot het diepe binnenland, waar de bezetter slechts sporadisch in beeld kwam en het dagelijks leven van de burgers min of meer normaal verder liep, was de Sperrzone langs de kust één groot afgesloten militair domein! Het wemelde daar in de dorpen, velden en wegen van de soldaten en alles functioneerde er onder strikt toezicht van de bezetter. Zelfs in de burgerlijke stamcafés voelden de Duitsers zich volledig thuis, alsof ze in hun éigen Beierse Bierstube zaten. De Belgen waren er dikwijls in de minderheid en pasten zich aan bij die anderstaligen, zoals het reeds eeuwen in hun aangeboren aard zat. Iedereen, van jong tot oud, sprak zonder complexen een mondje Duits, of althans dàt soort gegermaniseerd koeterwaals wat daarvoor moest doorgaan.

        Zowel Peerdepoot als Briek Erte waren zonder de minste twijfel goede vaderlanders en dat zal verder in dit verhaal nog dik in de verf gezet worden. Als zij dan toch voor de bezetter werkten, was het simpelweg omdat ze nu eenmaal in een volledig 'verduitst' Bad woonden, en wie in dat bad zat werd nat, willen of niet!

        Komt daarbij dat iedereen die dacht slim te zijn en poten aan z'n lijf had, in dit verwrongen levensklimaat rap veel geld kon verdienen. Vooral het werkvolk van firma Berenbiet, dat de Duitse bunkers en versterkingen bouwde in de duinen, nam op dat gebied grote risicos... Zij begonnen, naast het officiële recuperatiecircuit van Pappie & Erte, sluiks voor eigen rekening ook loden leidingen uit villas te strippen... Villas die niét noodzakelijk op de Dijk stonden, en dus - op eerste zicht - ook niét door de Duitse genietroepen ondermijnd werden en dicht gemetseld.

        En hier begon het drama dat maandenlang véél slachtoffers zou eisen...

        Deze bloedige drama's met zieltogende werknemers van de aannemer Berenbiet en de goedgemeende medische eerste hulp die Nadine aan deze sukkels verstrekte, brachten haar tenslotte in contact met niet één, maar twéé geschikte huwelijkskandidaten ! En hoera! - uiteindelijk ook met haar toekomstige echtgenoot...

        Maar laat ons niet té erg vooruit lopen: er gebeuren al drama's genoeg...

De gezusters Rayée, die voor de oorlog een bloeiend immobiliënkantoor hielden, waren de drijvende krachten van de plaatselijke Rode Kruisafdeling. Dat weten we reeds door hun inzet ten behoeve van de vluchtelingen in de schoolkolonie Les Marchevins tijdens de 18-daagse veldtocht. Maar nu hadden ze hun z.g. hulppost ingericht in een leegstaand winkeltje van de Portiekenlaan. En zoals de naam het al doet vermoeden bevond de toegang tot dit huis zich in een... portiekje, jawel. Nogal een smàl portiekje, met daarin twee deuren: de deur rechtdoor opende op een eveneens smalle gang en de dito trap naar de eerste verdieping, terwijl een deur aan de rechterhand zogenaamd toegang verleende naar de kleine winkelruimte waar de eigenlijke hulppost was ingericht.

Omdat er redelijk veel slachtoffers onder haar hand ter plekke stierven, kwam ze nogal dikwijls in contact met Jan Loenders, de zoon van de dorpsdokter en moniteur van de EHBO-cursus. En voor de wettelijke afwikkeling van het verzekeringsdossier kreeg ze meestal bezoek van Antoon Berenbiet ,de zoon van de gekende aannemer waarbij het slachtoffer werkte . Dàt waren nu eens twee jongeheren die haar wél iets zeiden, zie!... Knap, van rijken huize en goede stand: die mocht ze niet uit het oog verliezen..
Maar dat was toekomstmuziek, zoals gezegd.

        Ondertussen zat ze natuurlijk opgescheept met Joseph Petré. Kandidaat-officier in het Duitse leger, dat sinds de lente aan het Oostfront weer volop in het offensief was gegaan, ditmaal voor goed, naar men zei... En zohaast dié de Russen uitgeschakeld zouden hebben - wat algemeen dit jaar nog verwacht werd - zou het eindelijk weer vrede zijn... En zou Joseph naar huis terug komen, met de lauwerkrans van de overwinnaar! En dat verdomde witte paard, wie weet...

        Lange tijd, terwijl Hitler in de winter voor Moskou op zijn donder kreeg, had ze enkel zijdelings via Leon met Joseph contact gehouden... Tijdens deze duistere maanden zou het bij de mensen nogal idioot overgekomen zijn indien zij zo openlijk zou corresponderen met een Oostfronter! Daarbij, Ma De Handt had haar jongste goed laten verstaan dat ze elke Feldpostbrief die de facteur bracht, onmiddellijk in de stoof zou kappen. Toen...ja!

        Maar ondertussen hadden de Duitsers zich na het vernietigende winteroffensief van de Russen schijnbaar flink hersteld van hun zware tegenslag voor Moskou. Ze gingen in de Oekraïne weer met groot succes in de aanval alsof er deze winter niets gebeurd was. Ze voerden gewoon een herhaling op van hun veldtocht van vorig jaar, maar wilden zich duidelijk geen tweede maal laten verrassen door het harde Russische klimaat. Leon zei dat het daarom bij Joseph, in de noordelijke helft van het Oostfront, door de ijzige winter en de slijkerige lente relatief rustig bleef. Maar nu slokten de machtige Duitse tankspitsen, volgens de gazetten, brede brokken op uit het rijke gematigde zuiden, van het mijnbouwbekken rond de Don tot de rijke olievelden in de Kaukasus. Victories die ze ons aanhoudend met luid bazuingeschal en bonkende paukenslagen in een cascade van Sondermeldungen door de strot stompten.

        Door deze Duitse overwinningen werd veel meer geklaagd over de zinloze Britse bommen op Oostende, dan openlijk gemord op de bezetting. En stilaan begon er een vreemde sfeer van gelatenheid en achterdocht over de mensen te komen. Want iedereen was er nu - zoals vlak na de 18-daagse veldtocht - wel langzamerhand van overtuigd dat de Duitsers deze oorlog uiteindelijk gingen winnen... Of als het - zoals enkel de verstokte optimisten nog hoopten - tot een onderhandelde vrede mocht komen, zouden we hoe dan ook nog een tijdje met een Duitse bezetting opgescheept zitten... Zich aanpassen werd het ordewoord: roeien met de riemen die men had en er het beste van hopen... Zoals schipper Pylieser had gedaan toen hij na het afblazen van de Operatie Zeeleeuw van de Duitsers drie beschadigde Deense vissersboten had gekocht om in de dode momenten op te kalfateren. Het eerste herstelde schip had hij gisteren te water gelaten, vertelde Leon een beetje jaloers...

        Het kwam er dus op aan je verstand te gebruiken. En Nadine was een verstandige meid. Dus besloot zij maar eens grondig te slikken, dat stomme witte paard te vergeten en de rug te rechten. En na te denken hoe ze haar eerste medische hoogstandje in de rol van Florance Nightingale deftig in een troostende brief-aan-de-soldaat kon ophemelen...

        Dat het comateuze Berenbiet-slachtoffer haar eerste EHBO-interventie niet overleefd had, hoefde Joseph niet te weten... volgens Leon eiste hij een goed-nieuws-show uit de Heimat te ontvangen: wel, die kon hij krijgen!

        In tegenstelling tot wat Joseph verwacht had, was Nadine helemaal niet in een stemming om te lachen. En zeker niét uit leedvermaak met de tegenspoed die haar ex daar in Rusland over zich heen had gekregen. Links en rechts werd al genoeg gefluisterd hoe rampzalig het Russische klimaat in de rangen van het Vlaams Legioen had huisgehouden, en eerlijk gezegd had ze eerder medelijden met die stomme kloot van haar... Sneeuwstormen in de toendra moeten trotseren bij een temperatuur van min 40°C , buiten in een open schutterskuiltje: ze mocht er niet aan denken !

        Want op het 'Bad' was de tweede oorlogswinter al een hele tijd weggeëbd en de bijhorende calamiteiten zoals gebrek aan vers voedsel en nijpend e kolenschaarste bijna vergeten... De overvloedige haringvangst had veel hongerlijders door het barre winterseizoen gesleurd, in zoverre zelfs dat de meeste mensen nu geen haring meer konden zién!

        Sinds begin mei had de ontploffing van de chemische fabriek van Tessenderlo veel van haar winkelklanten aan het denken gezet. Eerst werd monkelend gefluisterd dat de Witte Brigade deze sabotage veroorzaakt had. Deze knappe heldendaad had weliswaar het halve dorp weggeblazen maar ook de buskruitproductie voor den Duits afgesneden. Bravo ! Doch toen bleek dat dit lolletje eveneens 190 dode en 400 zwaargekwetste landgenoten had gekost, verdween uit de vaderlandse volksmond plots de Limburgse Weerstand uit beeld en bleek er een Brits vliegtuig een bom te hebben gegooid... En in feite niet gegooid, maar per ongeluk laten vallen omdat hij getroffen was door de Duitse Flakkanonnen. Eén patriot opperde als slag op de vuurpijl (!) dat de Duitsers zelf deze ramp hadden veroorzaakt, door de productie overmatig op te drijven! Eén oververhitte oven: et voilà! Een àndere profeet strooide rond dat een ploeg debiele arbeiders van de fabriek zélf verantwoordelijk waren voor de fatale vonk ,toen ze de aanééngekoekte hoop amoniumnitraat met pikhouwelen loskapten..Niet noodzakelijk mannen van de streek ,want er werkten daar ook Russische krijgsgevangenen...Hoe dan ook, de ramp bleef alle klanten van de winkel een hele tijd op de maag liggen. Ze moesten bij het zoeken naar een (mis)dadiger voor deze slachting kiezen tussen de pest en de cholera: den Duits of den Engelsman ,want over "het verzet" werd zedig niet meer gesproken :" Een ware Belg zou zo'n afschuwelijk bloedbad nooit durven aanrichten"...Op den duur wist niemand nog wat hij van deze miskleun moest denken en de sfeer van onbehagen nam overhands toe... "Al chance dat het schoon weer beloofde te worden ,om over iets ànders te klappen.,.."

        Maar toch raakte Nadine met de eerste warme dagen slechts moeilijk haar voorjaarsmelancholie kwijt... Ze vond de stilte in haar uitgestorven omgeving alsmaar zwaarder op haar gemoed drukken. Dit lekkere zachte lenteweer zou in een normaal vooroorlogs seizoen alvast een kleurrijke toevloed van opgewekte toeristen met massa's lawaaierige kinderen veroorzaakt hebben... Jammer genoeg was dat nù voltooid verleden tijd.

        De verlaten Distellaan af kijken verkilde haar hart.
        " Ik zijn verdimme al negentien, en ziet mij hier nu staan in dit verloren gat!" Westende-Bad lag er al ruim een jaar zo verlaten en verloederd bij, met brede strepen stuifzand in de straten, samen gewaaide hopen papierafval van de halfafgebroken reclamepanelen en veel verdord groen in de verwilderde perken... Als enige toeristen kwamen af en toe een paar veldgrijze soldaten verveeld langs de bloemkolen en de prei in het uitstalraam slenteren, om plots op te fleurden als ze haar blonde pijpkrullen zagen, de sukkelaars!

       " Verdimme, als ik het dààrvan moet hebben!..."

        Ze kende hen onderhand bijna allemaal van naam of bijnaam. En als er al eens een peloton van het marinegeschut in slonzig vuil-wit werktenue voorbij marcheerde, vrolijk-op-bevel zingend van Eeee-rika! , dan liepen er in de achterste gelederen altijd wel een paar kleintjes die naar haar sluiks een zotte snuit trokken... Man-man, hoe leuk! Om je rot te lachen! En dan bedenken dat deze paljassen absoluut de enige toeristen waren in Westende... Echt uitzinnig blij werd je daar als meisje niet van!

        En dan moest je al die vervuilde gevels zien met de afschilferende vensterluiken vol zoutkristal: intriest, dat verval. Maar dat ze de zee zelfs niet meer kon zien, vond Nadine nog het ergste! Want waar de Meeuwenlaan op de Dijk uitmondde kon ze vroeger vanuit de winkel - drie trapjes op - de eindeloze stoet wandelaars overschouwen en in de verte daarboven van een spie zonnig zeezicht genieten met een steeds wisselend kleurenpalet. Nu werd dit charmante perspectief over het water compleet verpest door een metershoge versperring van kluwen verroest prikkeldraad! Die op de koop toe nog vol hing met papierafval, dat de winterstormen daaraan hadden vastgehaakt:mooi was ànders!

        Er was zelfs sprake van dat ze daar de kop van de straat volledig gingen dichtmetselen met een soortement bakstenen gevangenismuur van vier meter hoog!... Zogezegd om de geallieerde landingstroepen tegen te houden. Alsof die niets beters te doen hadden dan hier dit troosteloze boerengat overhoop te zetten! ...

        Al mochten die gasten voor hààr gerust komen hoor! Misschien waren er zelfs een paar geschikte 'lovers' bij, en brachten die eindelijk een beetje leven in deze kille brouwerij! Want op die Duitse knullen was ze al twee jaar uitgekeken: geen enkele die wat standing had, knap was of spiritueel zoals de afgeborstelde officieren in de Weense liefdesfilms van Cinema Nova... En vooral: met de versleten uniformen van tegenwoordig was onmogelijk te achterhalen hoe ze er thuis voor zaten, ondanks hun opschepperij over hun welvarend ouderlijk "Geschäft" ! Uit deze grijze massa een knappe rijke jonge vent vissen ,proper op z'n lijf ,met wat spieren aan zijn karkas en schoon tanden in zijn lachebek...Jezus-Maria ,zuchtte ze ,dat was onbegonnen werk...

        Want voor Nadine stond als een paal boven water dat ze na haar huwelijk geen poot meer zou uitsteken! Haar uitverkorene mocht zorgen dat zij een leuk sociaal leventje kon leiden, vol boeiende contacten met haar vrolijke vriendinnen en voorname kennissen! Van het slopende zware slavenwerk in de winkel had ze definitief haar buik vol! Dus indien de Engelsen zouden komen, dan kon het in haar ogen enkel maar béter worden voor een jonge maagd van negentien...

        Maar volgens alle klanten van de winkel viel er van de Britten voorlopig weinig moois te verwachten. Die zaten veilig verschanst op hun eiland hun wonden te likken en zich waarschijnlijk vol te vreten met lekkere Amerikaanse hulpgoederen!... In de gazet stond dat zij nu blijkbaar hun bekomst hadden van al dat vechten tegen de oppermachtige Duitsers... Na hun jammerlijk mislukte Griekse veldtocht toonden ze, volgens de Signaal, héél weinig geestdrift om met grondtroepen nog een uitval naar het vasteland te wagen. Hun R.A.F. wierp wel iedere nacht lafhartig wat bommen op de kuststeden - zoals Oostende onder andere - maar troffen daarbij vooral burgers van bevriende naties! En daar lagen de Duitse bezetters niet van wakker... Maar wij Belgen wel!... Neen, de mensen wisten dat ze van de Britten verder geen mirakels moesten verwachten. Want zowel in Azië als in Noord-Afrika kregen de Tommys er duchtig van langs en moesten er de ene nederlaag na de àndere incasseren. Diep in hun hart wist iedereen nu langzamerhand wel dat de Engelsen deze oorlog definitief verloren hadden...

        Maar als de Britten dan toch niet van plan waren om in Westende te landen, waarom moesten de Duitsers dan hier zo nodig alles ruïneren met bunkers, veldwerken en versterkingen die toch tot niets zouden dienen ?... Dit zinloos vandalisme maakte de mensen er alvast niet veel vrolijker op... En Nadine zeker niet!

        Want toen ze vorige week Leon hielp met het schrijven van zijn laatste brief naar Joseph was die gast op de koop toe afgekomen met het zotte gerucht dat 'den duts' die mooie wandeldijk volledig gingen openbreken om er zware kanonbunkers en allerlei weerstandsnesten in neer te poten, onderling verbonden met lange onderaardse gangen. Alles in onverwoestbaar gewapend beton! Een soortement tweede Siegfriedlijn, als het ware, maar ditmaal vlak voor onze neus!...

        Nadine had die laatste ontdekking van Leon graag als één van zijn typische kwakkels afgedaan, zoals er zoveel gelanceerd werden in deze lente. Maar een paar dagen nà Leon kwam ook de fotograaf Paul Hazard, haar overbuur, deze ramp in vertrouwen bevestigen, al was het nog een groot geheim... Want hij was in de arm genomen door Jupp-de-keukenpiet-van-de-batterij, - of Feldwebel Deutinger zoals hij hem vormelijk noemde - die bij hem privé de eigen kunstfoto's ontwikkelde... Die had hem verklapt dat Jean Peerdepoot, de bureauchef van de Société, voor dit titanenwerk van de Atlantikwal aan zijn commandant Hauptmann Stolz de kadasterplannen moest leveren van alle villas op de Dijk... Of beter gezegd, reeksen verkleinde fotokopieën van die plannen in boekvorm, omdat dit handiger werkte. En Jupp was er in geslaagd deze opdracht aan zijn vakbekwame vriend meneer Hasard te laten toevertrouwen, omdat diens atelier daarvoor ideaal was uitgerust en het bij deze zielige artistieke hongerlijder weer een tijdje flink wat brood op de plank zou brengen..

        Dat alles maakt het juist zo uitzichtloos! , zuchtte Nadine: Die Duitsers met hun manie om overal prikkeldraad, mijnenvelden en betonnen bunkers neer te poten helpen Westende-Bad helemaal om zeep! Ik hou dat hier niet meer uit!

        Toch werkte iedereen vrolijk mee aan die afbraak! Zogenaamd omdat-een-mens-toch-moest-eten, maar in feite omdat dit meewerken hen absoluut geen windeieren legde, verre van zelfs: ze werden stinkend rijk! En wat Nadine nog het meeste ergerde was dat ze onder de zonen van deze plots zo welvarende middenstanders nog geen enkele geschikte aanbidder kon vinden...

        Als voornaamste welvarende medewerker achter de schermen stond Peerdepoot op de eerste plaats. Maar voor Nadine was die niet interessant want hij had geen zonen: dat was algemeen gekend. De man was het eerste jaar van de bezetting heel discreet op de achtergrond gebleven, om de nieuwe bazen van de badplaats niet voor de voeten te lopen. Maar Hauptmann Stolz van de kustbatterij had via-via al vlug gemerkt dat deze zielige horrelvoet op gebied van plaatselijke infrastructuur en ondergrondse nutsleidingen een onschatbare bron van inlichtingen bezat onder de vorm van kadasterplannen. Die waren onmisbaar om de straten en de zeedijk veilig open te graven. En dus had Stolz deze plannen zonder de minste schroom opgeëist ,monsieur Jean incluis...

        Nu werd over monsieur Jean gefluisterd dat hij door Jupp tijdig ingelicht werd welke villas door de Duitsers ondermijnd zouden worden... Waarop hij per telegram en uit zuivere compassie de Brusselse eigenaars verwittigde... Die dan juist geteld één week kregen om de waardevolle meubelen te redden. Maar omdat deze inlanders meestal in zo'n klein tijdsbestek geen Schein konden versieren om naar het Sperrgebiet te reizen, gaven ze aan monsieur Jean de volmacht om in hun plaats het meubilair weg te halen en ergens in schuren of garages veilig op te bergen. En binnen de kortste keren was heel deze onbaatzuchtige reddingsoperatie uitgegroeid tot een verhuisonderneming om u tegen te zeggen...

        Ook Briek Erte was zo'n stille figuur die door de bouwwoede van de bezetter plots een sleutelpositie had verworven... Vorig jaar nog gewone onderhoudsman die in opdracht van Dikke Pappie, de Ortskommandant, het mooie zwembad van de Lac-aux-Dames open hield voor de Duitse soldaten. Hij deed het zó goed dat de Dikke hem gelaste met het toezicht op de Operatie Geroofd Lood. Immers, de ondermijnde villas werden in opdracht van de Duitsers vooraf gestript van hun waardevolle loden waterleidingen. Leon werkte daaraan mee, nu het vissen met de Astrid te gevaarlijk was geworden, en hij had Nadine verteld hoe met de sluikhandel in sanitair lood een paar ingewijden een schone cent bijverdienden, Leon incluis...Want Briek, zijn toekomstige schoonvader, zorgde voor de opslag en de schifting van dat lood ,in afwachting van het vervoer naar Duitsland. In deze grijze zone zouden nogal eens wat leidingen naast den bak gevallen zijn, met medeweten van een oogluikende Pappie: een combine waarvan blijkbaar niémand armer werd.

        Het ging Briek dus tijdelijk erg voor de wind, wist Nadine. En dié man had wél zonen. Twéé knappe gasten zelfs! Maar Nadine durfde in haar ergste nachtmerries niet te dromen dat zij de rest van haar leven met "Madam Erte" zou worden aangesproken!