B63 

  DE TWEEDE AANVRAAG VAN JOSEPH.

                                   Praag, juli 1943.

Eind mei '43 was het Legioen -– of wat daar van overbleef - in groepjes uit het front weggetrokken en trapsgewijs in goederentreinen eerst naar de legerplaats Debica in Zuid-Polen verplaatst om uiteindelijk in Milowitz te belanden, een reusachtig militair complex bij Praag.

Van deze lange reis kon Joseph zich later niet veel meer herinneren omdat hij bijna aan één stuk door geslapen had. De spanning van het maandenlang balanceren tussen leven en dood en de schrik zwaar verminkt te worden had hem mentaal compleet leeg gezogen. In zijn zeldzame heldere momenten op de trein spookten aanhoudend de beelden van stervende kameraden door zijn hoofd, maar wat de toekomst verder voor hem nog in petto had, voor straks, morgen of làter, interesseerde hem totaal niet...

Hij leek wel een zombie, en zijn makkers rondom deden niet veel beter. Hij had, zoals zovelen, erg last van fluitende oren, wat een normaal gesprek bijna onmogelijk maakte en aanleiding gaf tot idiote misverstanden en schreeuwerige ruzies.

De tussenstop in de Poolse legerplaats Debica pompte wat nieuwe energie in hun gemartelde lijven en het was ook daar dat hij voor het eerst sinds ruim een maand zijn vrienden Penjaert en  Aspeslaghs terug vond. Of beter gezegd: zij vonden hém terug... En alhoewel die twee als sergeanten van een groep Sturmgrenadiere waarschijnlijk dieper in het strijdgewoel hadden gezeten dan Joseph met zijn 2CM pantserauto, zagen zij er beiden op eerste zicht nog tamelijk ongeschonden uit. Hij vermoedde dat Penny dit dankte aan de ironische afstandelijkheid waarmee deze flierefluiter alle tegenslagen onderging, en John aan de koele verstandelijke beoordeling van zijn overlevingskansen... Maar hoe dan ook: ze hadden het dan toch alle drie gehaald... En er was sprake dat alle anciens van het eerste uur nu voor drie weken met verlof zouden gaan naar Vlaanderen, en nadien bevorderd zouden worden...

Het was John die het als eerste opwierp: "” Van het officierenkader blijft er niet veel over, heb ik gehoord. Er zijn compagnies waar er van de vijf ‘Junkers’ maar één of twee meer op hun poten staan, en ze gaan dus dringend nieuwe kandidaten moeten aanwerven om de gaten op te vullen... Naar ’'t schijnt staan wij, als anciens van ’'t eerste uur, bovenaan de lijst! ...”"

"“ Als ze er zó op gebrand zijn om ons een ster te geven, zal daar wel een reukske aan zitten! "” sneerde Penny: "” Voor mij hoeft het in elk geval niet! Altijd met blote borst voorop lopen en op de koop toe d’' ander verplichten de kastanjes uit het vuur te halen, dat zégt mij niks !" ”

 John bromde: “" Da’s nog altijd beter dan klakkeloos de orders te moeten uitvoeren van een bangschijter die zijn pedalen kwijt is! Als officier kunt ge tenminste een van hogerhand gekregen bevel volgens uw eigen verstand uitvoeren! ”"

Joseph haakte twijfelend in: "“ Als ik àf moet gaan op het aantal chefs dat hun kaas heeft gelaten, zijn er aardig wat die niet over uitzonderlijk veel eigen verstand beschikten! ”"

Ze grolden wat, maar het ging niet van harte. Al wisten ze tegen het einde van de reis dat ze het er alle drie op zouden wagen...In hoofdzaak voor de eer dan, al dacht Joseph nog sluiks even aan zijn wit paard. En een officier kreeg rapper het Ijzeren Kruis toegekend dan een simpele sergeant, nietwaar...

Zij het dan postuum...

 

De ‘Leiding’ dacht er goed mee te doen de verenigde ‘glorierijke’ eenheid zo vlug mogelijk op het paradeplein van Milowitz voor zich op te stellen. Kwestie om met een pompeus lovende speech en de zuurverdiende felicitaties van de Reichsführer SS Heinrich Himmler vooral zichzelf te bewieroken.

Maar op de moraal van de mannen had het een averechts effect, zoals ze daar zo verloren stonden te bakken op dat reusachtige zonovergoten plein, met al die open ruimten tussen de groepen. Want Joseph zag nu voor het eerst welke bloedige ravage hun inzet rond Leningrad in de verschillende afdelingen had aangericht. Zijn pantserauto met het 2CM kanon was de enige overlevende van de vier die oorspronkelijk de ruggengraat van de ‘compagnie-zware-wapens’ hadden gevormd. En weliswaar mooi gelijnd, maar triest om zien en pijnlijk verspreid, stonden de uitgedunde gelederen van de vroeger zo forse eenheden Sturmgrenadiere rond het podium in carré opgesteld. Echte anciens van het oorspronkelijke Legioen had Joseph nog nauwelijks ontdekt: de meeste mannen op het plein waren pas in de loop van de laatste maanden als snotterige rekruten ingelijfd en hadden de winter aan de Neva uiteindelijk overleefd...Veel van hun makkers blijkbaar  niét...Maar uit de verschillende lazaretten zouden de volgende weken nog wel een paar herstellenden komen aanwaaien, en ook uit de Heimat verwachtte de ‘Leiding’ een grote toevloed van vers bloed...

Dat was dan ook hoognodig, indien ze er binnen de drie maanden wilden staan als de pas gevormde ‘ 6. SS-Freiwilligen Sturmbrigade Langemarck’ ,voorziene getalsterkte tweeduizend man ! Zo had hun commandant het toch triomfantelijk door de flippende luidsprekers over het akelig-lege plein geschreeuwd. En met deze laconieke aankondiging heel wat gekoesterde illusies de kop ingedrukt! Want voor hén was de '‘Krieg im Osten’' dus nog bijlange niet gedaan! Van een gedroomde demobilisatie en een spoedige terugkeer naar het luizige burgerleven in Vlaanderen kon hoe dan ook geen sprake zijn!

Eens de eerste schok verwerkt legden de mannen zich daar maar node bij neer, al was er nu eenmaal niets tegen te doen... Ze hadden getekend voor de duur van de oorlog in Rusland, en niét voor de duur dat het ‘Vlaams Legioen’ zou bestaan... Maar velen ergerden er zich vooral aan dat zij, zonder de minste inspraak, zomaar bij de SS werden ingelijfd, en hun vereerd etiket van Vlaams-Christelijke bestrijders van het bolsjevistisch monster in de vuilbak vloog! Want dàt hadden ze aan de Wolchov wél geleerd: van énige Christelijke waarden of Vlaams sentimentaliteit was er in de SS absoluut geen sprake! Het was al Duits wat er de klok sloeg: zowel de voertaal van het kader als de kille gevoelloze ‘kadaverdiscipline’! Het zou gedaan zijn met dat lome-voeten-slepen bij het uitvoeren van een bevel dat hen niet erg aanstond ! Frontverhalen van lijntrekkers of twijfelaars die door de SS-officier ter plekke door de kop werden geschoten, waren niet van aard om de geestdrift voor hun nieuwe eenheid aan te wakkeren.

Nog een grotere verrassing beleefden ze toen ze samen hun aanvraag voor de officieren-opleiding hadden ingediend. Die van John werd blijkbaar aanvaard lijk een fluitje van een cent, maar de Penny werd kortaf geweigerd om disciplinaire redenen: niet uit het goede hout gesneden, vertaalde zijn compagniecommandant. Met àndere woorden, zijn manie om elk bevel even te laten bezinken deed hem de das om.

Ook de aanvraag van Joseph deed bij zijn commandant de wenkbrauwen fronsen :”" Dat wordt niks hé Petré! Vroeger bij het Legioen heeft mijn voorganger al last gehad om je tot Scharführer te bevorderen! Wegens je onzekere Arische afstamming, lees ik hier... Ze hebben het toen door de vingers gezien, schijnbaar... Maar wat in het Vlaams Legioen nog aanvaardbaar was, kwestie van onzuiver bloed, zal in de toekomstige 6. SS-Sturmbrigade Langemarck niet meer door de beugel kunnen, hé man! Een bloedlijn met een vader van ongekend ras die bij de geboorte te vinden werd gelegd, zoiets zorgt bij de SS voor de nodige kriebels, Petré! ... Afgewezen! ”

Joseph probeerde nog kruiperig aan te dringen met: ” "Heer Commandant, en als ik kan aantonen dat de vondeling Desiré Petré niét mijn biologische vader is?..."”

"“ Raus, Petré !" ”

Verslagenheid bij de vrienden!

Op aanraden van John vroeg Joseph schriftelijk zijn ontslag aan uit de gewapende dienst: ” En geef als reden op ‘Wegens onzuivere bloedlijn niet waard bevonden om Vlaanderen als Officier te dienen’ Dan moeten ze hun eigen logica maar durven doortrekken...”

Maar vreemd genoeg dreef de Luitenant het spel niet op de spits. Hij liet Joseph op het bureel roepen en gaf hem de ontslagaanvraag nijdig terug :" ” Verbranden! Begrepen?! Onmiddellijk! Dit vod werd nooit ingediend, verstaan!?”"

“"Jawohl Herr Leutenant! "” was al wat hij verrast kon uitbrengen, en wou al model rechtsomkeer maken toen de commandant hem toeblafte: ”" Ik zal in je Heimat laten nagaan of je vermoeden ,van een àndere biologische vader af te stammen ,op enige grond steunt! Maar als dat een jood blijkt te zijn, vlieg je in het K.Z., verstaan?!”"

Hij salueerde, ook al had hij geen flauw benul wat die man met ‘K.Z.’ bedoelde... Maar veel slechter dan de toekomstige SS-Sturmbrigade zou het wel niet zijn...

 

De sfeer in Westende was plots zeer onaangenaam geworden. De arrestatie van de populaire Briek Erte blies de sluimerende dualiteit vóór en tégen ‘den Fritz’ nieuw leven in. Sinds de overgave van het opgehemelde Duits-Italiaanse Afrikakorps in Tunesië op 12 mei, begonnen de ‘Engelsgezinden’ weer licht te zien aan het eind van de tunnel. Dat feldgraue monster bleek dus inderdaad niet zo onoverwinnelijk al de laatste jaren gevreesd werd! Eerst Stalingrad en nu weer Tunis: door zo van de ene nederlaag in de andere te tuimelen moesten die bullebakken vroeg of laat de oorlog verliezen! Dat bedwelmende vooruitzicht was een half jaar geleden nog ondenkbaar! Nu was het enkel nog vol vertrouwen wachten op een geallieerde landing in Griekenland of Italië, en dan was de zegestoet van de Westerse beschaving onstuitbaar aan het rollen!

Maar deze roes deed menige heethoofd de pedalen verliezen en zijn glorieuze dromen voor werkelijkheid nemen... Pubers jutten elkaar op om toch maar de Mof een hak te zetten, hoe driester hoe liever! Dat begon bij nachtelijke kalkploegjes die ‘V’-tekens rondkladden, en eindigde met het neerschieten van een collaborateur of een zatte matroos. En dus schepte de bezetter steeds meer "‘Bandieten"’ op, verdacht van sabotage of ondergrondse strijd. En bij ontstentenis van de échte daders arresteerden ze nét zo leuk hun gezinsleden, vrienden en kennissen... Of zelfs gewoon prominente burgers die als notoir pro-Engels bekend stonden. Zo maar, kortweg als gijzelaar..

 

In Westende-Bad was bekend geraakt dat ‘Monsieur Van Schelles’, zoals de baas van de Lac-aux-Dames voor de oorlog werd genoemd als lid van de plaatselijke ‘Upper-Ten’, een paar maand geleden zo door de Duitsers was terechtgesteld, gewoon als gijzelaar. Maar volgens Dikke Pappie later aan Jupp vertelde zat er aardig wat méér achter. De man zou banden gehad hebben met het amateuristische spionagenet van Jean Peerdepoot, waar ook de fotograaf Paul Hazard onbewust voor werkte. En in de rand van dit onderzoek zou ook de naam van Briek Erte gevallen zijn. Zoiets kon de Gestapo natuurlijk niet laten ontglippen, temeer omdat hen ter ore was gekomen dat Briek en Hussak goede vrienden waren geworden, en ze deze Figaro al een hele tijd in de mot hielden...

Maar Pappie stak kordaat zijn hand in het vuur dat zijn badmeester niets verweten kon worden. En dés te kordater omdat door de afwezigheid van Briek de opening van de ‘Lac’ in het gedrang dreigde te komen... Want als Ortskommandant stond Pappie, samen met Jupp, in voor dit openlucht zwemdok, veruit de voornaamste zomerse ontspanning van de soldaten van de batterij sinds die gasten niet meer op het gemijnde strand konden baden...

Het was dan ook niet meer dan normaal dat Pappie al zijn relaties aansprak om Briek weer op vrije voeten te krijgen. Al was het met die mannen van de Gestapo moeilijk kersen eten...Evenwel, was Jupp er in april niet in geslaagd zijn kokkin Georgette Neuville uit de klauwen van de Brugse Gestapo te bevrijden?... Hoe had dié dat geflikt, Donnerwetter!?

Vreemd toch dat Feldwebel Jupp Deutinger daar zo schuw op reageerde, vond hij. Net alsof die drankgezel van hun ‘Stammtisch’ iets te verbergen had...

 

Dat Yvonne Erte, de knappe echtgenote van de Briek, ondertussen ook niet stil zat om haar ventje vrij te krijgen, spreekt vanzelf. Maar ze was nu ongewild zowat de vaandeldraagster en de gevangene geworden van de Westendse patriotten en liep zeer in de kijker. Té zeer, volgens haar eigen zin! Want telkenmale ze bij Pappie, Jupp of een àndere Duitser zoals Provoost Heydrich aanklopte, werd ze nadien gegarandeerd door goedmenende en meelevende dorpsgenoten aangeklampt om tekst en uitleg te geven! En dat hing ferm haar voeten uit!

Daarom besloot ze om zich dringend uit de omarming van één of ànder kamp los te wringen en zich zichtbaar neutraal op te stellen. En het eerste slachtoffer van haar politieke ommezwaai was Leon!  

 

Marie viel bijna van haar stoel toen ze Yvonne Erte herkende, die op de fiets in haar koertje afremde! Mens, wat leek dié een haast te hebben! Ze kon met moeite de keukendeur openen, toen haar bezoekster reeds het vuur opende: "” Dag Marie Petré! Ge kent mij wel hé: Erte! En ge weet wel dat den Duits twee weken geleden mijn ventje opgepakt heeft hé? Al durf ik niet geloven dat ge daar voor iets tussen zit, lijk de mensen beweren! "”

"“ Ha, Yvonne! Merci voor de confience, mens! ” sneerde zij ad-rem: "” Is '’t om dat te roepen dat ge hier op visite komt? Zet je, mens, zet je! En wat zal het zijn? Een jatte kaffe?”"

Even keken de twee kemphaantjes elkaar nijdig aan, maar toen drong het absurde van de situatie tot hen door. 

Yvonne kalmeerde het eerste:" ” Pardon om hier zo binnen te vallen, maar ik zijn grote kuis aan '‘t doen! En dàt hier past niet in mijn huis! "” Ze graaide in haar schortzak en legde hautain een gouden armbandje op de keukentafel.

Marie wist een ogenblik niets te zeggen en bleef verschrikt naar het glinsterende juweeltje staren: "” Wat is me dàt?... Wat moet ik daarmee?... Da’s niet van mij mens! ” Een naamplaatje in goud aan een dun kettinkje, met bij nader toezien een naam gegraveerd..."

"“ Olga” " spelde ze wat moeilijk:" ” Da’s van je dochter, mens! ”"

"“ Ja, maar kado gekregen van Leon, uwe kleine! Voor haar verjaardag, omdat ze zogezegd bijeen zijn! Ik wil dat niet! Ten eerste is dat een veel te duur kado voor die kinders om zomaar te geven, en ten tweede wil ik niet dat Leon nog met mijn Olga loopt! Vanals ik mijn huishouden weer op de plooi krijg en mijn vent terug is, stuur ik haar op pensionaat naar Gent! Zolang wil ik die van u niet meer op mijnen dorpel zien, verstaan! " ”

Ze draaide zich om, sprong op de fiets en verdween.

 

Twee uur later sloeg ze Leon daarmee volledig uit zijn hout en kreeg hij de volle laag! "Waar haalde hij plots al dat geld vandaan om z'o’n duur kado te kopen?! En zoiets aan een kind geven dat nog niet droog achter d'’oren is! Allee, opbiechten verdorie!"

Het verhaal van de blikken koekentrommel onder de konijnenhokken van Jetje kwam er verward en hortend uit. En ook van de omslag met de kluts armbandjes die hij per ongeluk had scheef geslagen. Hij had er twee uitgekozen, een grote en een dunnetje. Met dat laatste had hij bij juwelier Tissot in Nieuwpoort ruim de kosten voor het graveren van Olga’s naam kunnen dekken en nog zestig frank teruggekregen...

"“ En die omslag”"  vroeg Marie nijdig: ”Zaten er daar nòg andere in? Waar is die gebleven?!”"

"“ Nog achttien..."” bekende hij benepen: "’ Boven, in mijn kleerkast, achter de onderste schuif geplakt met sparrendrap...“ "

"Hier d'’r mee! Gijsse dief! En rap! "””