B56:  PAUL HASARD, LEERLING TOVENAAR.

       Westende, 1 augustus 1942.

Jupp voelde dat er iets scheelde aan zijn zakenrelatie met zijn ‘collega’ Paul. Waar die man in feite steeds losser met hem zou moeten omgaan door de toch aangename werkverdeling die zij onderling hadden afgesproken, werd die stomme Hasard in tegendeel met de dag schichtiger... Die vent voelde zich bij Jupp allesbehalve op zijn gemak, ja leek zelfs bang te zijn !... De Duitser vroeg zich af of de man, als goede patriot, enkel in bijzijn van vreemde militairen zo op de toppen van zijn zenuwen leefde, of meer in het algemeen de stress van de oorlog steeds moeilijker verdroeg...

Niet te begrijpen: de fotograaf verdiende toch deftig zijn brood, nu hij met hem samenwerkte... En Jupp kon zich moeilijk inbeelden dat Paul juist door deze vlotte samenwerking scheef bekeken zou kunnen worden door zijn medeburgers: iederéén in Westende ‘schnabbelde’ toch min of meer met de bezetter...En voor zover hij zich herinnerde had hij die teerhartige sukkel toch nooit afgesnauwd of onheus behandeld. Neen, hij zag geen énkele reden waarom Paul speciaal angst zou moeten hebben voor Jupp als Duitser, of voor de bezetters in '’t algemeen... Die deden hem toch niets... De Engelsmans, ja, met hun geregelde nachtbombardementen op Oostende: dat een bangschijter het dààrvoor in z’'n broek deed of een zenuwinzinking kreeg, dat kon hij nog begrijpen... En nu ook de Amerikaanse luchtmacht begon mee te doen, zou dat er voorlopig niet op verbeteren... Maar wie had er nu in godsnaam last van de Duitsers, Donnerwetter! ?...Ach Scheisse, met die Vlaamse slapjanussen was het ook altijd wat!

Natuurlijk wist Jupp ook wel dat zijn lucratieve hobby niet helemaal koosjer was: pikante foto’s van halfnaakte jonge dames maken en die dan doorverkopen aan gespecialiseerde magazines kon bij pilarenbijters, op eerste zicht, ietwat choquerend overkomen. En moesten ze twéémaal kijken, met een loep bijvoorbeeld, zouden ze hier en daar wel een uitschuiver over de grens van het burgerlijke fatsoen kunnen ontdekken. Maar ze waren tenslotte niet voor burgers bedoeld, maar voor eenzame soldaten hé! En vuile pornofoto’s kon je dat moeilijk noemen: daarvoor zou hij hier nooit een welwillend model kunnen verleiden, en die simpele Mariette al zeker niet. Zijn collega Paul was natuurlijk op de hoogte van Jupps ‘beeldige’ kunsten, en vreesde misschien ,als het scheef liep – ,voor een eventuele verzegeling van zijn atelier... Maar om daarvoor al ruim twee maand met de daver op je lijf rond te lopen, vond Jupp toch een beetje over de top. Hij moest de preutse man over dat heikele onderwerp toch eens wat sussend geruststellen...

Wat hem evenwel veel méér tegenstak was de groeiende vergronding van het atelier die misschien door deze angst was veroorzaakt! Als Jupp '’s zaterdags bezit nam van de werkplaats vond hij de laatste tijd een slordige stoffige boel, en hij haatte het om zo te moeten werken! Akkoord, hij kon af en toe uit de rommel op de grond wel een strook filmnegatief gebruiken om bij voorbeeld de gevoeligheid van zijn fotopapier te testen, maar dat mocht voor Paul toch geen reden zijn om zijn afval zo maar overal te laten rond slingeren!

Auw, het liep al tegen Sperrstunde! Jupp had nu zijn voorlaatste filmrolletje met wondermooie naaktfoto’s nagezien en keerde langzaam uit zijn droomwereld tot de allerdaagse werkelijkheid terug. Also Schluss! Hij wou er juist de brui aan geven toen hij plots een raar gevoel kreeg. Hij bekeek nu wat nauwkeuriger het gevonden stukje negatief dat hij al een hele tijd als grijsstandaard bij zijn laatste foto’s had gebruikt... Hij voelde het gelijk aan z'’n ellebogen: daar was iets vreemds mee...

Een controle van de zwarte snipper celluloid op zijn lichttafel bracht niet veel duidelijkheid... Maar toen hij het negatief onder de vergroter legde verscheen er een pietluttig stukje landkaart van de kust... Van Westende, bij nader toezicht: de twee huizenblokken langs de dijk tussen het ‘Westend Palace’ en de ‘Arendlaan’... Foto’s van de grote kadastervellen die Paul voor de commandant van de batterij had moeten maken op schaal 1/1000e... Om deze toe te laten er nauwkeurig de geplande bunkers en veldversterkingen bij te tekenen... Maar deze foto’s hier waren veel en veel kleiner... Schaal 1/100.000! ... Slordig om dat zo maar te laten rondslingeren, vond Jupp: dat was tenslotte toch ‘Geheimsache’ nietwaar ?!... Daar meende hij zelfs die dreigende stempel te lezen!

Vlug legde hij het strookje negatief onder de microscoop en voelde bij het scherpstellen plots zijn maagzuur opstoten van de schrik. Daar stond inderdaad in Gotische druk de vette stempel ‘Geheimsache!’! En toen hij langzaam en uiterst voorzichtig de rij strandvilla’s onder de verlichte lens van het objectief doorschoof, verschenen één voor één de betonnen mitrailleursnesten in de dijk met hun schootsvelden ,en de onderaardse verbindingsloopgraven naar de achterliggende huizen! En dicht bij de hoek van de ‘Arendlaan’ zag hij plots het massieve blockhaus "‘Seidlitz"’ staan, hoeksteen van de kustverdediging ‘Lakodam’! Onvoorstelbaar!

Versteend bleef Jupp een hele tijd voor zich uit staren, tot hij plots in actie schoot en wild op zijn knieën de grond afzocht naar nog àndere filmsnippers... Zes vond hij er nog, die op eerste zicht gelijkaardige landkaartjes vertoonden!... Zijn eerste opwelling was om Paul, die waarschijnlijk bij zijn gezin boven zat, ter verantwoording te roepen voor deze vérgaande slordigheid maar kon zich nog juist herpakken. Dit was nu eens het type-voorbeeld van een situatie waarin hij beter zijn hersens kon gebruiken dan woest in verontwaardigd Feldwebelgeschreeuw uit te barsten...

Het duurde even vooraleer alle stadia van het drama voor zijn geest de revue waren gepasseerd. Foto’s op zo'’n schaal van 1/100.000  noemde men normaal microfoto’s... En microfoto’s van geplande bunkerlinies hoorden enkel thuis in hogere legerstaven... ’Geheimsache! ’... En Jupp kon zich niet inbeelden dat Hauptmann Stolz van de batterij – of gelijk welke àndere militair - bewust aan Herr Hasard opdracht zou geven de dikke rol bouwplannen voor de versterking van de dijk in Westende op microfilm te zetten... Nog afgezien van het feit dat Stolz op zijn bureau met zo'’n formaat niet kon werken wegens gebrek aan de geschikte apparatuur...Tenzij iemand ànders, ver weg, die wél een microfoto kon uitvergroten, dit volumineus pak plannen wilde bestuderen... Voor de verzending van deze zware bundel inlichtingen was zo’'n klein formaat wel erg handig...en zelfs vereist ! Zoals ook de Discrete verzending, vooral..

Jupp haalde even diep adem en hernam de redenering. Als geen énkele militair aan Paul deze vreemde opdracht had gegeven, kwam die dus van een burger, een onbevoegde buitenstaander... Een spion dus, met andere woorden!...

Hij kon niet om het glasheldere besluit heen: Paul werkte voor een spionagenetwerk. Méér nog: als dat ooit uitkwam was die vent een vogel voor de kat! En zou hij in zijn val natuurlijk Stomme Jupp meesleuren! Want BIBI had bij Hauptmann Stolz deze Kunstfotograaf Hasard warm aanbevolen om de kadasterplannen van Herr Jean Peerdepoot op een handiger boekformaat te kopiëren...Of anders gezegd: als Stomme Jupp met zijn ontdekking van het complot naar de ‘Kettenhunde’ (scheldnaam voor de Feldgendarmen) liep, kon hij zich net zo goed, hier en nu, meteen voor de kop schieten!

 In diep gepeins verzonken ruimde Jupp het atelier op, sloot af en fietste als in trance het rustig slapende Bad uit naar zijn kazerne in ’Ons Rustoord’...

Friseurtje Hussak was er als de vliegen bij om van Jupps tijdelijke hersendood te profiteren.

"“ Zoals ‘Herr Chef’ wel gemerkt zal hebben zit mijn Zaloon constant vol met klanten die dikwijls van heel ver moeten komen en daardoor veel diensttijd verprutsen. Zou het niet interessanter zijn als ik een tweede Zaloon zou openen op het Bad, voor al de jongens die daar aan de versterkingen op de dijk werken of er in de villa’s gelegerd zijn ?... Het zou hen aardig wat kilometers besparen hé..."”

Jupp begon langzamerhand zijn Pappenheimers genoeg te kennen om wel te weten dat het voorstel van die gladjanus absoluut niet gestoeld was op z.g. zorgwekkende dienstverlet. Maar hij had er geen zin in om de bullebak uit te hangen en zich nog een bijkomend probleem op de hals te halen. Dus gaf hij de leperd twee dagen om met een in detail uitgewerkt voorstel voor de pinnen te komen waar hij met kennis van zaken al dan niet zijn toestemming aan kon geven. Ondertussen kon hij voort piekeren over een mogelijke uitweg uit het spinnenweb waarin hij door Pauls schuld verstrikt was geraakt. 

Hij had al even overwogen van krommenaas te gebaren en de zaak op z’'n beloop te laten. Maar wegens de mogelijke militaire schade die daardoor veroorzaakt werd was zoiets voor een Duitse onderofficier ondenkbaar! Nog afgezien dat Pauls spionnenbende steeds driester zou worden en de man met z’'n stomme kop vroeg of laat toch in de val zou lopen. Om vervolgens tóch Bibi mee te sleuren in zijn ongeluk... Dus niét.

Het àndere uiterste - hem zelf gaan aangeven bij de overheid - had hij vanaf het begin verworpen wegens het gevaar opgepakt te worden voor schuldig verzuim en een gebrek aan militaire waakzaamheid. En dan was borsj-koken-aan-de-Wolga nog de zachtste straf die hij kon verwachten...Ook niets om smachtend naar uit te zien.

Hoe hij het ook draaide of keerde: hij kon enkel een geluidloze afloop verhopen door Hasard voor het blok te zetten en hem te verplichten zijn misdadige acties te stoppen... Maar dan liep de amateur-spion het risico door zijn eigen kamp ‘opgeruimd’ te worden als zwakste schakel en potentiële tijdbom! Of erger nog: dan liep Jupp zelf gevaar door die boeven geneutraliseerd te worden als mogelijke verklikker...

Na dagenlang beraad besloot hij open kaart te spelen: hij kon zowel Paul als zichzelf het beste beschermen tegen de potentiële moordenaars door die mannen een voorstel-onder-heren aan te bieden. Iets in de aard van:

"Schei onmiddellijk uit met dit belachelijke spionnengedoe en ik zal heel deze zaak vergeten. Maar mocht je wraak willen nemen op Paul of mij, weet dan dat ik mijn geheime maatregelen genomen heb om postuum alle vrienden en kennissen van Paul te laten aanhouden. De razzia zal door de overheid op mijn vertrouwelijke aanwijzingen breed genoeg worden opgevat om van heel uw groepje, familie incluis, zeker niemand te missen..."” 

Hij had al dikwijls gemerkt dat het dreigen met een nog groter - maar ongekend - onheil bij dergelijke duistere terreurchantages het meeste effect had. Probleem was nu een formulering te vinden waardoor deze dreigbrief door de tegenpartij niet misverstaan kon worden, maar tevens voldoende vaag - en vooral naamloos -– bleef. Immers, indien het epistel in handen van de Feldgendarmen zou vallen, mocht het geen enkele aanwijzing bevatten die naar Jupp kon leiden... Want dàn was hij zeker een vogel voor de kat!

De volgende zaterdag ging hij niet naar het atelier van Paul, maar bezocht hij na rijp beraad de bazin van het baancafé ‘Cambrinus’, een discrete bar met discrete ‘diensters’ even buiten Lombardzijde... Hij kwam daar soms met zijn leveranciers langs als ze iets vertrouwelijks te regelen hadden en wist dat deze ‘Madam’ hopeloos leed aan professionele amnesie.

In haar buro vertaalden zij samen onder vier ogen de Duitse tekst die hij op een vodje had geschreven in deftig Vlaams en de dame was zo vriendelijk het uit te tikken op één exemplaar neutraal papier. Waarna ze een fles echte Franse cognac cadeau kreeg en onmiddellijk vergat "‘dien Duts’ na Pasen nog gezien te hebben"...

Hij was er met zijn gedachten niet echt bij toen Hussak hem aansprak over zijn tweede ‘Zaloon’ op het Bad. De lepe vogel had een vooroorlogse kapperszaak opgesnord, centraal gelegen in de ‘Avenue des Portiques’ nummer 4, vlak naast de zogenaamde hulppost van het Rode Kruis in nummertje 2. De tent was eigendom van een Gentenaar die in '’40 naar Engeland was gevlucht en er vroeger enkel in het toeristenseizoen had gewerkt. Het pand stond dus nu al twee jaar leeg te verkommeren, maar was wel nog volledig uitgerust, twee wastafels en vier droogkappen voor dames inbegrepen.

"“ Wenn Sie gestatten, Chef: ich kann nach eine woche sauber machen gleich anfangen mit Friseurarbeiten für Damen und Herren! Wenn Sie gestatten und okee sagen Chef, und zwei Mann mit Putzen helfen, dann ist alles fertig in eine Woche. Alles so in Ordnung Chef ? Ja ?”"

Wat kon het Jupp ook verdommen! Hij stuurde de figaro met zijn fiat naar Dicke Papie, de Ortskommandant, om de opeising van het pand te regelen en werkte zijn krijgsplan verder uit om in alle stilte het idiote spionnenclubje rond Paul Hasard te neutraliseren...

Hun gebruikelijke uitstapje naar Oostende, die zondagmiddag, was niet wat je een hoogvlieger zou noemen. Marie voelde wel dat Jupp al sinds zijn terugkeer uit spoedverlof op een serieus ei zat te broeden –- iets met zijn puberende dochter, waarschijnlijk - maar was verstandig genoeg om hem niet de pieren uit de neus te halen. Nadat hij hun passage langs het rendez-voushotel ietwat afwezig had afgewerkt, besloot Marie om het er in het restaurant dubbel en dik van te nemen, zolang het nog bleef duren: hebben is hebben, en krijgen is de kunst!

“ Als hij onze vrijage wil verbreken, zal hij het zélf moeten zeggen! ” Zij was niet van plan het hem weer gemakkelijk te maken door plots te beginnen ruziën, zoals na die geile kletsen op haar gat vorig jaar! En tot hij haar voor de deur van de ‘Stella Maris’ goede nacht kuste, bleef ze opgewekt en poeslief alsof ze niets van zijn zorgelijke snuit merkte...

Maandagmiddag fietste Jupp met Hussak naar het Bad om zogenaamd het nieuwe kapsalon even te bezichtigen, maar reed daarna direct door naar Pauls Fotostudio. Zijn ‘vriend’ was binnen juist in gesprek met Jean Peerdepoot, maar Jupp liet goed merken dat hij Hasard onder vier ogen wilde spreken. Hij zette de knip op de deur zohaast de mankepoot vertrok en zag Paul ogenblikkelijk verstijven.

"“ Ja, Paul, inderdaad, het is serieus! Ga zitten! "”

En terwijl hij de man de mantel uitveegde voor de vuile verwaarlozing van het atelier toonde hij de verdachte filmafval die hij op de grond had gevonden.

"“ Microfilms, Mensch! Das ist doch ‘Geheimsache! ’ Wo hast du denn den Kopf, mit diesen verdammten Blödsinn! Spionen werden gleich erschossen: das wissen Sie doch!"

Paul stortte lijkbleek voor zijn ogen ineen. Jupp moest niets meer toevoegen: de overduidelijke gevolgen van de catastrofale ontdekking ontploften in het gezicht van de stomme leerling-tovenaar!

Jupp maakte het kort:" ” Luister goed, vriend! Ik wil niet weten wat hier allemaal achter schuil gaat! Maar hoe dan ook: deze onzin moet hier en nu stoppen! Goed verstaan ?!"”

Paul zat ineen gekrompen met zijn gezicht in de handen te wenen en scheen niet te merken dat de deur naar een mogelijke ontsnapping op een kier werd gezet. Tot Jupp het op z'’n heupen kreeg en de kwijlende sukkel met Teutoonse verve een klinkende oorveeg verkocht! Hij trok het gebogen hoofd bij de haren achteruit en schreeuwde in het betraande gezicht :" ” Stom Schijthuis! Kijk in m’'n ogen, verdomme! Versta je goed wat ik zeg ? Die onzin stopt hier en nu, kappisch ?!”"

Hasard knikte verwezen.

"“ Hier, kom mee in '’t atelier!... Drink een Schnaps en verman je een beetje! Als jij je hersens gebruikt kom je er misschien nog zonder kleerscheuren vanaf !" ”

Hij wachtte tot Paul een beetje bekomen was en zei toen wat rustiger:" ” Versta mij goed: ik wil van deze stommiteit niets horen! Ik weet van niks en voor mij is er nooit iets gebeurd... Maar als ook je vrouw daarvan op de hoogte was moet zij nu eveneens naar hier komen om te horen wat ik te zeggen heb, verstaat ge ?!"”

"“ Neen-neen! Liliane weet van niks..."”

"“ Bon, dan kunnen wij deze stommiteit onder vier ogen afhandelen... Ik heb een voorstel op papier gezet waarmee we heel dit drama geruisloos kunnen begraven: hier, lees het op je gemak en laat de betekenis goed in je bezinken... En geef het dan door aan je chef, of de idioot die jou in deze zaak heeft betrokken... De bedoeling is dat iedereen goed beseft dat het spel uit is. Lees nu maar... hardop!" ”

Hij schoof het getypte A4 naar Hazard toe die met bibberende hand zijn bril opzette, zijn keel schraapte en met trillende stem hortend voorlas.

“" Wij kennen elkaar, en vernoemen daarom verder geen namen. Ik wil u en uw idioterie vergeten, als gij er direct mee stopt en uit mijn oog verdwijnt. Maar moesten uw medestanders het in hun hoofd halen mijzelf of mijn vriend, drager van dit schrijven, iets in de weg te leggen, dan zal Pappie onmiddellijk op de hoogte worden gebracht. Ik heb daarom meerdere gesloten omslagen met heel de uitleg in verzekerde bewaring gegeven bij vertrouwenspersonen met de opdracht de inhoud aan de autoriteiten te openbaren indien wij zouden verdwijnen of ons iets ernstigs mocht overkomen. Verwittig uw vrienden hiervan, allen, zonder uitzondering. Uw hoofd en dat van uw gezinsleden staan op het spel! "” 

  Omdat Hasard vragend opkeek, knikte Jupp bevestigend: ” Ja vriend, als de SD of de Gestapo een razzia houden, leggen ze heel de familie van de verdachten op het rooster, vrouwen en kinderen inbegrepen! Uw kompanen zijn dus verwittigd: stoppen met die rotzooi of heel hun gezin vliegt naar een concentratiekamp in Polen! Als ze nog één vinger bewegen en u of mij scheef bezien, komt mijn wraakneming automatisch in actie. Mijn onbekende engelbewaarders geven de omslagen met de bewijslast af aan de autoriteiten en dan verdwijnen jouw ex-vrienden samen met onze huidige belagers met heel hun gezin in ‘Nacht und Nebel’! En dat ik hier geen loze bedreigingen uit, kon je vorige maand in de krant lezen: honderd Brusselse communisten, die zich niet koest hielden, werden opgepakt en naar het KZ gestuurd om wat af te koelen...Dat kan ook met alle leden van jouw clubje gebeuren ! Goed begrepen ?”"

Paul staarde hem nog steeds met paniek in de ogen aan, en vroeg tenslotte schor: "” Herr Feldwebel, zeg mij, alstublief: mag ik aannemen dat u mij niet arresteert ?"”

"“ Inderdaad, gij idioot! Ik wil vergeten wat ik ontdekt heb als gij uw woord geeft onmiddellijk met deze levensgevaarlijke stommiteiten te stoppen... Binnen een week moet ik het geschreven antwoord van de bendeleider krijgen dat hij mijn voorstel aanvaardt en zich uit onze regio terugtrekt! Verstaan ?!"

Hasard barstte opnieuw in tranen uit: ”" Dank u... Dank...Ik wist meteen dat u een echte gentleman was! " ”