DE NAAMLOZEN.
De Leninkazerne, bij de 'Plaça de Toros Monumental', zat al propvol met de àndere brigades, zodat hun eigen bataljon 'Six février' op het laatste momentje maar in de gewelven onder de grote stierenarena gestouwd werd. Mooi was het er niet, maar ze lagen midden in de stad en zouden voor de wijven geen drie kilometer meer door het mulle zand moeten sjokken...Die laatste week die hen van de terugreis scheidde zouden ze óók nog wel overleven...
Terugreis...De fatale betekenis van dit woord begon met de dag steeds zwaarder door te wegen. Nog vóór de afscheidsparade waren de Garibaldi's in het tentenkamp van Tarragona aan 't muiten geslagen om een speciale oplossing voor hun specifiek probleem af te dwingen. Hen terug willen sturen naar het Italië van Mussolini was compleet waanzinnig, dat moest die verdomde Geneefse ontwapeningscommissie toch begrijpen! En ook de Thälmannen weigerden na het défilé hun wapens in te leveren als ze niet de garantie kregen nooit naar nazi-Duitsland terug te moeten.
De volgende morgen bracht Marco de uitgekiende oplossing: " Zij die geen repatriëringspapieren langs hun ambassade kunnen aanvragen omdat ze geen geldig paspoort meer hebben of uit hun land buitenvlogen, kunnen de Spaanse nationaliteit krijgen én een nieuwe Spaanse naam. "Sanchès of zo...Er lopen er hier duzenden met die naam ,en zo verdwijnen we in feite in de naamloze massa ! Maar negen kansen op tien wil dat ook zeggen dat ze in de Armada popular ingelijfd worden om door te vechten tot het einde..."
" En als ze het vechten beu zijn? " vroeg Steiner " Zou Frankrijk hen dan niet willen opnemen? "
" Vergeet het: dat zit vol! Parijs laat geen enkele Duitse jood of antifascist meer toe, vooral nu ze na Munchen zo'n goede maatjes geworden zijn met Herr Hitler...Zorg dus maar dat ze nooit iets horen van die naturalisatie van jou..."
" Zeg, ik ben al tien jaar Belg! En met m'n nieuwe papieren op naam van Verschueren werd ik een volbloed Brusselaar. Over mijn apenstreken in het Ruhrgebied zal geen haan nog kraaien: dat zijn oude koeien! "
" Ik hoop het voor jou, kameraad!...Maar nu iets ànders: vanavond mogen we buiten...geen zin om een stoot te placeren? Meunier weet een goed adres..."
" Die heeft daar een speciale neus voor, zeker? Maar nee, bedankt, ik voel me nog wat slapjes na onze laatste expeditie...Weet het me maar te vertellen..."
Nu terug naar eigen bodem ! In de krant die Joseph op de tram naar Oostende had gevonden werd nog wat nagefeest over de grandioze manier waarop de sluwe Britse Premier Chamberlain in Munchen de vrede had gered door buiten de oplossing van de Sudetenkwestie ook nog een apart vriendschapsverdrag met Herr Hitler af te sluiten. En nu Frankrijk overwoog dit voorbeeld te volgen zouden Rusland en Polen ook beter hun geschillen met Duitsland op deze wijze wegwerken, vond de hoofdredacteur van de gazet. Zo kon ,volgens zijn doorwrochte expertise ,eindelijk een definitief punt gezet worden achter het waanzinnig opbieden met wapengeweld waar niemand beter van werd.
Op de derde bladzijde ging een kort artikel over de Spaanse burgeroorlog dezelfde weg op: stop dat onzinnige moorden nu niemand nog aan de eindoverwinning van Generaal Franco kon twijfelen! Volgens de balans van het Rode Kruis had het mislukte Ebro-offensief van de republikeinen 100.000 slachtoffers gemaakt: éénderde bij de nationalisten, en ruim tweederden in de linkse rangen...
" Eigen schuld! " vond Leon: "Ze hadden maar hun kak moeten inhouden! "
Daaronder stond onder de romantische titel 'Kristallnacht' nog een beknopt commentaar over de onlusten in Duitsland van vorige week: "Alle joodse raddraaiers zijn ondertussen door de Nazi-autoriteiten in verzekerde bewaring opgesloten in afwachting van hun publiek proces. Zij zullen ter verantwoording geroepen worden voor de grote aangerichte schade ten belope van meerdere miljoenen Rijksmark. Om dergelijke opstootjes in de toekomst te vermijden overwegen de bestuurlijke autoriteiten daarenboven van de joodse gemeenschap een borg te eisen van één miljard RM."
" Die zullen zich nu wel koest houden! " meende Joseph: "de Duitsers laten niet met hun voeten spelen! "
" Verleden week stond anders in 'De Dag' dat vooral de stormtroepen van Hitler zoveel schaai hadden aangericht..."
" Als ge tegen de schenen stampt van een polies moet ge niet klagen als ge klop krijgt van de matrak, hé Puist! En als ze daarbij wat potten breken is dat voor rekening van wie begon. Opkuisen met de grove borstel! Elke regering die zich respecteert zou zo reageren als een laffe schurk haar Parijse ambassadeur omver schiet! Tenzij misschien die mossels van ons in Brussel! Die hebben geen kloten aan hun lijf! Na dat laatste alarm van ons dapper leger liggen ze in Berlijn naar het schijnt nog altijd slap van 't lachen...Juist gelijk wij op school, als w'in de les van 'burgerlijke opvoeding' de tekst van de Brabançonne moeten leren..."
" Tante Jetje kent die van buiten."
Marie bedwong zich en deed of ze het niet hoorde. Want die naam bezorgde haar telkens de kriebels sinds er tussen hen een haar in de boter zat. Vroeger wisten ze àlles van elkaar: hun leven samen was een open boek. Maar na die ruzie op Westende-kermis liep ze zich voortdurend af te vragen wat haar vriendin nú weer uitspookte of waar ze plots zo dringend heen moest met de fiets. Ze vervreemden met de dag: er kon nog met moeite een bonjoertje af. Voorheen gaven ze elkaar steeds spontaan en ongevraagd tekst en uitleg bij alles wat ze deden of dachten, héél natuurlijk, of boden elkaar hulp aan bij de boodschappen of zwaar huiselijk werk.
Maar dàt was gedaan...Gisteren, bij voorbeeld, dat geheimzinnig gedoe in Oostende: Marie wou op haar vrije dag eens discreet bij Savekoel uitvissen wat het zou kosten om Joseph een beetje in 't nieuw te zetten. Zolang die op de cadettenschool zat droeg hij dat uniform in feite in het dorp als zijn zondags kostuum. Maar tijdens de kermis was het haar opgevallen hoe erg hij uit zijn burgerkleren was gegroeid en hoe sjofel hij erbij liep, vergeleken bij de àndere jongens. Dus zij bij de eerste gelegenheid met de tram naar Oostende!
Na een lange speurtocht door de Inno en àndere grote confectiewinkels had ze uitgerekend dat een nieuwe uitzet voor haar oudste nog goed te betalen was. En van contentement besloot zij zichzelf op een ijsje te trakteren in de 'Glace Royale' van de Witte Nonnenstraat. Maar nauwelijks had ze een plaatsje bij het venster veroverd of wie zag ze uit dat souvenirwinkeltje aan de overkant buitenkomen? ?...Jetje! Ja, Jetje verdomme! En maar lachen en gekscheren tegen de wuft-geklede winkeldochter die haar overdreven hartelijk op de dorpel uitgeleide deed, ondanks het gure weer! En toen Jetje de straat overstak haar zelfs een vluchtig kushandje nawierp! Ja watte!. ..
Maar nu komt het stafste! Jetje liep bij het schuin oversteken recht naar het venster van het ijssalon. Een ogenblik later keken de twee vriendinnen elkaar in een flits vlak in de ogen en Marie zag haar opschrikken. Maar voor de rest gaf Jetje geen krimp en stevende onbewogen de hoek om...Ze wilde dus blijkbaar deze ontmoeting als totaal niet-bestaand beschouwen... Maar waarom? ? Was deze knappe brunette soms die "goede kennis" waar Jetje vorig jaar al mee dweepte, als om haar jaloers te maken? En was dit nu soms wéér de bedoeling?. ..Marie besloot tenslotte haar dat plezier niet te gunnen en deze ontmoeting ook van hààr kant te negeren. Maar toch stond ze paf van Jetjes zelfbeheersing en moest even op adem komen voor ze innerlijk kon toegeven dat haar vriendin een fameus karakter had.
Twee dagen later kwam Leon aan de beurt om van Jetje's vasthoudendheid te genieten. Bij het vieruurtje viel z'n "tante" hem meteen op het dak: " 'k Heb nieuws! "
" Ja?...Goed?..." Leon kon zijn wantrouwen nauwelijks verbergen. Hij begon zijn tante Jetje meer en meer als een soort stoomwals te beschouwen die al zijn zekerheden één voor één de grond inboorde.
" 'k Heb met Soeur Adolphine kunnen spreken..."
" Adolphine?! Wie is me dàt nu weer? "
" Wel, Mére Supérieure van het Zwarte Nonnenklooster in Veurne... Maar veertig jaar geleden hielp ze daar als novice de zuster portierster en speelde meter bij het doopsel van den Dis. Zij is, voor zover ik weet, de enige nog levende getuige uit de tijd dat hij daar te vinden werd gelegd."
" Een weeskind van onbekende ouders, dat hébt ge al gezegd! Maar van vondeling hebt ge nooit gesproken. En dat is toch weer héél wat ànders, heb ik menen te verstaan! "
" Mag ik misschien eens uitspreken?!... Ik heb dus effentjes met Mére Supérieure mogen klappen...En 't dient gezegd: erg tegen haar goesting. Want volgens haar mag zij zonder toelating van de bisschop van Brugge geen uitleg geven over vondelingen. Maar die meneer Pastoor van Veurne, die mij overlaatst het doopregister had getoond, had haar de situatie al uitgelegd. Daarom heeft ze mij, in afwachting van de bisschopszegen, alvast van drie raadsels verlost..."
" 't Zal weer wat zijn! "
Maar Jetje liet zich niet van de wijs brengen door die snotaap: " Ja-ja ventje ,lijk ge zegt! En houd u vast: Dis is absoluut géén bloedverwant van bompa Petré..."
" Dat weet ik ook! Hij werd gadopiteerd!"
" Heu...ja ,zoiets ,op zijn vijftien jaar, ja. Maar we dachten dat bompa als jonge koster tijdens die boeteprocessie begin 1900 was uitgeschoven en pas na jaren hoorde dat hij dat kermislief 'vol' had gemaakt...Vergeet dat vertelsel maar: die non is zéker dat bompa Petré de vader van Dis niét is! "
" Moet ik daar soms blij mee zijn? Of weet ze dan wie het wél is? Vroman? En wélke Vroman?! In 't omliggende zijn er wel honderd! "
" De Vromans kunt ge ook vergeten: die zitten er voor niets tussen...Moeder-Overste heeft bij het doopsel Dis uit eigen beweging die naam gegeven. Maar niet zó maar ,zegt ze: de omstandigheden openbaarden haar de wil van God zodat ze niet te kiezen had...Maar wàt voor omstandigheden dat wel waren, mocht ze nog niet verraden."
" De wil van God! Dan is 't gemakkelijk, hé! "
" Ja, 'k weet het, maar met nonnen moet ge daar niet van verschieten...Ze heeft wél een klein vermoeden dat de moeder mogelijk een zéér jong meisje was dat in het kraambed stierf...En dat de vader mogelijk de man was die zij bij het te-vinden-leggen van de kleine op de vlucht heeft zien slaan...Meer wilde zij voorlopig niet kwijt"
" Mogelijk, mogelijk! Daar zijn we vet mee! Maar stelt dat het waar is dat het jonge meisje stierf bij de geboorte van ons vader, kan ze nàdien geen kind meer gekregen hebben dat nu in de plaats van mijn vader voor spook speelt in Duinkerke. En vóórdien nog minder, want toen was ze veel te jong! Hoe meer ge in die pot roert, hoe meer ge mij gelijk zult moeten geven: Dis zit in Duinkerke bij een ànder wijf! 't Is triestig voor ons moeder dat ik het moet zeggen ,maar 't is hém da'k gezien heb in dien speeltuin dààr ,hém en niemand ànders !"
Hij schrok zich wél een breuk toen hij de maandag daarop wéér een brief in de bus vond, en wéér zonder omslag. Maar ditmaal géén uitgeknipte krantenletters op een blad uit een schoolschrift geplakt: gewoon briefpapier met in inktpotlood een geschreven tekst in blokletters. Even twijfelde hij of hij het epistel niet beter gewoon liet zitten en Marie het eruit liet halen. Maar zijn moeder riskeerde het hooghartig weg te werpen en dan zou hij nooit weten wat erin stond. En het stiekem aan Jetje geven durfde hij niet, want als dit uitkwam zou moeder hem vermoorden! Dus las hij:
DIS IS GAAN LOPEN NAAR
ZIJN LIEF IN DUINKERKEN .
OMDAT GIJ HEM BELOGEN
EN BEDROGEN HEBT MET .
DAT EI VAN DE KOEKOEK.
BEKENT MARIE OF ALLES
KOMT UIT! !!!!!!
" Wel, wat is 't? " vroeg Marie plots naast hem, " Een brief van Jetje zeker? " Van 't schrikken liet Leon het blad vallen en rood van schaamte raapte hij het snel weer op. Tot zijn verbazing las zij de tekst heel aandachtig om dan wat misprijzend te snuiven. Ondertussen kon Leon wat bekomen en vroeg dan:
" Verstaat gij dat van die koekoek? "
Even keek ze hem onderzoekend aan en moest dan glimlachen om zoveel kinderlijke onschuld.
" Dat zijn ouw koeien, ventje! Allee, rept u maar naar 't school! "
