A57  DOUCE FRANCE.

 

          Argelès-Plage, 20 februari '39.

Steiner voelde zich zo slap als een natte vod. Het was nu al een week geleden dat hij nog iets deftigs had gegeten, als je tenminste die paar sardientjes op weg naar de grens 'deftig eten' wilde noemen...Maar sinds ze  tien dagen geleden op Frans grondgebied geïnterneerd werden hadden ze enkel tweemaal een schep soep of slappe ratatouille gekregen :de eerste in het schiftingskamp van Le Boulou, bij hun overhaaste intrede in 'la douce France', en de tweede drie dagen later hier op het strand van Argelès. Geen wonder dus dat 'eten' ondertussen voor iedereen tot een obsessie was geworden.

Van die eerste vastenperiode na de grensovergang hadden ze zich niet veel aangetrokken, overgelukkig als ze waren met hun nipte ontsnapping uit de greep van de fascisten. Want het had er verdomme met zijn pootjes uitgehangen!  Onder de afwisselende sneeuwvlagen en regenbuien had de colonne vluchtelingen die laatste nacht in Spanje wel bevroren geleken. Op vijf kilometer vóór de grens was de steenweg volledig dichtgeslibd met alle soorten auto's, boerenkarren en karretjes, kinderwagens, tandems en bakfietsen...Nààst de baan uitzwermen ging niet, door de rotswand rechts en de ravijn links, en met hun rolberrie dóór de opstopping breken konden ze óók vergeten. De grote wagens en autobussen die door gebrek aan ruimte noodgedwongen stilstonden lieten geen enkel kleiner voertuig voorgaan. Zelfs het invalidenbed van Marco niet, ondanks de gewapende escorte van zijn twee 'kerstbomen'. Rondom hen zaten immers teveel àndere militairen vast, en dié kon je met een plaasteren poot of een handgranaat niet erg impressioneren...De brancard achterlaten en dan maar te voet verder trekken, met Marco op zijn krukken, had nog minder vooruitzichten geboden :niemand liet zich goedschiks voorbijsteken. Enkel als bij een opklaring een overvliegende bommenwerper een ei liet vallen kon je van de paniek gebruik maken om een paar plaatsen in de volgorde te winnen...Maar erg veel hielp je dat niet vooruit.

Ze hadden er zich dan maar bij neergelegd geduldig voetje voor voetje aan te schuiven zoals iedereen, ook al was het krijgsrumoer van het front met het uur genaderd. Niet zozeer uit het zuiden - de richting van Gerona waar ze vandaan kwamen - maar vanuit het westen, vanachter de bergtop van de Pyreneeën langs de grens. Het gerucht dat Navarrese troepen hen, vanuit links met een stoot in de flank, van Frankrijk poogden af te snijden, was dan tóch geen kwakkel gebleken...

Kortom, over die laatste vijf kilometer hadden ze, ruziënd en óp van de zenuwen, een volledig etmaal moeten aanschuiven. En toen de volgende morgen plots de Navarrezen op de linker bergkam waren verschenen, door de opkomende zon goed afgetekend tegen de besneeuwde flank, was de bom gebarsten...Op dat ijzig-kille bevroren moment - onze vrienden waren de grenspost tot op driehonderd meter genaderd - brak achter hen in de colonne opeens een waanzinnige paniek uit. Onder het aanzwellend schreeuwen, tieren en krijsen van de radeloze menigte, waarin het hinniken van de paarden verzwolg, was plots een vloedgolf vluchters komen opzetten die - zoals bij een dijkbreuk - samen met al het volk vóór hen de tergend-trage controle aan de grenspost had overspoeld!

 Marco had in het dolle gedrum één van zijn krukken verloren, maar was door Steiner en Günter gesandwiched en, tussen hen in, tot ruim twee kilometer voorbij de douanepost gesleurd. In de bruisende banjir waren ook de Franse Gardes Mobiles ten onder gegaan. Pas in de namiddag hadden die - vijf mijl verder, in Le Boulou - de woelige massa weer wat onder controle gekregen en de  onmetelijke mensenzee in een reusachtig 'schiftingskamp' gedreven. Een groot woord voor een aaneengesloten rits bergweiden, waarvan de omsingeling door een overdaad zenuwachtige Senegalese fusiliers weinig goeds had voorspeld.

Terplaatse werden, aanvankelijk met een zeker égard, de Spaanse militairen ontwapend en de gewonden afgevoerd. Maar bij de burgers werden de mannen brutaal van vrouw en kind gescheiden, zonder pardon. Steiner moest er de volgende morgen, ondanks zijn protest, ook Marco  in een Rodekruis-post achterlaten en was, samen met zijn twee Duitse kompanen, op mars gezet naar de kust, twintig kilometer verder...

Triest om zien, die eindeloos uitgerekte sliert van tweehonderdvijftigduizend uitgeputte wapenbroeders zonder wapens...En de spot in de ogen van de dorpelingen onderweg...Niets is zo ontluisterend als een legerbende die zelfs niet meer in de pas wil lopen.