STRANDGENOEGENS...
Het interneringskamp van Argelès-Plage bestond uit een strook zandstrand van ongeveer een kilometer lang en een driehonderd breed, omheind door één zinnebeeldige prikkeldraad. Punt. Verder niets, nada, que dalle... Geen enkel gebouw of afdak waar men een keuken of een administratie in kon onderbrengen, om van een infirmerie of latrines nog te zwijgen :niets. Enkel alle honderd meter, als een vredig fata-morgana, een kraantje met een douchekop, waar vroeger de toeristen het zout van hun zonverbrande lijf hadden gespoeld. Buiten de afsluiting stonden weer dezelfde Senegalese schildwachten (of hun tweelingbroertjes, want "alle negers trekken opéén") onrustig met de ogen te rollen :voor het eerst moesten zíj blanken bewaken en zo'n tegennatuurlijke toestand kon nooit goed aflopen, wisten ze...Wat verderop lagen hun collega's in de clinch met weerbarstige hopen kakhi zeildoek waaruit, ondanks hun luide bezweringen, trekken ,sleuren en schaterlachen ,putain de merde ,géén énkele deftige tent wilde groeien...
Moos had direct dóórzien dat ze hier voorlopig in open lucht zouden logeren en zijn makkers onmiddellijk meegenomen naar de hoge kant van het strand, tegen de flepse duinenrij.
" Eerst ons domein afbakenen, Heren, vóór het kamp propvol loopt :goed droog zand, minstens een lap van drie op drie! En dan als de bliksem helmgras trekken, zoveel ge maar kunt! Da's hier het énige groen. Goed om op te slapen, en misschien is het zelfs eetbaar..." Hij had in Duitsland twee jaar in een strafkamp bij de Oostzee gezeten en wist waarover hij het hàd. En de Fransen kennende vermoedde hij dat het wel even kon duren vóór die hier de verzorging van een kwart miljoen hongerlijders op poten zouden zetten. Een honderdtal veldkeukens voor het eten, tot daar toe :dat zou binnen een paar dagen wel lukken, hoopte hij. Maar voor een beschuttend onderdak konden ze beter zélf uit de pijp komen...
En gelijk kréég hij...Dié nacht sliepen ze, bij een wassende maan achter de voortjagende wolken, voor het eerst van hun leven in hun eigen stukje mulle duinzand, pinnig als grootgrond-bezitters...Alhoewel, van slapen kwam weinig in huis, uit reactie op de uitputtende spanningen van de laatste dagen, en de onrust rondom. De koude wind maakte het er zéker niet gezelliger op, maar dicht bijeen onder twee dekens en op een dik leger van helmgras viel het nog mee. En de volgende dagen pikten ze betere ideeën bij de buren zodat ze op den duur in een diepe kuil 'woonden', óp hun 'matras' en ónder hun drie samengeregen rubberponcho's...'Droog' en 'warm' waren daarbinnen zeer relatieve begrippen, gezien het wisselvallige weer. Maar ze zouden het wel overleven, als ze tenminste 'morgen' iéts te eten kregen...
Jammer genoeg liep het met de bik van bij het begin fout. Het kamp was, zoals Moos had voorzien, ondertussen propvol gelopen. Eerst zou het Rode Kruis voor het eten instaan en de tweede dag kwam er zowaar een deftige delegatie langs de draad een oogje werpen, om dan stijf van ontzetting met de noorderzon weer te verdwijnen. Twee dagen later daagde het Franse leger op met welgeteld tien veldkeukens, maar méér dan één schepje slappe ratjetoe de man moest je per etmaal voorlopig niet verwachten...Ondertussen had zowat iedereen last van buikloop gekregen en werd zonder lang zoeken rap dààr neergehurkt waar de krampen het bevolen...Het wonderrecept van Moos - aanhoudend kauwen op duingras - kon misschien destijds in Duitsland iets uitgehaald hebben, maar hier bleek het resultaat eerder naar de slappe kant...
Langzaamaan drong de overtuiging door dat de Franse autoriteiten deze logge massa van een kwart miljoen sukkelaars nooit deftig zou kunnen helpen als die zichzelf niet wat organiseerde. De communisten gaven de aanzet om kleine groepjes gelijkgezinden politiek te overkoepelen in een cellenstructuur, tot een paar officieren de machtsgreep voelden aankomen. Een leger, ook al was het verslagen en geïnterneerd, behield toch een eigen bevelsketen en hiërarchie, zo redeneerden zij :zet die terug op poten en de amorfe massa wordt opnieuw maneuvreerbaar. En bij deze poging konden zij de bemoeizucht van de stalinisten missen als kiespijn.
Het kamp zat echter voor driekwart vol met dienstplichtigen, waarvan het gros de buik vol had van dat linkse gewauwel of deels zichzelf heimelijk Franco-gezind voelden. Die vonden dat hùn oorlog sowieso was afgelopen en dat al de officieren de pot op konden met hun 'kouwe-kak'. Dit schuwen van elk gezag - een typisch reflex van de gefrustreerde underdog - uitte zich met de dag heviger naargelang de politieke versnippering weer de kop opstak. De anarchisten wilden zich niet opnieuw laten inkapselen, noch door 'das Militär', noch door Moskou, terwijl de trotskisten en de P.O.U.M. van de gelegenheid gebruik maakten om met de oude onderdrukkers een paar openstaande rekeningen te vereffenen, met de gehate SIM in de eerste plaats. Binnen de week zat het er dus bovenarms op en werden 's morgens de eerste lijken begraven. De meesten gekeeld, maar sommigen gewoon gestorven van ziekte en uitputting. Gelukkig begonnen de Fransen rond die tijd eindelijk greep op de situatie te krijgen en kwam de voedselbedeling schuchter op gang. Niks te vroeg!
Het gerucht dat Parijs hier langs de kust ondertussen zes àndere kampen had ingericht kreeg vaste vorm toen iedereen opgeroepen werd zich te groeperen volgens zijn politieke voorkeur. Over de volle lengte van het strand verdeeld doken op regelmatige afstanden plots grote plakkaten op met de namen van alle linkse strekkingen en partijen die de republiek rijk was geweest. Het was duidelijk de bedoeling de vechtende honden uiteen te trekken, in eerste instantie hier op het strand, en vervolgens de homogene groepen zo vlug mogelijk naar een eigen kamp over te brengen. Het einde van de multi-culturele samenleving in het ex-republikeins leger leek nu wel met rasse schreden te naderen.
Vreemd genoeg stond er helemaal op het einde ook een bord met 'EXBRIG.INTERN.' en een andere met 'CAND. LEGION ETR.'...De Fransen hadden zelfs de moeite niet opgebracht dit in het Spaans te vertalen.
Günter kreeg het er zichtbaar moeilijk mee:" Ik was een EX-BRIG.INTER met een TROTSKI-verleden en een ANARCH-vriendenkring...En negen-op-tien ligt mijn toekomst wel bij het LEGION ETR...Kan iemand mij dan zeggen onder welk Scheisse-plakkaat ik verdomme mijn bedje moet spreiden ?!"
" Laat ons maar EX-BRIG. kiezen " opperde Steiner : " Het voorlaatste vak. Dan kunnen we voorlopig samenblijven en houden we alle mogelijkheden open...Met EX-BRIG kunnen we nóg alle kanten uit..."
" Hiér voel ik mij in elk geval niet langer thuis, nu dit stuk aan de P.C. is toegewezen. Heel de buurt stikt van de stalinisten! Dus laat ons maar doen alsof we échte EX-BRIG zijn : misschien geloven ze het wel..."
Ook Moos wilde verhuizen :" En misschien zal dàt deel van het strand dààr niet zo druk bezet zijn...Al vind ik het jammer ons mooie nest te moeten achterlaten, na al die moeite met het helmgras..."
" Ik ga eens op verkenning " zei Steiner :" Houden jullie ondertussen onze boel wat in de gaten"
Na twee uur dook hij bezweet weer op.
" Inderdaad, veel volk zit er niet in dit voorlaatste vak, ik weet ook niet waarom..."
" Ja, verwonderlijk ",vond Günter :"Vooral als je nagaat dat in november vorig jaar - volgens de Ket destijds schatte - toch een vijfduizend oud-Brigadisten de Spaanse nationaliteit had aangevraagd. Die zijn toch niet allemààl gesneuveld! "
"En in het volgende vak, onder het plakkaat 'CAND. LEGION ETR.' zit er bijna niemand! Iedereen schijnt z'n buik vol te hebben van 't sabelslepen...De vier Franse recruteurs sparen ànders geen moeite :altijd maar tranerige plaatjes draaien van 'Mon Légionnaire' en zo...Ze hebben ook een veldkeuken met schapenragout als lokvogel naast hun open bureautentje gezet...En iedere serieuze kandidaat krijgt een schep om hem over de drempel te trekken."
" Schapenragout..."droomde Günter. En Moos, de eeuwige Wandelende Jood, vroeg argwanend :" Ben je zéker dat het geen varkensragout is ?"
" Zeg !Stel je niet zo aan, Moos! Daarbij, ze nemen geen joden aan bij het Legioen! "
" Juist daarom! Als ik m'n pens heb volgevreten, leg ik 'Kleine Moos' op tafel en vlieg ik buiten! Dan brengt mijn besnijdenis eindelijk eens iets goeds op! "
Plots begon Steiner zwetend te kokhalzen. Zijn twee kompanen versteenden toen hij de bloederige gulp braaksel met de voet onder het zand wou begraven. Maar hun verbazing sloeg om in afkeer toen ze de schuimend-rode brij herkenden :verse schapenragout-à-la-Provençale!
" Ik vertelde hen dat ik terug zou komen met mijn twee kameraden die ook stevige interesse hadden voor 'La 'Légion', en daarop gaven ze me nóg een schep! Die vette kost is teveel van het goede, zoals ge ziet..."
" Gaan we, of gaan we niet ?" vroeg Moos ongeduldig :" Ik zou ook wel eens zo willen kotsen! "
" Als ze MIJ terugzien, hang ik :dan moét ik tekenen, na al dat schranzen op hun kosten...Maar als we tot morgen wachten, dat worden deze recruteurs misschien door een àndere ploeg afgelost..."
" Morgen, morgen! Tegen dàn lig ik in de coma van de honger! " Günter werd kwaad :" Komaan, draai dat helmgras in de dekens en pak je ransel! We verhuizen! Wat jij, Moos ?"
" Jetzt, mein Lieber, wird gefressen, verdammt noch Mahl! !"
Steiner hield zich wat op de vlakte toen hij zijn twee kompanen aan de ronselaars voorstelde als serieuze kandidaat-zandstuivers voor hun legioen. Ze herkenden hem wel van zijn bezoek in de voormiddag maar schenen zijn inlijving niet te willen forceren. Misschien kon hij nuttiger zijn als aanbrenger van nieuw bloed, eerder dan als legionair-tegen-wil-en-dank. Door die twee stomme Duitsers aan te brengen had hij als het ware zichzelf dubbel en dik vrijgekocht.
Die heren waren goed op de hoogte van de problemen waarmee soldeniers zoals Günter en Moos - vaderlandsloze antifascisten uit Duitsland - verveeld zaten :een weg terug naar de Heimat wàs er niet, dat hoefden ze niet eens dik in de verf te zetten. En dat ze hier niet eeuwig op kosten van de belastingbetaler op hun luie gat konden blijven liggen, sprak ook vanzelf, nietwaar... Reken daarbij dat Frankrijk, sinds de val van Barcelona, volop zoete broodjes bakte met de drie dictators aan haar grenzen, dan bleef er voor een oudgediende van de Thälmann-brigade hier aan de Azurenkust niet zo érg veel toekomst meer over, hé... De twee vrienden konden niets ànders dan dat somber beamen. Als troost kregen ze hun eerste schep ragout, samen met poëtische beschrijvingen van het leven onder de wuivende palmen van een frisse oase.
Volgden dan de avontuurlijke kameelpatroeljes door de woestijn en de kampvuren onder een purperen sterrenhemel. Juist toen ze hun bord hadden schoongelikt en de heren over gewillige buikdanseressen en lichte meisjes begonnen te slijmen, brak er buiten een rel los. Steiner maakte er stil gebruik van om weg te glippen.
Bleek dat de opwinding veroorzaakt werd door een colonne veldkeukens, dertig op zijn minst. In zijn vak, bij EX-BRIG.INT., bleven er alvast drie staan...Zo te zien was de hongersnood ten einde!
Hij stoof terug naar de tent van de Franse ronselaars :" Günter, Moos! Schnell, Mensch! Zum Fressen! "
Moos trok lachend zijn broek weer op en stak zijn besneden klein broertje in zijn gulp:" Mon Capitaine! Ende der Vorstellung! FINITA LA COMEDIA !"
