B08BIS.   DE LAATSTE LOODJES...                     

 

Op 27 mei '40 kraakte het front in West-Vlaanderen onder aanhoudende Duitse aanvallen. Terwijl de Britten hoopten in opeenvolgende stadia zo ordelijk mogelijk naar de kust af te zakken om met boten naar Engeland te ontsnappen,  hadden onze soldaten alle hoop op een gelukkige afloop laten varen. Zij kregen de indruk opgeofferd te worden om de inscheping van de BEF te dekken , al bleven veel Belgische eenheden vinnig voort vechten. Toch hielden de meesten - wegens een nijpend gebrek aan wapens, munitie en...eten - het verder voor bekeken. De troepen waren uitgeput en heel de regio zat volgepropt met dakloze vluchtelingen: een voortzetting van de strijd zou een reusachtig bloedbad veroorzaken...

In de namiddag stuurde Koning Leopold, onder impuls van zijn nieuwe socialistische raadgever Hendrik De Man, zijn onderstafchef naar de Duitsers om over een wapenstilstand te onderhandelen. Maar die eisten de onvoorwaardelijke overgave van alle resterende Belgische troepen. Leopold aanvaarde noodgedwongen, zonder zijn regering te raadplegen, maar verwittigde wél om 17.30 uur de geallieerde missies bij zijn Algemeen Hoofdkwartier dat de capitulatie op 28 mei om 04.00 uur zou ingaan. 

In allerijl verlengden de Britten hun verdedigingslijn Komen-Ieper eerst tot Diksmuide en dan tot Nieuwpoort om het wegvallen van de Belgen (en een Franse divisie) op te vangen. Ze trokken vervolgens, en telkens na bloedige achterhoedegevechten, van op de Leie in golven terug, eerst op de spoordijk Ieper-Hazebroek (29/5), dan op de Ijzer, om tenslotte op 30 en 31 mei stand te houden op de vaart Nieuwpoort-Veurne-Bergues, ook al ging Nieuwpoort-stad zelf reeds op 29 mei verloren na een verrassingsaanval van een Duitse stormtroep over de Langebrug.                     

 

 

Ondertussen: OPERATIE DYNAMO...       

 

Op 26/5 in de namiddag trok Hitler, die na drie dagen van vergeefs wachten nog steeds geen aanwijzing kreeg dat Engeland wilde onderhandelen, het "Haltbefehl" in. Maar ondertussen hadden de geallieerde troepen hun stellingen kunnen reorganiseren en kon operatie Dynamo in de avonduren van start gaan.                         

Ongeveer 850 vaartuigen allerhande haalden de eerste dag (27/5) een kleine 8OOO man uit Dunkerque en o.a. het strand van De Panne. Maar toen capituleerde het Belgisch leger en moest de frontlijn in Vlaanderen worden hersteld in de sector Komen-Ieper-Diksmuide-Nieuwpoort.

Ook de inscheping in Dunkerque ondervond veel moeilijkheden door de aanhoudende bombardementen van de Luftwaffe en daarom intensifieerde men de evacuatie vanaf de stranden.            

Deze verliep onverwacht vlot en steeg naar 18.OOO man op 28/5. Op 29/5 werden er 48.OOO overgebracht, bij voorrang jongens van de B.E.F. Maar eveneens de eerste Franse eenheden die via Engeland naar Le Havre of Brest hoopten te ontkomen om aan het front op de linker Somme-oever een dam op te werpen tegen de Duitse doorbraak...

Op 30/5 ontsnapten weer 54.OOO man uit het steeds krimpende landhoofd. Ondanks de hevige luchtaanvallen scheepten op 31/5 68.OOO man in en op 1/6 nogmaals 65.OOO. Tenslotte vertrokken op 2 en 3/6 samen nog 4OOO Britten plus 73.OOO Fransen. Op 4/6 viel Duinkerke in Duitse handen.                       

In totaal waren 200.000 Tommy's en 140.000 Fransen uit de omsingeling ontsnapt, dankzij de zelfopoffering van de laatste dekkingstroepen, waarvan de meesten krijgsgevangen werden genomen, maar ook velen in de verwarring poogden onder te duiken. Enkelingen zullen er later in slagen toch nog via Spanje terug in Engeland te geraken.                               

Van de 861 ingezette vaartuigen gingen er 243 verloren, waaronder 25 oorlogsbodems. Ruim de helft van de opvarenden van deze gekelderde schepen, naar schatting een 38.000 man, werd als vermist opgegeven, een eufemisme voor 'verdronken'...De Luftwaffe en de RAF verloren tijdens deze week elk ongeveer 1OO vliegtuigen boven dit gebied. De BEF moest àlle transport,  uitrusting en bewapening achterlaten in het bruggenhoofd en op de stranden, wat voor de Duitsers wel een rijke buit was. Maar de hoofdvogel was gaan vliegen en dit was voor Hitler hoe dan ook een nederlaag van belang. De Engelsen kregen door "het wonder van Duinkerke" een formidabele morele opkikker, en gaven daarmee een duidelijk teken naar de USA dat ze vast van plan waren de strijd voort te zetten.       

De Fransen maakten van de onze capitulatie gebruik om hun eigen frustraties op Leopold III af te reageren en de Belgen door het slijk te sleuren als "les Boches du nord". Onze gevluchte ministers zongen in dit koor lustig mee, maar de Belgische bevolking brandmerkte hen als laffe opportunisten, terwijl de populariteit van de koning vlug uitgroeide tot een bijna beate volksverering. 

De veldtocht had ons land meer dan 12.OOO doden gekost, waarvan 50% burgers. In de laatste vier dagen stierven 40% van het totaal aantal slachtoffers, een aanwijzing dat de capitulatie inderdaad een waar bloedbad heeft vermeden. Van de opgegeven verliezen voor de periode 10/5 tot 4/6 aan Duitse kant (meer dan I0.000 doden),bij de Fransen (3.300) en de Britten (9.000) zijn er misschien een gedeelte buiten de grenzen van ons grondgebied gevallen, maar deze cijfers wijzen toch op de hevigheid van de strijd.                 

Ongeveer 225.000 Belgische militairen vertrok in krijgsgevangenschap: 145.000 Vlamingen en 80.000 Walen. Als men weet dat ons leger bij het uitbreken van de oorlog een getalsterkte had van 610.000 man (waarvan er een dikke 6.000 sneuvelden en 18.000 gewond raakten) moeten minstens 360.000 plantrekkers de plaat gepoetst hebben vóór de transport naar de kampen goed op gang kwam. Een paar groepjes, waaronder de meeste piloten, konden in de verwarring mee naar Engeland ontsnappen maar het gros dook weg achter de rokken van moeder de vrouw. Ongeveer de helft van het officierenkorps nam tijdig de benen en liet hun mannen na de capitulatie in de steek, ondanks het bevel van de koning dat zij aan het hoofd van hun verslagen troepen naar Duitsland dienden te marcheren...(Leopold III vergat dit echter als opperbevelhebber van ons leger op zijn eigen persoontje toe te passen...)

Dit werden allemaal elementen in de controverse die nog jarenlang het gemoed van onze landgenoten, zowel burger als militair, hevig zou verhitten en een belangrijke rol zouden spelen in de naoorlogse "Koningskwestie".